Burun Kuruluğu Ve Kanaması

Burun kanaması KBB alanındaki en çok görülen şikayetlerden biridir. Pek çok kişi hayatında bir kez de olsa burun kanaması geçirmiştir

Toplumun %7-8'inde görülebilen burun kanamaları, sıklıkla basit nedenlere bağlı ve kolayca durdurulan bir durum olmasına rağmen %10 kadarı ciddi boyutlarda, bol miktarda ve uzun süren, hatta hayatı tehdit eden şiddette kanamalardır. Bu yüzden, her burun kanaması çok iyi değerlendirilmelidir.

Burun Neden Sık Kanar:

Burun içi oldukça yoğun ve yüzeyel damarlar içerir. Kanamaların yaklaşık % 90’ı, burnun hemen girişinde bulunan bu yüzeysel küçük damarların çatlaması ile oluşan kanamalardır. Burun boşluğunu ikiye ayıran bölmenin ön kısmı, buruna gelen damarların birbiriyle birleştiği ve bu damarların oldukça yüzeyel olduğu bir bölümdür. Özellikle çocuklarda bu kısım hiç bir etki olmadan bile kanayabilir. Burun boşluğunun her iki kenarında bulunan ve konka adı verilen etler de damar açısından çok zengindir ve bazı kanamalar burada olabilir.

Burun kanama nedenleri.

Burun kanamalarının birçok sebebi vardır. Basit burun kanamaları en sık olarak buruna darbe, hava kirliliği, burun içi iltihapları, alerjik yapı, sıcak-soğuk değişimi ve kuru hava gibi nedenlerden olur. Burun kanamaları nedenleri temel olarak 2 gurupta incelenir.

1-Burun Kaynaklı Kanama Nedenleri

- Ortam havasının sıcak ve kuruluğu; Burun mukozası kurur ve kabuklanır, burun temizliği yaparken burun mukozası çabuk tahriş olur kanama oluşabilir.

-  Çocukların burun karıştırmaları ve buruna sokulan yabancı cisimler

- Burun içi iltihapları, sinüzitler , alerjik hastalıklar ve polipler ; Bu tür hastalıklarda burun içi cildi şiş ve hassas olduğu için kanamaya eğilim artar.

- Burun travmaları,

- Deviasyon denilen burun içi kemik ve kıkırdak eğriliği,

- Burun ve sinüs tümörleri,

- Burun damar gelişiminde doğumsal bozukluklar.

- Uzun süre bazı burun damla ve spreylerinin kullanılması.

2-Burun Dışı Kanama Nedenleri

- Kalp ve damar hastalıkları, hipertansiyon, ateroskleroz, diabet, kalp yetmezliği

- Kronik akciğer, karaciğer ve böbrek hastalıkları

- Kanama ve pıhtılaşma bozuklukları, kan sulandırıcı ilaç kullanımı, doğumsal pıhtılaşma faktör eksiklikleri,bazı kan hastalıkları, lösemi,

- Ortam basınç değişiklikleri

- Bazı bağırsak parazitlerinin burunda kaşıntı yapması,
 

Burun kanamalarında İlk Yapılacaklar:

Sağlık kuruluşuna başvurmadan hasta ve yakınları tarafından yapılacak ilk müdahale ile ciddi problemlere bağlı olmayan basit kanamalar durdurulabilir.

İlk yapılacak şey, burun içerisindeki pıhtıların tamamen temizlenecek şekilde sümkürtülmesini ve soğuk su ile temizlemesini takiben oturur pozisyonda burun kanatlarının beş, on dakika iyice sıkılmasıdır. Eğer baş arkaya doğru eğilirse kanın genizden boğaza gitme ihtimali artar. Bu nedenle başı arkaya yatırılmamalıdır. Burun üzerine soğuk uygulaması da faydalıdır. Bu müdahale ile basit kanamalar çoğunlukla durur. Bu işlem ilk hamlede başarılı olmazsa bir kez daha tekrarlanır.

