Cvt Otomatik Şanzıman Nedir

Motorlu araçlarda güç aktarımı manuel, otomatik ve yarı otomatik gibi farklı şanzıman sistemleri tarafından sağlanıyor. Otomatik şanzıman sınıfına dahil olan CVT şanzıman da bunlardan biri. CVT şanzımanla ilgili merak ettiğiniz tüm bilgileri bu rehberde bulabilirsiniz.  

CVT Şanzıman Nedir?

Debriyaj ve geleneksel vites değiştirme ihtiyacını ortadan kaldıran CVT şanzıman yaygın olarak kullanılan ve otomobil üreticilerinin geliştirmeye devam ettiği bir teknoloji. CVT nedir diye merak ediyorsanız, açılımı Continuously Variable Transmission olan bu şanzıman türü “sürekli değişken şanzıman” anlamına geliyor. Otomatik şanzıman sınıfına dahil olan tork konventörlü ve çift kavramalı şanzımanların aksine sınırlı sayıda dişli yerine sonsuz vites seçeneği sunarak çalışıyor.

CVT Şanzıman Nasıl Çalışır?

Geleneksel aktarım sistemlerinin aksine vites veya bir dişli kutusuna sahip olmayan CVT şanzımanlar basit bir çalışma prensibine dayanıyor. En yüksek ve en düşük vitesler arasında hiçbir kayma olmadan sonsuz değişkenliğe izin veren bir kasnak sistemi üzerinde çalışıyor.

Çoğu CVT yalnızca üç temel bileşenden oluşuyor:

• Dayanıklı bir çelik zincir veya kauçuk kayış,
• Tahrikli bir değişken girişli kasnak,
• Tahrikli bir çıkış kasnağı.

Bu temel unsurların haricinde çeşitli mikroişlemciler, elektronik üniteler ve sensörler de kullanılıyor. 

CVT şanzımanlar şu şekilde çalışıyor:

1. CVT şanzıman birbirine zincirle bağlı olan giriş ve çıkış kasnaklarının hareketine bağlı olarak çalışıyor. 
2. Zincir kasnakların üzerindeki oluklara konumlanırken; bu oluklar karşılıklı iki konik duvardan oluşuyor. 
3. Her bir kasnağın konik duvarları birbirine yaklaşıp uzaklaşarak zinciri hareket ettiriyor ve dişli oranlarının değişmesine yani vites değişimine olanak tanıyor. 
4. Bir kasnağın duvarları birbirinden uzaklaşarak zincirin oluk içine doğru itilmesine ve kasnağın küçük bir dişli haline gelmesini sağlıyor. 
5. Karşı kasnağın duvarları da birbirine yaklaşarak zincirin dışarı itilmesine ve kasnağın büyük dişli haline gelmesini sağlıyor. 
6. Bu değişim işlemi sürekli tekrarlanarak teorik olarak sonsuz sayıda dişli yaratabiliyor. Bu da sonsuz vites anlamına geliyor. 

CVT Şanzımanın Avantajları Nelerdir?

Vites geçişi sırasında kaybedilen torku yeniden kazanmayı amaçlayan CVT şanzımanlar konfordan yakıt verimliliğine kadar birçok avantaj sunuyor:

• Optimum güç dağıtımı: CVT şanzıman mevcut devirde arabanın en doğru viteste çalışmasını sağlayarak güç dağılımını optimum düzeyde tutuyor. Otomatik ve manuel şanzımanların aksinemotorun devri sabitken aracın hızlanmasına olanak tanıyor. 
• Daha iyi yakıt ekonomisi: CVT şanzıman motor devrini doğru zamanda ve doğru miktarda ayarlayabildiği için geleneksel muadillerine göre yakıt sarfiyatını en aza indiriyor. Özellikle otoyolda sabit hızda seyrederken devir saatinde düşük sayıları görmek mümkün. Bu da yakıt verimliliği için önemli bir avantaj anlamına geliyor.
• Daha basit şanzıman yapısı: CVT şanzımanlar planet dişli setine sahip tipik bir şanzımana kıyasla daha az sayıda mekanik parçadan oluşuyor. Çark dişlilerinden yoksun olan CVT kutusu, birbirine zincirle bağlı sürekli değişken konik kasnaklardan oluşuyor. Bu mekanik basitlik işlerin yanlış gitme olasılığını da en aza indiriyor.
• Daha hafif: Kompakt tasarımıyla öne çıkan CVT şanzıman geleneksel rakiplerine göre daha hafif bir yapıya sahip. Bir otomobilin güç aktarım mekanizmasındaki ağırlığın azalması ise yakıt ekonomisinde önemli avantajlar oluşturuyor.
• Kesintisiz hızlanma: Dişli oranları sürekli olarak değiştiği için motorda üretilen tork minimum kayıpla tekerleklere aktarılıyor. Vites oranlarının kademesiz olarak ayarlandığı bu çalışma düzeninde vites geçişlerindeki şok en aza indirilerek yumuşak bir sürüş konforu elde ediliyor.

