Bingildak Sismesi
Kraniosinostoz Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?
Doğumda görülen kafa şekil bozuklukları arasında bulunan kraniosinostoz kafatası kemiklerinin çok erken birleşmesiyle oluşmaktadır. Şekil bozukluğunun yanı sıra hem zihinsel gelişimi engelleyen hem de fonksiyon kayıplarına neden olan bu hastalık erken dönemde tedavi edilebilmektedir. Anne karnında müdahale edilememesine rağmen doğumdan sonra gerçekleştirilen cerrahi operasyonlar sayesinde iyileşme sağlanmaktadır.
Kraniosinostoz Nedir?
Bebeklerde 5 kemikten oluşan kafatasında bu kemiklerden bir ya da daha fazlasının birleşim noktalarının normalden erken kapanması kraniosinostoz nedir sorusunun cevabıdır. Birbirinden ayrı olan ve sütür adı verilen oynamaz eklemlerle bağlanan kafatası kemikleri kraniosinostoz nedeniyle kapanarak beyin gelişimini engellemektedir. Konjenital anomalilerden biri olan kraniosinostoz bazı durumlarda kafa içinde basıncın artmasına da neden olmaktadır.
Çoğu vakada kraniosinostoz nedenleri belli değildir. Bununla birlikte bazı risk faktörlerinden söz etmek mümkündür. Bazı vakalarda kraniosinostoz sebepleri arasında genetik anomaliler bulunurken bazılarında ise çevresel faktörler etkilidir. Gebelik sırasında kullanılan ilaçlar, maternal tiroid hastalığı, annenin beslenme alışkanlıkları ya da tüm bu faktörlerin birleşimi kraniosinostoza neden olabilmektedir. Bıngıldağın erken kapanması ve D vitamini eksikliği arasında da bir ilişki olduğu bilinmektedir.
Bıngıldak Ne Zaman Kapanır?
Sağlıklı bebeklerde bıngıldak genellikle 12.-18. aylar arasında kapanmaktadır. Bununla birlikte, bazı bebeklerde bıngıldağın kapanması 24. aya kadar uzamaktadır. Bazı bebeklerde ise ön bıngıldakla birlikte arka bıngıldak da görülmektedir; bu bıngıldağın ise en geç 3. ayda kapanması gerekmektedir.
Bıngıldağın Erken Kapanması Nelere Yol Açar?
Bıngıldağın geç kapanmasından ziyade erken kapanması bazı sağlık problemlerine neden olmaktadır. Bebeklerde bıngıldağın erken kapanması sonucu beyin gelişimini engelleyen ve fonksiyon kayıplarına neden olan kraniosinostoz meydana gelmektedir. Aynı zamanda kafa içinde basıncın artmasına, görme ve işitmede problemlere ve zihinsel sorunlara neden olmaktadır.
Kraniosinostoz Belirtileri
Genellikle doğumdan sonra ortaya çıkan kraniosinostoz belirtileri sütürün tam kapanmaması gibi durumlarda geç fark edilebilmektedir. Bununla birlikte çoğu vaka kendini doğumda belli etmekte ve birkaç ay içinde çok daha belirgin hale gelmektedir. Sütürlerin kapandığı bölümler ve kaç sütürün kapandığı belirtileri değiştirmektedir. Bir sütürün kapandığı durumlarda diğer tarafta beyin gelişimine devam edecek ve bu durumda kafatası anomalileri ortaya çıkacaktır. Kraniosinostozun türüne göre kafatasıyla birlikte göz, burun ve kulaklarda da şekil bozuklukları gözlemlenmektedir.
Kraniosinostoz Tipleri (Çeşitleri)
Kraniosinostoz, sütürlerin kapandığı bölgelere göre çeşitlenmektedir:
Sagital Sinostoz
Kraniosinostoz tipleri arasında en sık görülen sagital sinostoz, skafosefaliye neden olmaktadır. Skafosefali; önden arkaya doğru uzayan bir kafa, çıkık alın ve yan kafa kemiklerinde (sagital) çıkıntılarla karakterizedir. Ön ve arka kafatası kemikleri ise sivri bir görünüm oluşturmaktadır. Kafatasının orta bölümünde ise köprü şeklinde bir çukur bulunmaktadır.
