Bebeklerde Öksürük

Bebeklerde ateşten sonra, en çok hastaneye başvurma sebebi olan sorun, bebeklerde öksürük olarak görülmektedir. Yetişkinler arasında da çok yaygın olan ve kendi kendine geçmesi muhtemel görülen öksürük, söz konusu bebeklerimiz olduğunda telaşa neden olmaktadır. Bu telaşın önüne geçmek ve sakin, sağlıklı kararlar alabilmek için ise bebeklerde öksürüğün çeşitleri ve nedenleri hakkında, her ebeveynin bilgi sahibi olması gerekmektedir. Size ve bebeğinizin sağlığınıza değer veren Budizzz ailesi olarak, bebeklerde öksürük, çeşitleri ve altında yatması muhtemel sorunları sizler için açıklamaya çalıştık.

Bebeklerde Öksürük Nedenleri Nelerdir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki öksürük, vücudun hastalıklara karşı geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır ve oldukça sağlıklı bir tepkidir. Savunma mekanizmasına bağlı olarak gelişen öksürük dışında, hastalıklara ve tahrişe bağlı da bebeklerde öksürük oluşabilmektedir.

• Soğuk Algınlığı: Bebeklerde öksürük şikayetinin en yaygın sebebi, viral bronşit olarak da bilinen soğuk algınlığıdır. Ateş ve benzeri eşlik eden şikayetler olmadığı sürece, bebeğinizin sağlığından şüphelenilecek bir durum olmayabilir. Bebeğinizin öksürüğünü ve ateşini gözlem altında tutmak ve doktorunuzun önerdiği ilaçlarla bu süreci atlatmak mümkündür.

Bebeklerde grip hakkında bilgi almak için Sağlık Bakanlığı'nın broşürüne de buradan göz atabilirsiniz.

• Balgam Birikmesi: Bebekler, hasta olmadıkları zamanlarda da sık sık mukus ya da balgam yutarlar ve bu durum, bir sorun teşkil etmez. Ancak, kış ve sonbahar aylarında havaların soğumasıyla birlikte vücudun ürettiği mukus miktarı da artar. Bebelerimizin bu mukusu yutması sonucu, boğazda birikme oluşabilir ve öksürüğe neden olabilir.
• Bahar Nezlesi: Yetişkinlerin de mevsim geçişlerinde sık sık yaşadığı bahar nezlesi, bebeklerde de karşılaşılan ve sebebi bilinmediği için telaş yaratan durumlardan biridir. Havadaki toz ve nem oranı, polenler ve benzeri değişiklikler, bu durumun sebebi olabilmektedir.
• Psikojenik Öksürme: Bu tarz öksürmeler, altta yatan bir sebep bulunamayan öksürmelerdir. Doktora başvursanız dahi herhangi bir hastalık bulgusuna rastlanmaması olağandır. Genelde bebeklerin, uzun süren bir gribal enfeksiyon sonucunda alışkanlık olarak ya da sırf hoşlarına gittiği için sürdürdüğü öksürük çeşididir ve telaşlanmanızı gerektirecek bir şey olmayabilir. Bebekler zamanla azaltarak bu alışkanlıktan vazgeçerler.
• Alerji: Birçok yetişkin bile sahip olduğu tüm alerjileri bilmemektedir. Bu sebeple, bebeğinizin sahip olduğu alerjileri de henüz bilmemenizde bir sakınca olmayabilir; ancak, nefes alırken hırıltıya sebep olan ya da nefes almada sıkıntı yaratan durumlarda doktora başvurulmalıdır.
• Tahriş Edici Maddeler: Bebekler, dış dünyayı tanımaya çalışırken ellerine aldıkları nesneleri ağızlarına ya da burunlarına götürmeye meyillidirler. Özellikle, bazı bebekler burunlarına peçete ve benzeri maddeler sokma alışkanlığına sahip olabilirler ve biriken maddeler öksürüğe ya da tahrişe sebep olabilir. Eğer bebeğinizin böyle bir alışkanlığı varsa, öksürük ya da hırıltı gibi belirtileri gözlemlemeli ve doktora başvurmalısınız; çünkü bu maddeler, ilerleyen yaşlarda öksürükten daha ciddi sorunlara da neden olabilir.
• Krup: Bebeklerin ses tellerinde ya da solunum yolunda oluşan krup, özellikle 6 ay ilâ 3 yaş arasında rastlanan bir sorundur. Dikkate alınmayan krup virüsleri, bebeklerde viral enfeksiyonlara sebebiyet verebilir.
• Reflü: Mide asidinin boğaza gelmesine ve boğazda tahrişe neden olan reflü, özelikle 0- 6 ay bebeklerde sık karşılaşılan bir durumdur. Boğazda oluşan tahriş sonucu, öksürüğe sebep olur ve kendini bu şekilde belli eder. 2 haftadan uzun süren öksürüklerde doktora danışılması ve hastalığın tespiti önemlidir.
• Diğer Hastalıklar: Doğuştan gelen fiziksel farklılıklar, sinüs kaynaklı sorunlar ve astım gibi hastalıklar da bebeklerdeki öksürüğün nedeni olabilir. Sık karşılaşılan bir durum olmamasına rağmen, 2 haftadan uzun süren öksürüklerde doktora başvurmak ve altta yatan bir hastalık olup olmadığından emin olmak önemlidir.

