Bebeklerde Viral Enfeksiyon Ishal

Mide veya bağırsaklarda; viral, bakteriyel veya çeşitli parazitler kaynaklı meydana gelebilen enfeksiyonlar sonucu oluşan bağırsak enfeksiyonu, halk arasında daha çok ishal olarak bilinmektedir. Her yaştan bireyde görülebilen rahatsızlık, küçük çocuklarda daha sık görülebilmektedir.

İshal, bulantı, kusma ve ateş gibi yaygın belirtileri olan bağırsak enfeksiyonu, hastanın günlük yaşamını oldukça zorlaştırabilir. Hastalığın seyrine göre, sıvı kaybı (dehidratasyon) yoğun olarak gerçekleşebilmekte ve bu durum ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. Olağan seyrinde birkaç gün içinde geçmeyen hastalık belirtileri olması durumunda mutlaka ilgili hekime başvurulmalıdır.

Bağırsak Enfeksiyonu Nedir?

Bağırsak enfeksiyonu, her yaştan insanı etkileyebilen ve toplumda sık sık karşılaşılan bir enfeksiyon rahatsızlığıdır. Virüsler, bakteriler veya parazitler bağırsak enfeksiyonuna sebebiyet verebilir. Bağırsak enfeksiyonlarının bulaşıcı özelliği olabildiğinden özellikle toplum sağlığı açısından, nedenleri ve tedavi yöntemlerinin bilinmesi önem teşkil eder.

Bağışıklık sistemi rahatsızlığı bulunanlar, yeni doğan/bebek veya küçük çocuklar veya ileri yaştaki hastalarda ciddi sonuçlar doğurabilir. Yaklaşık 3 ile 7 gün arasında tedavi edilebilen hastalığın belirtileri geçmemesi durumunda muhakkak ilgili hekime başvurulmalı, gerekli tedbirler alınmalıdır.

Bulaşıcı olabileceğine değindiğimiz bağırsak enfeksiyonundan korunma yollarının bilinmesini öncelikli görmekteyiz.  Bağırsak enfeksiyonundan korunmada, genel temizlik kurallarına uymak oldukça etkili bir yöntemdir. Kullanılan suyun temiz olması, havuz gibi toplu kullanım alanlarındaki suyun uygun biçimde dezenfekte edilmiş olması, su yoluyla bulaşabilecek enfeksiyonlara karşı koruyucudur.

Kişisel hijyene yeteri kadar dikkat edilmeyen toplu yerlerde de enfeksiyon yayılabilir. Bulaşmaya neden olabilecek bir diğer etken ise; kontamine olmuş gıdaların tüketilmesi, temaslı ellerin ağıza götürülmesi veya taşıyıcı olan hastayla yakın temasta bulunulmasıdır. Yiyeceklerin hijyenine dikkat edilmesi de enfeksiyonlardan korunmada dikkat edilmesi gereken diğer bir önemli husustur.

Bağırsak Enfeksiyonları Çeşitleri Nelerdir?

Bağırsak enfeksiyonlarına genel olarak; virüslerin, bakterilerin veya parazitlerin neden olabileceğine değindik. Bununla birlikte; bağırsaklarımızda bulunan doğal mikrobiyotanın bozulması, yiyeceklerin uygun hijyen şartlarında tüketilmemesi, kirli su tüketimi veya kullanımı gibi faktörler de enfeksiyona neden olabilir.

Enfeksiyonun kaynağının doğru belirlenmesi tedavisi açısından önem teşkil eder. Enfeksiyon çeşitleri, 3 ana başlık altında aşağıda belirtilmektedir;

Bakteriyel Enfeksiyonlar; Genellikle Escherichia coli, Salmonella veya Shigella gibi bakteriler neden olur. Besin zehirlenmeleri de bu listeye eklenebilir. Bakteriyel kaynaklı enfeksiyonlara sıklıkla kusma, ishal, karın ağrısı ve mide bulantısı gibi semptomlar eşlik eder.

Viral Enfeksiyonlar; Pek olası Rotavirüs, Norovirüs veya Adenovirüs gibi virüs çeşitlerinin neden olduğu enfeksiyon türüdür. Viral enfeksiyonlara sıklıkla mide bulantısı, ishal ve kusma gibi belirtiler eşlik eder. Çocuklarda görülen ishal belirtilerinin çoğu viral gastroenterit kaynaklıdır.

Paraziter Enfeksiyonlar; Giardia veya Cryptosporidium gibi parazitler kaynaklı meydana gelen enfeksiyon türüdür. Parazit kaynaklı enfeksiyonlara sıklıkla halsizlik, karın ağrısı ve ishal gibi belirtiler eşlik eder. Genellikle tedavisi kolay olan bu tür enfeksiyonlar bazı durumlarda ciddi sonuçlar doğurabilir.

