C Vitamini Zehirlenmesi Belirtileri
Fazla vitamin zehirleyebilir
GRİPTEN KORUNMAK İÇİN C VİTAMİNİNE SIĞINIYORSANIZ DİKKAT EDİN
Alınan C vitamininin fazlası böbrekler yoluyla dışarı atılır. Yüksek dozda uzun süre vitamin C alımında oksalat taşları oluşabilmektedir. Ayrıca C vitamininin mide asidini artırdığı ve midenin saldırgan faktörlerinden biri olduğu da bilinmektedir. Kansızlığı olan hastalarda demirle birlikte C vitamini alınması tavsiye edilir; ancak demir birikimi olan bazı durumlarda önerilmez. Uzun yıllardan beri C vitamininin soğuk algınlığından koruyucu etkisi üzerinde durulmaktadır. C vitamininin soğuk algınlığı geçiren kişilerde hastalık süresini kısalttığı ve semptomların ciddiyetini azalttığı bildirilmektedir. Günlük alınması gerekli C vitamini miktarı yetişkinler için günde mg’ dır.
VİTAMİNİN FAZLASI ZARAR
A, D, E, K ve C vitaminlerine ait zarar ve yan etkiler iyi bilinmektedir. A vitamini vücutta birikip karaciğer toksisitesine yol açar. A vitamini toksisitesi, onu bağlayan proteinlerin yok olması ve bu yüzden A vitamininin hücrelere hücum etmesiyle belirir. Bu, genellikle vitaminlerin beslenme ile alınması durumunda ortaya çıkmaz; fakat kişinin takviye kullanması durumunda belirebilir. Belirtileri mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, ishal ve kilo kaybıdır. Kas ve sinir sistemi de iştahsızlık, sinirlilik, yorgunluk, uykusuzluk, bitkinlik, baş ağrısı ve kaslarda zayıflık belirtileri göstererek etkilenir.
D vitamini uzun etkilidir ve vücutta birikir. D vitamininin fazlası kandaki kalsiyumun yüksek konsantrasyonda olmasına neden olur. Kalsiyum böbrek taşı oluşturabilir. Kandaki yüksek kalsiyum seviyesi ayrıca kan damarlarının sertleşmesine neden olur ki; özellikle bu da kalp ve akciğer arterleri için tehlikelidir ve ölümcül olabilir. D vitamini toksisitesinin ek belirtileri ise; iştahsızlık, baş ağrısı, zayıflık, halsizlik, aşırı susuzluk, sinirliliktir.
E vitamini ile zehirlenme çok fazla miktarda alınırsa görülür; fakat A ve D vitaminlerinde olduğu gibi kolay olmaz. Belirtileri baş ağrısı, zayıflık, baş dönmesi, halsizlik ve görme bozukluklarıdır.
K vitamini zehirlenmesi sadece K vitamini için suda çözünen kaynakları tüketen insanlarda meydana gelir. Belirtileri ise kırmızı hücrelerin yıkımı, sarılık ve beyinde hasarlanmadır.
Tiaminin (B1) anormal bir şekilde çok alımı sinir sistemini etkiler. Güçsüzlük, baş ağrısı, alınganlık ve uyku bozukluğuna yol açar. Ayrıca taşikardi yapabilir.
Yüksek miktardaki Niasin (B3) sinir sisteminde, kandaki glukoz ve yağda uyuşturucu etkisi yaratabilir. Kusma, dilin şişmesi, bayılma gibi belirtiler meydana gelebilir. Buna ek olarak karaciğerin fonksiyonunu etkileyebilir ve düşük kan basıncına neden olabilir. B6 vitamininin uzun süreli yüksek dozda alımı, kimi zaman geri dönüşümü olmayan sinir hasarlarına neden olur. Ayaklarda uyuşmayla başlar, ellerde his kaybolabilir ve ağız uyuşabilir. Diğer şikayetler ise; yürümede zorluk, bitkinlik ve baş ağrısıdır. Alımı azaltıldığı zaman bu semptomlar azalır; fakat her zaman tamamen kaybolmaz.
Folat’ın yan etkileri ishal, uyku bozukluğu ve alınganlıktır. B12 vitaminiyle olan yakın ilişkisinden dolayı, folatın yüksek miktarı B12 vitamini eksikliğini kapatır.
C vitamini toksisitesi kusma, karın krampları uyku bozukluklarıdır. Böbrek taşına da yol açabilir.
Strese, yorgunluğa ve sigaranın yarattığı olumsuzluklara karşı etkileri de saptandığından, özellikle kent yaşamındaki önemi artıyor.
C vitamini, yaşlanma sırasındaki dejenerasyondan korunma sağladığı düşünülen antioksidan özelliği nedeniyle de popüler olmaya başladı.
Hem C vitamini içeren sebze ve meyvelerin bolluğu, hem de C vitaminine olan ihtiyaç nedeniyle, C vitamini, adeta kış aylarının vitamini.
Yararları
Aslında C vitamininin soğuk algınlığından koruyucu etkisi kanıtlanamamakla birlikte, soğuk algınlığı geçiren kişilerde hastalık süresini kısalttığı ve semptomların ciddiyetini azalttığı biliniyor. Çünkü C vitamini, vücuda giren virüslerin hareketliliğini azaltıyor ve bağışıklık sistemini kuvvetlendiriyor.