Metopik Sinostoz
Triganosefali ya da üçgen kafa olarak da bilinen metopik sinostozda kafa yüksekliği normalden daha fazladır. Bebeklerde gözler arasındaki mesafe azken kafa ve alın oldukça sivri bir görünüme sahiptir.
Koronal Sinostoz
Koronal sütürün erken kapanmasıyla oluşan koronal sinostoz tek taraflı ya da çift taraflı olabilmektedir. Tek taraflı koronal sitostozda etkilenen tarafta bulunan göz ve kaş diğer tarafa göre daha yüksekte durmaktadır. Aynı zamanda burun ve kulakta da kayma görülmektedir. Brakisefali olarak da bilinen çift taraflı vakalarda ise alın çıkıntılı, kafa kenarlardan geniştir. Kafanın yüksekliği artarken gözler birbirinden uzaklaşmaktadır.
Lambdoid Sinostoz
Kraniosinostoz çeşitleri arasında oldukça nadir görülen lambdoid sinostozda ön ve arkadan gözle görülebilen kafatası asimetrisi mevcuttur. Sağ ya da sola eğik kafatasıyla karakterize olan bu türde, etkilenen tarafın arkasında düzleşme görülmektedir.
Kraniosinostoz Tedavisi
Kafa grafileri ve 3D beyin tomografisi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri sayesinde teşhis edilen kraniosinostoz doğumdan sonra tedavi edilmektedir. Kraniosinostoz tedavisi hastalığın türüne ve altında yatan sebeplere göre planlanmaktadır. Sütürlerin kapandığı fakat kemiklerin kaynamadığı ya da semptomların çok hafif olduğu vakalarda genellikle kask kullanımı önerilmektedir. Yaş ilerledikçe ve kafatası üzerinde saç oluşumu arttıkça şekil bozukluğu gözle görülmemeye başlamaktadır.
Kemiklerin kaynadığı ve farklı sağlık problemleri ile gözle görülür şekil bozukluklarına yol açtığı durumlarda ise sütürlerin açılması için cerrahi yöntemlerden faydalanılmaktadır. Ameliyata karar verirken bebeklerin yaşı, kozmetik problemlerin seviyesi, baş çevresi ölçüsü, gözlerde problem olup olmadığı ve bebeklerin genel sağlık durumları göz önünde bulundurulmaktadır.
Kraniosinostoz Ameliyatı
Açık ya da kapalı olarak yapılabilen kraniosinostoz ameliyatı genellikle bebekler ilk yıllarını doldurmadan uygulanmaktadır. Şekil bozukluklarını düzeltmenin yanı sıra bazı vakalarda görülen kafa içi basıncını düşürmek, beyin gelişimini normal seyrine döndürmek ve zihinsel problemlerin yaşanmasını önlemek amacıyla cerrahi yöntemlerden yararlanılmaktadır.
Ameliyatta sütürler ve kafatası kemiklerinin arası açılmakta ve bebekler 1 gün müşahede altında kalmaktadır. Bulguları takip edilen bebeklerde herhangi bir sorun görülmemesi durumunda ertesi gün taburcu işlemleri gerçekleştirilmektedir.
Bazı durumlarda ameliyattan sonra da önceden şekil verilen özel kasklar kullanılmaktadır. Kask, kafatasının ön ve arkadan değil yanlardan gelişmesine olanak tanımaktadır.
