Ciğerhan Bursa Millet

Cem Sultan v.e Dönemi EDiTÖR: Bilal Kemildi Olcay Kocatürk OSMANGAZi BELEDiYESi r """u' ~ BURSA OSMANGAZi BELEDiYESi YAYlNlARI Ulubath Hasan Bulvan No: 6 Santral Garaj 1 Bursa Tel: 16 Ol Faks: 70 63 monash.pw Cem Sultan ve Dönemi Bu kitap, Osmangazi Belediyesi' nin katkıJanyla ı6-ı8 Mart zoı8 tarihleri arasında Bursa'da düzenlenen Cem Sultan ve Dönemi Sempozyııınu'nda sunulan tebliğlerden oluşmaktadır. Editör: Bilal Keınikli- Olcay Kocatürk Proje Koordinatörü: Kenan Kır Osmangazi Belediyesi Kültür ve Sosyal Işler Müdürü ISBN 1. Basım Mart ' Kapak Minyatüril: Aşı k Çelebi'nin Meşairü'ş-Şuarô eserinden. Haz. Filiz KILIÇ, istanbul Araştırmaları Ens., Yayın Hazırlık: Gaye Kitabevi Baskı: Kayhan Matbaacılık Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa monash.pw:S/2 Topkapı-Zeytinburnu/ISTANBUL Tel: Ol 36 Faks: 31 85 Sertifıka No:  Cem Sultan'ın Muhiti ve Cem Şairleri EDiSALi KARABIYIK* AMET MOLLA MEMET•• "Ben bir hevada uçar i düm kay d u bend yok Kanda irişdi bana}ıu dam-ı bela diriğ" G iriş Cem Sultan, İstanbul fatihinin oğlu olmasının yanı sıra, genç yaşta vasıl olduğu ilmi, irfaru ve yazdığı tesirli şiirleriyle şairler meydanında mühim bir mevld ihraz eder. Bu balamdan, eldeld mevcut belgeler dahilinde onun muhitini tespit etmek, hem yetiştiği sosyo-kültürel ortann tanırnak hem de şiir dünyasını inşa eden unsurlarda, özellilde son on üç yılında, kendisi ve milleti n~a katlandığı tedafill hayatın izlerini görmek balanundan önemlidir. Gerçekten de Cem Sultan'ın yürek yalacı şiirlerinde Rodos şöval­ yelerine esir oluşunun, İtalya'da eviadı Qğuzhan'ın öldürülme haberini al- dığında yaşadığı onulmaz acısının, Fransa'daki hapis yıllarının ve yalnızlığı­ nın derin izlerini hissetme!< müml<Ündür. Çünkü onun şiirlerine yaşanrruş­ lıl< sinmiştir. Bu meyanda, Gibb'in şu ifadeleri oldukça dikkat çeldcidir: Ah- med Paşa ve diğerleri gibi söylediği şeyleri onlar gibi aynı şekilde söylemez. Mısraları onlarınldnden daha yumuşak, fikirleri ve mecazları daha orijinal değildir. Bu şairler ne söyleyeceklerini öğrenmek için Farsça divanlar ü.ze- rmde çalışrruşlar; Cem ise, hissettiği şeyleri nasıl söyleyeceğini öğrenmek için bu divanları okumuştur. Şair .olarak da onun asıl hüneri burada yatmak- tadır."' Cem Sultan, miladi 23 Aralık yılında Edirne Sarayı'nda doğdu. 2 Dört • Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi. •• Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi. 1 monash.pwson Gibb, Osmanlı Şiir Tarihi I-III, (Çev. Ali Hakan Çavuşoğlu), Akçağ Yay. Ankara, , ss. 2 Cem Sultan'ın hayatıyla ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. H. Mahmut Şakiroğlu, "Cem Sul- tan", DlA, C.\lll, ss. ; Günay KutJ "Cem Sultan (Edebi Yönü)", DlA, C. VU, ss. ; f\1ünevver Okur Meriç, Sultan Cem Hayatı-Esareti-Edebi Kişiliği-Eserleri-Şiir- 94 CEM SULTAN VE DÖNEMI yaş dört aylık olunca özel hocalar eşliğinde eğitimine başlandı. Dokuz ya- şına kadar Edirne Sarayı'nda3 eğitimine devam edildi. Dokuz yaşına geldi- ğinde Fatih Sultan Mehmet, Cem'i, o devirde monash.pwrin, şairlerin yaşadığı bir ilim ve sanat merkezi hüviyetinde olan Kastarnonu Sancak Beyliği'ne tayin etti. Böylece Cem, daha küçük yaşta iken önemli bir ilim ve irfan muhitine dahil oldu. Kastamonu'daki bu ilmi ortam, Cem'in hislerinin ve zekasının tek!ı:nülünde mühim bir durak oldu. Cem, burada da ttpkı Edirne' deki gibi özel hocalardan eğitim aldı. Şeyh İsmail bin İbrahim ismindeki hacasından Farsça dersi aldı ve kısa sürede Farsça manzum eserleri okuyup aniayabile- cek bir seviyeye ulaştı. Kastamonu'ya gelirken maiyetine verilen şuaradan Karamanlı Ayni'den de·Arapça öğrendi. 4 Fatih Sultan Mehmet, Karamanoğlu Beyliği'ne son verdil<ten sonra Ka- raman halkının Osmanlı idaresine alışması için Şehzade Mustafa'yı Ma- nisa'dan getirip oraya tayin etmişti. Şehzade Mustafa'nın 'te Otlukbeli Savaşı'ndan sonra vefat etmesi üzerine Cem Sultan Karaman valiliğine tayin edildi. Aralık 'te Karaman'a geldi, fakat daha sonra bir ilim ve sanat merkezi olan Konya'da ikamet etti. Böylece Cem Sultan, eğitiminde, manevi ve ilmi geli şiminde önemli bir yer tutan Kastamonu'daki muhitinden ayrıl­ mak zorunda kaldı. Nedimi ve hacası olan şair Karamanlı Ayni de onunla beraber Konya'ya geldi. Ayni, Cem'in altı yıi ·kaldığı Kastamonu'dan ayrılışının verdjği üzün- tüyle "el-firak" redifli şürini, Karanıan'a gelişini ve orada muvaffakiyetini niyaziçin de "dahı yig" redilli şürini yazmıştır. Cem, gerek Karaman'da ge- rekse Konya' da halkın, ş uaranın ve ulamanın büyük sevgi ve ilgisine mazhar oldu.5 Cem de bu sevgiye karşılık hanlar, bedestenler yaptmp bölgeyi imara çalıştı. Bu mevzu konumuz dışında kaldığı için ayrıntıya girmiyoruz. I<onya'dald muhite bakacal< olursa!