kaynağı değiştir]
Yüklem cümlede bir iş, oluş, hareket vs. bildiren; cümleyi yargıya bağlayan ögedir. Yüklemsiz cümle kurulamaz.
Eksiltili olmayan bir cümle kurabilmek için yalnızca yüklem yeterlidir. Yüklem genelde cümle sonunda bulunur. Yüklemi bir fiilin çekimlenmesiyle oluşan fiil cümlelerinin yanı sıra, bir adın ek-fiil eki almasıyla da bir isim cümlesi oluşturulabilir.
Özellikleri;
1- Yüklem genellikle cümlenin sonunda bulunur. Başında ya da ortasında bulunabilir.
2- Fiil olan sözcükler dışında isim ve isim soylu sözcüklerden oluşabilir.
3- Cümlede birden fazla yüklem bulunabilir.
4- İkilemeler, tamlamalar, birleşik fiiller ve deyimler cümlede yüklem olabilir.
Cümlenin Ögeleri İle İlgili 10 Örnek Ve Çözümleri
1. Eve geldiğimde annem ağlıyordu.
* "Ağlıyordu" kelimesi yüklemdir.
* "Ağlayan kim ya da kim ağlıyor?" sorusunu sorarız. Cevap: "annem", dolayısıyla özne olan kelime de "annem" kelimesidir.
* "Annem ne zaman ağlıyordu?" sorusuna ise "eve geldiğimde" cevabını veririz. "Eve geldiğinde" ifadesi ise zarf tümlecidir.
2)İnsanları çıkarları doğrultusunda hareket ettiği zaman sevmiyorum.
* sevmiyorum: yüklem
*"Sevmeyen kim?" cevap: "ben" ben kelimesi ise cümlemizin öznesi olur.
* "Kimi sevmiyorum?": Neyi ve kimi sorularının cevabı olan "insanları" kelimesi de cümlemizin belirtili nesnesi olur.
* "İnsanları ne zaman sevmiyorum?" "Çıkarları doğrultusunda hareket ettiği zaman sevmiyorum". Dolayısıyla bu ifademiz de zarf tümleci olur.
3)Babam dedemden aldığı borç parayı yarın köyde verecekmiş.
Yüklem: verecekmiş
"dedemden aldığı borç parayı verecek olan kim?" cevap: "babam" babam kelimesi ise öznedir.
"Babam neyi verecektir?" "dedemden aldığı borç parayı" ifadesi de belirtili nesnedir.
"Babam dedemden aldığı borç parayı ne zaman verecekmiş?" cevap : "yarın" yarın kelimesi de zarf tümleci
"Babam dedemden aldığı borç parayı nerede verecekmiş?" cevap: "köyde" köyde kelimesi de dolaylı tümleçtir.
4.Ağaçlardaki meyvelerden tatmak beni mutlu eder.
mutlu eder: yüklem
"Beni mutlu eden nedir?" cevap: "ağaçlardaki meyvelerden tatmak" ifadesi öznedir.
"Ağaçlardaki meyvelerden tatmak kimi mutlu eder?" cevap: "beni" beni ifadesi de belirtili nesnedir.
5.En sevdiğim kardeşim Melektir.
Yüklem: Melektir.
"Melek kimdir?" cevap: "en sevdiğim kardeşim" ifadesi de özne olur.
6) Toplantı için öğretmenler odasına beni çağırdılar.
çağırdılar: yüklem
"çağıran kim?" cevap: "onlar" kelimesi gizli öznedir.
"kimi çağırdılar?": "beni" beni kelimesi belirtili nesnedir.
"beni nereye çağırdılar?": cevap: "öğretmenler odasına" öğretmenler odasına ifadesi dolaylı tümleç olur.
"Beni ne için, niçin çağırdılar?" cevap : "toplantı için" ifadesi de zarf tümleci olur.
7. Bilge insanlar, gösterişsiz bir yaşam sürerler.
Sürerler: yüklem
"Gösterişsiz yaşam süren kimlerdir?" cevap: "bilge insanlar" ifadesi özne olur.
"Bilge insanlar nasıl bir yaşam sürerler?" cevap: "gösterişsiz bir yaşam" ifadesi de zarf tümleci olur.
8)Bizi o akşam bırakıp gitmişti.
gitmişti : yüklem
giden kim? cevap: "o" dolayısıyla o ifadesi gizli özne olur.
"ne zaman gitmişti?" cevap: "o akşam" ifadesi olur. o akşam ifadesi de zarf tümleci olur.
"nasıl gitmişti?" cevap: "bırakıp" ifadesi de zarf tümleci olur.
9)Yemek yapmamak için, bin dereden su getiriyordu.
Bin dereden su getiriyordu: yüklem
"Bin dereden su getiren kim?" cevap: "o" ifadesi gizli özne olur.
"Niçin bin dereden su getiriyordu?": cevap: "yemek yapmamak için" ifadesi de zarf tümleci olur.
Vatanını en çok seven , görevini en iyi yapandır.
Yüklem: görevini en iyi yapandır.
"Görevini en iyi yapan kim?" cevap: "vatanını en çok seven" ifadesi de özne olur.
Bunu E-postayla GönderBlogThis!Twitter'da PaylaşFacebook'ta Paylaş