Bağırsak Enfeksiyonları Belirtileri Nelerdir?

Yaygın olarak görülebilen bağırsak enfeksiyonlarının belirtileri birbirlerine benzerdir. Ayrı ayrı olabileceği gibi sık olarak birlikte de seyredebilen çeşitli semptomlara aşağıda değindik.

En sık görülen bağırsak enfeksiyonu belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• İshal
• Mide bulantısı
• Kusma
• Ateş
• İştah ve kilo kaybı
• Dehidratasyon
• Sıvı kaybı nedenli ağız ve cilt kuruluğu
• Halsizlik ve yorgunluk
• Baş ağrısı
• Karın ağrısı veya vücutta ağrılar.

Bağırsak enfeksiyonunun çeşitli belirtileri eş zamanlı ve genel olarak birlikte görülebilecekleri gibi, şiddetleri farklı olabilir. Enfeksiyon türüne göre belirti, süresi veya şiddeti değişiklik gösterebilmektedir. Hastanın durumuna göre de belirtilerin sıklığı ve şiddetinde değişiklik görülebilir. Özellikle çocuklarda, kanlı ishal, 39 derece ve üzeri ateş veya şiddetli ağrılar görülebilir. Çocuklar, bebekler, ileri yaşlı veya hassas olan kişilerde bağırsak enfeksiyonlarının seyri dikkatle takip edilmeli, semptomların süresi veya şiddetine göre ilgili hekim kontrolünde uygun tedavi yöntemi belirlenmelidir.

Bağırsak Enfeksiyonu Teşhisi Nasıl Konur?

Enfeksiyonun belirtileri başlığı altında değindiğimiz semptomların gözlenmesi veya hastalığın seyrinin hafif olmaması durumunda herhangi bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Öncelikli olarak hastalıkla ilgili öyküden yola çıkarak, hastalığa neden olabilecek sebepler tespit edilir. Sonrasında fiziki muayene, dışkı testi, kan testi yapılabilir veya ihtiyaç duyulması durumunda tomografi, ultrason gibi çeşitli görüntüleme tekniklerinden yararlanılır. Hastalığın teşhisi konulmasını takiben uygun tedavi yöntemi belirlenir.

Bağırsak Enfeksiyonu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Bağırsak enfeksiyonu tedaviye ihtiyaç duyulmadan da kendi seyrinde iyileşebilecek türden bir rahatsızlıktır. Ne kadar süre içinde iyileşebileceği hakkında net bir cevap olmasada, hastalığın iyileşme süresi, hastanın bağışıklık sistemine ve enfeksiyonun türüne göre değişiklik gösterebilir.

Viral ve paraziter enfeksiyon türlerinde antibiyotik vb. ilaç türlerinin iyileşmede etkili olmadığı bilinmektedir.  Bakteriyel enfeksiyon türlerinin bazılarında ise antibiyotik vb. ilaç kullanımı istenmeyen sonuçlar doğurabilir.

Bağırsak enfeksiyonu tedavisinde kullanılan ilaçlar genel olarak hastalığın semptomlarını gidermek için tercih edilmektedir. Özellikle ishal gibi vücudun aşırı miktarda tuz ve su kaybına uğradığı hallerde, tedavi amaçla ishal giderici ilaç kullanımı tavsiye edilmemektedir. Bununla birlikte vücudun tuz ve su kaybının önüne geçilmesi adına bol sıvı alınması tavsiye edilir.

İshali olan kişilerin sık sık beslenmemesi ve bağırsak hareketlerini hızlandıracak, yağlı ve lifli yiyeceklerden uzak durması önerilmektedir. Genellikle ishalle birlikte iştah kaybı da görülmektedir. Özellikle çocuklarda besin değeri yüksek sulu yemeklerin tercih edilmesi tavsiye edilmektedir.

Çiğ sebze ve meyveler ve lifli gıdaların bağırsak faaliyetini hızlandırdığını ve ishal tablosunu olumsuz yönde etkileyebileceğini unutmamak gerekir. Bununla birlikte, probiyotikler bakımından zengin; yoğurt, kefir veya ayran gibi besinler iyileşmeyi destekleyici rol oynayabilir. Ek olarak istirahat de enfeksiyonun iyileşmesinde gerekli görülmektedir.

