Son dönemde peş peşe yayınladığı Türk yapımlarıyla dikkatleri çeken dijital dizi ve sinema izleme platformu Netflix, yine iddialı bir yapıma imza attı. Nejat İşler’in başrolünde yer aldığı ve birçok kişinin merakla beklediği İyi Adamın 10 Günü dün yayınlandı.
Normal şartlar altında filmin 10 Şubat’ta yayınlanması bekleniyordu fakat Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen depremler nedeniyle gösterimi ertelendi. Bu ertelemenin ardından dün sabah saatlerinde Netflix’te yayınlandı.
Peki İyi Adamın 10 Günü filminin konusu ne, oyuncu kadrosunda kimler var? İyi Adamın 10 Günü uyarlama mı, nerede yayınlanıyor? İşte tüm soruların cevapları…
Film özünde “iyi bir adam” olmayı odak noktasına alıyor ve iyilik, kötülük kavramlarını tartışmaya açıyor. İyi bir adam olarak tanınan Sadık’ın hikayesinin temelinde iyi olmanın anlamını bulmayı hedefleyen İyi Adamın 10 Günü, birçok ahlaki normu da masaya yatıracak.
Sadık, insan kaçakçıları ve katillerin kötülüklerle dolu yaşamında 'iyi' insan olmak için savaşan bir dedektif olarak karşımıza çıkıyor. Zorlu bir vaka üzerinde çalışan Sadık ile yolları kesişen dört kadın, işleri normalde olduğundan daha karmaşık hale getiriyor. Peki iyi bir adam olmak ya da iyi olmaya çalışmak adaleti bulmak için yeterli mi? Sadık zorlu davayı çözmeye çalışırken, iyilik ve kötülük arasındaki keskin çizgi, git gide daha da bulanıklaşıyor. Bu aşamada Sadık’ın karanlık tarafa geçişini göreceğiz.
Kısa süre içerisinde popüler olması beklenen İyi Adamın 10 Günü, Mehmet Eroğlu’nun seri halinde yayımlattığı kitaplardan uyarlama. Gerilim temalı bu serinin kitapları sırasıyla şu şekilde:
İyi Adamın On Günü, Kötü Adamın On Günü ve Meraklı Adamın On Günü. Film eğer yeterli ilgiyi görürse, diğer iki kitap da filme uyarlanacak.
Kitabın tanıtımı şu şekilde:
“Dört kadın ve bir adam. Kadınlardan en alımlısı ona ihanet etti; en zengini ondan çetrefil bir bilmece çözmesini istedi; en kurnazı labirentten çıkışı gösterdi; en seveceni ise hayatını hiç olmadığı kadar güzelleştirdi… On günde olup biten bir muamma… Kayıp bir meleğin peşine düşen herkesçe “iyi bir adam” olarak bilinen eski avukat Sadık’ın hafiyelik ve hayatındaki kadınlarla yüzleşme hikâyesi… İyi Adamın On Günü, Mehmet Eroğlu’nun dünyasında ayrıksı duracak yeni ve kıymetli bir parça. Katman katman açılan; yalanlarla, hazlarla ve esrarengiz cinayetlerle örülü şaşırtıcı bir polisiye. “Adalet, adalet dedin mi, Alyoşa ya da Mişkin kalmak mümkün değil.”
Mehmet Erolu'nun ayn adl romanndan uyarlanan "yi Adamn 10 Günü" Netflix'te gösterime girdi. Senaryosunu Erolu ile birlikte Damla Serim'in kaleme ald filmi Uluç Bayraktar yönetiyor. Ei tarafndan urad ihanetin acsn hâlâ unutamayan Sadk'n "sermaye-kaçakçlk-istismar" yüksek gerilim hattna kaplp âdeta bir kötülük selinde sürüklendii yapmda Nejat ler'i barolde izliyoruz.