<, burası Cem Sultan'ın şürde ve ilirnde tek!ı:nülü için oldukça elverişliydi ruyebiliriz. Bunda Konya'nın eskiden beri aJimlerin yetiştiği ve tebaruz ettiği bir bölge olmasının yanında, Cem'in tıpkı babası gibi ulemayı, udebayı, sanat adamlarını himaye etmesinin de rolü büyüktür. Cem, çevresinde hep bu mesleklerden kişileri bulundurdu ve görevlileri de bunlar arasından seçti. Cem'in himaye ettiği bu kişiler ara- sında: İsfehanlı Hamidi, İmam Hatipzade Nasuh Çelebi, Sofu Hüseyin Bey, leri, PYS Vakıf Sistem Matbaa Müdürlü~. Ankara, 2oo6; İsmail Hilanet Ertaylan, Sul- tan Cem, Alfa Yay., İstanbul, ; Haydar Bey, Vaktat-ı Sultan Cem, Pergole Yay., İs­ tanbul, 3 Edirne Sarayı ile ilgili bkz. Rıfat Osman, Edirne Sarayı, (Yay. Süheyl Onver), Türk Tarih- Kurumu Basımevi, Ankara, 4 Ertaylan, age, s. 5 lbrahim Hakkı Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Yeni J(jtap Basımevi, Konya, , s.  CEM SULTAN'IN MUHiTi VE CEM $AiRLERi 95 Freni< Süleyman Bey, Kapıcıbaşı Sinan Bey, hacası Mevlana Türabi ve def- terdan Edirneli Şahidi gibi isimleri zikredebiliriz. Saydığımız bu ldşilerin hayatiarına bakıldığında, sadıl< ve faziletli, liyakatli ldşiler olduğu görüle- cektir. Bu durum, Cem'in, adam seçiminde ne kadar itinalı ve isabetli dav- randığının göstergesidir. Cem Sultan'ın Konya'daki muhltine bakıldığında, azımsanmayacak sa- yıda şairinde yer aldığını görürüz. Bunlar: Sirozlu~Sadi (Cem Sadisi), Hay- dar Bey, Sehai, La'li, Kandi, Celal Bey, Şirmend Ağa, Sufi Şadi Bey, Çeşnigir­ başı Ayas Bey'dir. Bu sadık ve kadirşinas şairlerin bir kısmı, Cem'in Av- rupa' daki ıstırap dolu yıllarında da onu yalnız bırakınayıp onunla aynı ka- deri paylaştılar. Cem Sultan'ın mümtaz ldşiliği uğruna hayatlarını feda eden bu insanlar "Cem Şairleri" 6 adıyla anılır oldular. Cem Şairleri Cem Sultan daha çocuklu!< ve gençlil< çağlarında şiire olan merala ve ala- kasıyla şair, sanatl<ar ve ilim adamlarını etrafında toplamıştır. Şehzade ola- rak bulunduğu Kastamonu ve Karaman sancaklarında oluşturduğu ilim ve şiir muhitleri, edebiyatımiz içerisinde Cem Şairleri olaral< anılacak bir züm- reyi doğurmuştur. Cem Şairlerini il<i kısımda ele almak münasip olacal<tır. İlk kısımda, Cem Sultan'la sancaldarda beraber bulunmuş daha sonra geli- şen olaylarla gurbet hayatını da onunla beraber geçirenler; ikinci kısımda ise sancaldarda yanında olup, yolcululdarında ve gurbet yaşantısında ya- nında bulunmayanlar. İlk kısımda yer alan şairlerin Cem Sultan'a olan bağlılıldarı ldasik edebi- yatımıza karşı öne sürülen patronaj imajını da yıkmaktadır. Cem Şairleri, Cem Sultan'ın şehzadelil< döneminin yanında, erldni kaybettiği, sıkıntı ve zorluklarla geçen sefer ve gurbet hayatında da yanından ayrılmayaral< bü- yük bir vefa örneği göstermişlerdir. Cem Sultan ile Avrupa'ya geçen, bir lasmının hayatını orada tamamla- dığı, bir lasmın da görevlendirme ve muhtelif sebeplerle Osmanlı· coğrafya­ sına gelerek ömür saflarını burada dolduran şairler şunlardır: a. Haydar Çelebi Kaynaldar Haydar Çelebi'nin Seferhisar'da mı Sivrihisar'da mı doğduğu konusunda ihtilaf içindedir. Fakat Latin'nin ''Karaman vilayetine karib bir kenardan" demesi Sivrihisar doğumlu olma görüşünü daha güçl~ kılar. Hay- dar Çelebi Cem Sultan'ın defderdarı ve muhasibidir. Cem şairi olması hase- biyle Haydar-ı Cem olaral< da tanınmıştır. Konya'da şehzadeliği döneminde 6 İpekten, HalUk, Divan Edebiyatında Edebi Muhitler, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, , ss. ıı7J..  96 CEM SULTAN VE DÖNEMi süreidi beraberinde bulunmuş daha sonra gelişen olaylar neticesinde Ro dos· ve Avrupa'ya geçişinde de yarundan ayrılmamıştı.r. Haydar Çelebi'yi önemli lalan en önemli husus ise Cem Sultan vefat ettiğinde ölüm haberini İstan­ bul'a onlın getirmesidir. Haberi ve Cem'in