CVT Şanzımana Sahip Toyota Modelleri Hangileridir?

Toyota CVT şanzıman teknolojisine kattığı yeniliklerle daha yüksek verimlilik sağlıyor. Şanzımana mekanizmasına eklenen kalkış dişlisi ile daha canlı ve akıcı bir sürüş deneyimi sunuyor. Direct Shift CVT adı verilen bu teknoloji hassas yazılımlarla desteklenerek yüzde 20 daha hızlı vites geçişi ve yüzde 6 daha iyi yakıt verimliliği sağlıyor. 

Yüksek konfor ve yakıt verimliliğiyle çalışan Toyota modellerinde e-CVT yani elektronik kontrollü sürekli değişken şanzıman kullanılıyor. e-CVT şanzımana sahip en bilinen modellerin başında Corolla Sedan, Corolla Hatchback, C-HR ve Camry geliyor.

Bölüm-1 Bölüm-2

CVT Şanzıman Nedir?

Sonsuz kademeli şanzıman olarak bilinen bir tam otomatik şanzıman çeşididir. CVT’nin anlamı: (CVT: Continuously Variable Transmission: Sürekli Değişken Transmisyon’dur. Özellikle en çok Japon otomobil üreticileri tarafından (Honda, Nissan, Subaru, Toyota) tercih edildiğinden, Japon şanzımanı da denebilir. Skooter motosikletlerde de daha basit haliyle ve kauçuk kayışı cvt şanzımanlar kullanılır. Hareket, sürekli olarak çapı değiştirilebilen iki adet kasnak, ve bu kasnakları bir birine bağlayan “çelik örgülü kayış” vasıtasıyla iletilir.

Kasnaklardan biri giriş kasnağı, diğer çıkış kasnağıdır. Kasnakların çapı, hidrolik basınçla değiştirilerek, dönüş hızı oranları, hız ve yük durumuna göre otomatik olarak ayarlanır.

Kademesiz sonsuz dişli oranına sahiptir. Bilinen anlamda vites değişimi meydana gelmez, vites geçişi hissedilmez. Tam otomatik şanzımanlara göre, yakıt sarfiyatı düşüktür.

Yapısal olarak diğer şanzımanlardan büyük farklılık gösterir. Kavrama için yine “tork konvertörü”  ya da çok plakalı “hidrolik kavrama” kullanılır (multitronic). CVT şanzımanların büyük çoğunluğunda kavrama için tork konvertörü kullanılır. Cvt şanzımanda “vites dişlisi” ve “senkromeç” bulunmaz. Planet dişli grubu vardır, geri vites hareketi için kullanılır. 

Manuel veya otomatik şanzımanlarda motor devir hızı ve araç hızı birbirine bağımlıdır. Fakat cvt şanzımanlarda bağımlı değildir; motor devir değişmeksizin, aracın hızı arttırılabilir. Örneğin motor devri 2500 rpm’deyken aracın hızı 70-80-130km/h olabilir; bu hızlanma cvt şanzımanın kasnak çapı değişimiyle oluşturduğu aktarma oranı sayesinde gerçekleşir.

CVT şanzımanlarda vites kademeleri olmamasına rağmen, sürücülerin manuel olarak seçim yapabilmeleri için, yazılımla sanal vites kademeleri oluşturulmuştur. Sürücü vites kolunu + - yönde hareket ettirerek veya direksiyondaki vites değiştirme kulaklarını (paddle shift) kullanarak vites büyütebilir veya küçültebilir.

Cvt şanzımanlarda normal-confort sürüş için D konumu ve daha agresif sürüşler için S sport konumu vardır. D konumunda kullanım sırasında motor devri çok yükselmeden vites oranları değiştirilerek hızın artması sağlanır, böylece düşük motor devri, yüksek hız sonucu yakıt ekonomisi sağlanır. 
Araç daha serbest (akıcı) hareket eder, motor freni daha azdır. Vites sport moduna alındığında, araç istenen hıza daha çabuk ulaşabilmesi için motor devrinin daha da yükselmesi sağlanır, sabit hıza ulaşıldığında motor devri azaltılsa bile D konumuna göre daha yüksek tutulur ve ani hızlanma talebine daha çabuk tepki vermeye çalışır. Yine aynı şekilde ayak gaz pedalından çekilse bile, vites oranı değiştirilmeyip sabit bırakılır, böylece tekrar hızlanma durumunda daha iyi tepki verebilir, ayrıca daha fazla motor frenine sebep olur. D konumundayken araç daha akıcıyken, S konumunda daha sert tepkiler verir.