Bebeklerde Öksürüğe Ne İyi Gelir?

İnternette, bebeklerde öksürüğe iyi gelmesi nedeniyle birçok farklı yiyecek ve içecek tarifi bulunmaktadır. Ancak unutmamak gerekir ki bu tarifler bebeğinizin öksürüğün iyi geliyor dâhi olsa alerji ya da sindirin kaynaklı başka sorunlara yol açabilir. Bu sebeple, bu tarifleri bilgi kirliliği olarak görmenizi ve doktoruna başvurmadan, bebeğinize herhangi bir takviye vermemenizi tavsiye ediyoruz. Bebeğinizi rahatlatmak için uygulayabileceğiniz basit yöntemleri ise şöyle sıralayabiliriz;

• Bebeğinizde kuru öksürük gözlemliyorsanız, solunum yollarını nemli tutmak hem öksürük sorununu daha kolay atlatmasına yardımcı olur hem de boğazda tahriş oluşması gibi olumsuzlukların önüne geçebilir. Bebeğinizin odasını nemli tutmak için, oda nemlendirici cihazlar kullanabilir ya da kış aylarında, peteklerin üstüne bir tas su koyabilirsiniz.
• Bebeğinize ılık banyo yaptırmak ve banyo sonrasında odada biraz vakit geçirmek de öksürük için faydalıdır. Böylece, ılık su ve buhar bebeğinizin solunum yollarını yumuşatacak ve öksürüğünü hafifletecektir.
• Her rahatsızlıkta olduğu gibi öksürükte de yeterli uyku alımı, iyileşme sürecini hızlandırmaktadır. Eğer bebeğiniz öksürük nedeniyle sık sık uyanıyor ve tekrar uyumakta sorun yaşıyorsa, yastığını biraz yükseltmeyi deneyebilir ya da bir uyku arkadaşı edinerek sağlığı için gerekli olan uykuyu almasını sağlayabilirsiniz.
• Balgam ya da mukusa bağlı öksürük sorununda ise, bebeğinizi yüzüstü yatırarak sırtını sıvazlayabilir ya da burun aspiratörü kullanabilirsiniz. Böylece bebeğiniz balgamını ya da mukusunu atacak ve rahatlayacaktır.

Bebeklerde Öksürük Ne Zaman Tehlikelidir?

