Bebeklerde Kan Damlası Kullanmak Şart Mı

ANEMİ (KANSIZLIK) NEDRİ? ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN KANSIZLIK TİPLERİ NELERDİR?

Kansızlık, kan değerlerinin yaş ve cinsiyete göre belirlenen sınırların altında olmasıdır. Çocuklarda en sık görülen kansızlık tipi demir eksikliği anemisidir. Bununla birlikte B12 vitamini eksikliği, folik asit eksikliği, talasemiler, kan hücrelerinin yapım eksikliğine bağlı anemi sık görülen diğer anemi tipleridir.

DEMİR EKSİKLİĞİ HANGİ YAŞ GURUBUNDA DAHA SIK GÖRÜLÜR? BELİRTİLERİ NELERDİR?

Her yaş grubunda kansızlık ortaya çıkabilir. En sık 4 ay ile 3 yaş arasında görülür. Adölesan (ergenlik) dönemde kızlarda ortaya çıkabilir. Bu dönemlerin ortak özelliği hızlı büyüme ve yetersiz demir alımıdır. Başlıca bulgular: Solukluk, çabuk yorulma, toprak yeme, tırnakların kırılması, saçların dökülmesi, gelişim geriliği, huzursuzluk ve uyku düzeninde bozulma, sık hastalanma ve zeka geriliğidir.

Kansızlık; Önlenebilir zeka geriliğinin önemli bir sebebidir. Özellikle ilk bir yıl çocuklarda beyin gelişiminin en hızlı olduğu dönemdir. Bu dönemde kansızlık açısından çocukların dikkatli bir şekilde takip edilmesi gerekir.

DEMİR EKSİKLİĞİNİN İLERLEMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN BEBEKLİK DÖNEMİNDEN İTİBAREN BESLENME NASIL OLMADIR? DEMİR AÇISINDAN SENGİN BESİNLER NELERDİR?

Her bebek ilk 6 ay mutlaka anne sütü ile beslenmelidir. Hatta mümkünse 2 yaşına kadar anne sütüne devam edilmesi gerekir. Annede eğer kansızlık varsa demir ilacı kullanması anne sütünden bebeğe de geçeceğinden kansızlık gelişimini engelleyebilir. Ek gıdaya geçilirken bebeğe demirden zengin besinler vermek gerekir; Yumurta sarısı(günde bir tane mutlaka), köfte, bulgur pilavı, nohut, fasulye, mercimek çorbası, tarhana çorbası ve kıymalı sebze yemeği bebeğin ayına uygun bir şekilde verilmelidir.

Bu arada bir yaşından önce inek sütü verilmemelidir. 1 yaşından sonra da dikkatli bir şekilde verilebilir. Ancak inek sütü tüketildiğinde demir eksikliği anemisine sebep olmaktadır.

PEKMEK KANSIZLIĞI TEDAVİ EDER Mİ?

Pekmezin elbette kansızlığa faydası vardır. Ancak tek başına tedavi edecek kadar bir etkisi bulunmamaktadır. Destekleyici etkisinden faydalanmak üzere dut ya da üzüm pekmezi verilebilir. En faydalı olanları eski geleneksel yollarla üretilen dut ya da üzüm pekmezidir.

HER ÇOCUĞA RUTİN OLARAK TEST YAPTIRMAK GEREKİR Mİ? NE ZAMANLAR YAPTIRILMALI?

Yaşamın ilk yılında bir kez mutlaka tam kan sayımına bakmak gerekir. Ülkemizde her bebeğe sağlık bakanlığının önerisiyle zamanında doğmuş olan bebeklere 4. Ayda rutin olarak demir damlası başlanıyor. Eğer bebek zamanından önce(prematüre) doğmuş ise daha erken dönemde başlanır. Bunun sebebi anneden bebeğe geçmiş olan demir deposunun azalmaya başlamasıyla birlikte kansızlık gelişmesidir.

DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NASIL TEŞHİS EDİLİR VE TEDAVİSİ NASIL?

Çocuklarda demir eksikliğini tespit etmek için kan sayımı ve ferritin yani demir deposuna mutlaka bakmak gerekir. Ferritin ve hemoglobin değerinin düşük olması demir eksikliği anemisinin önemli bir göstergesidir.

Demir eksikliği anemisi olan çocuğun yaşına göre demir damlası ya da şurup şeklinde verilir. Aneminin derecesine göre 3 aya kadar tedaviye devam edilmesi gerekebilir. Eğer 1. Ay sonunda tedaviye yanıt yok ise; ya ilaç yeterli dozda kullanılmamıştır ya da altta yatan farklı bir sebep vardır. Hastanın tekrar değerlendirilmesi gerekir.

DEMİR EKSİKLİĞİ İŞTAHSIZLIK YAPAR MI?

Kansızlık iştahsızlığın önemli bir sebebidir. İştahsız çocukları kansızlık açısından mutlaka değerlendirmek gerekir. Ancak iştahsızlığın tek sebebi kansızlık değildir. Kan değerlerine yani laboratuvar sonuçlarına göre değerlendirmek gerekir. Kan değerleri normal ise iştahsızlığın diğer nedenleri düşünülmelidir.

EMZİREN ANNELER DEMİR TAKVİYESİ VE B12 VİTAMİNİ TAKVİYESİ KULLANMALI MI?