Ne kadar hastalığın kendi seyrinde iyileşebileceğine değinmiş olsak da ağır semptomlar görülmesi veya semptomların seyrinin hafiflememesi durumlarında, hastalığın kendiliğinden geçmesi beklenmemeli ve mutlaka zaman kaybedilmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Ayrıca, kişisel hijyenimize azami dikkat ederek, uygun pişirilmiş ve temiz besinleri tercih ederek, kirli sulardan veya ortamlardan kaçınarak hastalığı önleyebileceğimizi de unutmamak gerekir.

Rota Virüsü Nedir?

Rota virüsü, Reoviridae isimli virüs ailesinde bulunan çift sarmallı bir RNA virüsüdür. 9 adet farklı türü bulunan rota virüsleri içerisinde en yaygın enfeksiyona neden olan grup Rotavirüs A türüdür. Yaygın olarak 6-24 ay arasındaki çocuklarda görülmekle birlikte yetişkinlerde de rota virüsü enfeksiyonu ortaya çıkabilir. Yapılan bazı araştırmalar, enfeksiyonun ılıman iklime sahip ülkelerde kış mevsiminde, tropikal iklime sahip ülkelerde ise her mevsim ortaya çıkma eğiliminde olduğunu gösterir. Rota virüsü, dünya genelinde başta çocukları olmak üzere halk sağlığını tehdit eden önemli bir sağlık sorunudur. Bu nedenle enfeksiyonun önlenmesi ve tedavisi küresel halk sağlığı açısından önemlidir.

Rota Virüsü Nasıl Bulaşır?

Rota virüsü, ishal henüz başlamadan da dışkıda bulunabilir. Dışkıda bulunan virüs, banyodan sonra veya bebek bezi değiştirdikten sonra ellerin güzel bir biçimde yıkanmaması sonucunda diğer yüzeylere kolaylıkla yayılabilir. Dışkı ile kontamine olmuş yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi, enfeksiyonun başlıca bulaşma yoludur. Bu durum, fekal-oral yolla bulaşma olarak bilinir. Bunun yanı sıra rota virüsü ile enfekte olan birisinin vücut sıvıları da hastalığın bulaşmasına neden olabilir.

Rota Virüsü Belirtileri Nelerdir?

Rota virüsü enfeksiyonunun kuluçka süresi değişiklik göstermekle birlikte genellikle virüsün bulaşmasının ardından 2-4 gün arasında belirtiler ortaya çıkar. Rota virüsü, farklı belirtiler ile kendisini gösterebilir. Bunlar arasında ilk sırada ishal ve kusma yer alır. Rota virüsü enfeksiyonun başlıca belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Kuluçka süresinin ardından ani başlayan ateş ve kusma,
• Ateş ve kusmanın ardından başlayan ishal,
• Yorgunluk,
• Karın ağrısı,
• Sinirli bir ruh hali

Yukarıda sayılanlara ek olarak rota virüsü; erken dönemde tedavi edilmezse ishal, kusma ve yüksek ateş vücutta sıvı-elektrolit dengesizliğine ve dehidrasyon yani sıvı kaybına neden olabilir. Çocuklarda ve yetişkinlerde dehidrasyon belirtileri fark edildiği anda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir. Dehidrasyonun başlıca belirtileri şu şekilde sıralanabilir :

• Daha az idrara çıkma,
• Ağız kuruluğu,
• Baş dönmesi,
• Zihin bulanıklığı,
• Bebek ve çocuklarda ağlarken gözyaşının az olması,
• Uykusuzluk ve huzursuzluk

Rota Virüsü Nasıl Teşhis Edilir?

Rota virüsünün diğer patojenlerden ayrılabilmesinin tek yolu laboratuar ortamında gerçekleştirilen mikrobiyolojik incelemedir. Laboratuar ortamında dışkının incelenmesi ile rota virüsünü teşhis etmek mümkündür. Ancak ishalin tedavisinde asıl amaçlanan dehidrasyonu önlemek olduğu için genellikle ayırıcı tanıya ihtiyaç duyulmayabilir.

Rota Virüsü Tedavisi

Rota virüsü ile enfekte olmuş, bağışıklık sistemi güçlü olan çocuk ve yetişkinlerde hastalık genellikle birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçer. Günümüzde rota virüse karşı geliştirilmiş bir ilaç henüz yoktur. Bununla birlikte enfeksiyona bağlı semptomları hafifletmeye yardımcı bir tedavi prosedürü uygulanabilir. Hastalık, yoğun ishal ve kusma ile karakterize olduğu için öncelikle ishale ve kusmaya bağlı ortaya çıkabilecek komplikasyonların önlenmesi önemlidir. Bu durumda alanında uzman bir doktor tarafından bazı ilaçlar reçete edilebilir. Ancak şiddetli sıvı kaybı durumunda tedavinin hastanede devam etmesi gerekebilir. Rota enfeksiyonu ile mücadele etmenin en iyi yolu bol sıvı tüketilmesidir. Peki çocuğu ve/veya kendisi rota virüsü semptomları gösteren kişiler ne yapmalı? Rota enfeksiyonuna karşı uygulanabilecek yöntemler aşağıdaki gibi sıralanabilir :