bazı hususi -eşyalarını padişaha arz etmek üzere huzura çıkan Haydar Çelebi, beraberinde Cem Sultan'ın e~timli beyaz papağanını da getirmiştir. Lakin teessürünü ve matem hava- sını göstermel< için papağanı siyaha boyamış, ayrıca "el-hülanü li'll~ piiyende bad örnr-i padişah" sözünü de belletmiştir. Padişahın oldukça ho- . ·şuna giden bu hadise neticesinde Haydar Çelebi'yi mahkum edildiği Germi- yan kalesinden çıkartmış ve büyük bir' zeametle ödüllendirmiştir. Haydar Çelebi ll. Bayezici döneminin sonlarına doğru ömrünü tamamlamıştır ( ısu). Tezkireler şürleri hakkında pek müspet yorumlarda bulunmamışlar­ dır. Herhangi bir esere sahip olup olmadığına dair malumatımız bulunma- yan şairin şiirlerine örnekler tezkirelerde ve şiir mecmualarında bulunmak- tadır.7 Dag-ıhasret uralı bagruma di/darum ben üm Göklere çılcdı figan u nafe vü zarum benüm Dilde ateş gözde ab u başda toprak gördi dust Dimedi hergiz ki n'oldun ey hevadarum benüm Ah kim heir-ı firakıyla ciger han eyledi Bülbül-i can u dili ol yüzi gülzdrum benüm D idüm ewel zülfine benzer anun müşk-i Hıta Sonra bildüm kim hatô. imiş bu efkô.rum benüm Zülfü hô.li hasretinden ölicek ey dustlar Abnus atsun dinüz tdbatuma yarum bimüm - ? Hatice Aynur, "Cem Şairleri", İ/mf Araştırmalar Dergisi, S. 9, İstanbul, 2ooo, ss. ; Edirn~li Nazmi, Mecma'u'n-neza'ir, (Haz. M. Fatih Köksal), Kültür ve Turizm Bakan- lığı Yay. E-Kitap, , s. ı, bttp://monash.pw!Eklenti/l,edimeli- nazmi-mecmaun-ezalımonash.pw?0(); Haluk İpekten, vd., Tezkire/ere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara, , s. ; Mus- tafa isen, Latlfl Tezkiresi, Akçağ Yay., Ankara, , s. ; Mustafa isen, Ötelerden Bir Ses, Akçağ Yay., Ankara, , s. ; Kınalız3de Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş-Şu 'ara, (Haz. Aysun Sungurhan-Eyduran), C. I, Kültür ve Turizm Bal<anlığı Yay. E-IGtap, An- kara, , s. , http://ekitap. monash.pw!Eklenti/,tsnımonash.pw (); Latin, Tezkiretü'ş-şu'ara ve Tabsiratü'n-nuzama, (Haz. Rıdvan Canım), AKM Yay., Ankara, 2ooo, s. ; Mehmet Süreyya, Sicill-i Osman!, (Haz. Nuri Akba- yar), C. II, Taril_ı Vakfı Yurt Yay., İstanbul, , s. ; Sehl Bey, Heşt Behişt, (Haz. Mustafa isen), Akçağ Yay., Ankara, , s. ; Nail Tuman, Tuhfe-i Naili, (Haz. Cemal Kurnaz-Mustafa Tatcı), C. I, Bizim Büro Yay., Ankara, s.  CEM SULTAN'IN MUHiTi VE CEM SAiRLERi 97 Can u dil almaga ikrar itmiş idi dil alup Cana inkar eyledi yar-ı cefakarum benüm Gül ruhı şekker lebidür dilde zikrüm Haydara N'ola ger rengin ü şfrfn olsa eş'arum benüm · monash.pw Hayatı haklanda. fazla bilgi bulunmayan şair Serez doğumludur. Şekerci olduğu için bu mahlası kullanrruştır. Cem Sultan şairlerindendir. Muhteme- len Cem ile Edirne'de tanışmıştır. Cem Sultan'ın Konya'da bulunduğu dö- nem ile Mısır, Rodos ve Avrupa'ya geçişlerinde hep yan~nda olmuş ye öm- rünü Avrupa'da tamamlamıştır. Şiirleri pek meşhur olmasa da tezkireler şi­ irlerinin güzelliğinden bahseder.8 Kande kandum ey sa nem cüllab-ı la'lün kandine Kim bana Kandf diyü bühtan idersün her nefes c. La'li La'li Çelebi Üsküp'te doğmuştur. Coşkun mizaca ve rind meşrebe sahip olan La'll, eğitimini yarıda bıralaruştu. Kaynaldar "La'l!" malılasını yüzünün larmızıya çalmasından dolayı edindiğini belirtir. Şiirdeki kabiliyeti saye- sinde Cem Sultan'ın maiyetine girmiş, sultan ile beraber Avrupa'ya gitıniş­ tir. XVI. yüzyılının ikinci yarısının başlarında vefat ettiği belirtilen şairin ne- rede medfun olduğu bilinmemektedir. Şiirlerinde atasözlerini ve deyimler mahirane lcullanmıştır. 9 Zahidünfikrinde cennet aşılrun dfdar-ı yar Her ldşinün ld-cerem başında bir sevdası var Aşılrun hdiat u veedin ihtiyari sanmanuz Dil-rübdlar şivesi adernde komaz ihtiyar 8 Aynur, "agm" s. 40; İpekten vd. s. ; İsçn, Mustafa, Latlfi Tezkiresi, s. ; Mustafa isen, Ötelerden Bir Ses, s. ı67; Latifi, s. ; Sehi Bey, s. ; Tuman, C. II, s. 82ı. 9 Aşık Çelebi, Meşa'irü'ş-Şuara, (Haz. Filiz Kılıç), C. Il, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay., İstanbul, , s. 74o;Aynur, "agm", s. 40; Beyani, Tezkiretü'ş-şu'arfi, (monash.pw Sungurhan Eyduran), C. Il, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. E-Kitap, Ankara, , s. , monash.pw1turturizımonash.pw,/monash.pw( 12); İpekten vd. age; s. ; Kınalızade, C. II, s. ; Latin, s. ; Mehmet Süreyya, C. III, s. ; Sehi Bey, s. ; Tumaiı, C. II, s. 8go.  98 CEM SULTAN VE DÖNEMi Haste c:dna şol !aya bakışlarunla kıyma kim Şive vü ndz ile öldürdün bizi ey gamzekdr Ey mukallid kişiye dyine sô.folmak gerek Konmaya td kim ana jeng-i küdQretden gubdr . Didüm ey gül var mıdur bu La'li gibi bülbülün Gonce-veş kıldı tebessüm ndz ile didi hezdr d. Sa 'df (Cem Sa'di'si) İsmi Sa'dullah olan şairin doğum yerini Serez, Sivrihisar ve Seferhisar olarak gösteren tezkireler tam bir ittifak içinde değildir. Cem Sultan'ın mü- lazı.ıru, müsahibi ve yakın arkadaşı olan Sa'di, sultanla birlikte Konya'da bu- lunmuş; Şam, Mısır ve Avrupa'ya geçişlerinde de yanından hiç ayrılmamış­ tır. Cem Sultan'ın emriyle tebdil-i layafet edip hallan nabzını yoklamak ve muhtelif kişilere haber getirmek üzere Rodos üzerinden Aydın'a geçerek Osmanlı topraklarına gelen Sa'dt, faal iyetlerini tamamlayamadan kolluk kuvvetlerince tanırup tutuklanmıştır. İstanbul'da yargılanıp idamına karar verilmiş ve Galata Köprüsü'nden denize atılarak boğdurulmuştur. Ömür sü- resi Cem Sultan ile yakın olan şairin, muhtemel ölüm tarihi 'tür. Latifl, Divan sahibi olduğunu söylemesine karşın herhangi bir nüshası eli- mizde bulunmamaktadır. Avrupa'da Cem Sultan'ın şiirlerini derleyip Divan haline getiren Sa'dt ketebe kısmına "Sa'dullah b. Mustafa" olarak adını ilave etmiştir. Bu da Divanın kazara kendisine atfedilmesini de akla getirir. Di- van'ın yanında bir de Saidname'si olduğu söylenen şairin bu eserine de he- nüz ulaşılamamıştır. Şür mecrnualarında epeyce şiiri bulunan Sa'di, rindane bir üslupla şiirler söylemiştir. 10 Hey ne diller alıcı ndzlu dil-bercik olur Vay ne fettan u cefd-plşe sitemgercik olur -. ~ Egilüp gUşına söyler gibi olur yüzin öper Zülfi yarun nice çok başluca kdfircik olur Dir gören kadd-i hırdmô.nun eyd kebk-i hırdm Fitne bagında açılmış ne sanevbercik olur Leb-i mey-ganunı hattunla gören dir güzelüm Lô.civerd ile münakkaşca ne sugarcik olur 10 Aşık Çelebi, C. ll, s. 9n: Aynur, "agm" s. 35; BeyAni, C. II, s. 85; Ipekten vd. age, s. ; Edirneli Nazmi, s. ı6s3: Kınalızade, C. ll, s. ; Latifi, s. ; Mehmet Süreyya, C.V, s. ; Sehi Bey, s. ; Tuman, C. l, s.  CEM SULTAN'IN MUHiTi VE CEM ŞAiRLERi 99 Ntızile şivesini kim ki göre Sa'dl dir Vay nice afet ü bf-rahm sitemgercik olur monash.pw Sehayi hakionda eski biyografi kaynaldarunızda sadece Sehi Bey tezkire- sinde bilgi bulunur. Doğum yeri ve tarihi belirtilme~en şairin, Cem Sultan'ın yakınlarından olduğu ve onunla Avrupa'ya gidip orada vefat ettiği kaydedil- miştir. Şiirleri fasih ve beliğ olarak nitelendirilmiştir. 11 Dilbertı derdin hemişe derdime hem-dem durur Ol sebebdendir ki çeşmim yaş ile hem-dem du.r ur , Rah et ey dilber bu gamgfn gönlüme kim her nefes Hem-demim derd ü beltı vü mahremim hem-gam durur İkinci kısımda yer alıp Cem Sultan'ın oluşturduğu muhitlerde bulunan, Cem Sultan'a yarenlik eden şair ve monash.pw arasında da önemli simalar bu- lunmalctadır. Bunların önde gelenlerinden biri ve Cem Sultan'ın yetişme­ sinde emekleri olan, Fatih Sultan Mehmet tarafından oğluna hoca olarak tayin edilen Kastamonu doğumlu, Turabi mahl!l5ıyla şiirler söyleyen Şuayb Efendi'dir. 12 Turabi, Karaman sancağında Cem meclislerinde bulunmuş zahiri ve batıni ilimlerde yetkin mülıirrı. bir şahsiyettir. Cem Bursa üzerine yürüdüğü vakit yanından ayrılarak farklı devlet görevlerinde ve vaizlik ede- rek ömrünü geçirmiş yıllarında vefat etmiştir. Bir diğer Cem şairide Şahicü'dir. Edirne doğumlu olan şair, Cem Sul- tan'ın Karaman'da defterdarlığını yapmıştır. Cem Sultan Avrupa'ya geçince İstanbul'a dönerek muhtelif devlet hizmetlerinde bulunmuştur. Cem Sul- tan'ın vefat haberini alınca büyük bir teessüre uğrayan Şahidi, görevinden istifa ederek uzlete çekilmiş ve Edirne'de hayata veda etmiştir. 13 Cem Sul- tan'a sunmak üzere tercüme etiği ve "Gülşen-i Uşşak" adını verdiği Leyla vü Mecnun mesnevisi Türk edebiyatında FuzCıli'nin mesnevisinden sorira en beğenitenler arasında göriilmüştür. 