Her ameliyatta olduğu gibi bu operasyonda da bazı riskler bulunmaktadır. Özellikle henüz gelişimlerinin başında olan bebeklere uygulanan cerrahi operasyonlarda risk artmaktadır. Kraniosinostoz ameliyatı riskleri arasında en önemlileri uzun anestezi ve kan kaybının neden olduğu problemlerdir. Yara bölgesinde enfeksiyon ve dikişlerde açılmalar ise cerrahi nedeniyle görülen sorunlardan bazılarıdır. Ameliyatın kafatası üzerinden yapılması sayesinde beyin fonksiyonlarında sorun görülmemektedir. Tüm bu risklere rağmen uzman hekimlerce yapılan ameliyatlarda ciddi komplikasyonların görülme olasılığı oldukça düşüktür.
Kraniosinostoz Ameliyatı Ne Zaman Yapılmalı?
Çok erken dönemde yapılan ameliyatlar ilerleyen dönemlerde tekrar cerrahi operasyonlara gerek duyulmasına neden olabilmektedir. İleri yaşlarda ise cerrahi yöntemlerle elde edilecek kazanımlar azalmaktadır. Bu nedenle kraniosinostoz ameliyatı genellikle 3-12 ay arası yapılmaktadır.
Bebeklerde Kafa Şekil Bozuklukları
Yeni doğan bebeklerde kafa şekil bozuklukları pek çok neden bağlı olarak gelişebilmektedir. Doğumdan sonra hızla büyüyen kafatasında asimetrik bozukluklar görülebilmektedir. Bebek kraniosinostoz hastalarında kalıcı sağlık problemlerine yol açabilecek bu şekil bozukluklarının erken dönemde teşhis ve tedavisinin yapılması gerekmektedir. Bu sayede kafatası kemiklerinin gelişimi tamamlanmadan müdahale etme şansı yakalanmaktadır.
Bıngıldak Nedir, Ne Zaman Kapanır? Bıngıldak Çökmesi Belirtileri Nelerdir?
EbeveynBıngıldak Nedir, Ne Zaman Kapanır? Bıngıldak Çökmesi Belirtileri Nelerdir?
Bebeklerde Bıngıldak Hakkında Merak Ettikleriniz
Bıngıldak Nedir?
Yeni doğmuş bebeklerin baş kemiklerinin (özellikle ön parietal) arasında bulunan yumuşak yapıya bıngıldak denir. Bu bölgenin tıp dilindeki karşılığı ise fontaneldir. Ön ve arka bıngıldak olmak üzere ikiye ayrılır. Yapı olarak, bağ dokudan oluşur; üstü, saçlı deri ve deri altı yağ dokusu ile kaplıdır. Şekil olarak ise baklavaya benzetilir. Yenidoğan deneyimi olmayan aileler bu bölgeye zarar verecekleri endişesiyle çekinirler. Fakat travma yaratacak bir baskı olmadığı sürece elimizi sürmemizde bir sakınca yoktur.
Bıngıldak Ne İşe Yarar?
Doğum zamanı bebeğin baş yapısı henüz tam olarak oluşmamıştır. Bebeğin başı doğum kanalından geçerken; ayrık kafatası kemikleri ve arasında yer alan esnek doku bıngıldak sayesinde hafif bir şekil değiştirerek daha kolay geçer. Bu sayede anne ve bebek için doğum kolaylaşmış olur.
Bebeklerin beyni 2 yaşına kadar hızlı bir gelişim gösterir. Bıngıldak, kafa kemikleri arasında beynin sorunsuz bir şekilde gelişimini sağlamak için zemin hazırlar. Yani bebeklerin beyninin büyümesi ve gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlaması bıngıldak yapısı sayesinde mümkün olur. Eğer bebeklerde doğar doğmaz kafatası oluşmuş olsaydı, bu durum beynin büyümesine engel olurdu.
Bıngıldak Ne Zaman Kapanır?
Zamanla bıngıldak sertleşir ve kapanır. Kapanma süreci bebekten bebeğe değişiklik göstermektedir. Bunda genetik yatkınlık da etkilidir. Arka bıngıldak ilk bir ay içerisinde kapanırken, ön bıngıldağın kapanması 6 ila 18 ayı bulmaktadır. Bazı bebeklerde daha erken veya 2 yaşı bulan kapanma süreçleri olmaktadır. Bıngıldağın beklenenden geç veya erken kapanması çoğunlukla sorun teşkil etmez. Böyle bir durumda dikkat edilmesi gereken konu, aylık rutin doktor kontrollerinde baş gelişiminin istenilen seyirde ilerlemesidir.
