Cahil Adem

Sanatçı Sezen Aksu hakkında "Şahane Bir Şey Yaşamak" şarkısında Hz. Adem ve Hz. Havva'ya yönelik ifadeleri nedeniyle "dini değerlere hakaret ve tahrik veya aşağılama" suçunu işlediği iddiasıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması ülke çapında geniş yankı uyandırdı.

Ülke genelinde siyasetçi ve sanatçılardan Sezen Aksu’ya destek mesajı yağdı. Bununla birlikte MHP lideri Devlet Bahçeli başta olmak üzere siyaset dünyasından Aksu’ya tepki gösterenler de vardı.

Diyanet İşleri de bir açıklama yaparak Sezen Aksu’yu isim vermeden eleştirdi.

Bahçeli: Serçe isen serçeliğini bil

Bahçeli, salı günkü grup toplantısında yaptığı konuşmada Sezek Aksu sert bir biçimde eleştirdi.

Sezen Aksu'yu 'sorumsuz' ve 'şuursuz' sözleriyle hedef alan Bahçeli şunları söyledi: "Yazdığı ucube bir şarkının sözleri arasında, Hz Adem ve Hz Havva’ya ‘cahil' diyen sorumsuz ve şuursuz bir sanatçının alamet olarak bindiği sefalet ve rezalet hali dünyevi kıyamet olan cehalet çukurunun açık seçik bir numunesidir. Bu sanatçıya diyorum ki serçe isen serçeliğini bil. Sakın kuzgunluğa heves etme."

İmamoğlu: Sanatçılar bu ülkenin iç sesidir

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ise sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Sanatçıdır konuşacak. Sanatçılar bu ülkenin iç sesidir. Kimse gündem değiştirmek için bu sesleri kısamaz." diyerek Sezen Aksu'ya desteğini dile getirdi.

AKP Nevşehir Milletvekili Mustafa Açıkgöz, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Yeter! Sanat, müzik kisvesi altında değerlerimize yaptığınız saldırılara artık son verin, ‘Modanız Geçti’, toplumumuz sizin gibilerden bıktı! Haddini Bil Sezen Aksu.’’ ifadesini kullanarak sanatçıyı hedef alırken bu mesaja AKP’li seçmenlerin yoğun destek verdiği görüldü.

Muhafazakar okuyucuya hitap eden Yeni Şafak gazetesi, “Sezen Aksu infiale neden oldu” diyerek sanatçıyı hedef alırken, Milli Beka Hareketi üyeleri, "Şahane Bir Şey Yaşamak" şarkısında Hazreti Adem ve Hazreti Havva'ya yönelik ifadeler kullandığı ileri sürülen Sezen Aksu’ya tepki gösterdi.

Diyanet İşleri ne dedi?

Diyanet İşleri Başkanlığı, "İslam'ın seçkin şahsiyetlerine dair söylenen her cümlede, yapılan her açıklama ve yaklaşımlarda son derece hassas ve dikkatli olunması gerekir" diyerek Sezen Aksu’yu isim vermeden eleştirenler kervanına katıldı.

Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, "Son zamanlarda İslam'ın kutlu elçileri Hz. Adem ve Hz. İsa peygamberlerimize, insanlığın ortak değeri Hz. Havva ve iffet abidesi Hz. Meryem annelerimize yönelik gelişigüzel tartışmaların ve polemiklerin yapıldığına şahit olmaktayız." ifadesi kullanılarak, “dini şahsiyet, sembol ve değerlerle ilgili özensiz tutum ve davranışlarda bulunulması, en hafif tabirle saygısızlıktır.” denildi.

Siyaset ve sanat dünyasından Sezen Aksu’ya destek

HDP milletvekili Hüda Kaya sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada Sezen Aksu’ya destek verirken, Diyanet İşlerini şu şekilde eleştirdi. “Özensizliğin yozlaşmışlığın temsilcileri adaletsiz zulüm saraylarının sofralarından kalkmayanlar Allah adına en büyük aldatıcılar, Sezen Aksu’ya özen ve edep öğretmeye kalkmışlar. Zekanız da ahlakınız da vicdanınız da Sezen’i anlamaya yetmez. Dinin edebin temsilcisi değilsiniz.”

İYİ Parti: Sezen Aksu'ya saldırmak Türkiye'ye saldırmaktır

İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı, Hukuk ve Adalet Politikaları Bşk. Prof. Bahadır Erdem. “Sezen Aksu bu toprakların sesidir. Sezen Aksu bu coğrafyanın vicdanıdır. Bu toprağın insanları Sezen'in şarkıları ile ağlar, Sezen'in şarkıları ile güler. Sezen'in kıymeti, hayatı boyunca bu ülkedeki her acıya verdiği sesten gelir. Sezen Aksu ya saldırmak Türkiye'ye saldırmaktır.” diyerek tepkisini die getirdi.

