Zaten Destekçiyim
Utah Üniversitesi sinirbilim uzmanlarının yaptığı son araştırmaya göre insanların sağ beynini ya da sol beynini daha fazla kullandığına dair hiçbir kanıt yok. Bugüne kadar hep sol beyni baskın kişilerin dil öğrenmede ve sayısal hesaplamalarda iyi olduğu, sağ beyni baskın olan kişilerin ise müzik, resim gibi sanatsal alanlarda daha başarılı olduğu düşünülüyordu.
Kitaplarda, internette, televizyonda ve daha birçok yerde mutlaka sağ ve sol beyin loblarının farklarını görmüşsünüzdür. Bir kişi matematikte başarılıysa ona hemen analitik düşünüyor ve sol beyni baskın etiketi yapıştırırız. Müzikte başarılı birini gördüğümüzde ise aynı şeyi bu sefer sağ beyin için yaparız. Yıllardır popüler kültürde yer etmiş diğer bir konu da kişilik özellikleri. Bu sağ ve sol beynin baskınlık meselesi kişilik özelliklerimize de yansıtılmış durumda. Sağ beyni baskın kişiler yaratıcı, duygusal kişilikleriyle, sol beyni baskın kişiler mantıklı ve gerçekçi oluşlarıyla bilinir.
2 yıllık bir çalışma süresince bilim insanları sadece özelleşmiş bazı işlevleri beyinde görüntüledi. Özelleşmiş kelimesinden kasıt bir işlevin beynin sağ veya sol yarım küresinde sadece tek bir bölgeye ait olmasıdır. Araştırmacılar MRI (manyetik rezonans görüntüleme) tekniğini kullanarak yaşları 7 ve 29 arasında değişen kişinin beyin görüntülerini inceledi. Bilim insanları her katılımcının beyinlerinde özelleşmiş olduğu düşünülen binlerce bölge üzerinde ölçümler yaptılar. Elde edilen bulgular gösteriyor ki, bazı işlevler beynin sadece bir yarım küresinde olabiliyor ancak katılımcıların hiçbirinde beynin bir yarım küresinin diğerinden daha baskın olduğu tespit edilemedi. Araştırma ekibinin lideri Dr. Jeff Anderson konuyla ilgili şunları söylüyor:
“Bazı beyin işlevlerinin beynin sadece bir yarım küresine ait olduğu kesinlikle doğru. Konuşma etkinliği sol yarım kürede, dikkat etkinliği sağ yarım kürede olmaya meyillidir ancak insanlarda sağ beyin daha etkin veya sol beyin daha etkin olacak diye bir kural yoktur.”
Araştırmacılar çalışmaya katılan kişilerin MR görüntülerinden elde ettikleri beyin taramalarından bir veri tabanı oluşturdular. Anderson ve ekibi beyin dalgalarındaki hareketliliğe bakarak bir bölgedeki beyin etkinliğini diğeriyle kıyaslayabiliyorlardı. Araştırmada bilim insanları beyni farklı bölgeye ayırarak hangi bölgenin daha fazla özelleşmiş olduğunu incelediler. Bütün bağlantılar incelendikten sonra ve sol ve sağ beyin için özelleşmiş bağlantı sayıları toplandı. Ortaya çıkan sonuçta araştırmacılar neden bir bağlantının sağ ya da sol beyinde özelleşmiş olduğuna dair modeller geliştirdiler.
Araştırmanın sonuçları çok heyecan vericiydi, üstüne kitaplar yazılan sağ beyin sol beyin baskınlığı artık çürütülmüş durumda. Beynin sadece bir yarım küresinde özelleşmiş işlevler olabilir ama bu kişinin o beyin yarım küresini daha etkin bir şekilde kullanıyor anlamına gelmez. Ekipte henüz yüksek lisans öğrencisi olan Jared Nielsen çalışmayla ilgili şu sözleri kaydediyor:
“Herkes kişilik özelliklerinin tamamıyla sağ ve sol beyinle alakalı olmadığını anlamalıdır. Belki de kişilik beynin bir yarım küresinin daha fazla bağlantı içermesinden değil, iki yarım küre arasındaki bağlantıların çeşidi ve sayısından kaynaklanıyor olabilir.”
