Bitkilerde Vejetatif Üreme Nedir
Vejetatif üreme nedir? Vejetatif üreme çeşitleri nelerdir? Çelikle üreme? Yumru ile üreme? Soğan (rizom) gövde ile üreme? Sürünücü gövde (stolon) ile üreme? Daldırma yöntemi ile üreme? Doku kültürü ile üreme? Vejetatif üreme hakkında detaylı bilgi yazımız içerisinde yer almaktadır.
Yüksek yapılı bitkilerin kök, yaprak ve gövde gibi organlarına vejetatif organ denilmektedir. Vejetatif üreme ise yüksek yapılı bitkilerin vejetatif organlarında ana bitkiyle aynı genetik özelliklere sahip yeni bitki bireylerinin oluşmasıdır. Konu başlığında da yer aldığı gibi vejetatif üreme eşeysiz üreme çeşitleri arasında yer almaktadır.
Bitkilerin nesiller boyu aynı özelliğe sahip bireyler dünyaya getirmesini sağlayan vejetatif üremenin kendi içinde çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar çelikle üreme, yumru ile üreme, sürünücü gövde (stolon) ile üreme, soğan (rizom) gövde ile üreme, daldırma yöntemi ile üreme ve doku kültürü ile üreme şeklinde 6 çeşittir. Bazı biyoloji kaynaklarında vejetatif üreme daha az başlık altında incelenir.
VEJETATİF ÜREME ÇEŞİTLERİ
Çelikle Üreme
Kavak, çınar, meyve ağaçları, asma gibi bazı bitkilerden koparılan bir dal parçasının toğrağa dikilmesiyle yeni bitkilerin meydana gelmesine çelikle üreme denilmektedir.
Çelikle vejetatif üremenin önemli bir başka yöntemide aşılamadır. iki bitkiden alınan ayrı ayrı alınan parçaların tek bir bitkiymiş gibi kaynaştırılıp büyüyecek duruma getirilmesine aşılama denilmektedir. İki bitkiden alınan parçalardan eklenen kısım bitkinin üst kısmını oluşturur ve bu üst kısma aşı denilmektedir. bitkinin alt kısmı yani kökünü oluşturan kısmına ise anaç denilmektedir.
Bir bitkiden alınan dal parçası aynı türün farklı çeşitlerine veya yakın akraba türlerine aşılanır. Böylece farklı türlerin ya da çeşitlerin en iyi özellikleri bir bitkide birleştirilmiş olur. Bu yöntem sayesinde çevre koşullarına dayanaklı ve dirençli bitkiler yetişmiş olur. Buna en güzel yüksek kaliteli üzüm üretmek için meyve kalitesi yüksek aşı, topraktaki hastalık etkenlerine dayanıklı anaca uygulanır.
Yumru ile Üreme
Patates ve yer elması gibi bazı bitkilerde, yumru adı verilen; toprak altı gövdesi bulunmaktadır. Bu bitkilerin yumrusundan parça alarak toğrağa ekilmesi durumunda, her parçanın yeni bir birey meydana getirmesine yumru ile üreme denilmektedir.
Önemli bir notu iletmekte fayda var. Bitkilerin yumrusundan koparılan parçaların gelişebilmesi için, bu parçalarda mutlaka göz adı verilen yapıların bulunması gerekmektedir.
Soğan (Rizom) Gövde ile Üreme
Ayrık otu, zencefil, sümbül, lale, sarımsak gibi çok miktarda yedek besin depo edebilen, toprak altında yatay olarak uzayabilen, birçok sayıda saçak kökleri bulunan ve silindir şeklinde bir toprak altı gövdesi bulunan bitkilerin gövdesine rizom gövde denilmektedir.
Rizom gövde toprak altındadır. Rizom gövdelerin üzerinde yer gözlerden bir parça alınıp toprağa ekilmesinde durumunda yeni bitkilerin meydana gelmesine rizom gövde ile üreme denilmektedir.
Sürünücü Gövde (Stolon) ile Üreme
Çilek bitkisinde olduğu gibi gövde görevini üstlenmiş yapıların toprak üzerinde yada toprak altında sürünerek belirli aralıklarla kök salar ve yeni bitkileri oluşturur. Bu tür üreme şekline sürünücü gövde ile üreme denilmektedir.
Daldırma Yöntemi ile Üreme
Fındık, asma, böğürtlen, portakal ve mandaline gibi kök gelişimi uzun süren bitkilerin çelikle üreme yerine kullanılan bir üreme yöntemidir. Yani kısaca özetlemek gerekirse, ana bitki ile bağlantısı hala devam eden bir gövde parçasının üzerinde köklerin oluşmasıdır.