Bıngıldak Ne Zaman Risk Taşır?
Bıngıldak Çökmesi
Bebeğin aşırı kusması, ishal olması ve yeterli sıvı alamaması gibi sebeplerle ortaya çıkabilir. Bu durumda bebeğiniz sadece anne sütü alıyorsa daha fazla emzirerek sıvı alımını artırıp, doktora götürmeniz gerekir.
Bıngıldak Şişmesi
Gözle görülür aşırı bir şişme ise menenjit, tümör, hidrosefali gibi sağlık sorunlarının göstergesi olabilir. Normale dönmeyen şişkin bir bıngıldak, beyindeki bir enfeksiyonun işareti de olabilir. Özellikle bebeğinizin ateşi varsa veya olağan dışı bir şekilde uykuluysa derhal doktora götürmeniz gerekmektedir.
Bıngıldak Kapanması
Bazı bebeklerin bıngıldağı kapalı şekilde doğması doktor takibi gerektirir. Bıngıldak erken kapansa da, kafa kemikleri normalde kaynaşmamıştır, araları açıktır. Bu durum beynin ve başın büyümesine olanak sağlar. Fakat bazen kafa kemikleri arasındaki açıklık erkenden kapanır ise kraniosinostoz denilen durum oluşur. Bu süreçte ön bıngıldağın takibi önemlidir. Çünkü beyin gelişimini etkileyebilir.
Bebeklerde Damar Atımı
Bıngıldakta bazen damar atımı gözlemlenebilir, endişe etmeye gerek yoktur. Bebeğin ağlarken, öksürürken ve nefes alışverişi sırasında bıngıldakta meydana gelen hareketlilikler de normaldir.
Uzm. Dr. Nihan Çehreli tarafından onaylanmıştır
Bıngıldağı çökük ya da kabarık mı?
Bebek doğduktan sonra, anne adaylarının bebeğin bakımı ve sağlığıyla ilgili kafalarında birçok soru oluşur.
'Acaba bebeğim hasta mı?', 'Doğru emzirebiliyor muyum?', 'Doyuyor mu?' gibi sorular kafaları meşgul eder. Özellikle ilk kez anne-baba olanlar sürekli endişe içindedir. Oysaki bebekteki bazı durumlar sağlık durumu hakkında ipuçları veriyor. Bebeğin vücudunun sarı olması sarılığın; sürekli ağlaması, ateşinin yükselmesi veya normalin altında olması, karın şişliğinin; kusma, zayıf emme gibi bulgular ise enfeksiyon kaptığının habercisi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Kadir Şahin, yeni doğan bebeklerde özellikle bıngıldağa dikkat edilmesi gerektiğini söylüyor. Şahin, bıngıldağın çökük ya da kabarık olmasının menenjit, sıvı kaybı gibi önemli sağlık problemlerine yol açacağını belirtiyor.