• Bebeklerde öksürükle birlikte nefes darlığı görülüyorsa bir an önce doktora başvurmakta fayda vardır; çünkü bu tarz öksürük, astım benzeri hastalıkların habercisi olabilir.
• Öksürüğe ateşin eşlik etmesi de dikkat ve gözlem gerektiren durumlardandır. Böyle bir durumda bebeğinizin ateşini gözlem altında tutmak ve düşürmeye çalışmak gerekebilir. Ateşin kritik seviyeye ulaşması durumda, acilen doktora başvurulmalıdır. Bebeğinizin ateşinizi düşürmenin ve normal ateşi kritik ateşten ayırmanın yollarını öğrenmek için “Bebeklerde Ateş Hakkında Bilinmesi Gerekenler” isimli yazımıza da göz atabilirsiniz.
• Bebeğinizin boğazında ya da burnunda yabancı bir cisim olmasından şüpheleniyorsanız da bir an önce doktorunuza başvurmanızı tavsiye ediyoruz; çünkü bu cisimlerden kaynaklı öksürük, zaman içinde geçse dâhi ilerleyen yaşlarda solunum sıkıntılarına sebep olabilmektedir.
• Öksürük, nadiren de olsa boğaz tahrişine bağlı olarak iştahsızlığa sebep olabilmektedir. Bebeğinizin ihtiyacı olan besinlerden mahrum kalmaması için, doktorunuza başvurmanız önemli olabilir.

Kaynak: Sağlık Bakanlığı

Sıkça Sorulan Sorular

Bebeklerde krup nedir?

Bebeklerin ses tellerinde ya da solunum yolunda oluşan krup, özellikle 6 ay ilâ 3 yaş arasında rastlanan bir sorundur.

Bebeğim öksürüyor, ne yapmalıyım?

Bebeğinizde kuru öksürük gözlemliyorsanız, solunum yollarını nemli tutmak hem öksürük sorununu daha kolay atlatmasına yardımcı olur hem de boğazda tahriş oluşması gibi olumsuzlukların önüne geçebilir.

Bebeklerde öksürük tehlikeli midir?

Bebeklerde öksürükle birlikte nefes darlığı görülüyorsa tehlikeli olabilir; ancak aksi takdirde soğuk algınlığı gibi basit bir durum olma ya da bebeğinizin burnunda yabancı cisim olma ihtimali yüksektir.

Bebeklerde Öksürük

Öksürük anne babaları çok rahatsız edip korkutsa da aslında boğaz ve hava yollarını temizlemek için oluşan koruyucu bir reflekstir. Bir savunma mekanizmasıdır. Hastaneye en sık başvuru nedenidir ve tabi ki çocukluk çağının en sık karşılaşılan bulgularından biridir. Ama çoğunlukla viral solunum yolu hastalığının bir belirtisidir.

Genellikle de kendiliğinden düzelir. Nadiren de ciddi hastalıkların belirtisi de olabileceği unutulmamalıdır. Bebek ve çocuklardaki en sık öksürük nedenleri şunlardır;

• Soğuk algınlığı,
• Bademcik iltihabı,
• Sinuzit,
• Bronşit,
• Bronşiolit,
• Zature,
• Ses telleri itihabı (krup),
• Astım, alerjik öksürük,
• Reflü,
• Yabancı cisim kaçması,
• İnhaler irritasyonlar,
• Psikojenik.

Çocuklardaki öksürük başlangıcına tipine ve süresine göre değişik şekillerde olabilir. Sık görülen öksürük şekilleri şunlardır:

1. Ateş ile birlikte öksürük,
2. Havlar tarzda,
3. Kusma ile birlikte olan,
4. Hışıltılı öksürük,
5. Uzamış öksürük,
6. Gece öksürüğü,
7. Gündüz öksürüğü,
8. Boğmaca öksürüğü.

Ateş ve Öksürük

Eğer öksürük hafif ateş ve burun akıntısı ile birlikte oluyorsa bu durum genellikle viral bir süt solunum yolu enfeksiyonu nedeniyledir. Ama yüksek ateş ile birlikte öksürük varsa ve özellikle de halsizlik eşlik ediyorsa zatürre olma olasılığı olabilir. Mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir.