Filmi deerlendirmeye geçmeden konusunu ksaca aktaralm. Sadk (Nejat ler) zamanla yaayan bir adamdr. Sürekli sayar: Andante, allegro, grave. Deneyimlerine tempo tutar. Eski ei Rezzan (Nur Fettaholu) en son ne zaman görütüklerini söylediklerinde bir çrpda sayar yllar, 13 ayn hapiste geçtiini erh düerek. Sadk "iyi bir adam"dr. Komusu Fato'un kahramandr mesela. Hayat kadn Fato (layda Alian), hayallerini süslese de "abi" der Sadk'a. Çünkü Sadk yardmseverdir, yarglamaz kimseyi. Savunmaya alktr Sadk, eski bir avukattr. Kars Rezzan'n suçunu üstlenip hapse girdiinde ruhsat da iptal edilir. Bir gün zengin bir hukukçu olan arkada Maide (Esra Ronabar) Sadk'tan ücreti mukabilinde kayp bir genç (Tevfik-Ata Artman) hakknda bilgi toplamasn ister. On gün boyunca arayacak, bir ey bulamazsa soruturmaya son verecektir. Gencin annesi Yeter kolundaki bilezii verince azmeder Sadk. Ancak kendini “abi”lerden, mark ikizlerden, aldatan kocalardan, dayakç kocalardan, tetikçilerden bir dünyada bulur.
"yi Adamn 10 Günü"nü deerlendirmeye iyilik-kötülüe bakndan balamak isabet olacak. Zira ikinci filmde kötü adam anlatlacana göre iyi adamdan kötülüe uzanan yolda neler yaad Sadk, bir bakmal. Sadk iyi bir adam m? Asl soru bu Kahramanmz aslnda yaral ve yaralarn sarmamakta kararl; kendi dorular ve yanllar olan epeyce haval bir karakter. Zaten orta karar bir adamdan, ortalama bir adilden "iyi adamla" terfi ediyor filmde. Kendi halinde bir kaybedenken Fato'un nianls, Pnar'n (layda Akdoan) ise hayatn kurtaran hatta geleceini garanti altna alan kii oluyor.
Hangisinden balayalm? Sadk'n ba kalabalk. Her evde bir kadn beklemekte onu, kimi yolunu gözlüyor kimi iyiliini. Kimi parasn istiyor kimi sevgisini. Kimi Sadk' olduu gibi "iyi" kabul ederken kimi daha ileri gidip iyilik yapmasn talep ediyor. Sadk "iyi bir adam olma" yolunda çevresindeki kötülerle pazarln da para üzerinden yapyor. Tevfik'i bulmas için teklifler sürekli artyor. Be bin, yirmi bin derken tropikal bir adada bir ömür yetecek mebla yilik ile kötülük arasndaki dengenin güç ve iktidar üzerinden belirlenmesi, tekliflerin, rüvet ve antajlarn havada uçumas pek artc deil. Sadk içine girdii çevrenin yöntemlerini kullanmakta gecikmiyor, eline ilkin paray nihayet silah alyor. Parayla ilikisi vaatler-antajlar düzleminde ilerliyor Sadk'n. Küçük görünen bir soruturmay küçük bir ücrete yürütmesi isteniyor nedir ki iler büyüdükçe ve mide bulantsnn sebebi artk bir sinek deil koca bir bataklk olunca Sadk da hayatta kalmak için sinek ilaçlarna, srklarna ba vuruyor. Ölüm ile stma arasnda tercihe zorlanyor. Pnar'a antaj yapmas ama bu antajn, iyilie önayak ilginç antaj yaparken kötü ve kara bir adam olan Sadk, antajn gereini yerine getirmeyip isteinden caynca sonra da bu vicdan azabyla Pnar'a yüklü miktarda para balaynca iyi oluyor. Demek ki iyilie giden yolda start kötülük veriyor. Daha dorusu kötü dünyada hayatta kalma güdüsü, kurallara uyma tela
Sadk'n ortalama bir adilde (finalde adnn artk Adil olduunu söylüyor) srar ettii dakikalar da bir dier ikilem üzerinden yaanyor. Bir gazetede kayp çocuun fotorafn görüyor. Bu çocuun organ mafyasnn eline dümü çocuk olduunu hatrlyor ve organizasyonun orta Tevfik'i kötülere teslim ederek akl sra intikam alyor. "Kurbann yannda olmak" insan iyi yapar m? Üstelik Sadk bir boyun eii de temsil ediyor burada. Adaleti kendince yerine getirmesi, örgütlü kötülüe di geçiremeyeceinin itiraf saylmaz m?
Sadk'a iyi adamln yaktrldn, öyle olmamakla beraber adalete ve düzenin ileyiine kendince yorumlar kattn ama esas bu iyiliin, hayatn doludizgin akna kar bir boyun eite belirdiini söylemek mümkün. Sadk'n iyiliini test edebileceimiz, dönüümüne ahit olabileceimiz iliki ise Fato'la kurduu ak ilikisi. Filmde çok ilenmese de önemli bir detay söz konusu. Sadk, Fato'un akn ve hayranln kabul eden konumunda, yani üstten bir pozisyonu var. Gönül ilikisine dair duygularn güler yüzlü bir soukluk içinde yaayarak üstten, acyan ve iyilik yapan bir çizgide yanstan kahramanmz bir kez daha edilgin kalp teslim oluyor. Sadk iyiliini teslimiyette buluyor. Dümanna benzeyerek, konfor alannn dna çkarak ve kendisinden holanana teslim olarak. Belirsiz bir iyi Sadk.
Sadk belirsiz bir iyi ama televizyonunda sürekli Philip Marlowe dönmekte! Marlowe bir Raymond Chandler dedektifi ve kara film esintilerine hayli uygun. Robert Altman'n Chandler'n eserinden uyarlad "Uzun Veda" da bizim Sadk'n rehberi adeta. Duvarda filmin afii, ekranda Marlowe'un yüzü. Sadk bu yüzle konuuyor. Filmi akarken görmüyoruz hiç. Karelerde ise daima dedektifin yüzü var. Sadk bir dedektif deil ama boyundan büyük bir ie karm, haliyle bu tecrübeli dedektiften tüyo alyor. Ona sorular soruyor, yüzündeki ifadeden alyor cevabn. Afite "Nothing says goodbye like a bullet" yazyor, dedektifi canlandran Elliott Gould ise yarm yamalak bir açyla namluyu yüzümüze dorultmu. Bu ifade ve namlunun afiteki varl ile bizi adaletle ilikilendirmesi, kara film atmosferini neden hâlâ sevdiimizin bir kant.
Kara film nettir. Mulak olaylar, sisli atmosfer, casusluk ve ihanet; o ihaneti tevik eden duygular, krlmay hazrlayan tüm insani zaaflar teferruattr. "yi Adamn 10 Günü" havas ile bu sisli atmosfere göz krpmakta ve bir kara film karakteri kadar kesin, keskin ve takntl olmayan; özgünlüü, yalnzl ile i görmeye çalan Sadk da Marlowe'dan destek alarak uyum salyor sise pusa. Sadk biraz adil/Adil, biraz ismi gibi sadk ve aslnda epey kötü bir karakter. Kara filmlerin "kendini kurtaran adam" profiliyle eleiyor. Zaten kara filmlerle örtüen bir huyu da kendini kurtarmas. Ortada uluslararas casusluklar, büyük siyasi entrikalar dönse de kara filmde kiisel maceralar, bireysel kurtulular ön planda diyebiliriz. Sadk da kadnlarn ortasnda, suç batanda birey ve kendine dönük bir iyi adam. Bu sfatn, çok kere (ve kadnlar tarafndan) yaktrlmasna karn kendisi tarafndan ancak ironi amacyla kullanlmas, Sadk'n dardan müdahalelere kapal olduunu ortaya koyuyor. Bakalar için fedakarlk yaptnda, teslim olduunda, geri çekildiinde bile böyle
Sadk'n bireysel tutumu anti kahramanln da tartmaya açyor. Bir anti kahraman, kahraman (bir yönüyle portre) olmaktan çkarp kartna dönütüren, onu bir kompozisyona tayan bu bireysellik deil midir? Birey Sadk alelade bir anti kahraman Olaylar deitiriyor görünse de uyum salamakta baarl. Korkusuz deil, boluklara oynamay seviyor. "ti ite krdrma" politikas güderken kadnlar üzerinde bir tür hamilie soyunmas onu püri pak bir kahraman olmaktan çkaryor ve menfaatleri için yol aldn düündürüyor. Zaten film de Sadk'n bulank tavrlarn, kaytszln ondan bir anti kahraman yaratmak için kullanyor ve bu noktada u ilginç çkarsamann yolu açlyor: Anti kahraman günümüzde hiçbir ie yaramayan, hiçbir ipte yürümeyen, hiçbir taa ve çizgiye basmayan bir adamdr. Denebilir ki böyleyse bile Sadk böyle mi? Soralm. e yaryor mu? Sadk sürüklenen bir adamdr. Kaderini belirledii yönünde bir yanlsama yaratabilir. "yilikten alacan ald, sadktan adile döndü" gibi bir yanlsama Ancak hikâyesine bakldnda bu sürece dorudan müdahil olmad ortadadr. Baz kararlar almak kiiyi irade sahibi yapmaz.