14 Ayrıca Divan sahibi olan Şahidi'nin bu 11 Aynur, "agm" s. 39; İpekten vd. age, s. ; Sehi Bey, s. ; Tuman, C. ı, s. · 12 Aşık Çelebi, C. III, s; Beyani, C. Il, s. Ss; İpekten vd., age, s. ; Kınalızade, C. ı, s. ; Latifi, s. ; Mehmet Süreyya, C.V, s. o; Sehi Bey, s. ; Tuman, C. I, s. uS. 13 Aynur, "agm", s. 39; İpekten vd., age, s. ; Kınalızade, C. I, s. ; Latifi, s. ; Meh- met Süreyya, C.V, s. ; Tuman, C. Il, s. · 14 Erbay, Nazire, Edimeli Şahidi'nin Leyla vü Mecnun (Gü/şen-i Uşşak) Mesnevisi: İnce­ leme-Tenkitli Metin, Atatürk Ünv. Sos. Blm. Ens., (Yayımlanmanuş Doktora Tezi), Er- zurum, 2ou.  CEM SULTAN VE DÖNEMI eserinin nüshası İstanbul Ünv. Ktp. Nu. lY 55LO'da bulunmaktadır. Tezkirelerde adı bulunmayan Diyarbakırlı Hüseyin Şer1B Çelebi de Cem Sultan'ın şairlerindendir. Hayatı hakkında az malurnat bulunan Şerifi, öm- rünü Mısrr' da geçirmiş ve yıllarında orada vefaeetmiştir. ıs Cem Sul- tan ile de burada tanışrnış olmaları muhtemeldir. Firdevsi'nin Şehname'sini tercüme 16 eden Şerifi ayrıca Divan sahibidir.ı 7 Biyografi ve tarih kitaplarında kendine yer bularnaya bir diğer Cem şairi de Ayni'dir. Karamarılı Ayni ya da Ayni-i Tirmizi olarak anılan şairin ismi Hüseyin'dir. Cem Sultan'ın Kastamonu ve Karaman sancaklarında yanında bulunan şairlerdendir. Kaynaklarda kendisinden bahsedilmeyişi Çem Sul- tan'a ve Karaman Beyliği'ne yakınlığından olması muhtemeldir. Ayni hak- Innda tek bilgi kaynağımız onun Divan' ıdır. ıs Güçlü bir şair olan Ayni ast- ronomi, mantık ve dilbilgisine de vakıf çok yönlü biridir. Cem Sultan'a Arapça öğretmek için kasideler yaztruŞtır. Divan'ında Cem Sultan'ın vefa- tına dair bir iz bulunmayışı Cem'den önce göçtüğünü alda getirir. ı 9 Netice-i Ketarn Yukarıda muhtasaran işaret edildiği üzere Cem Sultan, çileli ve Iasacık ömründe önemli şür ve ilim muhitlerinde yetişmiş ve bu şiir sahasında ça- ğını aşan tesirler meydana getirmiş, arkasında mühirn eserler brralaruştır. Cem Sultan'ın brraktığı bu eseriere baktığımızda, Divfuı şiiri geleneğine göre şiirler yazdığım görürüz. Tezkirecllerin ve hald<.ında araştırma yapan- Iarın kahir ekseriyeti, onun şiire kabiliyetli, şiir faaliyetini ve belagati ken- disine iş edinmiş biri olduğunda birleşirler. Cem Sultan'ın şiir vadisindeki vukufiyetini, gelenek olduğu üzere, nazireler yazarak geliştirdiğini söyleye- biliriz. Cem, başta devrin büyük şairi ve edebiyatımızda nazireciliğin öncü- lerinden Ahmed Paşa olmak üzere, Şeyhl, AtM, Safi, Nizanu, Hilati, Necati gibi şairlerin şiirlerini tanzir ederek şiirini geliştirmiştir. Buna mul<abil, dev- rinde Ahmed Paşa, Necati daha sonra da Muhibbi, Hadidi, Firaki, Nazmi gibi şairler de Cem'in şiirlerine nazire yazrnışlardır. ·cem Sultan, bir Divan şairi olmanın yanı srra halk edebiyatırnıza da önemli katkıları olan bir kişidir. Kendisi, Edirne Sarayı'nda babasının yerine ıs Tuman, C. Il, s. ı 6 Zühal Kültüral, "Şerifi Şehname Tercümesi I-ll Sözlük", Marmara Ünv. Sos. Bil. Ens. (Yayımlanmış Doktora Tezi}, İstanbul, ~ ı? Süleymaniye Ktp. Hacı Mahmut Ef. BL Nu. 18 Ahmet Mermer (Haz.}, Karaman/ı Ayni ve Divanı, Akçağ Yay., Ankara, 19 Ahmet Mermer, • Bilimeyen XV. YüzyıJ Şairi Karamantı Ayni", IX MilliTürkoloji Kong- resi Bildirisi, İstanbul,  CEM SULTAN' IN MUHiTi VE CEM ŞAIRLERI naib olarak görev yaparken, halk arasında anlatılan Sarı Saltuk'un20 menkı­ belerini dinler, beğenir ve Ebu'I-Hayr-ı RCımonash.pw bu menkıbeleri toplama- sını ister. Ebu'I-Hay-ı RCtmi"de Cem Sultan'dan aldığı emirle Anadolu ve Ru- meli'yi dolaşarak Sarı Saltuk'un menkıbelerini toplar. Yazıya geçirir. Böylece Cem, halk edebiyatımıza mühim bir birikimi kazandırarak, bu menkıbele­ rin cem edilmesini sağlamış olur. Bir medeniyetin büyüldüğü askeri ve ekonomik~ olarale güçlü oluşunun yanında sanat ve edebiyat alanında ortaya koyduğu eserlerle de ölçülür. İnce tefekkürün rtı4 inbiğinden geçirilerek vücut bulan sanat mahsullerinin gelişmesinde mühim rol üstlenen ortarnlar "saraylar, tekkeler, konaklar vb." gibi muhitler olmuştur. Cem Sultan'ın muhiti de böyle bir merkezdir. Şeh­ zadeliği ve sultanlık sevdası ile diyar-ı gurbette geçirdiği ömrünün her saf- hasında gönlünü etrafındaki şairler ve kendi söylediği şiirlerle ferahlatmış­ tır. Cem Sultan'ın dramatik hayatı; evladıru kaybeden bir baba, ömrünü va- tanından uzak ve esaret halinde gurbette geçirip tamamlaması ve etrafın­ daki vefalı şair dostlarıyla incelenmeye ihtiyaç duymaktadır. 20 EbO'l Hayr RUmi, Saltuk-ndme, (Haz. Kemal Yüce), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara, 