Kanama durmuşsa istirahat etmesi, ağır egzersizden kaçınıp, hafif sulu gıdalar alması önerilir. Hastaya yapılan müdaheleler esnasında hastanın rahatlatılması önemli yer tutar. Özellikle yaşlı ve hipertansiyonlu hastalara sakinleştirici ilaçların verilmesi gerekebilir. Kanaması bu şekilde durmayan hastaların en yakın sağlık kuruluşunda kulak burun boğaz hekimine başvurması uygundur.

KBB uzmanı tarafından öncelikle kanama tampon ile kontrol altına alınmaya çalışılır. Kanamayı durdurmak için tampon, kanama noktasını bulup koterize etme yani halk arasındaki tabirle yakma gibi basit işlem olabileceği gibi, burun arkasına tampon koymak , kanamayı yapan damarın embolizasyonu yani tıkanması veya cerrahi yolla bağlanması gibi ileri müdaheleler gerekebilir.

İlk müdaheleler yapılırken bir taraftanda hasta kanama konusunda detaylı sorgulanarak muayene edilir ve bazı testler yapılarak kanama nedeni bulunmaya çalışılır.

Tekrarlayan basit Kanamalarda Ne Yapılabilir? 

Burun içi kuruluğu ve kabuklanmaları sonucu kanamalar sık tekrarlıyor, günlük hayatı, iş yapılmasını, araba kullanılmasını engelliyorsa; burun içine özel yumuşatıcı merhemler ve damlalar kullanılabilir, damarlar gümüş nitrat sürerek tekrar koterize edilebilir yani yakılabilir,tamponlar yapılabilir.

Ciddi Burun Kanamaları:
Burun içerisinde, büyük damarlarda da çatlamalar olduğunda daha şiddetli kanamalar görülebilir. Özellikle yaşlı insanlarda tansiyon yükselmesi ile oluşan kanamalar, damar çeperlerinin kireçlenmiş olmasından dolayı kolay kolay durmazlar. Öncelikle tansiyonun düşürülmesi,kontrol altına alınması sonrasında kanamaya müdahele yapılmalıdır. Kanamaya eğilim yaratan bazı hastalıkları olan ve kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerde de şiddetli ve sürekli burun kanamaları görülebilir.

İlerlemiş burun iltihapları, sinüzitler, bazı burun tümörleri de ileri kanamaya yol açabilir.

Burun içine ve arkasına konan tamponlar, balonlu şişirilen tamponlar ,kan durdurucu ilaçlı tamponlar kullanılabilir.Bazı hastalarda damarın Radyo Frekans yada laser kullanılarak yakılması,burun damarlarının içine tıkayıcı maddeler verilmesi,boyundan girilerek buruna giden damarların bağlanması gerekebilir.

Kanama için yapılan müdahele ve ameliyatlar

-Damarın Yakılması: Hafif derecedeki sık tekrarlayan kanamalar için kullanılır. Burun bölmesinin ön kısmındaki damar ağına gümüş nitrat içeren kimyasal maddeler uygulanıp doku yakılarak kanamanın önlenilmesine çalışılır.

Bununla kontrol edilemezse elektrokoter, radyofrekans ya da laser ile yakılabilir. Her iki tarafa aynı anda uygulandığında burun bölmesinin delinmesi riski olduğu için mümkünse her iki burun aynı seansta yakılmamalıdır.
 

-Tampon konulması: Sık uygulanan bir tedavi yöntemidir. Burun ucunun elle sıkılması ya da soğuk uygulama ile durdurulamayan kanamalarda kullanılır. Burun boşluğuna konan tampon kanayan damar üzerine baskı yaparak kanamayı durdurur. Tampon olarak antibiyotikli kremler sürülmüş gazlı bez kullanılabileceği gibi, ortasında hastanın nefes almasını sağlayacak borunun bulunduğu daha konforlu tamponlar ya da balon şeklinde şişirilen tamponlarda kullanılabilir. Tamponlar genellikle 48-72 saat kalır sonra çıkarılır. Daha uzun süre kalması bazen iltihaplara yol açabilir. Tampon süresince hastalara antibiyotik verilebilir.
Bazen burun kanamasının kaynağı burnun arka bölümleridir ve önden konan tamponlarla durdurulamaz. Bu durumda arka (posteriör) tampon denen ve ağız içinden sokularak burnun arka kısmına yerleştirilen tamponlar kullanılır.

