Böbrek Epiteli Nedir

Ana madde: Glomerulus

Yumakçıkların kılcal damarlarında duvarları delikli endotel (damarların en iç katmanında bulunan göze türü) gözeleri bulunur.^[24] Bu endotelin dışında ise iki katlı epitel gözeler bulunur. Endotele yakın olan iç epitel gözeleri (viseral) endotel dokudan yalnızca bir bazal zarı (epitel dokularda epitel gözenin en alt bölümünde bulunan, epiteli altındaki bağ dokudan ayıran zardır) ile ayrılır.^[25] Dış epitel gözeleri (paryetal) ise bowman kapsülü (yumakçığı çevreleyen yapı) üzerinde bulunmaktadır. Bu iki katlı epitel gözeleri arasındaki boşluğa da üriner boşluk (yumakçıktan süzülen kandan oluşan sıvının -süzüntü- geçtiği boşluk) denilmektedir.^[26]

Yumakçığın kılcal damarının duvarı, bu damarlardan geçen kansıvısının süzme işleminin gerçekleştiği yerdir, ve şu yapılardan oluşmaktadır:

• İnce, delikli endotel gözeler. Her bir delik 70 ila &#;nm (nanometre) çapındadır.^[27]
• Yumakçık bazal zarı 3 katmandan oluşur. Ortada elektron bakımından yoğun olan lamina densa ("yoğun katman" anlamına gelmektedir), ve bunun her iki yanında elektron bakımından seyrek bulunan lamina rara ("seyrek katman" anlamına gelmektedir) bulunmaktadır. Lamina raranın endotele yakın olan katmanına lamina rara interna, iç epitele yakın olan katmanına ise lamina rara eksterna denilir.^[28] Yumakçık bazal zarı çoğunlukla 4. tip kolajenden (kolajen, bağ dokuların yapı taşı olup, organları yapı bakımından ayakta tutan büyük moleküllerdir), laminin adlı bileşikten, çoklu anyonik proteoglikanlardan (çoğunlukla heparan sülfat), fibronektinden, entaktinden, ve birkaç başka glikoproteinlerden oluşmaktadır. 4. tip kolajen bir yapı ağı oluşturarak öbür glikoproteinleri birbirlerine bağlar.^[29]
• İçteki epitel gözeler (podosit, "ayak gözeleri" anlamına gelir), yumakçık bazal zarının lamina rara eksterna katmanı üzerinde yer alıp, adetâ çok ayaklı gözeleri andırır. Bu ayakçıklar arasındaki 20 ile 30 nanometre genişliğindeki boşluklara süzme yarıkları denir. Bu süzme yarıkları birbirlerine ince bir böleç ile bağlanır.^[30]
• Yumakçık yapısı tampon bölge olan mesenjium bölgesi ile dengelenmektedir; mesenjium gözeleri kılcal damarlar arasını doldurmaktadır. Bu gözeler mezoderm kökenli olup, kasılabilir, yutabilir, çoğalabilir, bağ dokuyu oluşturan kolajen yapabilir özelliktedir. Tıpkı damar çeperlerindeki kasılıp gevşeyebilen düz kası andırmaktadır. Bu gözeler ayrıca bir sürü tür yumakçıktan kaynaklanan hastalıkların (glomerulonefrit) oluşmasında rol oynar.^[31]

Yumakçıkdaki kılcal damarların duvarlarındaki endotel gözelerin delikli olması, su ve küçük moleküllere karşı geçirgen olmasını, ve aynı zamanda 70 kilodaltondan büyük proteinlere karşı ise geçirimsiz olmasını sağlar. Ayrıca bazal zarın negatif yüklü (anyon) heparan sülfat ve başka anyonik molekülleri bulundurması pozitif yüklü moleküllere karşı geçirgenliğini arttırır. Bundan dolayı, kandaki yüksek derişimde bulunan Albumin proteini, negatif yüklü olmasından dolayı bu kılcal damarlardan süzülmez.^[32] Bu seçici geçirgenliği ayrıca süzme yarıklarının arasındaki böleçte bulunan proteinler de etkiler. Bu seçici geçirgenliği sağlayan moleküllerin genlerindeki değişinim sonucunda bu seçici geçirgenlik bozulabilir, ve ortaya nefrotik sendrom denilen klinik durum çıkabilir.^[33]

Borucuklar (Tubulus)[değiştir kaynağı değiştir]

Böbreğin yapısı: 1. Renal piramit (pyramides renales, Malpighi piramitleri), 2. Interlobar arter (a. interlobaris), 3. Renal arter (a. renalis), 4. Renal ven (v. renalis), 5. Renal hilus (böbrek hilusu, hilum renale), 6. Renal pelvis (pelvis renalis), 7. Üreter, 8. Minör kaliks (calices minores renales), 9. Renal kapsül (capsula fibrosa renalis), Alt pol (inferior pol, extremitas inferior), Üst pol (superior pol, extremitas superior), Interlobar ven (v. interlobaris), Nefron, Renal sinüs (sinus renalis), Majör kaliks (calices majores renales), Renal papilla (papilla renalis), Renal column (columna renalis, Bertin sütunları)

Böbreğin yanal-dikey biçimde ortasından kesilmiş görüntüsü

İnsanlarda, böbrekler karın bölgesinin arka bölümünde, bir başka deyişle karınzarı arkası (retroperitonal) bölgesinde yer alırlar.^[4] İki tane bulunan (çoğu insanda tek böbrek bulunabilmektedir, ve bu insanlar bunun ayrımına varmadan sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler) böbreklerden sağda olanı diyaframın hemen altında, ve karaciğerin arkasında (posterior), solda olanı ise diyaframın altında ve dalağın arkasında yer almaktadır. Böbreklerin ikisinin de üstünde böbrek üstü bezleri yer almaktadır. Böbreklerin konumları bakımından bakışımsız olmalarının nedeni karın boşluğunda büyük bir yer kaplayan karaciğerin, sağda bulunan böbreğin soldakine göre santimetre daha aşağı bir konumda (inferior) bulunmasına neden olmasıdır.^[5]

Karınzarı arkasında bulunan böbreklerin boyutları 9 ila 13&#;cm arasında değişmekte, ve sol böbrek sağdakinden az da olsa biraz daha büyüktür. Yaklaşık göğüs omuru ile 3. bel omurlarının (TL3) düzeyleri arasında yer almaktadırlar.^[6] Böbreklerin üst bölgeleri ve kaburgalarca korunmaktadır.^[7] Böbrek üstü bezleriyle birlikte böbrekler, yağ dokuyla çevrelenip (buna pararenal yağ denilmektedir), bu yapı da böbrek zarı (renal fasiya olarak da bilinir) ile bütünüyle sarılmış durumdadır. Yukarıda da belirtildiği gibi, böbreklerden biri ya da ikisi doğuştan bulunmayabilirler, ve bu duruma böbrek oluşmaması ya da renal agenez denilmektedir.^[8]

Böbrekler, süzülmemiş kanı karın bölgesi aorttan ayrılan sol ve sağ böbrek atardamarları yoluyla almaktadırlar.^[9] Böbrekten dönen süzülmüş kan ise sağ ve sol böbrek toplardamarları yoluyla alt ana toplar damara döner. Böbreğe giden kan, kalbin pompaladığı toplam kanın (kardiyak debi) üçte birine ulaşabilir.^[10]

Doku bilimi (histoloji)[değiştir

monash.pw[Başa Dön]

İdrar sedimentinde kaynaklandığı yere göre 3 çeşit epitel bulunabilir. Squamous- Renal Tubuler- Transisyonel

 

monash.pw (SQUAMOUS) EPİTEL  [Başa Dön]

Üriner yolun son kısmı olan üretra ve kadında vagina kontaminasyonu kaynaklıdır.

İdrarda en yaygın bulunan epitel hücreleridir.

Sedimentte görünümü:

Çok büyük olup (idrar mikroskopisinde görülen en büyük hücre), küçük (hücreye göre çok küçük)  ve tek çekirdekli, iri sitoplazmalı, yassı, düzensiz sınırları bulunan hücrelerdir. Bazılarında çift çekirdek görülebilir (süperficial squamous hüc) (Foto , Foto ).

Karıştığı yapılar ve ayrımı:

Diğer epitellerle.

Normali:

İdrarda her sahada 5 adet bulunması normal kabul edilir.

Patolojisi:

İdrarda her sahada 5 den fazla olması yassı epitel atılımı (squamous epitelüri) kabul edilir.

Nedenleri:

• Vaginal kontaminasyon

• Üretrovaginal/ üretrovezikal fistül

• Üretrit (Özellikle erkekte orjini sadece üretra mukozasından aldığından, lökosit ile beraber bulunursa üretra mukozası iltihabı düşünülür.)

 

B.BÖBREK (RENAL TÜBÜLER) EPİTELİ  [Başa Dön]

Böbrek korteks ve medullasındaki tübülleri oluşturan epitelden kaynaklıdır.

Protein miktarı yüksek ve silendirlerin görüldüğü bir idrarda daha sık görülür.

Sedimentte görünümü:

Küçük, yuvarlak, çok köşeli (poliglonal) dir. Lökositlerden biraz büyük olup, granüler ve yassı epitel hücresine göre büyük bir çekirdeği bulunur. Dansitesi düşük bir idrarda lökositlere çok benzer.

Karıştığı yapılar ve ayrımı:

• Diğer epitellerle

• Lökosit (Lökositler sitoplamasında granüllerle dikkat çeker)

Normali:

İdrarda normalde bulunmaz.

Patolojisi:

İdrarda bulunmasına böbrek epiteli atılımı (renal epitelüri) denir.

Nedenleri:

• Yenidoğanda (böbrek tubululeri sürekli rejenere olduğundan)

• Böbrek rahatsızlıklarında özellikle akut dönemde görülür. (akut tubuler nekroz, akut glomerülonefrit, transplantasyon)

• Nefrotik sendromda tubulüs hücreleri içinde yağ damlacıkları bulunur. (Lipidüriye bağlı kolesterol-trigliserdi içeriği tubuler epitel sitolazmasında bulunur. Buna oval yağ cisimleri (oval fat bodies) denir)

 

C. DEĞİŞİCİ (TRANSİSYONEL= ÜROTELİAL) EPİTEL   [Başa Dön]

Böbrek pelvisinden üretra çıkışına kadar üriner sistemin büyük çoğunluğunun iç yüzeyini döşeyen epitelden kaynaklıdır.

Sedimentte görünümü:

Merkezi nükleuslu, füsiform (sferik, poliheral, iğ şeklinde, armudumsu, değişik şekillerde) sitoplazmalı epiteldir. Mesaneden gelenler daha çok köşeli-iri - pul gibidir.

Karıştığı yapılar ve ayrımı:

Normali:

İdrarda her sahada 5 adet bulunması normal kabul edilir.

Patolojisi:

İdrarda her sahada 5 den fazla bulunması değişici epitel (transisyonel epitelüri) atılımı denir.

Nedenleri:

Klinik önemi fazla değildir.

• Üriner sistem inflamatuar hastalıklar

• Travmaya bağlı (sistoskopi)

• Mesane kanseri

• Kadınlarda fallop ve Bartholin kaynaklı hastalıklarda görülür.

 

2.LÖKOSİT  [Başa Dön]

Glomerülden ya da üriner sistem mukozasından (makrofajlar) geçen hücrelerden kaynaklıdır.

Sedimentte görünümü:

Eritrositlerden daha büyük, yuvarlak, renksiz- bazen yeşilimsi renkte, içlerinde nüveleri ve granüllerin görülebildiği hücreler.

Stern-Heimer Malbin Boyası ile pembeye boyanır.

Granüllü çekirdeği asit/ dansitesi yüksek idrarda net, kuvvetli alkali/ dansitesi düşük idrarda belirsizdir.

Not:

• Bol lökosit içeren idrar uzun süre bekletilirse lökositler dejenerasyona uğrar. Hatta tamamen parçalanır. Ve mikroskopta beyaz-sarı arası renkte fosfata benzer sediment görülür. Bu sediment asetik asit ilave edilirse fosfat varsa kaybolur.

• Bol lökosit ve eritrosit içeren idrarda albumin (dipsitikle +, ++ proteinüri saptanır) idrar santrifüj edildikten sonra aranmalıdır. Yine pozitif veriyorsa bu böbreğe bağlı albumindir.

• Bol lökosit içeren idrar bulanık görülür (idrar). Bu idrarın kimyasına santrifüj edildikten sonra bakılması daha sağlıklıdır.

Gitter hücreler: Sitoplazmasında normalden büyük yuvarlak nüveli- hareketli granüller içeren lökositler (polimorf nüveli lökosit). Üriner sistem enfeksiyonlarında (monash.pwnefrit) görülür.

Karıştığı yapılar ve ayrımı:

• Eritrosit: %5’lik asetik asit damlatılırsa eritrositler parçalanır.
• Epitel hücreleri: %5’lik asetik asit damlatılırsa epitel hüc. parçalanır.
• Kalsiyum okzalat kristalleri: Yuvarlak, keskin kenarlı, irili ufaklıdır. Lökosit boyası ile bu da pembeye boyanır.

Normali:

İdrarda her sahada 5 adet bulunması normal kabul edilir.

Patolojisi:

• İdrarda her sahada 10 adet üstünde lökosit geçmesine piüri denir.

• adet lökosit şüphelidir hastanın kliniğine göre değerlendirilir.

• 50 adet lökosit akut bakteriyal enfeksiyonu gösterir (idrara cerahat çıkması).

Nedenleri:

Lökosit kaynağını saptamak zordur. Endoskopi ile mesane ve her iki üreterden alınan idrar örneğinden lökosit kaynağı saptanabilir.

• İdrar kaynaklı olmayan piüri:
  • Kontaminasyon (Kadınlarda vagina sekresyonunun (lökore) idrara karışması durumunda da lökosit görülür)
  • Reaktif piüri (Akut ve kronik apandisitlerde)
• Bakteriürili piüri
  • Üriner sistem enfeksiyonları (piyelonefrit, sistit, üretrit)
• Bakteriürisiz (steril) piüri
  • Tbc
  • Taş
  • Analjezik nefropatisi
  • Mesane irritasyonu, Mesane tümörü
  • Glomerülonefritler
  • Antibiyotik tedavisindeki üriner enfeksiyon
  • Böbrek transplantasyonu (lenfosit infiltrasyonuna bağlı)
  • Yüksek ateş
• Piürisiz bakteriüri
  • Kronik üriner enfeksiyon
  • Beklemiş idrar (Oda sıcaklığında alkali hale gelmiş)
  • Kontaminasyon (Dışardan bulaşma)
  • Asemptomatik bakteriüri (hamilelerde- küçük kızlarda)

 

monash.pwSİT  [Başa Dön]

Glomerülden ya da diğer üriner sistem mukozasından kanamayla geçen hücrelerden kaynaklı.

Sedimentte görünümü:

Küçük, yuvarlak, ortası çökük olabilen, şeffaf- beyaz-gri- yeşil renkte, mikroskobun mikrovidası oynandığında çift kenarlı görülür.

Dansitesi yüksek(konsantre) idrarda büzülür (kollabe olur), küçük ve bazen dikenli-çentikli- kenarları flu görülür, dansitesi düşük (dilüe) idrarda şişer ve büyük görülür.

Uzun süre bekleyen idrarda hemoglobin hücreden dışarı çıkacağından renksiz diskler (gölge hücreler) şeklinde görülür. Bu durumda tanınması da zorlaşabilir (oval- armut vs şeklinde, çeşitli boyutlarda olur), Kimyasal inceleme (idrarda serbest hemoglobin saptanır) yapılır.

Karıştığı yapılar ve ayrımı:

• Mantar sporları: Renksiz, oval, diğer sahalar inclenirse ikili üçlü diziler (tomurcuklar) görülür. Ayrıca boya almaz.
• Kalsiyum okzalat kristalleri: Çok keskin kenarlı, diğer sahalar inclenirse irili ufaklı çeşitli boyutlarda ve tipik zarf şekli görülür. Ayrıca boya almaz.
• Yağ habbecikleri: Kloroform ve eter eritir.
• Lökosit: %5’lik asetik asit damlatılırsa eritrositler parçalanır.

Normali:

Erkekte hiç görülmez, kadında her sahada 5 adet eritrosit normal kabul edilir. Bazı kaynaklara göre kadında adet kanaması dışı günlerde idrarda eritrosit görülmez.

Patolojisi:

İdrara kan geçmesine hematüri denir. İki tiptir:

• Mikroskopik hematrüri: Her sahada 20 adet altında eritrosit bulunması.

• Makroskopik (gross) hematüri : Her sahada 20 adet üstünde eritrosit bulunması. İdrarın rengi değilmesi için mL idrara 2mL kan karışması yeterlidir. İdrar asitse kahverengi (cola ya da çay rengi) (hemoglobin hematine dönüşür)(idrar beklemişsi), alkali ise kırmızı (yıkanmış et suyu- bulanık kırmızı) (idrar taze ise) olarak görülür.

Nedenleri:

• İdrarı kırmızıya boyayan (hematüri olmayan) durumlar:
  • Pigmentüri
  • Porfirinüri
  • Hemoglobinüri
  • Miyolobinüri
  • Besinler
  • İlaçlar (nitrofurantoin, primakin, klorokin, ibuprofen, indandione (antikoagülan), fenolftalein, levodepo, fenasetin, kinin, rifampisin, cascara (müshil))
• Fizyolojik hematüri durumları:
  • Menstrüel kanama
  • Ağır egzersiz
• Patolojik hematüri durumları:
  • Renal
    • Glomerüler: Glomerüler (böbrek) kaynaklı hematüride; 1. eritrosit silendiri 2. eritrosit morfolojisi (uzun- çetrifilli yol izlediğinden şekli bozukluğu=dismorfoloji olur ) 3. birlikte proteinüri ve şekilli elemanlar da bulunur. İdrar taze olmalıdır (yoksa silendirler bozulur).
    • Nonglomerüler
      • İnfeksiyon (piyelonefrit, tbc, viral, leptospira)
      • Malformasyon (kistik, vasküler)
      • İskemik (kortikal emboli, papiller nekroz (NSAİ ilaçlar), arteryel tromboz, venöz tromboz)
      • Travma
      • Hipersensivite (vaskülit, allerjit (penisilin, sefalosporin, fenindion, fenitoin) nefrit)
      • Koagülopati (hemofili)
      • Hemoglobinopati (orak hücreli anemi)
  • Postrenal
    • Mekanik (taş, sonda, obstruksiyon, reflux)
    • İltihabi (sistit, epididimit, üretrit, siklofosfamid (şimik sistit) tedavisi)
    • Neoplazma
    • Diğerleri (endometriosis)

Sıklığa göre: Akut üriner enfeksiyon (%25), Taş (%20), Glomerülonefrit (%20), Neoplazma (%15), Prostat hipertrofisi (%10), Diğerleri (%10)

Ayırıcı tanıda önemli noktalar:

• Eritrosit silendiri böbrek kaynaklı olduğunu gösterir.
• Taze kırmızı-berrak hematüri idrar alt üriner sistemi, kahverengi- çay rengi- puslu görünümde üst üriner sistem kaynaklıdır.
• İdrarın başı ve sonunda taze kan alt üriner sistemi (mesane- prostat) kaynaklı, homojen tüm idrar boyunca kanama üst üriner sistemi olduğunu düşündürür.
• Porsiyon Testi: Hastanın ilk- orta- son idrarı ayrı kaplara yaptırılır.
• İlk porsiyonda kanama: üretra kaynaklı
• Üç porsiyonda da kanama: Böbrek - üreter kaynaklı
• Sonda ile gelen idrarda kan mesane ve öncesindeki kanamayı gösterir.
• Uzun pıhtılar üreter kaynaklıdır.
• Piüri+ hematüri enfeksiyon, Piüri+ hematüri+ kristalüri taşı, bel ağrısı+ hematüri neoplazm- polikistik böbrek- pyelonefrit- akut obs., pubis üstü ağrı+ hematüri mesane kaynaklı, doku parçaları- taş+ hematüri papilla nekrozu, ciltte kanama- ekimoz- dişeti kanaması+ hematüri koagülopati düşündürür.
• Ani hematüri İYE, travma, egzersiz, nefrotoksik ilaçlar düşündürür.
• Anamnezde Afrika- Ortadoğuya seyahat schistosomayı düşündürür.
• Ailevi anamnez sistin taşları- polikistik börek- herediter nefrit- benign ailevi hematüri düşündürür.
• Diğer durumlarda ileri tetkikler yapılır. (Lab, USG, İVP, CT)

 

monash.pw YAĞ CİSİMLERİ  [Başa Dön]

Renal tübüler hücrelere yağ damlacıklarının girmesiyle oluşur.

Sedimentte görünümü:

Basit ışık mikroskopunda görülür. Karanlık saha gerekmez.

Karıştığı yapılar ve ayrımı:

Normali:

Normalde idrarda bulunmaz.

Patolojisi:

Çok miktarda olması.

Nedenleri:

• Nefrotik sendrom için patognomoniktir.

 

monash.pw HÜCRELERİ  [Başa Dön]

Özel şekillidir (hücrenin bir ucunda kuyruk var). Taze idrarda hareketlidir, fakat idrarın düşük pH'ı nedeniyle spermler hareket yeteneğini kaybederler.

Normali:

Normalde idrarda bulunmaz.

Patolojisi:

Çok miktarda olması.

Nedenleri:

• Fizyolojik: Gece emisyonları, epilepsi nöbeti sonrası, coitus sonrası görülür.

• Patolojik: Retrograd ejakülasyonun göstergesidir. Prostat- testis- vesiculo seminalis hastalıkları/ operasyon sonrasında, diabetik nöropatide, sempatolitik ilaçlar, medüllo spinalis patolojilerinde görülür

6.TÜMÖR HÜCRELERİ [Başa Dön]

Multipl miyelomlu hücrelerde %60'ında idrarda plazma hücreleri bulunmuştur.

Hipernefromada da saptanır.

 

Organik Sediment [ Hücreler   Silendirler  Mikroorganizma ve Parazitler  Diğerleri ] İnorganik Sediment [ KristallerDiğerleri ]

[Anasayfa] [Giriş] [Böbrekler ve idrar] [İdrar Örneği Toplama] [Sediment Hazırlama] [Sediment İnceleme] [Tüm Foto İndexi]

[İlginç Olgular] [Tanıyabildiniz mi?] [Kendinizi Test Edin] [Referanslar] [Katkısı Bulunanlar] [Atlas Hakkında]

 

nest...

148405 148406 148407 148408 148409