Babacan: Şarkı sözlerini çarpıtan zihniyet ülkeye kötülük yapıyorsunuz

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan Sezen Aksu'ya destek veren siyasetçiler arasında yer alırken, “Şarkı sözlerini çarpıtan zihniyet bu ülkeye sadece kötülük yapmaktadır,” dedi.

Eski Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, iktidar yanlılarının ve Diyanet’in tepki gösterdiği sanatçı Sezek Aksu’ya destek verdi.

Günay, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “İster bir şarkı sözünden ötürü olsun, ister bir düşüncesinden, ülkenin müstesna bir sanatçısına düşmanca davranan bağnazlık, bu ülkenin en büyük sorunudur ve Sezen Aksu Yaratan’ın bu ülkeye en güzel armağanlarından biridir.” dedi.

Zülfü Livaneli: Hakaret anlamı çıkarmak ilkel bir zorlamadır

Sanatçı Zülfü Livaneli, Aksu'ya yapılanın bir linç kampanyası olduğunu belirterek, "Sezen’in de Adem ve Havva’nın cennetten atılmalarına yol açan hatayı gençliklerine ve bilmemeye bağlayan sözlerinden, hakaret anlamı çıkarmak ilkel bir zorlamadır. Ve bu halkın bağrına bastığı Sezen Aksu’ya böyle haksız bir saldırı, saldıranı küçültür Sezen’i daha da büyütür." ifadelerini kullandı.

Livaneli'nin konuyla ilgili Twitter hesabından yaptığı paylaşımda şunları yazdı: "Sezen Aksu’ya şarkı sözlerinden dolayı bir linç kampanyası başlatıldı. Bu sözleri çarpıtanların, sanatla, kelimelerle, kültürle hiçbir ilgisi yok. Sanat deryasını, daracık siyaset pencerelerinden izleyip yorum yapıyorlar. Cahil kelimesi halk şiirimizde, tecrübesiz genç, dünyayı görmemiş anlamında kullanılır. Neşet Ertaş’ın “Cahildim dünyanın rengine kandım” türküsünde olduğu gibi. Bir halk türküsünde “Ergen kız, cahil oğlan/ İnkardan gelinir mi” denildiği gibi. Sezen’in de Adem ve Havva’nın cennetten atılmalarına yol açan hatayı gençliklerine ve bilmemeye bağlayan sözlerinden, hakaret anlamı çıkarmak ilkel bir zorlamadır. Ve bu halkın bağrına bastığı Sezen Aksu’ya böyle haksız bir saldırı, saldıranı küçültür Sezen’i daha da büyütür."

Yazar Elif Şafak ile birlikte Seda Sayan, Mustafa Sandal, Gülben Ergen gibi sanatçılar da sosyal paylaşım hesabından Sezen Aksu’ya destek verenler arasında yer aldı.

Yaklaşık beş yıl önce piyasaya çıkmış bir şarkıdaki kimi ifadeleri şimdi fark edip ortaya döküldüklerine göre acil gündem değiştirme ihtiyacı duymuş belli ki malum kesimler. Sezen Aksu’nun bir şarkısında geçen "Binmişiz bir alâmate/Gidiyoruz kıyamete/Selam söyleyin o cahil Havva ile Adem’e” sözlerinden Adem’e hakaret edildiği sonucunu çıkarıp kıyamet kopardı kimileri. Ancak üç gündür bunu tartışmamıza rağmen “Adem’e hakaret” iddiası üzerine oluşturulan ortam yine de yakıcı sorunların üstünü örtemedi.

Mevcut ortam bu tür protestolara (!) olanak sağlıyor kuşkusuz. Protestoculara, yaptıklarının yanlış olduğunu söylememizi engelleyen, her zaman bu gibilerin işine yaşayan güçlü bir gerekçe, daha doğrusu iddia var ortada: “Bir din büyüğüne, bir peygambere edilen hakaret”.

Protestocular gerçekten samimi iseler Sezen Aksu’nun hayli dindar olduğunu hatırlayarak bir linç havası yaratmamalıydılar öncelikle. 2010 referandumunda “evet” oyu vermeyenlere “iki cihanda da lekelisiniz” dediğine göre bir ahiret inancı var çünkü. Dolayısıyla bilinçli bir biçimde Adem’e hakaret etmeyeceğini bilmeliydiler Sezen Aksu’nun.

