Cengiz Aytmatov Kimdir Kısaca

Cengiz Aytmatov kimdir? Hayatı, edebi kişiliği eserleri, Cengiz Aytmatov hakkında düzenlenmiş araştırma yazısı.

Cengiz Aytmatov Kimdir?

Cengiz Aytmatov Türk Dünyası’nın dünyaca ünlü edebiyatçılarından birisidir. Cengiz Aytmatov, Türk Kültürünü bütün dünyaya tanıtan büyük bir yazardır. Aytmatov’un edebiyatçılığı, bütün dünya tarafından kabul edilmiştir. Yaşadığı dönemin en büyük edebiyatçılarından birisi olarak kabul edilen Cengiz Aytmatov kimdir ve hayatı nasıl geçmiştir daha yakından bakalım…

Cengiz Aytmatov’un Hayatı

Cengiz Aytmatov zamanlar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği yönetiminde olan Kırgızistan topraklarındaki Talas’ta 12 Aralık 1928 tarihinde dünyaya gelmiştir. Cengiz Aytmatov’un babası Torekul Aytmatov saygın bir devlet adamıdır. Türkçü olduğu için 1937 yılında SSCB yönetimi tarafından tutuklanmış ve 1938 yılında kurşuna dizilmiştir. Aytmatov’un annesi ise tiyatro aktrisidir.

Cengiz Aytmatov 10 yaşındayken babasının kurşuna dizilmesi nedeniyle, Aytmatov’un gençliği sıkıntılı geçmiştir. Genç yaşlarda çalışmaya başlamıştır. Önce Cambul Veterinerlik Teknik Okulu’nda ve sonra da Frunze Tarım Enstitüsü’nde eğitim görmüştür. Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü’nde okuduğu yıllarda yazmaya ilgi göstermeye başlamıştır. Pravda Gazetesi’nde yazmış ve 1957 yılında ünlenmiştir. Aynı yıl Sovyet Yazarlar Birliği’ne kabul edilmiştir.

1963 yılında Lenin Ödülü’ne layık görülmüştür. 1990 ile 1994 yılları arasında Sovyetler Birliği ve Rusya’yı, ilerleyen yıllarda ise Kırgızistan’ı büyük elçi olarak dünyada temsil etmiştir. 16 Mayıs 2008 günü rahatsızlanan Cengiz Aytmatov Almanya’ya tedavi için götürülmüş ancak 10 Haziran 2008 tarihinde vefat etmiştir.

Cengiz Aytmatov’un Edebi Kişiliği

Cengiz Aytmatov hem insanların hem de hayvanların psikolojilerini eserlerine yansıtmıştır. Aytmatov’un eserleri 176 farklı dile çevrilmiştir. Türk Kültürünü dünyaya tanıtmaya ayrıca önem vermiştir. Romancılığının yanı sıra; gazeteci ve çevirmen olarak da edebi örnekler sergilemiştir. Cengiz Aytmatov, eserlerinde sade dili ile dikkat çekmiştir.

Cengiz Aytmatov’un Eserleri

» Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı (Son romanı – 2007)

» Darağacı – Dişi kurdun Rüyaları (1988)

» Gün Olur Asra Bedel (1980)

» Fuji-Yama (Fuji Dağının Tepesi 1973)

» Beyaz Gemi (Kırgız Türkçesi: Ak Keme) (1973)

» Selvi Boylum Al Yazmalım (1963)

» Elveda Gülsarı (1963)

» Dağlar ve Steplerden Masallar (1963)

» İlk Öğretmenim (1962)

» Cemile (1958)

» Yüzyüze (1957)

» Zorlu Geçit (1956)

» Toprak Ana (1963)

» Cengiz Han’a Küsen Bulut (1990)

» Çocukluğum

» Kızıl Elma (1964) (Hikaye)

» Hiroşimalar Olmasın

» İlk Turnalar

» Elveda Gülsarı (1963)

» Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek

» Sultan Murat

» Dişi Kurdun Rüyaları (1986)

» Kassandra Damgası (1995)

*** Cengiz Aytmatov Kimdir? konulu araştırma yazısı hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilirsiniz.

Cengiz Aytmatov Kimdir ?

Cengiz Aytmatov (d.12 Aralık 1928, Kırgızistan - ö. 10 Haziran 2008, Almanya). Ünlü Kırgız Türk'ü edebiyatçı, gazeteci, çevirmen ve siyasetçi.