Uzamış Öksürük

Öksürüğün en sık nedeni olan viral üst solunum yolu sonrası öksürük genellikle 3 hafta kadar devam edebilir. Bazen üst üste geçirilen enfeksiyonlar öksürüğün sürekli olarak uzamasına neden olur. Eğer 1 aydan uzun süren bir ökürük varsa o zaman mutlaka doktor kontrolü gerekir. Uzamış öksürüğün en sık nedeni ise astım, alerjik öksürük, sinuzit ve bronşit olabilir.

Kusma ile Birlikte Öksürük

Çocuklar öksürürken genellikle öğürme refleksi de uyarılır. Genellikle balgam çıkaramadıkları için balgamı yutarlar ve bunu da öğürerek kusarlar. Ama kusma aslında öksürüğün ciddiyeti ile ilişki değildir. Çocuğunuz soğuk algınlığı ve astım alevlenmesi yaşıyorsa balgamlı bir kusması olabilir.

Gündüz Öksürüğü

Genellikle bir üst solunum yolu enfeksiyonu, alerji ve astım gibi hastalıklar gündüz öksürüğüne neden olur. Genellikle aktivite ile öksürük artar dinlenince geçer. Ama evinizde sigara dumanı evcil hayvan gibi nendeler de öksürüğü kötüleştirebilir.

Gece Öksürüğü

Öksürükler genellikle gece daha kötüleşir. Çünkü gece yatınca genizden sinüslerden süzülen sekresyon öksürüğe neden olur. Ayrıca gece hava yolları daha hassas olduğu için astım öksürüğü de gece daha çok tetiklenir.

Ani Öksürük

Ani bir şekilde başlayan öksürük soluk yoluna bir yiyecek, sıvı ve ya yabancı cisim kaçmış olabileceğini gösterir. Öksürük refleksi ile solunum yoluna kaçmış olan yabancı madde temizlenmeye çalışılır. Çünkü soluk yolu tahriş olmuştur. Öksürük uzun sürerse mutlaka doktora danışılması gerekir. Eğer soluk yoluna bir şey kaçtığı düşünülüyorsa soluk yolunun daha derinlerine itilebildiği için kesinlikle elle çıkarılmaya çalışılmamalıdır.

Havlar Tarzda Öksürük

Bu tür öksürük genellikle krup nedeniyle olur. Bazen alerjiler nedeniyle de olabilir.  Krup ses tellerinin viral bir enfeksiyonudur. Ses tellerinde ödem olur bu nedenle nefes almak zorlaşır. Öksürük ise havlar şeklinde duyulur. Genellikle gece aniden başlar ve aileleri çok korkutur. Üç yaş altında soluk yolları daha dar olduğu için krup daha sık rastlanır.

Hışıltılı Öksürük

Daha çok alt solunum yolunun darlıkları sonucu oluşan bir öksürüktür. Nefes verirken hışıltı hissedilir. En sık viral bronşiolitler nedeniyle olur. Astım ve daha nadiren yabancı cisim nedeniyle de hışıltılı öksürük gelişebilir.

Boğmaca Öksürüğü

Daha çok boğmaca enfeksiyonunda nefes almadan birkaç öksürük krizi arkasında derin bir nefes alma ile karakterli bir öksürüktür. Özellikle öksürük nöbeti sonrası derin bir nefes alma ve ötme şeklinde bir ses duyulur. Öksürük nöbetleri bazen haftalarca sürebilir.

Bebeklerde Öksürük

Özellikle 6 ayın altındaki bebeklerde öksürük önemlidir.  Bu nedenle ufak bebeklerde öksürük oluştuğu zaman mutlaka yakından gözlemlenmesi gerekir. Küçük bebekler genellikle kış aylarında RSV’ nin neden olduğu enfeksiyonlara karşı çok hassas olurlar. RSV enfeksiyonu büyük çocuklarda ve yetişkinlerde daha çok soğuk algınlığı ve kulak enfeksiyonuna neden olurken ufak bebeklerde soğuk algınlığı gibi başlasa da bir süre sonra bronşiolit ve zatürrreye dönebilir. Hatta bazı bebeklerin hastanede yatarak tedavi alması bile gerekir. Eğer bebeğiniz 3 ayın altında ise ve öksürük varsa mutlaka doktora başvurmanız gerekir.