-Damarların embolizasyonu (tıkanması) ya da bağlanması : Bunlar bir girişimsel işlem ve ameliyattır. Hastanın hayatını tehdit edecek şiddette olan ve tampon konmasıyla durmayan kanamalarda kullanılır. Kanamanın yerine göre belirlenen damar içine boyundaki ana damardan bir ince tüple girilerek ulaşılır ve damar içine tıkayıcı madde enjekte edilir. Daha ileri kanamalarda o bölgeye kan taşıyan ana damar,boyunda ya da yüz kemikleri içinde ameliyatla bağlanarak kanama durdurulur.bazen sinüs içinden bazen de boyun açılarak bağlanır.

Burun içerisinde bir takım mukozalar; dışardan gelen partiküllerin ve mikropların tutulmasını sağlar. Burun içerisinde mukozanın nemli kalması için mukus üretimi süreklilik taşır. Mukoza ve mukus üretimi bazı nedenlerden dolayı etkilenir ve burunda kuruluk oluşur.

Burun Kuruğuna Neden Olan Etkenler Nelerdir?

• Çevresel etkenler; hava sıcaklığında nem oranın düşmesi nedeniyle burun kuruluğu oluşmaktadır. Ayrıca sıcak ve nemli ortamlar da burun kuruluğuna yol açabilmektedir.
• Antihistaminik grubu ilaçların alınması da kuruluk nedenleri arasındadır.
• Burun iltihabı(rinit) burun akıntısı hastalığıdır ancak bazen burun kuruluğu yapabilmektedir.
• Bazı bakteri ve mikroplar burun kuruluğuna neden olabilmektedir.
• Burun akıntıları için verilen burun spreyleri de uzun süre kullanımda kuruluk yapabilmektedir.
• Gerekenin altında su tüketilmesi ağız kuruluğuyla beraber burun kuruluğuna da neden olabilmektedir.
• Sjögren Sendromu hastalığı mukozanın kurumasından kaynaklanması açısından kuruluk nedenidir. Vücudun nemli olan bölgelerinde, gözlerde ve burunda kuruluk yapmaktadır.
• Hormon değişikliği özellikle menopoz döneminde burun kuruluğuna yol açabilmektedir. Ağız, burun, vajina ve gözlerde kuruluk oluşabilmektedir.
• Yüksek tansiyon hastalığı da kanamaya eşlik eden bir burun kuruluğu yapabilmektedir.

Burun Kuruluğunun Geçmesi İçin Ne Yapılabilir?

• Bol miktarda sıvı tüketmelidir.
• Kafein ve alkolden uzak durun vücuttaki suyun atılmasına neden olması açısından önemlidir.
• Eczanelerden burun kuruluğu ile ilgili olan spreylerden alınarak, kullanılabilir.
• Burun içerisine nemlendirici krem sürülebilir.
• Burun kuruluğuna etki eden baş ağrısı varsa iltihap sökücü ağrı kesici (ibuprofen, aspirin) alınabilir.
• Sürekli kullandığınız ilaçlar varsa yan etkilerinde burun kuruluğu olup olmadığına bakın.
• Hindistan cevizi yağı burun etrafına sürüldüğünde nemlendirici özelliğe sahiptir.
• Evin havasını nemlendirmek gereklidir.

Burun kuruluğu sürekli olmakta ise; bir hekime danışarak nedenini öğrenmek gereklidir.

Burun Kanaması (Epistaksis)

Burun kanaması her yaşta ortaya çıkabilen bir durumdur. Burun mukozasının her hangi bir noktasından kaynaklanabilir. Kanama yerine bağlı olarak ön ve arka burun kanamaları şeklinde sınıflandırılabilirler.