Reklamsız Deneyim
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %% reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır. Kreosus Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık Daha fazla göster
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, % reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Destek Ol
Günümüzün en popüler konularından biri olan sağ ve sol beyin loblarının özelliği bir süre daha önemini yitirecek gibi gözükmüyor. Bu konudaki araştırmalar ilerledikçe sağ ve sol yarım kürelerin özellikleri daha iyi anlaşılacaktır. Geleceğin teknolojisi bize ne gibi imkânlar sunar bilinmez ancak şu bir gerçek, beynin yapısını ve çalışma sistemini çözdükçe insanların yetenekleri ve eğilimleri daha kolay belirlenebilecektir.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna GitBu İçerik Size Ne Hissettirdi?
Kaynaklar ve İleri Okuma
Bugün artık biliyoruz ki, sol beynin veri toplama, topladığı donelere anlam katma özelliği vardır. Yine sol beyin, rasyonel ve stratejik düşünceler üretip uzun vadeli planlar yapar. Ayrıca beklemek, gerçekçi davranmak, deneme yapmak da onun işidir. Sol beyin, kelime ve sayılarla ilgilenen, sağ beyne nazaran geçmişin üzerinde daha çok duran beyin alanıdır. Bu alanın özellikleri, soğuk, keskin, köşeli, mesafeli ve sert olması, katı kurallarının bulunmasıdır. Sol beyin ‘eğer’ ve ‘fakat’ sözlerini çok kullanır. Bu iki kelime hemen karar vermemeyi ifade eder. Beynin sol tarafı, bir şeyi anlamaya çalışırken aynı zamanda ertelemeye de yatkındır. Ayrıca benmerkezci olma eğilimindedir. Kendisini mutlu edecek şeyleri önemser. Bu sebeple de kendisi önceliklidir. Erkeklerin sol beyinleri baskın çalıştığı için benmerkezci yanları baskındır. Beynin sol kısmı, iradeyi mantıksal olarak kullanır.
Sağ beyin ise duygusaldır. Sıcaklık ve yakınlığa önem verir. Daha yuvarlak düşünür. En çok ürettiği kelimeler ‘hemen’ ve ‘şimdi’dir. Duygusal alanlarla ilgili olduğu için istekleri hemen olsun ister. Stratejik düşünmek yerine, taktik bulur; olayları çabuk çözmek taraftarıdır. Arzularını ertelemekten hoşlanmaz. Hızlı karar verip harekete geçmek eğilimindedir, acelecidir. Bunun sebebi ise, gelecekle ilgilenmesidir.
SOL BEYİN ERİL, SAĞ BEYİN DİŞİL
Sol beyin, yeni fikirlere açık değildir. Koruyucu, tutucu ve savunucudur. Oysa sağ beyin farklılıklara gebedir. Deneme yanılmayla karar verir. Çünkü deneme yanılma yöntemi hemen çözüm aramaya daha uygundur.
Sol beyin sayı ve rakamlarla ilgilenirken, sağ beynin ilgi alanı daha çok görsel konulardan ve zevklerden oluşur. Estetik kaygılar sağ beyinde etkilidir.
Sağ beyin duygusal kararlar verdiği için, bu kararları inanarak vermek ister. Sol beyin, inanamasa da karar vermekten yanadır. Sol beyin tekil ve erildir. Yani erkeksi özellikleri baskındır. Sağ beyin ise çoğulcudur ve dişil özellikleri vardır. Sol beyin anlamaya çalışırken, sağ beyin hissetmek için uğraşır. Sol beyin karşılaştığı olaylarda çıkarı doğrultusunda tepkiler verirken, sağ beyin sempatik bir bakışla yaklaşır. Yani kendini hemen olaya kaptırır. Sağ beyni baskın çalışan kimse, birisi ağladığı zaman onunla beraber ağlar. Kendisinden çok başkalarını mutlu etmeye uğraşır. Kadınlarda bu özelliğe daha sık rastlanır. O sebeple kadınların şefkat duyguları yoğundur ve iyi annelik yaparlar.