CVT şanzımanın çalışma karakteristiği, üreticiye, kullanılan teknolojiye ve yazılıma bağlı olarak değişmektedir. Aracın sürüş biçimine göre şanzımanın tepkileri farklılık göstermektedir. Örneğin agresif sportif sürüşlerde cvt şanzıman vites kademesi varmış gibi, belirli vites oranlarında vites değişimi yapabilir (Nissan x-tronic). 

CVT ŞANZIMAN NASILDIR? CVT ŞANZIMAN YORUMLARI

CVT Şanzımanın Avantajları

*Sonsuz vites aralığı sayesinde, vites kademelerinin olmaması ve vites geçiş hissi olmaması.

*Vites yükseltilirken veya düşürülürken (manuel ve çift kavramalı otomatikleride); motor devrinde dalgalanmalar oluşur. Örneğin vites düşürüldüğünde motor devri yükselir ve azalır; ya da vites yükseltilirken motor devri yükseltilir ve vites değişimiyle azalır. CVT şanzımanda ise motor devrinde dalgalanma olmaz, normal sürüşte her zaman ideal motor devir bandı aralığında tutulur.

*Motorun en uygun devir aralığında çalışmasını sağlayarak, daha iyi performans ve yakıt ekonomisi sağlanır. Motor maksimum tork ve gücünü belirli devir aralıklarında verebilir, ayrıca maksimum yakıt ekonomisi yapabileceği devir aralığı da bellidir, cvt şanzıman motorun bu devir aralıklarında çalışmasını sağlayarak en ekonomik sürüşün elde edilmesini sağlar. Fazla güç talebinde ise motor devrinin artmasına ve gücün yükselmesine izin verir, bu durumda yakıt ekonomisinden ödün verilir. 

*Özellikle düz yolda yüksek hızlarda (sabit hızlarda veya otoban sürüşlerinde), oldukça düşük vites oranı sağlayarak, motor devrinin çok düşük olmasını sağlar. Düşük motor devri düşük yakıt tüketimini getirir. Bir şanzımanda ne kadar çok vites kademesi varsa (yani vites oranı değişim aralığı ne kadar fazlaysa), o aracın yakıt tüketimi azalacaktır.

*Motordan gelen çekiş kuvveti hiç kesintiye uğramadan aktarılır. Çünkü vites geçişi ve debriyaj kesintisi yoktur.

*Yokuş inişlerinde iyi bir motor freni imkanı sunar.

*Kaliteli bir cvt şanzıman, özellikle Japon üretimi (Honda-Subaru-Nissan) arızasız ve sorunsuz bir kullanım sunar. Bakım masrafı diğer otomatiklere göre daha azdır. (Bkz: CVT Şanzıman Nasıl Çalışır?)

CVT Şanzımanın Olumsuz Özellikleri-Dezavantajları

*Gaz tepkisi manuel veya çift kavramalı yarıotomatik (dsg-dtc-edc) şanzımanlara göre, daha yavaştır.

*Gaz pedalına ani hızlanma için basıldığında, motor devri yükselmesine rağmen, hızlanma biraz daha yavaş ve geç gelmektedir. Bu özellikten kurtulmak için vites “S” sport moduna alınır.

*Cvt şanzıman, manuel şanzıman ve çift kavramalı yarıotomatik (dsg-dtc-edc) şanzımanlardan bir miktar daha fazla yakıt tüketimine sebep olur. Bunun temel sebepleri, sistemin hidrolik basınçla çalışması, yağ pompasının motordan güç alması, tork konvertörünün ağır ve kısmen kayıplı çalışması. Yani bu şanzımanın hareketi aktarabilmesi için, sürekli bir hidrolik basınçla kavramaların sıkıştırılıyor olması, tork konvertörüne yağ pompalanması gerekiyor. ATF pompası sürekli olarak motordan güç çekmektedir. (Bununla birlikte tam otomatik şanzımanlardan daha az yakar, daha ekonomiktir).

CVT Şanzımanlı Arabalar (CVT Şanzıman Kullanan Araçlar Nelerdir? Hangi Araçlarda Var?)

*Honda: Jazz, City, Civic (2017’den önce tam otomatik, 2017’den sonra cvt şanzımana geçti).

*Nissan (x-tronic): Micra, Juke (benzinli), Pulsar (benzinli), Qashqai, X-Trail

*Subaru (Lineartronic): Forester, Legacy, XV, Outback, Exiga, Impreza,

*Toyota (Multidrive s): Yaris, Corolla, Auris, C-HR, Verso, Avensis (Bkz: Multidrive S Kullanıcı Yorumu)

*Renault (x-tronic): Koleos

(Bkz: Otomatik Şanzıman Çeşitleri)

CVT Şanzıman Otomatik mi?

Evet, cvt şanzıman tam otomatik şanzıman türüne giren bir vites kutusudur.
Bölüm-1 Bölüm-2

CVT şanzımanın açılımı Continuously Variable Transmission olarak biliniyor. Bu terimin Türkçesi ise sürekli değişken kademeli şanzımandır. Otomatik şanzıman sınıfının içerisinde yer alan bu parça bir vites kutusu türüdür. Ancak geleneksel olan otomatik şanzımanlardan biraz daha farklıdır. Bununla beraber, verimlilik açısından birçok uzman tarafından en iyi teknik verimi sağladığı iddia edilir. Ayrıca bu şanzımanın avantajlarının yanında bazı dezavantajları da bulunur.

CVT Şanzıman Özellikleri

CVT yani sürekli değişken kademeli şanzıman, adı üstünde sürekli değişken oranlı bir şanzıman türüdür. Manuel yada yarı otomatik kullanım sunamayan bu şanzıman türü, otomatik araçlarda kullanılıyor.

Bu şanzıman türünün vites küçültme ünitesi mevcut değil. Daha çok ekonomik araçlarda yer alır. Sürekli değişken olmasının bir getirisiyle motor hızının değişmediği ya da ayarlı olmadığı, otomobilin devamlı değiştiği görülür. Ayrıca bu şanzıman türünde dişli değil kayış mevcuttur. Bu verimli bir iletim sağlamaya yarar. Aynı zamanda CVT şanzıman günümüzde sadece arabalarda değil; traktör, motosiklet ve hatta elektrikli scooterlarda da kullanılmaktadır.

CVT Şanzıman Nasıl Çalışır?

En düşük ve en yüksek vitesler arasında kayma olmaksızın sınırsız değişkenlik sağlayan bir kasnak sistemi mevcut. İki kasnak ve üstünde bulunan zincir veya kayıştan oluşur. Sürüş esnasında ise duruma uygun olarak küçülüp büyüyerek vitesi belirler.

Aslında en temel ve basit ifadeyle CVT, gaza basıldığında devir yükseltmek yerine yapısını oluşturan kasnakları iç içe sıkıştırır. Böylelikle aynı devir sayısında daha fazla hareket gücü elde edebilir.

CVT Şanzımanın Avantajları

Pek çok avantajı olduğu için günümüzde pek çok otomobilde görmek mümkün. Verimlilik noktasında güzel bir denge söz konusudur. Sürücüye akıcı bir sürüş deneyimi sunar. Bulunduğu otomobile yüksek performans sunar. Yokuş inişlerinde ise iyi bir motor freni imkanı sunmaktadır.

CVT şanzımanın verimli olmasının sebeplerinden biri yukarıda bahsedilen kasnak avantajıdır. Bu şekilde genişlikleri değişebilen kasnaklardan oluşması CVT’yi sonsuz kademeli olarak nitelendirebilir. CVT şanzıman kesintisiz güç aktarımı ve sonsuz çevirim oranı sunması yönüyle rakipsiz olarak nitelendirilmektedir.

Yani motor devirlerinde dalgalanma olmadığından her daim ideal motor devir bandı aralığında olma imkanını sunacaktır. Motorun devir sayısı belirli bir aralıkta olması isteniyorsa ki bu yakıt tasarrufu sağlamak demektir. Ayrıca bu sayede egzoz gazı emisyonunda da düşüş sağlanmış olacaktır. Son olarak, bu vites yapısı diğerlerine oranla daha hafif bir yapıdadır.

CVT Şanzımanın Dezavantajları

Bu şanzıman, bazı araçlara uygun değildir. Bununla beraber daha çabuk yıpranabilir. Olası bir yedek parça durumunda ise parçayı bulmak zor oluyor. Ancak bu şanzıman türünde sonsuz çevirim imkanı olması tork değerinin doğal olarak düşmesine neden olmaktadır. O sebeple genellikle hız tutkunu sürücüler tarafından fazla sevilmez. Bir diğer genel sıkıntı ise gaz tepkisinin diğer şanzımanlara oranla daha yavaş olmasıdır.

CVT Şanzıman Hangi Araçlarda Var?

CVT şanzıman, Japon otomobil markaları tarafından sıkça kullanılır. Özellikle de Toyota ve Honda tarafından çokça tercih ediliyor. Bu sebeple ülkemizde Japon şanzımanı olarak da tanınmakta. Eğer alacağınız araç Subaru, Honda, Toyota ya da Nissan ise CVT tipi bir şanzıman kullanılmış olması çok yüksek bir ihtimaldir. Otomobilinizin şanzımanının özelliklerini bilmeniz size daha rahat bir sürüş deneyimi sağlar. Ayrıca otomobilden aldığınız verimliliği de yükseltir.

Eğer yazımızı faydalı bulduysanız “Aks Nedir? Arıza Belirtileri ve Türleri Nelerdir?” başlığımıza da göz atabilirsiniz.