"yi Adamn 10 Günü" alt metninde özgürlüü tarttryor. Sadk'n sadk olmay brakp adil bireylie terfi etmesi ilgi çekici Bu terfiyi kötüyü kötüye yem ederek ve kendisine iyi bir hayat kurarak taçlandryor. Filmin finali Kolpaçino serisinden filmlerin "masals" sonunu andryor. Kazanan taraf oluyor Sadk. Kazanarak özgürleiyor. Tüm kötücül güçleri yeniyor; silahl olan kandryor, sermaye sahibine kydrtyor, insan kaçakçlarn yakalatyor. Tüm bunlar oluyor ama Sadk yaralanan vicdann saaltamyor. Eski ei Rezzan'dan ald yaray iyiletiremedii için senelerce ayn kadife kaban giyen, yaz k üüyen Sadk adalete üphesiz gücü nispetinde hükmediyor. Kârl sonuçlar elde etmesine ramen kaçrlan çocuklarn akbetini deitiremiyor. Bir çeteyi çökerttiinde yeni bir çetenin yerini alacan sistemin kendisinden doan aksaklklar ortadan kalkmadkça hiçbir merhemin fayda etmeyeceini biliyor fakat yapabildiini yapyor. Yapabildiini yapma (sfr birden büyüktür) anlay bir bakma sfrdan bire çkan, sadakatini/esaretini yrtp atan ve belki bu uurda yolda düzülen kervanyla Sadk, erkeksi bir iyiliin de temsilcisi. Kadnlara yaklamn bu balamda deerlendirebiliriz. Zengin arkadana (iverenine) ve eski eine kötü davranp (eski) hayat kadn Fato ile oyuncu emeklisi arkadana efkatle yaklayor. Zalimin karsnda erkeksi bir hnç besliyor Sadk ve erkeklerin dünyasnda bir tür denge siyaseti izleyip açk kollarken kadnlarn dünyasnda erkekliiyle var oluyor; zayfa elini uzatyor, güçlünün elini itiyor. Erkeksi bir kibirle yapyor bunu. Erkeklerle kaçak dövüen, kadna erkeklik taslayan bir yaklam söz konusu ve Sadk "özgürletikçe" çevresindeki kadnlar tutsak oluyor. Yllar önce kars yerine hapse giren kahramanmz erkekliinin ayrdna vararak yine "fedakârlk" ve toplumdan örenilmi korumac tavrla dönüüyor.
Netflix bir süredir çada romanclarn izini sürmekte. Çok satanlar büsbütün kenara itmemekle birlikte daha özgün alanlara da yönelmeye balad. Bu yöneliler ise "Scak Kafa" örneinde olduu üzere bazen baarl bazen de Âklar Bayram'ndaki gibi baarsz sonuçlar veriyor. Yine de bu yapmlarda karmza çkan ortak ey roman uyarlama gerilimi Romann gücünü görsel bir uyarlamada bulmak her zaman kolay deil ama i, çarpcl geçelim asgarinin dahi yakalanamad film ve dizilere varyor. Neredeyse yaanan sorunun varln u balk altnda tartmaya açabileceimize inanyorum: Çada eserlerin çevrimiçi terbiyesi!