Yeni doğan bebeğin kafasının üzerinde bulunan yumuşak bölgeler bıngıldak olarak adlandırılıyor. Bıngıldak, doğum sırasında kafatası kemiklerinin birbirine yaklaşmasını sağlayarak başın doğum kanalında ilerlemesini kolaylaştırıyor Ayrıca beynin en hızlı büyüdüğü dönemde, büyüme için gerekli alanı oluşturuyor. Başın yan kısmında bulunan bıngıldaklar, ilk 2 haftada, arka taraftaki ilk 3 ay, ön kısımdaki ise 9-18 ay içinde kapanıyor. Dr. Kadir Şahin, bıngıldağın bu süreler dışında, daha erken kapandığının fark edilmesi durumunda doktora başvurulması gerektiğini söylüyor. Şahin, "Kafatasında sütür adını verdiğimiz, eklemlerin erkenden kapanarak, beynin büyüyüp gelişmesine engel teşkil eden hastalığın belirtisi olabilir. Ön bıngıldağın çok büyük olması da normal değildir. Bu durum kemik gelişiminin yetersiz, kafa içinde sıvı toplanması, tiroit bezinin yetersiz çalıştığını gösterir. Bebeğin baş çevresi yakından izlenmeli ve herhangi bir olumsuz durumda doktora müracaat edilmelidir." diyor. Dikkat edilmesi gereken diğer bir durum da bıngıldağın normalden kabarık ve çökük olması. Şahin, menenjit, kafa içinde su toplanması, beyin kanamaları gibi bazı hastalıklarda bıngıldağın kabarık olduğunu ifade ediyor. Şahin, ayrıca vücudun su kaybettiği ishal gibi bazı rahatsızlıklarda ise bıngıldağın çöküklüğünün dikkat çektiğini söylüyor.
'Nasılsa geçer' diyerek sarılığı ihmal etmeyin
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Kadir Şahin'e göre yeni doğan bebeklerde ilk haftalarda en sık karşılaşılan sorunlardan biri de sarılık. Anne karnındaki bebekte oluşan sarılık maddesi (bilirubin), plasenta yoluyla anneye geçerek anne karaciğerinde işlenir. Dolayısıyla, bebek bu bilirubinden zarar görmez. Doğumdan sonra bebekteki bilirubin düzeyi yavaş yavaş yükselmeye başlar. Sarılığın en büyük sebebi bebek karaciğerinin bilirubini tutma ve değiştirme sürecindeki enzim eksikliğidir. Sarılık, birçok bebekte görülür ve tedaviye gerek kalmadan geçer. Ancak mutlaka doktor takibi altında bu dönemin geçirilmesi gerekiyor. Çünkü yüksek seyreden sarılığın teşhis ve tedavisinde geç kalınması halinde kernikterus denilen hastalık görülebilir. Bilirubin beyinde birikir, bazal ganglion denilen bir bölgeyi etkiler ve beyin hasarına yol açar. Bebek; 2-7. günlerde gevşeklik, tiz sesli ve güçsüz ağlama, yavaş refleksler, zayıf ve isteksiz emme, kusma, ateş, havale gibi belirtiler gösterir. Ve bu bebeklerin yüzde 50'si hayatını kaybeder. Bebeğin vücudunda sararma ve bu belirtiler varsa, 'nasılsa geçer' demeyin ve mutlaka çocuk doktoruna danışın.
Bebeklerde ilk haftalarda nelere dikkat edilmeli?
Kundağa sarmayın. Kundak, kalça çıkığı riskini artırır.
Göbek bağı henüz düşmemiş olduğu için bebek küvetinde yıkamak yerine bebeği sünger ya da ıslak bir bezle silin.
Doğumdan sonra ilk 48 saat içinde ilk kakasını hâlâ yapmamış ise mutlaka doktora başvurun.
Konak, yani bebeklerin kafa derisinde oluşan kalın, sarı kabuklar elle kaldırılmamalı. Bir hastalık belirtisi olmayan bu kabuklar, zamanla kendiliğinden geçer.
Sürekli öpmeyin. Doğduğunda bağışıklık sistemi henüz gelişimini tamamlamamıştır, bebek birçok enfeksiyona açıktır.
Bebek yatağı annenin odasında olmalı, fakat bebek yalnızca kendi yatağında yatırılmalı. Bebek uykusu geldiğinde ama uyumadan önce yatağına yatırılmalı, böylece kendi yatağında uykuya dalmaya alıştırılmalıdır.
Göbek bağı genellikle 2 hafta içinde düşer. Bu süre içinde düşmemiş ise doktora başvurulmalı.
Emzirme sıklığı ve süresi bebeğin isteğine göre ayarlanmalı. Bebek iyi beslenemediği zaman ateşi yükselir, ağlar ve ağzı dili kurur.