Beşincil Ekonomik Faaliyetler
Geçmişten günümüze kadar insanlar sürekli yeni geçim kaynakları bulmak için doğa ile mücadele etmiş ve yaşam biçimini şekillendirmiştir.
Paleolitik çağda insanoğlu geçimini avcılık ve toplayıcılıkla sağlamış, mağara ve ağaç kovuklarında yaşamını göçebe şekilde yaşam sürmüştür.
Mezolitik çağda yarı göçebe olan insanoğlu, su kaynaklarının etrafında avcılık yapıp yarı yerleşik yaşam sürmüştür.
Neolitik çağda ise tarım ile beraber yerleşik yaşama geçen insan, hayvanları evcilleştirmiş, köyler kurmuştur.
Kalkolitik çağda madenleri işlemeyi öğrenen insanoğlu, şehir-devletler ile büyük imparatorluklar kurmaya başlamıştır.
Sanayi devrimiyle beraber insanlar, endüstriyel üretime başlamış, fabrikalar ve çevresinde modern şehirler kurmuştur.
Günümüzde sanayi ile beraber hizmet sektörü ve teknoloji üretimi önem kazanmıştır.
Küresel iletişim sistemlerindeki gelişmeler, reklam ve pazarlama imkânlarının artmasına dolayısıyla ürünlerin dünyanın dört bir tarafına ulaşabilmesine olanak sağlamıştır. Ayrıca internet, televizyon ve telefon gibi iletişim araçları farklı özelliklere sahip bölgeler arasında sosyoekonomik ilişkilerin artmasına katkı sunmaktadır.
Ekonomik Faaliyet Türleri
Ekonomik faaliyetler; özelliklerine göre birincil, ikincil, üçüncül, dördüncül ve beşincil faaliyetler şeklinde beş gruba ayrılır.
Birincil ekonomik faaliyetler, temel maddelerin doğrudan veya dolaylı olarak doğal çevreden temin edilmesine dayanır. Avcılık, toplayıcılık, balıkçılık, ormancılık, madencilik, tarım ve hayvancılık bu tür faaliyetlere örnek verilebilir.
İkincil ekonomik faaliyetler, birincil ekonomik faaliyetlerden elde edilen ham maddeler veya yarı işlenmiş maddeler kullanılarak yeni ürünler (mamül madde) elde edilmesine dayanır. Sanayi (endüstri) ve inşaat faaliyetleriyle enerji üretimi ikincil ekonomik faaliyetlere örnek verilebilir.
Üçüncül ekonomik faaliyetlerde doğrudan bir üretim görülmemekle birlikte insanlara ve diğer ekonomik faaliyetlere ürün ve hizmet (sektörü)sağlanması esastır. Geçmişten günümüze en fazla gelişme gösteren bu faaliyet türüne eğitim, sağlık, ulaşım, turizm, ticaret, bankacılık, pazarlama, güvenlik, sigortacılık, hukuk, belediye ve büro hizmetleri örnek verilebilir. Ülkelerin gelişmişlik seviyeleri arttıkça bu faaliyette çalışanların oranı da diğer faaliyetlere göre artmaktadır.
Dördüncül ekonomik faaliyetler;teknolojinin gelişmesine bağlı olarak günümüzde ortaya çıkan bilgi toplama, bilgiyi işleme, değiştirme ve yayma çalışmalarını kapsar. Reklam yayıncılığı, yazılım hizmetleri, ağ işletmeciliği ve grafik tasarım hizmetleri, ARGEçalışmaları dördüncül ekonomik faaliyetlerden bazılarıdır. Coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) ortaya çıkmasıyla bu faaliyetler daha fazla gelişmiştir.
Beşincil ekonomik faaliyetler,daha çok karar verme(organı) pozisyonunda olan kamu sektörü ile özel sektördeki üst düzey yöneticileri kapsar. Bu sektörlerde ulus aşırı şirketlerin İcra Kurulu Başkanları (CEO) ve devlet başkanları da yer alır.
Ekonomik Faaliyet Türleri ve Ülkelerin Gelişmişlik Düzeyleri
Çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına dağılışı zamana ve ülkelere göre farklılık gösterir. Ülkelerin gelişmişlik seviyeleriyle çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına dağılışı arasında güçlü bir ilişki vardır.
Az gelişmiş ülkelerde çalışan nüfusun büyük bölümü birincil ekonomik faaliyet kollarında çalışmaktadır. Bu ülkelerde sürdürülen ekonomik faaliyetlerde teknoloji ve bilimsel yöntemler yeterli düzeyde kullanılmadığı için daha çok insan gücüne dayalı ekonomik faaliyetler (tarım, hayvancılık vb.) yapılır. Geri kalmış ülkelerde tarımsal faaliyetler geleneksel yöntemlerle ve doğal koşullara bağlı olarak yapıldığı için üretim, çeşitlilik ve verim azdır. Afrika, Güney Asya ve Ortadoğu ülkelerinde gelişmişlik düzeyinin düşük olduğu söylenebilir.