Beyoğlu Ciğer, Nilüfer

Ahmet Taner Kışlalı Bulvarı, 18 Ertuğrul, Nilüfer, Bursa

puan &#; reyting

Meşhur Ciğerci, Üçevler

6. Cadde, 25 Üçevler, Nilüfer, Bursa

puan &#;72 reyting

Dağyolu İşkembe Ve Ciğer, Çekirge

Uludağ Caddesi, 11 Çekirge, Osmangazi, Bursa

puan &#;43 reyting

Pınar Ciğercisi, Zafer

Zafer Caddesi, 19 Zafer, Gürsu, Bursa

puan &#;29 reyting

Meşhur Edirne Tava Ciğercisi, Selçukbey

Prof. Tezok Caddesi, Eğitim, Yıldırım, Bursa

puan &#;22 reyting

Çınaraltı Ciğercisi, Fethiye

Kırmızı Sokak, 6 Fethiye, Nilüfer, Bursa

puan &#;20 reyting

Rumeli Ciğercisi, FSM

Fatih Sultan Mehmet Bulvarı, 8 İhsaniye, Nilüfer, Bursa

puan &#;26 reyting

Ciğerci Yusuf Çal Niltim, Isiktepe

Sokak, Üçevler, Nilüfer, Bursa

puan &#;27 reyting

Özkanlar Ciğercisi, Merinos

Dr. Sadık Ahmet Caddesi, Soğanlı, Osmangazi, Bursa

4 puan &#;25 reyting

Kardeşler Ciğercisi, Anadolu

Karınca Sokak, 7 Vatan, Yıldırım, Bursa

puan &#;21 reyting

Tarihi Namlı Ciğerci, Nilüfer

Yunusemre Caddesi, 23 Nisan, Nilüfer, Bursa

puan &#;39 reyting

Çınaraltı Ciğercisi, Güzelyalı

Gemlik Mudanya Yolu, 12 Güzelyalı Eğitim, Mudanya, Bursa

puan &#;20 reyting

Ciğerci Yaşar, Kestel San. Blg

E1. Sokak, 68 Yiğitler, Yıldırım, Bursa

4 puan &#;14 reyting

Ciğerhan, Hacı İlyas

Kıbrıs Şehitleri Caddesi, 4 Hacı İlyas, Osmangazi, Bursa

puan &#;15 reyting

Ciğerci Şehmuz Usta, Hüdavendigar

3. Kısa Sokak, 4 Dikkaldırım, Osmangazi, Bursa

puan &#;33 reyting

Ciğersan, Anadolu

2. Yıldız Sokak, 9 Merkez, Yıldırım, Bursa

puan &#;31 reyting

Ciğerci Tahsin, Tuzpazarı

Kütahya Han Sok., 15 Alacamescit, Osmangazi, Bursa

puan &#; reyting

Paşaeli Meşhur Edirne Yaprak Ciğercisi, Alacamescit

Pars Çıkmazı Sok., 26 Alacamescit, Osmangazi, Bursa

puan &#;46 reyting

Tıkabasa Fastfood & Ciğer Salonu, Sırabademler

Ortaokul Caddesi, Drama, Karacabey, Bursa

puan &#;19 reyting

Can Ciğer Pilav, Çalı

Bursa Caddesi, Çalı, Nilüfer, Bursa

puan &#;11 reyting

Can Ciğer Dürüm, Demirtaş Cumhuriyet

Çevre Yolu Caddesi, Demirtaş Cumhuriyet, Osmangazi, Bursa

puan &#;29 reyting

Edirne Tava Ciğer Ardanın Yeri, Şehreküstü

Ulucami Caddesi, 11 Şehreküstü, Osmangazi, Bursa

puan &#; reyting

Ciğerci Hamza, Ertuğrul

Sok., Altınşehir, Nilüfer, Bursa

puan &#; reyting

Ciğercim, Dumlupınar

Atatürk Bulvarı, Dumlupınar, Nilüfer, Bursa

puan &#;9 reyting

Ciğergah, Ataevler

Hizmet Sokak, 2 Ataevler, Nilüfer, Bursa

0 puan &#;11 reyting

Mersinli Ciğerci Apo, Odunluk

Lefkoşe Caddesi, 13 Odunluk, Nilüfer, Bursa

0 puan &#;22 reyting

Meşhur Bulvar Ciğercisi, 23 Nisan

Sokak, 23 Nisan, Nilüfer, Bursa

0 puan &#;6 reyting

Kayapalı Ciğerci Rıdvan Usta, Üçevler

Caddesi, Üçevler, Nilüfer, Bursa

0 puan &#;8 reyting

Becel Dürümhane Ve Edirne Ciğeri, Hürriyet

Tuna Caddesi, 30 Esentepe, Nilüfer, Bursa

0 puan &#;6 reyting

Ciğergah, Yunus Emre

Yunus Emre Bulvarı, Millet, Yıldırım, Bursa

0 puan &#;4 reyting

Meşhur Ciğerci Arif, Merkez

Şehit Cüneyt Yıldız Caddesi, Kurtuluş, Gürsu, Bursa

0 puan &#;11 reyting

01 Dürümce Ciğer Kebap 01, Demirsubaşı

Kumsal Sokak, 11 Hamidiye, Gemlik, Bursa

0 puan &#;10 reyting

Urfa Ciğercisi, Gürsu Merkez

İsabey Caddesi, 3 Kurtuluş, Gürsu, Bursa

0 puan &#;3 reyting

Mustafakemalpaşa Ciğercisi, Saadet

Panayır Caddesi, Saadet, Karacabey, Bursa

0 puan &#;-