Daldırma yöntemi ile üremede bitkkinin toprağa yakın kısımlarından çıkan bir dal parçası bükülür. yere çarpan kısmın toprakla örtülmesi sağlanır ve ucunun toprağın dışına çıkması sağlanır. Toprağa gömülen kısım toprağın altında köklendikten sonra ana bitkiden ayrılarak yeni bir bitki elde edilmiş olunur.
Doku Kültürü ile Üreme
Doku kültürü ile üreme steril yani temiz bir ortamda bitki için uygun ortamın hazırlanması durumunda bitkinin hücre, doku veya organlarından yeni bir bitki veya bitki ürünü elde edilmesidir. Doku kültürü sayesinde istenilen özelliklere sahip binler hatta milyonlarca bitki elde edilebilir.
Bir çeşit klonlama olan bu yöntem mısır, buğday, pirinç, soya fasulyesi gibi bitkilerde kullanılmaktadır. Ayrıca melez orkide, manolya, gül, zambak gibi değerli süs bitkilerinin hızlı çoğaltılmasında da doku kültürleri kullanılmaktadır.
Vejetatif üreme hakkında bilginin yer aldığı videoyu izleyebilirsiniz&#;
Eşeysiz üreme çeşitleri ve diğer biyoloji konuları hakkında detaylı bilgi sitemiz içerisinde yer almaktadır.
admin
Vejetatif Üreme
İleri yapılı bitkilerde görülen özel bir eşeyiz üreme şeklidir.
Temeli mitoza ve yenilenmeye dayanır.
Ana bitki ile aynı yapı ve özellikte bitkiler elde edilir.
Bitkilerin kök, gövde, dal ve yaprak gibi kısımlarından yeni bitkilerin oluşmasına vejetatif üreme denir.
Vejetatif üreme, ana bitkiden ayrılan doku parçasının gelişmesi ile meydana gelir.
Vejetatif yolla oluşan canlılar, ana bitki ve birbirleriyle aynı genetik yapıdadır.
Kültür muzu ve çekirdeksiz üzüm gibi tohum yapma yeteneğini yitirmiş ya da gül, çilek, kavak, söğüt gibi tohumla çoğaltılabilen ancak genetik özelliklerinin korunması istenen bitkiler bu yolla üretilir.
Zirai üretimde vejetatif üretimin kullanım amaçları
Üretimi hedeflenen bitkilerin kalıtsal özelliklerini koruma
Tohumla üretimi zor olan bitkileri üretme
Bitkilerin üretim hızını artırma
Nesli tükenmekte olan bitkileri üretme
Tohum oluşturamayan bitkilerin üretimini yapma
Bitkilerde Uygulanan Vejetatif Üreme Şekilleri
Yumruyla üreme
Soğanla üreme
Rizomla üreme
Sürünücü gövdeyle üreme
Daldırma yöntemiyle üreme
Çelikle üreme
Ayırma Yöntemi ile Üreme
Aşılamayla üreme
Doku kültürüyle üreme
Geofit, yer bitkisi anlamına gelen soğanlı, yumrulu ve rizomlu bitkilerin genel adıdır. Tohumlu bitkilerden olan geofitler besin ya da su depolayan toprak altı organına sahiptir. İlkbahar ve sonbahar aylarında gösterişli çiçek açar.
Vejetatif üreme
Vejetatif üreme, yüksek yapılı bitkilerin vejetatif organlarından (yaprak, kök ve gövdeleri) belli kısımlarının, ana bitkiyle aynı genetik yapıya sahip yeni bireylerin oluşturulmasıdır.
Vejetatif üreme, eşeysiz üreme çeşitlerindendir. Tarımda yaygın bir şekilde kullanılan bu çoğalma metodu farklı şekillerde uygulanabilir. Yüksek yapılı bir bitkinin kalıtsal özelliklerinin nesiller boyu değişikliğe uğraması istenmiyorsa vejetatif yolla çoğalması gerekir. Bu üreme çeşidinin adı yerel tarımda aşılama, kalem aşısı, göz aşısı veya budak yama denir. Vejetatif üreme kendi içerisinde birçok kısma ayrılır. Bunlar; Yumru ile üreme, rizom ile üreme, sürünücü gövde, soğanla bitki üretimi, çelikle üreme, daldırma yöntemi ile üreme, doku kültürü ile üreme, aşılama ile üremedir.