Dorusu mesele oldukça yaln. Bu terbiye çok güç ve yapmn da baars üzerinde belirleyici zira uyarlanan eser olay örgüsüne yaslanabildii gibi diyaloglarna yahut atmosferine, okuruna geçirdii duygunun devamlln da yaslanabilir. Olay örgüsüne yaslanmayan eserlerden çevrimiçi öykü yaratmak ise takdir edersiniz ki zahmetli. Bu tür uyarlamalarda bir hamlk göze çarpyor. "yi Adamn 10 Günü"nde de bu hamla tank oluyoruz. Süt içen, yaz vakti kadife kaban giyen, televizyonda durdurduu filmle konuan bir adam romanda derinleirken ekranda plastik kalabiliyor ve bu klieler tekdüze oyunculukla birleince srtabiliyor. Bir estetik yitimi ve ritim bozukluu söz konusu. Sistematik bir sknt var ortada Referans eser Erolu'na ait olsa da yazar uyarlamaya bizzat katlsa da kayp kaçnlmaz Bu kayp en çok oyunculuklarda hissettiriyor kendini ve ham performanslar izliyoruz. Ba hammz ise Sadk' canlandran Nejat ler üphesiz. Kendisi epey zamandr ayn kiiyi oynamakta Mafyatik karanlk veya kaybeden entelektüel. Her ikisi de çamza uygun, tepeden bakan, burun kvran, src, delici ler kendini öyle bir kuyuya att ki çkaramyor. En büyük problemi de yakklln bir türlü yenememesi. Yetenekli bir oyuncu olmasna karn hep ayn tipleri yeliyor.
Filme genel olarak ham oyunculuklar hakim. ki genç layda'nn -bir tarafyla yeni kuan- bulutuu yapmda yer yer yüksek sahnelere rastlyoruz. Ama bir "yükselme" endiesi, köeli oynama eilimi Demokles'in klc gibi tepede sallanyor. Örnein Akdoan liseli bir genci canlandrd için Z kuann temsiline soyunduundan abartya kaçabiliyor. "Ben Gri" dizisinde de benzer bir gerilim yayordu. Karakterinin anlataca çok ey olduunu düünüyor belli ki Evet, karakteri çok ey anlatyor ama bir yapbozun parças olarak Bütün resmi canlandrmas yersiz. layda Alian ise gerilimleri yanstmakta yetersiz kalm. Ona manevra imkan tannmam. Olaylar etrafnda çok hzl geliiyor. Bir moderatörlük verilmi karakterine. Sadk'n dönüümüne elik etmekte ve varlyla zaman zaman eski Sadk'a atf yapmakta çünkü eski Sadk'a ak, yeni Sadk'a yar Bu moderatörlük hali kendi çatmalarn zedelemi. Yedii daya iyi yanstamyor, duygularn veremiyor. Zira böyle bir duygu paylam istenmiyor kendisinden.
Nur Fettaholu, Esra Ronabar, Bar Falay Ayr ayr baarl oyuncular fakat "yi Adamn 10 Günü" onlar adna kötü bir tercih olmu. Fettaholu ar bir duygunun adresi ancak karakterini iyi tarif edemiyor. Baygn, acndrc bakla altndan kalklabilecek bir karakter deil onunkisi. Ronabar ile Falay iyi ilenseler oyunu gelitirebilecek karakterdeler nedir ki Sadk'n gösterisinde öne çkmyorlar. Tamam, bu Sadk'n hikâyesi ve tek kiilik bir gösteri ama seyirciye en karizmatik karakteri göstersen de bir süre sonra sklr. Süslü püslü karakterler ve yan öykücükler yetmez olur. Üstelik baz büyük kahramanlar etrafnda yalnz ayna aramazlar. Sadk da aslnda dönümesi itibariyle etkileime açk bir karakter. Filmde bu dönüümü afie edecek yardma ise ulaamyor. Haliyle bir süre sonra savrulmaya balyor.
* *
"yi Adamn 10 Günü" için sözü balarken aklmda kalan ilk düünceyi aktarmak istiyorum. Film "tam performans" bir uyarlama olmam maalesef; bunun üzerine artk ezberlediimiz karakterler ve oyunculuklara rastlaynca kimi klielerine karn tempolu zaman zaman da keyifli fakat günün sonunda pek iz brakmayan bir yapmla kar karya kalyoruz. lginç bir öykü, bildik bir biçimde anlatlnca akan ancak nereye aktna dair fikir vermeyen, kahramann yolculuuna ortak etmeyen bir film izliyoruz. Kötü adam yaknda göreceiz. "yisi buysa kötüsü kim bilir nasldr" dememek lazm!