Sağ beyni baskın çalışan kişiler iradelerine duygularını katarlar. Bir insanla iş yaparken ya da onun hakkında karar verirken kâr-zarar analizi yapmaktan çok, onu sevip sevmediklerini ölçü alırlar. İnsanları analiz ederken “o beni çok sever” ya da “ben onu çok severim” diyerek referanslarının duygu olduğunu belli ederler.
SAĞ BEYİN NİYETE, SOL BEYİN SÜRECE BAKAR
Sol beyinde niyet önemli değildir. Sürece ve sonuca bakar. Sağ beyin ise niyete göre hareket eder. Sol beyin hayal kurmaz ama sağ beyin hayalcidir. Yine sağ beyin sezgilere çok değer verir. Beyin görüntüleme çalışmalarında sol beynin görsel unsurlara hızlı tepki verdiği ortaya çıkmıştır. Oysa sağ beyin duygusal sayılabilecek uyarılara daha çabuk cevap vermektedir. Şimdi de ön beyne gelelim.
ÖN BEYİN
Ön beyin ise, akılla duyguyu birleştiren alandır. Bilgileri işleme süreci burada gerçekleşir. Ön beyin alanı gelişmiş bir insan, mantık ile duygu dengesini sağlayabilir.
Sağ ve sol beyni yöneten ön beyindir. Beynin sol lobu mantıksal süreçlerden, sağ lobu duygusal süreçlerden, ön kısmı da bunları eyleme dönüştürmekten sorumludur. Düşündüklerimize duygu eklediğimizde inanç oluşur. Ama inanmak tek başına yeterli değildir. Bunun eyleme dönüşmesi gerekir. Bir noktadan sonra eyleme geçmesi de yetmez, eylemin devamlılıkla alışkanlığa çevrilmesi lüzumu doğar. Alışkanlığın sağlamlaşması için ise kişilik halini alması sağlanmalıdır.
ÖN BEYNİN İŞLEVİ
Bir düşünce beyne girdikten sonra onun eyleme dönüşmesi için beynin bazı işlemleri yapmaya ihtiyacı vardır. Yapılan araştırmalarda beyin hücrelerinin hareketli olduğu tespit edilmiştir. Doku kültüründe beyin hücresi bir diğer hücre ile bağlantı kurduğu zaman bilgi kalıcı olur. Bilginin silinmemesi ve bir sinir hücresinin gövdesi kadar ilerleyebilmesi için otuz ila altmış dakika arasında bir zaman gerekir. Bu süre içinde, hücre ilerleyip bir diğer hücreyle kalıcı bağlantı kurar. Yeni edindiğimiz bilgileri yirmi dört saat içerisinde tekrar eder, konu üzerine kafa yorar ve hayal kurarsak, beyinde bir network oluşur ve öğrenilenlerin kalıcılığı sağlanır. Bu şekilde kimyasal kayıt yapılır. Yoksa veriler anlık, kısa ve elektriksel olarak kaydedilir. Ancak, bilginin kişide alışkanlık ve kişilik kalıbı haline dönüşmesi için altı aylık bir süre şarttır. Yanlış bir düşünceyi ya da duyguyu değiştirmek içinse onu yeniden inşa etmek gerekir. Tıpkı eski binayı yıkıp, yerine yenisini yapmak gibi Onun için büyükler, “can çıkar huy çıkmaz” demişlerdir. Bu durum beynin yapısal boyutunu da ortaya koyar. İşte beynin bu işlevlerini yerine getiren, onu organize eden ön beyindir. Ön beyin, yönetici organımızdır. Plan yapar, hedef belirler ve bunların uygulanmasını sağlar. Bir şeye anlam katmak, karar vermek, kendinin farkına varmak gibi özellikler ön beyin tarafından gerçekleştirilir.