A, B, E vitaminlerinin, demir ve kalsiyumun vücutta daha iyi kullanılmalarını sağlıyor.
Kılcal damar yapısını kuvvetlendiriyor.
Koroner kalp hastalığı oluşum riskini azaltıyor.
C vitaminin kansere karşı da en etkin maddelerden biri olduğu saptandı.
Yaraların kapanmasını sağlayan enzimlerin oluşumunda etkili.
Gözleri, güneşe ve güçlü ışıklara karşı koruyarak katarakt oluşumunu engelliyor.
Kemiklerde, dişlerde, diş etlerinde, ligamentler ve kan damarlarındaki vücut hücrelerinin büyümesine ve sağlığını korumasına yardımcı oluyor.
Vücudun strese yanıt vermesine yardımcı oluyor.
Vücuttaki bazı hormonların işleyişinde görev yapıyor.
Kolesterol düzeyini dengeliyor.
C vitamininin, bazı hastalıklardan ve yaşlanma sırasındaki dejenerasyondan korunma sağladığı düşünülen antioksidan özelliği var.
Ne kadar?
Ulusal Bilim Akademisi Gıda ve Beslenme Kurulu (Food and Nutrition Board of the National Academy of Science) C vitamini alımıyla ilgili günümüzdeki önerilerini gözden geçiriyor. Ulusal Sağlık Enstitüleri'ndeki (National Institutes of Health) uzmanlar, önerilen C vitamini miktarının günde mg'dan mg'a artırılması gerektiğini düşünüyor.
Hamilelerin, sporcularun ve sigara içenlerin C vitamini ihtiyacı daha fazla.
C vitamini alındıktan en az iki saat sonra ince bağırsak tarafından emiliyor. Günlük tüketim miktarı mg ile mg arasında olduğunda vücut tarafından yüzde 75'i emilirken alınan miktar mg çıktığında sadece yüzde 50 kadarı emiliyor. Yani halk deyimiyle fazlasını vücut atıyor.
Doğal yolla alınan C vitamini emilimi saf olarak alınan vitaminden daha fazla.
Yetersizliği
C vitamini yetersizliği enfeksiyonlara karşı direncin azalması, iştah azalması, yaraların iyileşmesinde gecikme, diş eti şişmesi ve kanaması, kansızlık, yorgunluk, eklemlerde şişmelere neden olur. C vitamini eksikliğinin en uç belirtisi kemiklerde kırılmalarla belirlenen skorbüt hastalığıdır.
Ayrıca depresyon, yüksek tansiyon, eklem iltihabı, ülser, damar sorunları, alerji ve safra kesesi taşları bir çok sağlık sorununun C Vitamini ile ilişkili olduğu düşünülüyor
Vücuttaki C vitamini eksikliği, yorgunluk, kansızlık, ateş, diş ve dişeti rahatsızlıkları, yaraların kapanmasında gecikme ve enfeksiyonlara karşı direncin azalması şeklinde kendisini gösterir.
Nelerde var?
En önemli C vitamini depolarından birisi kuşburnu. Bütün turunçgillerde, maydanoz, asma yaprağı, çilek, domates, karpuz, kırmızı dolmalık biber, brokoli ,karnabahar, havuç, roka, tere, kuru soğan, ıspanak ve lahanada bol miktarda bulunuyor. Yani özellikle kış ayları C vitamini alabileceğimiz zenginliğe sahip.
Nasıl almalı?
Diğer vitaminlerle kıyaslandığında daha dayanıksız olduğu bilinen C vitamini ve bunu içeren gıdalar, bekletilmeden kısa süre içerisinde tüketilmeli.
Bu yüzden pişirme ve saklama yöntemlerine de dikkat etmek şart. Sebzeler çok az suda ve kısa sürede pişirilmeli. C vitamini havanın oksijeniyle birleştiğinde oksidasyona uğradığı için, sebze ve meyveleri bıçakla kestikten hemen sonra tüketilmek gerekiyor. Sebze ve meyveleri sıcak yer yerine buzdolabında saklamak daha uygun. Kurutulmuş sebze ve meyvelerde C vitamini kaybı çok olduğundan C vitamini için tazesini tercih etmeli. Örneğin kayısı C vitamini içerir ama kuru kayısının bu özelliği yoktur.
Çok sayıda meyve ve sebzeden doğal yollarla alabileceğimiz C vitamini, tabletlere tercih edilmeli.
C vitamininden zengin besinleri dengeli biçimde tüketmek, yeterli miktarda C vitamini almanın en iyi yolu.
Fazlalığı
C vitamini vücutta depolanmadığı ve idrarla atıldığı için, fazlası az sorun oluyor. Ciddi yan etkileri pek yok. Çok fazla alındığında bulantı ve ishale neden oluyor. Ayrıca karın ağrısı, idrarda yanma, deride hassasiyet görülebilir.
C vitamini yüksek dozda tüketildiğinde B vitaminini azaltıyor, bu nedenle kimi toksik etki yapan vücutlarda böbrek taşı oluşmasına neden oluyor.