Red Peperr, Millet

Derya Caddesi, 69 Millet, Yıldırım, Bursa

0 puan &#;5 reyting

Ciğerci Adem Baba, İrfaniye

İzmir Yolu Caddesi, İrfaniye, Nilüfer, Bursa

0 puan &#;98 reyting

Adana Ciğer Tantuni, Millet

Derya Caddesi, 5 Millet, Yıldırım, Bursa

0 puan &#;4 reyting

Ciğerci Hamza, Esentepe

Tuna Caddesi, B Esentepe, Nilüfer, Bursa

0 puan &#;3 reyting

İkizceli Et Ürünleri Çarşı Ciğercisi, Çırpan

Fevzi Paşa Caddesi, Çırpan, Mustafakemalpaşa, Bursa

0 puan &#;-

Paşa Ciğercisi, Hüdavendigar

Dikkaldırım Caddesi, 91 Hüdavendigar, Osmangazi, Bursa

0 puan &#;13 reyting

Ciğerci Hamza, FSM

Tuna Caddesi, Esentepe, Nilüfer, Bursa

0 puan &#;28 reyting

Han Ciğer, Inegöl

Orhangazi Caddesi, Mahmudiye, İnegöl, Bursa

0 puan &#;53 reyting

Asciğer, İstiklal

İstanbul Caddesi, Altınova, Osmangazi, Bursa

0 puan &#;1 reyting

Meşhur Edirne Tava Ciğercisi, Şeyhmüftü

, 27 Şeyhmüftü, Mustafakemalpaşa, Bursa

0 puan &#;1 reyting

BURGER YİYELİM
Restoran şubelerinin adres bilgilerine buradan ulaşabilirsiniz.

COOKSHOP
Restoran şubelerinin adres bilgilerine buradan ulaşabilirsiniz.

ÇÖPS
Restoran şubelerinin adres bilgilerine buradan ulaşabilirsiniz.

FRANGO
Restoran şubelerinin adres bilgilerine buradan ulaşabilirsiniz.

İSOS DÖNER
Restoran şubelerinin adres bilgilerine buradan ulaşabilirsiniz.

PIZZA IL FORNO
Restoran şubelerinin adres bilgilerine buradan ulaşabilirsiniz.

ATAŞEHİR

Dürümce
Ertuğrul, Atatürk Mahallesi Ataşehir Bulvarı, Gazi Sokak, Ataşehir/İstanbul

Hopdaddy Burger
Ertuğrul, Atatürk Mahallesi Ataşehir Bulvarı, Gazi Sokak, Ataşehir/İstanbul

The Hamburger
Ertuğrul, Atatürk Mahallesi Ataşehir Bulvarı, Gazi Sokak, Ataşehir/İstanbul

Pranzo
PALLADİUM AVM

Vava Burger
İçerenköy, Sermet bey apt, Üsküdar İçerenköy Cd. No/A, Ataşehir

Döner Ağacı
KÜÇÜKBAKKALKÖY MAH, Vedat Günyol Cd. NO/A, Ataşehir/İstanbul

AVCILAR

Dürümce
Merkez Mh.Çiğdem Cd Avcılar/İst

BAKIRKÖY

Bavra Pide
CAPACITY AVM

Bakırköy İskender
İstanbul caddesi no/A

Balıkçı Bayram
Zeytinlik Mahallesi Daimi Halk Pazarı no:2

BAŞAKŞEHİR

Cihili Qbb
Bahcesehir 1. kisim mah. doga parki cad. no

Kadı Efendi İskender
Bahcesegir 1 kisim mah doga parki cad. blk NO

Tan Burger
Bahcesehir 1. kisim mah. doga parki cad. no

Wtf Pizza
Bahcesehir 1. kisim mah. doga parki cad. no

Harman Cafe
Başakşehir Olimpiyat Bulvarı, Çam Sakura Hastanesi

Fırından
MALL OF ISTANBUL AVM

BEŞİKTAŞ

Tacofit
Nispetiye mah. Aytar cad. Gürel apt. No 42A/

Meydan Çiftlik Döner
Sinanpaşa Mah. Şehit Asım Cad. No

BEYKOZ

Kandilli Büfe
Kandilli Cd. No:3,

Bayramoğlu Döner
Rüzgarlıbahçe, Cumhuriyet Cd. No:2,

Erbap
Çengelköy Cd. No,

Habil Pizza
Fatih Sultan Mehmet Cd.,

Kavacık Mangal
Orhan Veli Kanık Cd. No,

BEYLİKDÜZÜ

Much More
MARMARAPARK AVM

BEYOĞLU

Arada Cafe
Hacı mini mah. Lüleci hendek cad no 23 beyoğlu istanbıl

Moms'Teak
ASMALI MESCID MAH MEŞRUİYET CADDESİ NO 9B BEYOĞLU İSTANBUL

Doyum Mantı
Firuzağa mah cami sok no 1-B beyoğlu / istanbul

Karadeniz Pide
HÜSEYİNAĞA MAH DUDULAR ÇIKMAZI NO 1A BEYOĞLU İSTANBUL

Mono Burger
İstiklal caddesi no: beyoğlu / istanbul 

Nizam Pide
KAMERHATUN MAH KAMERHATUN CADDESİ N0 13 BEYOĞLU /İSTANBUL

Emine Ana Tantuni
KATİP MUSTAFA ÇELEBİ MAH BBİLLURCU SOKAK NO 5 BEYOĞLU 

Suat Usta Mersin Tantuni
KATİP MUSTAFA ÇELEBİ MAH ÇUKURLU ÇEŞME SOKAK NO 16 BEYOĞLU