Ön burun kanamaları: Burnun orta bölümünde bulunan, kılcal damarlardan çok yoğun olan bölgeden kaynaklanan kanamalardır. Bu bölgedeki damarlar çok ince ve yüzeyseldir. Dolayısıyla kolaylıkla kanayabilirler. Daha çok çocuk ve genç erişkinlerde görülür.

Arka burun kanamaları: Sıklıkla orta ve ileri yaşlı, özellikle damar sertliği ya da hipertansiyonu olan kişilerde görülür. Kanama burnun arka üst bölgelerinden kaynaklanır. Hastaneye yatışı gerektirebilir.

Burun kanamalarının nedenleri:

• Burunda kaşıntıya yol açan alerji
• Burun kuruluğu
• Hipertansiyon
• Travma
• Burun karıştırmak
• Burun tümörleri
• Sinüzit
• Kuvvetli sümkürme
• Üst solunum yolu enfeksiyonları
• Pıhtılaşma bozuklukları
• Kokain, alkol, enfiye kullanımı
• Burun kemiği eğriliği
• Kortizonlu burun ilaçları
• Kan sulandırıcı ilaçlar
• Hormonel durumlar (hamilelik gibi)
• K vitamini eksikliği
• Aşırı veya uzun süreli burun damlası kullanımı
• Karaciğer hastalıkları
• Yüksek irtifa

Hangi durumlarda doktora başvurmalıdır:

• Kanama sık sık tekrarlıyorsa
• Kanama yoğunsa
• Kanama yorgunluk, halsizlik, göz kararması ve/veya bulantıya yol açıyorsa
• Kanlı tükürük ya da kusmukta kan varsa
• İdrar ya da dışkıda kan varsa
• Kanama solunum güçlüğüne yol açıyorsa
• Kan daha çok burun arkasından boğaza doğru akıyorsa.

Kanamayı durdurmak için yapılması gerekenler:

• Kanama durumunda yapılan ancak yanlış olan bir uygulama vardır. Hastalar kanamayı durdurmak için başlarını geriye atarlar. Bu yalnızca kanın genizden geriye akmasına neden olur.
• Kanama halinde hasta sakin tutulmalıdır, heyecan tansiyonun yükselmesine neden olarak kanamayı arttırabilir.
• Dik oturulmalı eğer yatmak gerekiyorsa baş yukarı gelecek şekilde uzanılmalıdır. Burun kanatları baş ve işaret parmaklarıyla tümüyle kavranarak 5 – 10 dakika bu şekilde tutulmalıdır.
• Bu sırada üstüne buz kompres de yapılabilir.
• Kanama durduktan sonra burun deliklerinde kalan kanı almak için burun karıştırılmamalı ve zorlanmamalıdır..
• Kanama durduktan sonra sümkürmemeye dikkat edilmeli, ağır bir şey kaldırmak gibi zorlayıcı hareketler yapılmamalıdır
• Sıcak yiyecek veya sıcak sıvı içeceklerden kaçınılmalıdır.
• Kanama devam ederse burun içi soğuk suyla yıkanmalı ve tekrar iki parmakla burun kanatlarını bastırarak 5 dakika tutmalıdır. Bu işlem birkaç kez tekrarlanabilir.

Bunlara rağmen kanama durmuyorsa acil olarak doktora başvurulmalıdır.

Burun Kanamalarının Tedavisi:

Kanamanın durmadığı ön burun kanamalarında veya küçük bir müdahale ile damar pıhtılaştırılarak kanama durdurulabilir.Ön burun kanamalarında sınırlı bir tampon yapılabilir ya da kanayan nokta koterize edilebilir. Sonrasında yumuşatıcı ve yara iyileştirici burun kremleri kullanılır. Arka burun kanamaları ise genellikle sebebin ortadan kaldırılmasıyla iyileştirilebilmektedir.