Burakbey Arpa

Özet

Dünyada hem üretilen miktarı hem de tahıl ürünlerinin ekimi alanında dünyada üst sıralarda yer alan arpa bitkisi yem ihtiyacının karşılanmasında ve malt üretiminde kullanılan önemli bitkilerden biridir. Bu araştırmada, Orta Anadolu şartlarında farklı arpa çeşitlerinde azotlu gübrenin farklı dozlarının verim, kalite ve azot kullanım etkinliği üzerindeki etkilerini belirlemek üzere yapılmıştır. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü İkizce Araştırma Çiftliğinde tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kuru şartlarda kurulan çalışmada, ana parsellere dört farklı arpa çeşidi (Akar, Burakbey, Yalın ve Özen), alt parsellere beş farklı (0, 3, 6, 9 ve 12 kg/da) azotlu gübre dozları yerleştirilmiştir. Arastırma sonuçlarına göre; azot dozları arttıkça bitki boyu, birim alandaki başak sayısı, biyolojik verim, tane verimi, tanedeki protein, tanedeki ve saptaki azot oranı yükselirken, hasat indeksi oranları düşmüştür. Ayrıca, uygulanan azot oranındaki artış beta glukan içeriğini, tane iriliğini, hektolitre ağrılığını ve bin tane ağırlığını önemli şekilde etkilmediği tespit edilmiştir. Azot kullanım etkinliği, çeşitlere göre önemli farklılıklar gösterir iken, azot dozlarının artışına parallel olarak düşüş eğilimi göstermiştir. Kışlık arpa çeşitlerinden Akar ve Yalın'ın tane verimi için 6 ile 9 kg/da azotlu gübre kullanımı tavsiye edilebilir sonucuna varılmıştır. Orta Anadolu iklim koşulları gibi kurak alanlarda Özen çeşidinin sulama ihtiyacı duyan yazlık kavuzsuz bir arpa çeşidi olarak değerlendirilmesinin uygun olacağı sonucuna varılmıştır. Biyolojik verim açısından kışlık çeşitlerin (Akar, Burakbey ve Yalın) ve bu çeşitler için 9 kg/da azot dozunun uygulanmasının daha ekonomik olacağı görülmüştür. Azotlu gübrelerin daha fazla verilmesi, kaliteyi etkileyen özelliklerde protein ve azot içerikleri hariç anlamlı bir yükselme sağlamadığı için fazla gübre kullanılmasının maliyet ve çevre üzerine olumsuz etkiyi artıracağı öngörülmektedir. Barley is an important cereal cultivated worldwide and mainly used as animal feed and also for malt production. This research is conducted to determine the effects of different doses of nitrogen fertilizers which is likely to increase the quality and quantity of barley cultivars under the Central Anatolian' climate conditions. The experiment was laid out as a Randomised Complete Block Design (RCBD) with factorial combitantions and replicated three times in the experimental site of Ankara Central Research Institute for Field Crops. Different nitrogen fertiliser doses were applied on sub-plots with the amount of 0, 3, 6, 9 and 12 kg/da and barley cultivars Akar, Burakbey, Yalın and Özen were placed in main-plots. According to the results; as the nitrogen doses increased, the plant height, the number of spike per unit area, the biological yield, the grain yield, the protein content in grain, nitrogen content in the grain and straw increased, while the harvest index decreased. In addition, the increase in nitrogen ratio did not change the beta-glucan content, grain size, hectoliter weight and thousand grain weight, however, significant differences were found among barley cultivars in terms of the other listed parameters. Nitrogen utilization efficiency' parameters showed statistically significant differences among cultivars. It was determined that NUE decreased in parallel with the rise in nitrogen doses. It was found out that 6 to 9 kg/da nitrogen fertilizer use can be recommended for winter the barley cultivars Akar and Yalın namely, for grain yield purposes. It was detected that it is appropriate to consider Özen as a kind of spring hulles barley which needs irrigation in the arid areas such as Central Anatolia. In terms of biological yield, it was seen that 9 kg/da nitrogen dose for winter cultivars (Akar, Burakbey and Yalın) would be more economical. The higher amount of nitrogen fertilizers does not result in a significant increase except the protein and nitrogen content in the quality parameters. Therefore, excessive use of fertilizers are expected to increase the negative impact on the cost as well as on environment.