Öksürük için evde neler yapabilirisiniz?

Eğer öksürük çocuğunuzu rahatsız etmiyorsa, normal uyuyor, oynuyor, besleniyorsa öksürük veya burun akıntısı bulgularının tedavi edilmesine gerek yoktur. Ama öksürüğü rahatlatmak için evde bazı uygulamalar yapabilirsiniz.

Evinizi nemli tutun (%). Eviniz aşırı ısınıyor ve ortam kuru oluyorsa mutlaka oda sıcaklığını düşürün. Doğal yöntemler ile yeterli miktarda nem sağlayamıyorsanız o zaman nemlendirici buhar makineleri kullanın. Ama buhar makinenizin bakımını uygun şekilde yapın. Temizliğine dikkat edin.

Evde kesinlikle sigara içmeyin. Çocuğunuzun odasını havalandırın. Mutlaka bol sıvı almasını sağlayın. Çünkü yeterli sıvı alımı balgamı ve burun akıntısını rahatlatır. Küçük bebeğiniz varsa ve anne sütü alıyorsa sık sık emzirin. Çocuğunuzun dinlenmesini sağlayın. Okula gidiyorsa birkaç gün evde istirahat ettirin. Beslenmesine dikkat edin. Ufak bebeğiniz varsa bol bol emzirin. Büyük çocukların az az sık sık beslenmesini sağlayın.

Burnunu serum fizyolojik su ile temizleyin. Burun akıntısı nedeniyle tıkanmış burunun açılmasını sağlayın. Tıkalı ve temizlenmemiş bir burun hastalığın ilerlemesine neden olur. Uyurken başını hafif yükseltin.  Başın yukarda kalması nefes almasını kolaylaştırır ve geniz akıntısının rahatsız etmesini önler. Çocuğunuz 1 yaş üzerinde ise özellikle bal kullanımı öksürüğün azalmasına ve balgamın yumuşamasına yardımcı olur. Günlük ml arasında kullanın. Bunun dışında ballı karışımlar deneyin.

Özellikle 6 yaş altında çocuklarda öksürük kesici şuruplar kullanmayın. Ateş düşürücüler ile birlikte karışık olan öksürük şuruplarını da kullanmayın. Öksürüğün en sık nedeni virüslere bağlı solunum yolu enfeksiyonu olduğu için genellikle hafta içinde öksürük kendiliğinden geçer. Ama öksürük gerçekten rahatsız edici bir durum yaratıyorsa ve eğer öksürüğü rahatlatıcı bir ilaç kullanılacaksa kesinlikle çocuk doktorunuza danışın.

Ne zaman doktora başvuralım?

Çocukluk çağında öksürüklerin pek çoğu aslında basit öksürükler olsa da bazı durumlarda doktor kontrolü gerekir. Öksürük ile birlikte;

1. Nefes almakta zorlanma varsa,
2. Hızlı nefes alıp veriyorsa,
3. Dudaklara ve dilde ve yüzde morarma oluşuyorsa,
4. Yüksek ateş ile birlikte ise,
5. 3 aydan ufak bebeklerde öksürük ve ateş birlikte oluyorsa,
6. Öksürürken boğulur gibi oluyorsa,
7. Öksürük sırasında kan geliyorsa,
8. Öksürük ile birlikte aşırı halsizlik veya huzursuzluk varsa,
9. Hışıltılı bir solunum varsa,
10. Beslenmesini bozacak şekilde öksürük varsa,
11. Göğüs ağrısı varsa,
12. Öksürük azalmıyor giderek artıyorsa.