Gelişmiş ülkelerde ise çalışan nüfusun büyük bölümü hizmet (üçüncül ekonomik faaliyet) sektöründe faaliyet göstermektedir. Bu tür ülkelerde birincil ve ikincil ekonomik faaliyet kollarında çalışanlarının oranının daha az olması, ilgili sektörlerde bilimsel yöntemler ve teknolojinin yaygın olarak kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Kuzey Amerika, Avrupa ve Doğu Asya ülkelerinin gelişmişlik düzeyi nispeten daha yüksektir.
Gelişmekte olan ülkemizin çalışan nüfusunun ekonomik faaliyet kollarına göre dağılımı yıllara göre aşağıdaki gibidir. Grafikler incelenirse, ülkemizde tarımda çalışan nüfus oranı azalırken sanayi ve hizmet sektöründe çalışanların oranı artmaktadır.
FacebookTwitterPinterestWhatsAppTelegramE-Posta ile paylaşYazdır
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ekonomik Faaliyetler Ve Meslekler konu anlatımı
Oto tamirciliği: Her geçen yıl trafiğe giriş yapan yeni araç sayısı yükselmektedir. Bu nedenle günümüzde oto tamircilerinin sunduğu hizmetlerden sıklıkla faydalanılmaktadır.
Mühendislik: Uzmanlığı farklı alanlarda olan birçok mühendislik türü, sanayi alanında çalışır. Örnek olarak makine, çevre, inşaat ve endüstri mühendisliği gösterilebilir.
2- Tarım:
İnsanların ana besin kaynağı olan bitkisel ürünlerin yetiştirilmesine tarım denir. En az sanayi kadar önemli olduğu için gelişmiş bir ülkede her iki ekonomik faaliyete önem verilir. Günümüzde tarımcılık çok daha gelişmiş makinelerle yapılmaktadır. Bu da üretim hızını ve kalitesini büyük oranda attırmıştır.
Meyve- Sebze Yetiştiriciliği: Tarım alanının en önemli kollarından biridir. Meyve ve sebzeler yetiştirilip hem ülkenin geneline dağıtılır hem de ihraç edilir. Ülkemizde meyve-sebzecilik alanında en gelişmiş ülkelerden biridir. Bunun en büyük nedeni ise ülkemizde dört mevsimin birden yaşanıyor olmasıdır.
Ziraat Mühendisliği: Bu mühendislik alanı tarım arazilerinin iyileştirilmesi için çalışır. Yeni makineler ve ekipmanlar üreterek tarımın daha kolay ve maliyetsiz yapılmasını sağlar.
Bağcılık, çiftçilik ve maden mühendisliği de tarım alanındaki diğer ekonomik faaliyetler arasında yer alır.
3- Turizm:
Turizm bir ülkenin en önemli gelir kaynaklarından biridir. Doğal ve tarihi yapıların yanı sıra kültür ve spor turizmi de ülkeye çok fazla sayıda yabancı turistin gelmesini sağlar. Turistlerin ülkeye bıraktığı döviz, ekonominin kalkınmasına doğrudan etki eder. Turist sayısı arttıkça bu alanda çalışan kişi sayısı da artar. Bu sayede işsizlik azalırken ekonomi gelişir.
Resepsiyonist: Otelin baş sorumlusudur. Gelen misafirlerin kayıtlarını oluşturur. Telefonlara cevap verip oteldeki konukların taleplerini karşılar. Her otelde en az iki vardiyalı çalışan iki resepsiyonist bulunur.
Garson - Komi: Turistik alanlarda lokanta, kafe, restoran gibi mekanlarda çalışanlara garson ve komi denir. Birçoğu sadece yaz mevsiminde sezonluk çalışır.
Animatör: Son yıllarda turizm sektöründe en çok rağbet edilen mesleklerin başında gelir. Gelen konukların eğlenmesini sağlamak amacıyla programlar düzenleyen animatörler otel dışında gemi ve tatil köylerinde de çalışır.
4- Hayvancılık:
Hayvancılık, tarım kadar önemli olan bir ekonomik faaliyet türüdür. Yumurta, peynir, süt ve et gibi gıda ürünleri hayvanlardan elde edilir. Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık olmak üzere iki çeşidi bulunur. Büyükbaş hayvancılığında inek, öküz ve dana gibi hayvanlar yetiştirilir. Keçi, koyun, tavuk gibi hayvanlar ise küçükbaş hayvanlardır.
Ormancılık ve madencilik de bir ülkedeki diğer ekonomik faaliyetlere örnek olarak gösterilebilir.