Bana biri sorsaydı, şarkısında “Adem ile Havva” için sarf ettiği “cahil” sözcüğünü bir hakaret olarak almazdım. Çünkü bazen sandığınız anlamı taşımaz bu tür sözcükler. Örneğin, İslamiyet öncesi Arap döneminden “Cahiliye dönemi” diye söz edilir bildiğiniz gibi. İslamiyet öncesi Arap toplumlarının sanatta, şiirde, bilimde son derece gelişkin olduğu biliniyor. Bu nedenle İslami literatürde söz konusu dönem Araplarının “bir şey bilmemelerine” değil, “İslam’ı bilmemelerine” vurgu amacıyla kullanılır cahiliye sözcüğü. Aksu’nun “her insan eyleminin ilk başlatıcısı” olan, dolayısıyla “bilgili olduğu” kabul edilen Adem’e “cahil” dediğini sanmam. Bu, şarkı sözleri müzikal ölçüye uysun diye son anda eklenmiş bir sözcük de olabilir pekala.

Hemen belirteyim; onun deyimiyle “iki cihanda da lekeli” biri olarak, Aksu’yu destekliyorum elbette. Koşulsuz hem de. Benim gibi “hayırcılara” takındığı tavrının tersini sergileyerek onu mahcup etmek amacıyla yapmıyorum bunu. Çünkü ciddi olarak haksızlığa uğramıştır. Adem’in bazı şeyleri bilmediği, yani cahil sayılabileceği iddiası Aksu’ya ait değildir. Bu, dinler tarihinde konuşulmuş, tartışılmış, hala da tartışılan bir konudur. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın, Aksu’yu eleştirdiği açıklamada “Kur'an-ı Kerim'de ‘halife’ olarak nitelenen Hz. Âdem ve onun eşi Hz. Havva, bütün insanlığın müşterek değeri ve muazzez atalarıdır” deniyor. Şarkı sözünde bu ifadeyi ret ya da kabul eden bir tek sözcük yok oysa. Diyanet, üç büyük dinin de “Hz. Adem ile Hz Havva’yı insanlığın ortak atası” olarak gördüğünü bildiğine göre özellikle Hristiyanlığın Adem’i nasıl değerlendirdiğini de biliyor olmalı. Diyanet bu değerlendirme(ler)den de Adem’e “cahil” dendiği sonucunu çıkarmalı o halde.

Eski/Yeni Ahit’leri kapsayan, Hristiyan inancının temelini oluşturan Kitabı-Mukaddes’in ilk kitabı Yaratılış adını taşır. Yaratılış’ta “Adem’in Allah’ın emrine karşı gelip, Bilgelik Ağacı’ndan yasak meyveyi yiyerek iyiliği ve kötülüğü öğrendiği” yazılır. Kuran böyle değerlendirmez, doğru, ama, başka bir kutsal kitap olan Kitab-ı Mukaddes’te Adem’in “iyiliği, kötülüğü” bilmediği, bilgi peşinde koştuğu için yasak meyveyi yediği yazılıdır. Meyveyi yemeden önce düpedüz cahil olduğunu ileri sürmektir bu. Ama hakaret amacıyla söylenmemiştir, “ilk insan” olarak kimi bilgilerden habersizliğine vurgu yapılır bu belirlemeyle. Müslüman elbette “Adem’in Allah tarafından bilgiyle donatıldığını” kabul ettiği için bu değerlendirmeye katılmaz.

Peygamberlerin yaşamlarının anlatıldığı kimi İslami eserlerde Adem’e demir dövmeyi, iplik dokumayı Cebrail’in öğrettiğinden de söz edilir. Cebrail’in öğrettiği ana kadar demir dövmeyi, iplik dokumayı bilmeyen bir Adem söz konusudur yani. O bilmeme dönemine “cahillik dönemi” denmesi, bir belirlemedir, hakaret değil.

Sezen Aksu’nun her ne kadar dini inancı varsa da konuya bunları değerlendirecek kadar hakim olduğunu sanmam. O nedenle “cahil” sözcüğünü Yaratılış kitabındaki anlamıyla kullandığını da söyleyemem. Ama şunu söyleyebilirim; Adem’in Allah kendisine bir şeyler öğretinceye ya da Yaratılış kitabında dendiği gibi, “Bilgi Ağacı”ndan meyve yiyip bilgileninceye kadar “cahil” olduğu iddiası/görüşü/bilgisi teolojide halen tartışılan bir konudur. Bir Müslüman açısından bu konunun tartışılacak bir yanı olmayabilir. Ancak Adem’in “Allah ona öğretinceye kadar” bazı bilgilerden yoksun olduğunu söylemek, insanı bilgilendirenin Allah olduğu inancını güçlendiren bir içerik de taşıyor. Müslüman işe bu açıdan da bakabilir elbette.

Ayrıca Sezen Aksu’nun, “cahil” sözcüğüyle Adem’in “Allah’ın yasaklamasına rağmen meyveyi” yemiş oluşunu kast etmediği ne malum? Çünkü Adem’in tutumunu böyle değerlendiren İslam büyükleri de var.

Sakinleşin biraz.