Annelerde gebeliğin son evresi ve gebelik sonra loğusalık döneminde beslenme düzenine son derece dikkat etmek gerekir. Aksi takdirde kansızlık ortaya çıkabilir. Anneler genellikle kendilerinden önce bebeklerini düşündükleri için bu durumun ortaya çıkması yüksek bir ihtimaldir. Anne sütündeki demir ve B12 düzeyini arttırmak için annelere takviye vermek gerekebilir.

DEMİR İLACININ YAN ETKİLERİ VAR MI?

Demir ilacı kullanımı sırasında

• Dişleri koyu renge boyar
• Kaka rengini siyaha boyayabilir
• Kabızlık ve gaz şikayetini artırabilir.
• Bulantı ve kusma olabilir. Aç iken yani iki öğün arasında verilmesi gerekir.

KANSIZLIK AŞI OLMAYA ENGEL MİDİR?

Hayır, hiçbir şekilde kansızlık aşı olmaya engel bir durum değildir. Kemoterapi alan hastalar, immünsupresif dediğimiz kotrizol gibi ilaçları kullanan kişiler geçici bir süre aşı olmamalıdır.

Sevgili anne ve babalar bildiğiniz gibi Sağlık Bakanlığı bebeğiniz 4.5 aylık olduğunda rutin olarak Demir Damlası başlıyor. Evvelki dönemlerde annelerin gebelik takipleri bu kadar düzenli değildi. İnternet ve bilişim ağı bu kadar açık değildi. Şimdi gebelik ve emzirme dönemi dahil annelerimiz son derece bilinçli. Düzenli  takipleri sayesinde beslenmeleri gayet yeterli ve ölçülü. Bu durumda bebeğimize gerek anne karnında gerekse emzirme döneminde geçen vitamin ve mineraller yeterli ölçüdedir.

Dolayısıyla geçmiş zamanlarda Sağlık Bakanlığı 4,5 aylık bebeklere Demir Tedavisi başlarken ki beslenme ve yetersizlik endişesi ile şimdiki bir değildir. En azından kliniğimdeki hastalarımla hiç değil.

​​​​

Bunun yerine muayenemdeki anne görüşmelerinde annenin gebeliğinde  yeterli ve bilinçli beslendiğine sıkı takipli olup olmadığını detaylıca sorguluyorum. Yeterince ikna olduysam  bebeğin 6. Ayda Kan Demir Düzeyi ve Depolarının doluluğunu kan tetkiki ile doğruluyorum.

Değerleri düşükse ve bünyesinin ihtiyacı varsa ilaç desteğine başlıyor ve bu şekilde de bırakmıyor 6 ay aralarla 18 aylık olana kadar Kan Demir Düzeylerini kontrol altında tutuyorum.

Kliniğimde tüm kan tetkikleri yapılıyor aynı gün içinde de sonuçlanıyor. Sonuçları tarafıma ulaşıyor ve bilgilendirme için aynı gün dönüş sağlıyorum.

Damla ÇELİKTABAN / HT MAGAZİN

Geçen hafta Müge Demirözü Öztürk 4 aylık bebeğine demir takviyesi vermek ve vermemek arasında kaldığını yazmıştı. Onun bu sorusundan hareketle ben bir çocuk doktoruna demir takviyesiyle ilgili merak ettiklerimi sordum. Uzman Dr. Hülya Karaca cevapladı

Demir ne işe yarar?

Demir kandaki oksijeni taşır.

Demir eksikliği nelere yol açar?

Demir eksikliği birçok fonksiyonu etkileyen sistemik bir bozukluktur. Demir eksikliğinde hücresel fonksiyonlarda büyüme motor gelişimde, davranış ve bilişsel fonksiyonlarda, fizik kapasitede, işgücünde, bağışıklık ve sindirim siteminde, vücut ısısının düzenlenmesinde, deri ve mukozalarda önemli değişiklikler olur. Demir eksikliği anemisinde solukluk, çarpıntı, irritabilite, huzursuzluk, iştahsızlık toprak ya da buz gibi değişik maddeler yeme isteği, büyüme geriliği, enfeksiyonlara eğilim, çabuk yorulma, süt çocuklarında görülen; korku, çekingenlik, zekâ düzeyinde gerileme, anneye aşırı düşkünlük, okul çocuklarında da; dikkatsizlik, konsantrasyon güçlüğü, okulda başarısızlık ve fizik kapasitede azalmaya neden olmaktadır.

Bebeğin anne sütü ya da mama alıyor oluşu demir takviyesi kararını etkiler mi?

Süt çocukları ilk 6 ay tek başına anne sütü ile beslenmelidir. Daha sonraki aylarda, ek besinler yeterince verilmez ve ağırlıklı olarak anne sütü ile beslenilmeye devam ederse 1 mg / kg elementer demir verilmelidir. İlk 12 ay inek sütü verilmemeli ve bunun yerine demir katkılı süt formülleri verilmelidir. Özellikle başlangıçtan itibaren anne sütü almayan yapay beslenen bebekler demir katkılı süt formülaları ile beslenmelidir. Zamanında doğan sağlıklı bebeklerde, depolardaki demir ilk 5-6 ay kan yapımı için yeterlidir. Gerek anne sütü gerek ise inek sütünün içerdiği demir miktarları yetersizdir. Anne sütünün önemli bir üstünlüğü, içerdiği demirin % 49’unun emilmesidir. İnek sütünün ise yalnızca %10’u emilebilir.