Ön beyin analitik ve emosyonel düşünür. Düşünür, tartar, birleştirir ve öylece sonuca ulaşır. Bir konuda karar verirken olaya hem sebep sonuç ilişkisi açısından yaklaşır, hem de duygusal anlamlar yükleyerek düşünür. Olaylara çeşitli açılardan yaklaşır, sonuçta iradesini kullanır.
ROTAYI ÖN BEYİN ALANI BELİRLER
Bir insanın sağ ve sol beynini iyi kullanma becerisi, ön beyinle ilgilidir. Sol beyin düşünürken, sağ beyin bilgileri birleştirir. Sağ beyin daha geniş düşünür. Mesela, bir ressam ya da bir şair eser verirken sağ beyniyle bütüncül bir düşünce yapısı içinde düşünür ama sol beyni onu tanımlar. Ön beyin bekler, iyi bir zamanlama yapar ve girişimde bulunur. Yaşam piramidindeki öncelik sıralamasını gerçekleştirir. Kelime ve sayılarla beraber, renkler, desenler ve zevklerle de ilgilenir. Gerektiğinde soğuk ve keskin, gerektiğinde sıcak ve yakın davranır. Ön beyin yer, zaman ve konumu ayarlayıcıdır. Hafızanın altı sadık bekçisi vardır. ‘Ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim?’ sorularından oluşan cevapları bütüncül olarak kullanabilmek becerisi ön beyinde mevcuttur. Mesela, sol beyin ‘ne’ sorusuyla, sağ beyin ‘nasıl’ sorusuyla ilgilenir. Ön beyin ise sonuç çıkarabilen ve yürütücü, işletici fonksiyonları devralmıştır. Bir nevi rotayı belirleyen beyin alanıdır. Hem stratejik hem de taktik düşünür. Sadece stratejik değildir.
SAĞ BEYİN SEMPATİK, ÖN BEYİN EMPATİKTİR
Sol beynin önceliği kendisindeyken, sağ beynin önceliği başkalarındadır. Oysa ön beyin, önceliğin kendisinde mi yoksa başkalarında mı olacağını, hangi şartta nasıl tercihler yapacağını iyi belirler. Ön beyin empatik düşünür. Mesela, sol beyniyle düşünen bir kimse karşısındakine yol tarif ederken, yönleri kendisine göre tarif eder. “Sola gideceksin” dediğinde bu sol taraf kendi soludur. Oysa empati yapabilen insan karşı tarafın yönünü dikkate alır.
Sağ beyniyle düşünen insan sempatiktir. Sempati, empatiden farklı bir kavramdır. Sempatik kişi, karşısındaki insan yediği yemeği üstüne dökse onunla beraber üzülür, heyecanlanır. Oysa empatik insan muhatabını anlar ama telaşa kapılmadan ona yol göstermeye çalışır. Empati daha çok duygusal alanın becerisi gibi anlaşılsa da, aslında beynin davranışsal bir yeteneğidir. Yani ön beyne aittir. Empati yapmak, karşı tarafa kendini tamamen kaptırmak demek değildir. Muhatabını duygusal manada anlamakla birlikte, bunun içine mantık katmayı da ifade eder. Karşıdakini anlamakla birlikte, bildiği doğrularla hareket etmektir empati.