• Virüs ile enfekte olmuş bir bebek, sık aralıklarla emzirilmelidir. Bu durum dehidrasyonun önüne geçmeye yardımcı olur.
• Şekerli ve yağlı yiyecek, içecekler ishal ve kusmanın şiddetini artırabilir. Bu nedenle hastalık boyunca şekerli gıdalardan uzak durulması önerilir.
• Çorba gibi sıvı gıdaların tüketilmesi semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Çocuklara sık aralıklarla su içirilmesi önemlidir.

Yukarıda sayılanlara ek olarak; cilt renginde solukluk, ağız kuruluğu, idrar çıkışında azalma gibi durumlar fark edildiği anda, vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Rota Virüsü Korunma Yöntemleri

Rota virüsünün başlıca bulaşma yolu, kontamine olmuş bir yüzeyle temas edilmesi ve/veya kontamine yiyecek ve içecekleri tüketilmesidir. Bazı önlemler, rota virüsünden korunmaya yardımcı olabilir. Bunlar şu şekildedir:

• Tuvalet kullanımından sonra ve her yemekten önce elleri yıkamak, rota virüsü başta olmak üzere virüslere karşı korunmanın en etkili yollarından bir tanesidir.
• Rota virüsü, hijyenik olmayan ortamlarda daha kolay bulaşır. Bu nedenle yeterince temiz olmayan ortamlarda bulunmaktan uzak durulması önerilir.
• Virüs ile kontamine olmuş su, virüsün bulaşmasına neden olabilir. Hijyenik olmayan suları tüketmekten kaçınılmalıdır.
• Günümüzde rota virüsüne karşı geliştirilmiş olan aşılar mevcuttur. Özellikle çocukluk çağında bu aşıların yapılması, hastalıktan korunmanın en etkili yoludur. Çocuklar için ideal olan, aşılamanın 2. ve 3 ayda başlamasıdır.

Yukarıda sayılanlara ek olarak enfeksiyon belirtileri gösteren kişilerle yakın temasta bulunmaktan kaçınmak, bebeklerin bezini değiştirdikten sonra herhangi bir yere temas etmeden elleri sabun ve su ile yıkamak, enfeksiyondan korunmaya yardımcı olabilir.

Rota Virüsü Aşısı

Rota virüsünden korunmanın bilinen en etkili yolu aşılamadır. Bu aşıların özellikle çocuklara ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilere yapılması önerilir. İlk olarak 2006 yılında uygulanmaya başlayan rota virüsü aşıları, günümüzde enfeksiyona bağlı hastaneye yatış oranlarını büyük ölçüde azalmıştır. Günümüzde Türkiye’de rota virüsüne karşı uygulanan iki adet ruhsatlı aşı bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi virüse karşı 5 adet antijen içerir ve 3 doz şeklinde uygulanır. Bu aşı genellikle bebek 2, 4 ve 6 aylıkken uygulanır. Son doz, bebek 24 ayını doldurmadan uygulanması önerilir.

Türkiye'de uygulanan bir diğer ruhsatlı aşı ise 2 doz şeklinde uygulanır ve enfeksiyona karşı 1 antijen içerir. Bu aşı ise 2 ve 4 aylıkken 2 doz şeklinde uygulanır. Her iki aşı da ağızdan uygulandığı için bebeklerde uygulanması kolaydır. Aşıdan sonra diğer aşılarda olduğu gibi bazı hafif yan etkiler görülebilir. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir :

Bununla birlikte nadir olmakla birlikte bazı durumlarda aşıdan sonra şiddetli karın ağrısı, ishal, kanlı dışkı gibi etkiler görülebilir. Bu durumda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir.

Rota virüsü, bağışıklık sistemi yeterince güçlü olmayan çocuk ve yetişkinlerde dehidrasyona bağlı ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Hastalığa yönelik spesifik bir tedavi olmadığı için öncelikli olarak enfeksiyondan korunmak önemlidir. Bu nedenle özellikle okul çağındaki çocuklara gerekli hijyen eğitiminin verilmesine dikkat edilmelidir. Ayrıca aşılama programlarında rota virüsü aşısının da yer alması önerilir. Siz de çocuğunuzda veya kendinizde ishal, kusma gibi belirtiler ortaya çıkarsa vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin.