Böbrek Taşı Nasıl Düşer

Böbrek Taşı Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilmeli?

Böbrekler, basit anlatımıyla vücudumuzdaki zararlı maddelerin atılmasını ve kanın temiz hale gelmesini sağlayan önemli organlardan biridir. Böbreklerde en sık görülen hastalık böbrek taşıdır. Vücudun hayati organlarından biri olan böbrekleri taş oluşumundan korumak için alınabilecek önlemler olduğu gibi, böbrek taşı oluşumunda nasıl bir tedavi uygulanacağı da önemlidir.

Böbrek Taşı Nedir, Neden ve Nasıl Oluşur?

Böbrek taşı, idrarda bulunan kalsiyum ve ürik asit gibi maddelerin kristalleşmesi ve kümeleşmesi sonucu böbrek kanalları içerisinde oluşan taş kütleleridir. Farklı boyutlarda olabilirler, küçük taşlar idrar yoluyla dışarıya atılabilir. Ancak bu taşlar idrar yolunda tıkanmaya da yol açabilir ve bu tıkanma şiddetli böbrek ağrısına neden olabilir.

İdrarda bulunan bazı maddelerin eksik üretilmesi, taş oluşumuna neden olan bazı maddelerin idrardan fazla atılması böbrek taşı oluşumunu hızlandırabilir. Genetik yatkınlık, doğuştan idrar yolları anomalileri, sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, hiperkalsiüri, sistinüri, hiperokzalüri, hiperürikozüri gibi böbrek hastalıkları, tiroid benzeri metabolizma hastalıkları veya kronik pankreas hastalığı böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir. Bir tür romatizmal hastalık olan gut, vücutta ürik asit oranını artırır ve ürik asit taşlarının sıklıkla oluşmasına neden olur. Ürik asit taşları, kadınlara oranla erkeklerde üç kat daha fazla görülür. Kronik bağırsak iltihabı da, sık sık böbrek taşı oluşmasına neden olan hastalıklardan biridir.

Böbrek Taşı Belirtileri Nelerdir?

Değişik şiddette ağrı, bulantı, kusma, idrardan kan gelmesi en sık görülen bulgulardır.

Böbrek Taşı Tanısı Nasıl Konulur?

Böbrek taşı tanısı koyabilmek için görüntüleme ve laboratuvar tetkikleri kullanılır. Bu yöntemler, röntgen ve bilgisayarlı tomografidir. Röntgen filminde bütün taşların görülmemesi riski vardır, bilgisayarlı tomografi yönteminde ise böbrekteki bütün taşları görüntülemek mümkündür.

Böbrek Taşı Tedavisi Nasıl Yapılmalı?

Böbrek taşı tedavisinde taşın büyüklüğü tedavinin biçimini de etkiler. Genel kabul, 6 mm üstündeki taşların müdahale ile düşürülmesi gerektiği yönündedir.  mm arasındaki taşların bazıları kendiliğinden, bazıları da müdahale ile düşer. 4 mm altındaki taşlar ise kendiliğinden düşmesi beklenir.

Medikal Tedavi: 5 mm’ye kadar olan taşların tedavisinde medikal tedavi tercih edilebilir. Bu büyüklükteki taşların büyük çoğunluğu ağrı kesici, antispazmodik ilaç tedavisi ve bol sıvı alımı ile düşürülebilir. Ancak taşın boyutu büyüdükçe müdahalesiz düşürme olasılığı azalır.

ESWL: Vücut dışından şok dalgaları ile taş kırma tedavisidir.

Perkutan Nefrolitotomi (PNL):  Böbrek içindeki taş 2 cm’den büyük olduğunda veya ESWL ile kırılamadığında uygulanan bir yöntemdir. Genel anestezi altında yapılır. Bel bölgesinde yan taraftan 1 cm’lik kesiden oluşturulan bir yoldan böbreğin içerisine özel bir kamera ile girilir. Endoskopik yani kapalı bir ameliyat yöntemi olan perkütan nefrolitotomi ameliyatında görüntüler endokamera ile bir televizyon ekranına büyütülmüş olarak taşınır. Pnömatik, ultrasonik veya lazer enerjisi ile parçalanan taşlar bir bütün halinde veya kırılarak aynı yoldan dışarı çıkartılır. 

Üretoroskopi (URS):  Üreter kanalı içerisindeki taşlar düşmezse veya ESWL ile kırılamazsa idrar yolundan üreteroskop denilen aletler yardımıyla girilerek tedavi edilebilirler. Üreteroskoplar 2, mm çapında, uzunlukları boyunca bir çalışma kanalı ve görüntüyü sağlayan bir mercek bulunan cihazlardır. Rijid yani sert üreteroskoplar ile dış idrar yolu ve mesane geçilip üreter içine girilerek taşlar Holmium lazer veya pnömatik taş kırıcı ile kırılarak tedavi edilir. Bu üreteroskoplar ile alt ve orta üreterdeki taşlar tedavi edilebilirler. Fleksibl yani kıvrılabilen üreteroskoplar ise uçları çeşitli yönlerde ve açılarda döndürülebildiğinden hem üst üreterdeki, hem de böbrek içinde havuzcuk ve kalis adı verilen ceplerdeki taşların tedavisinde kullanılırlar. Üretereroskopik taş tedavisi sonrası hastalar aynı gün veya bir gün sonra evlerine taburcu edilirler.

Böbrek Taşı Kırma Ameliyatı Riskli mi?

Her ameliyat ve tedavi belirli oranlarda risk içerir. Açık ve kapalı böbrek taşı ameliyatlarının riskleri birbiri ile aynıdır. En sık rastlanan komplikasyon, kanamadır ancak kan takviyesi gerektirecek boyutta bir kanama olması ihtimali %1 ila %10’dur. Bir diğer risk her ameliyatta da olduğu gibi enfeksiyon riskidir. Bu nedenle ameliyat öncesinde idrarda enfeksiyon olup olmadığına bakmak ve ameliyat sırasında önleyici antibiyotik başlamak gerekir.

Böbrek Taşı Tekrarlar mı?

Böbrek taşı tekrarlayabilen bir hastalıktır. Engelleyici önlemler alınmaması ve hayat tarzı değişikliklerine gidilmemesi halinde, böbrek taşlarının çevresel ve genetik faktörler sebebi ile tekrar etme riski oldukça yüksektir. 

Böbrek Taşı Oluşumu Engellenebilir mi?

Böbrek taşı oluşumunu engellemek için bazı önlemlerden bahsedilebilir. Bunların başında bol sıvı tüketmek gelir. Yemekleri daha yavaş yemek ve egzersize ağırlık vermek de uzmanların böbrek taşı oluşumunu önlemek için sıraladığı önlemler arasındadır. Lif içeren besinler ve sebze, meyve tüketmek faydalıdır ancak okzalat bakımından zengin olan ıspanak, kakao, çay yaprakları, ceviz, buğday kepeği gibi besinlerden kaçınmak gerekir. Eğer aşırı kalsiyum almanızı gerektirecek özel bir durum söz konusu değilse, kalsiyum tüketimi de sınırlanmalıdır. Araştırmalarda limon suyunun bazı taşların meydana gelmesini engellediği tespit edilmiştir.  Limonatadaki sitrat böbrek taşına karşı etkili olmaktadır. Bu nedenle sıvı gereksiniminin bir bölümü limonata şeklinde alınabilir. Belirli aralıklarla düzenli sağlık kontrolü ile erken tanı da tüm hastalıklarda olduğu gibi önem taşır.

Böbrek Taşı Tedavi Yöntemleri

Böbrek taşlarının tedavisinde en önemli etken taşın boyutu ve bulunduğu yerdir. Genellikle 5 mm altındaki taşlar kendiliğinden düşebilir iken daha büyük taşların düşebilmesi için müdahaleye gerek duyulur.

Taşın kendiliğinden düşebilmesi için hastanın ağrısı ve spazmlarının giderilmesi ve bol sıvı tüketmesi önerilmektedir.

Dökülemeyen veya 2 cm nin altında olan taşlar ise fleksible veya rijit üretrorenoskopi yöntemi ile idrar kanalından girilerek kırılmakta ve taşlar çıkarılabilmektedi.r bu tedavi ile hastalar aynı gün taburcu olup, ertesi gün normal hayatlarına dönebilmektedir.

Daha büyük taşlar da ise idrar kanalından yapılacak olan işlemler komplikasyonlara yol açabileceği, veya geride taş kalabileceği için perkütan nefroliotomi yöntemi kullanılmaktadır. Bu ameliyatta, sırttan tek bir delikte böbreğe girilerek taşlar tamemen kırılarak çıkarılmaktadır. 2 gün içinde hastalar taburcu edilebilmekte ve gün içinde de normal hayatlarına dönebilmektedirler.

Böbrek Taşı Nasıl Düşer

Böbrek ve üreter taşlarının önemli bir bölümü bol sıvı alımı ve ağrı kesici tedaviler ile kendiliğinden düşerler. Özellikle 5 mm altındaki taşlarda kendiliğinde düşme olasılığı daha da artar. Kişilerin idrar kanallarının anatomik yapısına göre zaman zaman 1 cm ye yakın taşlar bile düşebilir iken bazen de 3 mm altındaki taşların da takılıp düşemediği olabilir.

Böbrek Taşı Tedavisi

Bol sıvı alımıyla ya da zıplama gibi hareketlerle böbrek taşı düşürme işlemi yapılabilir. Bunların yanı sıra bazı tedavi seçenekleri de vardır. Ameliyatsız böbrek taşı tedavisi yöntemleri de mevcuttur.

ERİTME TEDAVİSİ (KEMOLİZ)

Sadece ürik acit ihtiva eden taşlarda uygulanan bir tedavi şeklidir. İdrarın alkali yapılması ile taşın eritilmesi hedeflenir. İdrar yolları enfeksiyon riskinin artması ve istenilen idrar pH seviyelerine her zaman erişilememesi nedeni ile hasta uyumu çok önemlidir.

ESWL

Taş tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Vücut dışında üretilen ses dalgalarının taşın üzerine odaklanarak taşa iletilmesi ve taşa gelen titreşimler ile taşın parçalanması esasına dayanır. Kırılan parçalar idrar kanallarından geçerek idrar yolu ile dışarı atılır. Girişimsel bir işlem olmaması, yatış gerektirmeyen ayaktan bir prosedür olması en önemli avantajlarıdır. İşlem genellikle ağrı kesici verilmesinin ardından yapılır. Çok nadir durumlarda anesteziye ihtiyaç duyulur. Böbrek fonksiyonları risk altında olan veya büyük taşlarda ESWL öncesinde böbrekte üretilen idrarın sorunsuz olarak idrar torbasına geçebilmesi ve kırılan taşların kolay dökülebilmesi için bir stent (double J kateter) yerleştirilmesi gerekebilir.

Hastaların en çok tercih ettikleri prosedür olmasına karşın her taş hastasına uygun bir tedavi modeli değildir. Böbrekte 2 cm, üreterde 1 monash.pw üzerindeki taşlarda başarı şansı düşüktür. Yine idrar torbasına yakın bölgelerde başarı şansı düşer.

Yapısı gereği sert olan sistin ve kalsiyumoksalatmonohidrat tipi taşlarda ESWL ile başarı sağlanamayıp taşlar kırılamayabilir. Kırılmayan veya dökülmeyen taşlarda ısrarcı olmamalı ve başka tedavi seçeneklerine geçilmelidir.

Böbrek Taşı Ameliyatı

Ameliyatsız tedavilerin işe yaramadığı ya da çok büyük taşlarda cerrahi tedavi uygulanabilir.

Üreterorenoskopi

Üreterorenoskop denilen fiber optik bir enstrüman ile idrar yollarından girilerek taşa ulaşılması işlemidir. Vücutta herhangi bir kesiye gerek duyulmadan mevcut idrar kanallarından yapılan kapalı bir ameliyattır. Genel anestezi altında yapılır.

İdrar yolları ve idrar torbasından geçilerek üretere girilir ve taşa ulaşılır. Taşın boyutuna ve bulunduğu yere göre basket denilen özel bir alet ile taş tek parça halinde çıkarılabileceği gibi daha büyük taşlar vücut içinde kırılarak parçalara ayrılıp ta çıkarılabilir. Taş temizlendikten sonra, taşın oluşturduğu ödeme göre idrar akımını garanti altına alabilmek için double J kateter (bir ucu böbrekte, diğer ucu idrar torbasında olan içinde idrar geçmesini sağlayan plastik bir boru) yerleştirilebilir.

Günümüzde teknolojinin ilerlemesi ile böbrek içindeki taşlara bile filexible üreteroskopi yöntemiyle müdahale edilebilir. Büyük boyutlardaki taşların vücuda kesi açılmadan alınabilmesi ve ameliyat sonrası iyileşme sürecinin hızlı geçmesi nedeniyle tercih edilen bu yöntemi merkezimizde başarıyla uyguluyoruz. Daha fazla bilgi için flexible üreteroskopi yazımızı okuyabilirsiniz. 

PCNL (Kapalı Böbrek Taşı Ameliyatı)

2 cm nin üzerinde böbrek taşı olan hastalarda uygulanması gereken tedavi şekli PCNL’dir. PCNL genel anestezi altında sırttan yaklaşık 2 monash.pw bir kesiden böbreğe ulaşılarak yapılan bir ameliyat tekniğidir. Cilt ile böbrek arasında bir çalışma kanalı yerleştirilerek taş bu kanaldan kırılarak çıkartılır. Her boyutta ve lokalizasyonda taş için uygun bir tekniktir. Doğru açı ve böbreğe giriş yeri seçilmesi durumunda tüm böbreği kaplayan (geyik boynuzu) taşarda bile tek delikten girilerek tüm taşların temizlenmesi sağlanabilir. Ameliyat sonrasında böbrekten idrar çıkışını garanti altına alabilmek ve kanamayı engellemek için çalışma kanalının olduğu yere bir tüp yerleştirilir. Bu tüp 1 veya 2 gün içinde alınarak hasta taburcu edilir.

Böbrek Taşı Ameliyatı Sonrası

PCNL (perkütan) ve üreterorenoskopi ameliyatları kapalı (endoskopik) oldukları için hastalar ertesi gün normal hayatlarına dönebilirler. Yine ertesi gün işbaşı yapabilseler de birkaç gün istirahat etmeleri önerilebilir. İlk günlerde idrar yollarında yanma, sık idrara çıkma, idrarın başında ve sonunda kanama gibi sorunlar görülebilir. Bu sorunların minimalize edilebilmesi için hastalardan ilk günlük süreçte bol sıvı tüketmeleri istenir. Taşa bağlı idrar yolları enfeksiyonu da olabileceği için hastalara antibiyotik tedavisi de önerilir. Üreterorenoskopi sonrasında eğer double J kateter yerleştirildiyse, bu kateterin idrar yollarını tahriş etmesine bağlı sürekli idrar varmış hissi ve idrar yollarının bulunduğu bölgede batma hissi görülebilir. 

Bir kere taş oluşturan bir kişide yeniden taş oluşma riski yüksek olduğu için bol sıvı tüketimi ve belirli aralıklarla doktor kontrolü bir ömür boyu akılda tutulmalıdır. 

Böbrek taşı oluşumu gerçekleştikten sonra kişilere yoğun bir sancı hissettirir. Doğum sancısı kadar zorlayıcı olan bu durum ile başa çıkmak için bazı doğal yöntemler kullanılabilir.

Böbrek taşı ağrısına ne iyi gelir, nasıl geçer?

Böbrekler kanda bulunan zararlı maddeleri süzerek bunları idrar ile vücuttan atarlar. Bu sayede vücudun su ve tuz dengesi de sağlanmış olur. Vücutta oluşan maddelerin kandaki yoğunluğu arttığında ve vücuda alınan su miktarı azaldığında böbreğin işlevi de yoğunlaşacaktır. Bu nedenle böbreklerden süzülen tuzlar ve kimyasal maddelerin yoğunlukları arttıkça bu kimyasallar kristalleşebilir.

Bu kristalleşmeler ise böbreklerde taş ve kum oluşumuna neden olur. Farklı yapılarda oluşabilen bu böbrek taşı ağrısına ne iyi gelir diye merak edilmektedir. Böbrek taşını düşüren besinler ise limon, gilaburu suyu, altın otu ve yoğurt suyu olarak bilinir. Böbrek taşı olan kişiler günde en az 3 litre su tüketmeliler.

Böbrek taşı nasıl düşer?

Böbrek taşını düşürmek için beslenme şeklinin düzenlenmesi gerekir. Böbrek taşını düşürmek için yüksek lifli besinler tüketilmelidir. Ayrıca hazır ve konsantre meyve suları yerine taze sıkılmış meyve suları tüketilmelidir. Her sabah uyanır uyanmaz bir bardak limonlu su içildiğinde bu da böbrek taşının düşmesini sağlayabilir. Yüksek oranda C vitamini içeren portakal suyu, greyfurt suyu ve limon suyu böbrek taşı oluşumunu engeller.

Böbrek taşının düşürülmesi için hayvansal gıda tüketimi azaltılmalıdır. Ayrıca tuz kullanımı da iyice azaltılmalı. Limon suyu yüksek oranda asit içerdiği için böbrek taşlarını düşürmede oldukça etkilidir. Bunun yeni sıra yüksek lifli elma da böbreğin süzme işlemi gerçekleştirmesine yardımcı olur. O nedenle elma tüketimi de arttırılmalıdır. Böbrek taşı olan kişiler mutlaka belli bir oranda yoğurt da tüketmeliler.

Böbrek taşı düşürmek için nelere dikkat etmek gerekir?

Böbrek taşı düşüren kişiler sancının yaşandığı andan itibaren beslenme düzenlerini değiştirmeliler. Hazır ve paketli gıdalar yerine sağlıklı ve sebze ağırlıklı beslenme tarzı benimsenmelidir. Hazır gıdaların yanı sıra tuzdan da uzak durulması gerekir. Fazla tuz tüketimi böbreklerin en büyük düşmanıdır. Sodyum içeren gıdalardan ve tuzlu konserve, hazır gıdalardan uzak durulmalıdır. Böbrek taşı riskini arttıran yiyeceklerden uzak durmak gerekir.

Siyah çay, pancar, kakao ve fındık yüksek oranda oksalat içermektedir. Böbrek hastaları oksalat oranı yüksek gıdalardan da uzak durmalılar. Bunun yanı sıra gazlı ve asitli içecekler de böbrek taşı oluşumuna neden olduğu için uzak durulmalıdır. Böbrek taşı olan kişiler her gün en az 3,5 litre su tüketmeliler. Bu nedenle günlük su tüketimini arttırmak da çok önemlidir.