Kızılkayalar Pide
Sıraselviler caddesi no 24 beyoğlu / istanbul

Selvi Restoran
Sıraselviler caddesi no 8 beyoğlu / istanbul

Kasap Burger
ŞAHKULU MAH TRAMWAY SOKAK NO 6 BEYOĞLU İSTANBUL

Keskin Kebap
İSTİKLAL CADDESİ NO BEYOĞLU İSTANBUL

Ayla Tantuni
İSTİKLAL CADDESİ N0 B BEYOĞLU İSTANBUL

Patatos
İSTİKLAL CADDESİ NO -A BEYOĞLU /İSTANBUL

Patsosis
MEŞRUTİYET CADDESİ NO 5 BEYOĞLU İSTANBUL

ÇEKMEKÖY

Fats Bros
Güngören mahallesi turgut özal caddesi no 40 A taşdelen

EYÜPSULTAN

Hünkar İskender
Alibeyköy mah. Vardar Bulv. No/A

Dürümcü Sedat Usta
Merkez Mah. Namık Kemal Cad. No:2/1

Bin Lezzet
Pirinççi MAH. ZİYADE SK. NO/4  EYÜP

FATİH

Köfteci Yaşar
Rustempasa mah mahkeme sok no 3

Serhatoğlu
Yeni cami cad no 39 /41 Eminonu

Ünoğlu
Rustempasa mah tahmis cad misir carsisi balikpazari girisi

Sirkeci Tostçusu
Mimar Kemalettin Cad. Piri Reis Sok. Doğubank iş Hanı No

Hocapaşa Pidecisi
Hocapaşa Sok. No Sirkeci

KADIKÖY

Abov Kebap
ACIBADEM MAH. SARAYARDI CAD. NO/2

Big Kumpir
NAUTİLUS AVM

Ev Yemekleri
ACIBADEM MAH. SARAYARDI CAD. NO:9/B

Fatih Büfe
ACIBADEM MAH. FATİH SOK. NO:4/B

Tarihi Kadıköy Dönercisi
ACIBADEM MAH. ACIBADEM CAD. NO/2

Cadde Büfe
Caddebostan mh beyaz akasya sk 1

En Moda
Caferağa Mahalesi, Sakızgülü Sokak, No: 26/A, Kadıköy, İstanbul 

Kassab Köfte Döner
Cafer Ağa Mah. Moda Cad. No / A-B Kadıköy / İstanbul

Kekik
Caferağa Mahallesi, Nazmi Bey Sokak, No 4/A, Kadıköy, İstanbul

Mustafam Döner
FENERBAHÇE MAH. GAZİ MEHMETCİK monash.pw

Hatunlar Cafe 
Bağdat CD A 

Çınar Usta Ciğer Kebap
HASANPAŞA MAH. KURBALIDERE CAD. NO/1

Kocagözler
HASANPAŞA MAH. KURBALIDERE CAD. 48/A

Öz Şampiyon 
HASANPAŞA MAH. KURBALIDERE CAD. NO

Biz Kumpir
KOZZY AVM

Durak Büfe
MERDİVENKÖY MAH. İMAM RAMİZ SOK. NO/2

Akveren Makarna
Osmanağa, Söğütlü Çeşme Cd 12/1, Kadıköy/İstanbul

Atm Burger
OSMANAĞA MAH. KUŞDİLİ CAD. NO/C

Uludağ Bursa İskender
OSMANAĞA MAH. KUŞDİLİ CAD. NO

Gala Kokoreç
RASİMPAŞA MAH. SÖĞÜTLÜÇEŞME CAD. NO

Lahmacun Dükkanı
RASİMPAŞA MAH. BAYRAMEVİ SOK. NO/A

Han Köfte
Bağdat Caddesi No

Tantunitan
Bağdat Caddesi, No 19

Mandela
Suadiye Mahallesi, Noter Sokak,no 29

Birtat Mersin Tantuni
ZÜHTÜPAŞA MAH. RECEP PEKER CAD. NO:2

Kardeşim Kebap
Koşuyolu, Koşuyolu Cd. No, Kadıköy/İstanbul

Koşuyolu Manto
Mehmet Akman monash.pw Koşuyolu Kadıköy/İSTANBUL

KAĞITHANE

Sushi and Spice
Vadi İstanbul AVM

Vanilya Cafe 
Axis AVM Kağıthane

No 55
GüRSEL monash.pwR monash.pw PREMIER KAMPUS OFIS KAGITHANE

KARTAL

01 Mert Kebap
Orta Mah. Atatürk Cad. No/B Soğanlık/Kartal

Suat Usta
ANATOLIUM

KÜÇÜKÇEKMECE

Halis Dürüm
Arenapark Avm

Mogit
BEŞYOL İNÖNÜ  CAD. NO: 38

Gurme Box
Cennet Mh Küçükçekmece /İst

MALTEPE

Suadiye Marmaris
MALTEPEPARK

Suadiye Marmaris
PIAZZA

Burgeros
Batı, Erol Kaya Caddesi No, Pendik/İstanbul

Şato
Yalı, Turgut Özal Blv. No, Maltepe/İstanbul

PENDİK

Belmont Coffee
MARINTURK AVM

Diego
MARINTURK AVM

Frida
MARINTURK AVM

Subway Saw
Sabiha Gökçen Havalimanı

Hadin
Doğu, Vicdan Sk. No:6 D:6, Pendik/İstanbul

SANCAKTEPE

Masters
Sarigazi mah. Karagöz sok. No sancaktepe

SARIYER

Sait İskender
İSTİNYE CAD. NO 4 SARIYER İSTANBUL 

SULTANGAZİ

Bilican Kebap & Kelle Paça & Pide
Gazi Mah. İsmetpaşa Cad. No/A

ŞİŞLİ

Ayça Kasap Burger
FULYA MAH. AKINCI BAYIRI SOKAK NO 24/B

ÜMRANİYE

Ağababa Döner
Dudullu Esenşehir Mah. Natoyolu Cad. No imes B Kapısı Karşısı Ümraniye İstanbul

ÜSKÜDAR

Taşköprü Adana Kebapçısı
Fahrettin Kerim Gökay Caddesi No Altunizade - Küçükçamlıca

Beylerbeyi Paşa
Çengelköy Cd. No,

Dilmaçlar
Yalıboyu Cd. No D:B,

Ziya Şark Sofrası
Orhan Veli Kanık Cd. no/a

Kuzguncuk Steak 
İcadiye Cd. no 44,

Metet Döner 
KUZGUNCUK MAH, İcadiye Cd. NO,

Beta Burger
Acıbadem, Acıbadem Cd. no/A, Üsküdar/İstanbul

ZEYTİNBURNU

Bekirzade
Maltepe mh yedikule çırpıcı yolu no Zeytinburnu