12 Aralık 1928 tarihinde Kuzeybatı Kırgızistan'daki Talas eyaletinin Şeker köyünde doğdu. Babası Torekul Aytmatov, Sovyet Kırgızistan'ında seçkin devlet adamı idi, ancak 1937'de tutuklandı ve 1938'de kurşuna dizildi. Tatar kızı olan annesi Nagima Hamziyevna Abdulvaliyeva tiyatro aktrisiydi. Adı, Cengiz Han'dan esinlenerek konulmuştur.

Gençliği sıkıntılı bir döneme denk gelmişti. O dönemde zaten yeni yerleşmeye başlayan siyasî sistemle, bir de savaşla mücadele etmek zorundaydı. Çok genç yaşta çalışmaya başladı; çünkü II. Dünya Savaşı'nın SSCB üzerindeki etkileri gençleri de etkiliyordu, yetişkinler savaşta olduklarından, gençlere büyük iş düşüyordu. On dört yaşında köyündeki sekreterliğe girdi. Burada tarım makinelerinin sayımı, vergi tahsildarlığı gibi işlerde çalıştı.

Köyünden, Kazakistan'a giderek Cambul Veterinerlik Teknik Okulu'nda okudu. Daha sonra şimdiki Kırgızistan'ın başkenti olan Bişkek'e giderek burada Frunze Tarım Enstitüsü'nde öğrenimine devam etti. Ardından Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'ne geçti ve 1956 ile 1958 yılları arasında Moskova'da okudu.

Yazmaya bu yıllarda Pravda gazetesinde başladı. Yazdığı eserleriyle üne kavuştu ve 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği'ne üye kabul edildi. 1963'te Lenin Ödülü'nü aldı. Eserleri yüz elliyi aşkın dile tercüme edildi. 1990-1994 yıllarında Sovyetler Birliğini ve Rusya Federasyonunu, sonra ise 2008 yılına kadar Kırgızistan Cumhuriyetini büyükelçi olarak temsil etti.

Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel romanının film çekimleri için gittiği Rusya'nın Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da 16 Mayıs 2008 rahatsızlandı ve böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya'ya getirildi. Almanya'nın Nürnberg kentindeki Klinikum Nord'da tedavi gören Cengiz Aytmatov, komaya girdi.10 Haziran 2008 tarihinde Nürnberg'de hayatını yitirdi.

Eserleri

II. Dünya Savaşı sonrası yazarları arasında yer alan Aytmatov, Cemile'den önce birkaç kısa hikâye ve Yüzyüze`yi yazdı. Ancak yazarın kendini kanıtlamasını sağlayan kitap Cemile oldu; Louis Aragon Cemile`yi "dünyanın en güzel aşk hikâyesi" olarak tanımlamıştır.

Eserlerinde [mitoloji] ye oldukça yakın durdu; ancak onunki antik anlamından farklı olarak mitolojiyi çağdaş bir zeminde sentezlemek ve yeniden yaratmaktı. Eserlerinde mitlere, efsanelere ve halk hikâyelerine göndermeler yapmıştır.

Siyasî Hayatı

Cengiz Aytmatov; edebi çalışmalarına ek olarak, Avrupa Birliği, NATO, UNESCO ve Benelüks ülkelerinin Kırgız delegeliğini üstlenmiştir. Ayrıca eski Kırgızistan Dışişleri Bakanı Askar Aytmatov'un babasıdır.

Cengiz Aytmatov (d. 12 Aralık 1928, Kırgızistan – ö. 10 Haziran 2008, Almanya). Ünlü Kırgız Türk’ü edebiyatçı, gazeteci, çevirmen ve siyasetçi.

Ünlü Kırgız yazarı, çevirmen, gazeteci ve politikacı, 12 Aralık 1928’de Kırgızistan’ın Talas Eyaleti ‘ne bağlı Şeker Köyü’nde doğdu. Bişkek’de Veteriner Fakültesi’nden mezun oldu.

Yazarlığa 1952’ de başlayan Aytmatov, 1959’da Kırgız Pravdası gazetesinde muhabir oldu. Daha sonra Povesti Gori Stepey (Dağlar ve Steplerden Masallar) adlı öykü kitabıyla büyük ün kazandı. Bu eseri, 1963’te Lenin Ödülü’ne lâyık görüldü ve bu ödül onu aynı zamanda en genç Lenin Ödüllü yazar da yaptı.

Eserlerini, Kırgızca ve Rusça olarak kaleme alan Aytmatov, eserlerinin çoğunda tema olarak aşk, dostluk, savaş döneminin acıları ve kahramanlıkları ile Kırgız gençliğinin gelenek ve göreneklerine bağlılığını seçti.