SOL BEYİN GERÇEKLERİ, SAĞ BEYİN DUYGULARI, ÖN BEYİN DOĞRULARI ANALİZ EDER
Sağ beyin pembe düşler görür. Gerçeklerden uzak hayaller kurmak onun işidir. Sol beyin ise, hayali ve sezgileri önemsemediğinden fazla kullanmaz. Fakat ön beyin hayalleri amaca yöneltir. İnsan elbette hayal kurar ama hayale yeni anlamlar katmak ve onu hedefe yönlendirmek ayrı bir beceridir. Sağ beyin dişil özellikler barındırdığı için, sezgisel düşünmeye yatkındır ve sezgilerinde çoğunlukla haklı çıkar. Ön beyin ise sezgileri süzgeçten geçirerek kullanır. Her hissettiğini doğru kabul eden sağ beyne mukabil, ön beyin sezgilerinin doğru olup olmadığını anlamaya çalışır. Sol beyin gerçekleri, sağ beyin duyguları, ön beyin ise doğruları analiz eder ve bunlara öncelik verir. Bu da değerler eğitimiyle mümkündür.
UZUN VADELİ MUTLULUK ÖN BEYNİN İŞİDİR
Sol beynin görevi, gerçek dünyayı algılayıp onun sınırlarını çizmektir. Beynin bu bölgesi acı-tatlı, doğru-yanlış, iyi-kötü gibi insanın maddî gerçekliği ile ilgili sınırlarını belirler. Sebep sonuç ilişkisi kurar. Bu da bir nevi Yaratıcının ‘Hakîm’ isminin tecelli ettiği yerdir.
Sağ beyin duyguların, sevmenin, muhabbetin, şefkat ve merhametin tecelli ettiği yerdir. Adeta ‘Rahman’ ve ‘Rahîm’ isimleriyle ilgili bilgi işlem yapar.
Ön beyin ise bunların fizibilitesiyle uğraşır, uygulanabilirliğine bakar. Mesela, bir inşaatçı yeni bir bina yapacağı zaman o inşaatın gerçekliğini beynin sol lobu yardımıyla analiz eder. “Bu inşaatı yapmak bana kâr getirir mi, faydası olur mu?” sorularını cevaplamaya çalışır. Sağ beyin, inşaatın estetik görünüşü, kullanılacak renkler, kimlerin zevkine hitap edeceği gibi konularla uğraşır. Ön beyin ise iki düşünceyi birleştirir.
Sol beyin salt çıkarları düşünürken, sağ beyin olayları yalnızca duygu boyutuyla ele alır. Sol beyin mutlu olmayı çok önemsemez. Daha ziyade başarı odaklı düşünmeyi tercih eder.
Buna karşılık sağ beyin mutluluk odaklıdır. Uzun vadeli düşünme becerisi, ön beyne aittir. Anlık çıkarlardan öte, geniş zamana yayılmış bir başarı ve mutluluktur onun hedefi.
Beynin ön bölgesine ‘frontal beyin’ denilmektedir. Bu alanda bir hastalık olduğu zaman ‘frontal lob sendromu’ denilen durum yaşanır. Eğer ön kısımda beyin tümörü benzeri bir rahatsızlık söz konusu olursa, kişilik değişimi olabilir. Bu sebeple ön beyin bölgesinin kişilik bakımından iyi geliştirilmesinde yarar vardır. Aslında davranış eğitimi ya da insan yetiştirmek denilen şey, beynin ön bölgesini iyi eğitmek anlamına gelir. Beyin temelli eğitimin altında da bu yatar.
Bilimi Anlatmamıza Yardım Edin!
Her ay milyonlarca bilimsever, Evrim Ağacı olarak karmaşık bilimsel konuları basitçe anlatmamızdan ve ülkemizde bilim anlatıcılığını geliştirmeye yönelik yaptığımız kapsamlı çalışmalarımızdan faydalanıyor. Bütçenize zarar vermeden, aylık veya tek seferlik sadece 20₺ gibi miktarlarda bize destek olarak bu çabalarımızı destekleyebilir, Türkiye'de bilim okuryazarlığını güçlendirmemize katkı sağlayabilirsiniz.
Destek Ol
Neden Destek İstiyoruz?
nest...