Aytmatov, milletinin tarih boyunca kazandığı sosyal, kültürel, ahlaki, edebi, askeri yani bütün maddi ve manevi zenginliğini eserlerine yansıtmış, yaşadığı coğrafyanın insanının tarih içinde kazandığı değerleri, acılarını, kahramanlıklarını, tecrübelerini yazıya döküp ölümsüzleştirmiş, halkının içinde düştüğü zor durumları eserlerinde en güzel şekilde anlatmış, onların çözümlerine dair ipuçları göstermiş, eserlerinde kendi ifadesi ile ‘tipik insan’ı ortaya koymaya çalışmış bir yazardır.

Hikayelerinde milletinin temel mülkü olan milli hafızaya ait efsane, destan, masal, hikaye ve türküleri ve bunların meydana geldiği şartları, ardındaki hikayeleri, insanları kullanırken, Kırgız Türk kültürünü, psikolojisiyle, duyuş ve anlayış tarzıyla, maddi manevi zenginliğiyle o kültürü bina edenlerin evlatlarına yeniden hatırlatmaya çalıştı.

Ayrıca hikayelerinde halkının değerlerini, dertlerini, varsa onun içindeki çürümeyi anlatan yazarın en önemli özelliği, özüne bağlılık, kendinden, halkından, coğrafyasından haberdar olma olarak kendini gösteriyor. Eserleri Türkçe’nin yanı sıra 150’den fazla dile tercüme edilerek milyonlarca baskıya ulaşan Aytmatov, 1958’de Kırgız Yazarlar Birliği Prezidyumu üyeliğine, 1962’de de Kırgız Sinematografi İşçileri Birliği birinci sekreterliğine getirildi.

1966’da SSCB Yüksek Sovyet’i üyeliğine seçildikten sonra da 1967’de SSCB Yazarlar Birliği Yürütme Kurulu üyesi olan ünlü yazar, 1968’de Sovyet Devlet Edebiyat Ödülü’nü aldı.

Son yıllarda politikaya da atılan Aytmatov, Kırgızistan Meclisi’nde Talas Bölgesi Milletvekilliğinin yanı sıra Kırgızistan ‘ın Benelux Devletleri büyükelçiliğini de yapmaktadır. Uluslararası Cengiz Aytmatov Vakfı Onur Başkanlığı’nın yanı sıra “Diyalog Avrasya” dergisinin yayın kurulu üyeliğini de yapan Aytmatov, uluslararası diyalog çalışmalarıyla da tanınmaktadır.

Ünlü Kırgız Yazar Cengiz Aytmatov, böbrek yetmezliği sonucu tedavi gördüğü Almanya’nın Nünberg kentindeki hastanede 10 Haziran 2008 günü hayatını kaybetti.

Kırgızistan Devlet Başkanlığı Basın Sözcüsü Dosalı Esenaliyev, yaptığı açıklamada, Almanya’nın Nünberg kentinde tedavi gören Cengiz Aytmatov’un hayatını kaybettiğini bildirdi. Esenaliyev, yazarın ölümü ile ilgili olarak Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev’in bilgilendirildiğini söyledi.

Solunum cihazına bağlı olarak yoğun bakımda tutulan yazarın sağlık durumunun 10 Haziran 2008 günü kritik durumuna geldiği ifade edilmişti.

Aytmatov, bir Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan’ın başkenti Kazan’da 16 Mayıs’ta ani böbrek rahatsızlığı geçirmesi üzerine hastaneye kaldırılmıştı. 79 yaşındaki yazar, 18 Mayıs’ta ambulans uçakla Almanya’ya nakledilmişti.

Kırgızistan’da 2008 yılı, Cengiz Aytmatov yılı ilan edilmişti.

Cengiz Aytmatov’un Eserleri

• Zorlu Geçit (1956)
• Yüzyüze (1957)
• Cemile (1958)
• İlk Öğretmenim (1962)
• Toprak Ana (1963)
• Dağlar ve Steplerden Masallar (1963)
• Elveda Gülsarı (1963)
• Kızıl Elma (Hikaye) (1964)
• Elveda, Gülsarı! (1966)
• Selvi Boylum Al Yazmalım (1970)
• Beyaz Gemi (1970)
• Fuji-Yama, Fuji Dağının Tepesi 1973)
• Gün Olur Asra Bedel (1980)
• Dişi Kurdun Rüyaları (1986)
• Darağacı – Dişi kurdun Rüyaları (1988)
• Cengiz Han’a Küsen Bulut (1990)
• Kassandra Damgası (1995)
• Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı (Son romanı – 2007)
• Çocukluğum
• Hiroşimalar Olmasın
• İlk Turnalar
• Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek
• Sultan Murat
• Yıldırım Sesli Manasçı