Deflasyon Yaşayan Ülkeler

İşsizlik, enflasyon, faiz oranı ve milli gelir gibi ekonomik göstergelerin esas alınarak hesaplandığı Dünya Sefalet Endeksi’nde Türkiye 156 ülke içinde 21. sırada yer aldı.

Sefalet sıralamasında Türkiye Avrupa ülkeleri arasında ilk sırada yer alıyor.

Endekste sıralamanın yükselmesi ülkede sefaletin arttığını ve ekonomin kötüye gittiğini gösteriyor.

Dünya Sefalet Endeksi’nin zirvesinde enflasyonun rekor seviyelere ulaştığı Güney Amerika ülkesi Venezuela bulunuyor.

Venezuela’nın komşusu Guyana ise Sefalet Endeksi’nin son sırasında yer alarak bu alanda en iyi ekonomik göstergelere sahip ülke oldu.

Sefalet Endeksi; bir ülkedeki işsizlik, enflasyon ve banka kredi faizi oranlarının toplamından; kişi başına düşen reel gayrisafi yurt içi hasıla büyümesi çıkarılarak hesaplanıyor.

Amerikan John Hopkins Üniversitesi’nden ekonomist Steve H. Hanke’nin analizine göre işsizliğin yükselmesi geliri olmayanların sayısının artmasına, enflasyonun yükselmesi ise yaşamın pahalanmasına işaret ediyor.

2020 Dünya Sefalet Endeksi sıralamasında Venezuela ilk sırada yer alıyor. Güney Amerika ülkesinde 2020 enflasyonu yüzde 3 bin 713, faiz yüzde 37, işsizlik oranı yüzde 50,3 ve ekonomik küçülme yüzde 30,9 olarak hesaplandı.

Venezuela’nın sefalet puanı ikinci sıradaki Zimbabve’nin yaklaşık 7 katı.

Bu ülkeleri Sudan, Libya ve Surinam takip etti. 2020’de sefalet endeksinin en alt sıralarında sırasıyla Guyana, Tayvan, Katar ve Japonya yer alıyor.

Sefalet endeksinin düşük olması bu ülkelerde ekonomik göstergelerin iyi olduğu anlamına geliyor.

Türkiye endekste 41,2 puan ile 21’inci sırada yer aldı.

Listede yer alan Avrupa ülkeleri içinde sefalet endeksinin en yüksek olduğu ülke Türkiye oldu. Endekse göre Türkiye’de ekonomik veriler bazı Afrika ve Ortadoğu ülkelerinin gerisinde.

Hanke’nin 2019 Sefalet Endeksi’nde Türkiye 95 ülke arasında 5. sırada yer almıştı.

Komşuları arasında Türkiye’den daha kötü durumda olan tek ülke 92,1 puan ile 8. Sırada yer alan İran.

Irak ise 39,5 puan ile 26. sırada bulunuyor. Enflasyon-faiz ilişkinin tartışıldığı Türkiye’de liranın döviz kurları karşısında değer kaybı sürüyor. 2021 yılının Ekim ayında rekor kıran dolar kuru 9 lirayı aşmış durumda.

2020 Dünya Sefalet Endeksi’nde diğer bazı ülkelerin sıralaması ise şöyle: Ermenistan (34), Etiyopya (37), Pakistan (49), Yunanistan (53), Azerbaycan (62), Mozambik (71), Bosna-Hersek (77), Rusya (94), ABD (109), Tanzanya (142), Almanya (145), Çin (152), Japonya (153), Katar (154) ve Guyana 156.

Dünya Sefalet Endeksi, Amerikan John Hopkins Üniversitesi’nden ekonomist Steve H. Hanke tarafından hazırlandı.

Son yıllarda dünyada yaşanan dezenflasyon süreci ve parasal genişleme furyası ile karşı karşıya kaldık. Ülkeler harcamaları artırmak ve deflasyondan kurtulmak için ek teşvik ve faiz indirimleri yaparken, Avustralya gibi enflasyonu ekside olmayan ülkelerde ekonomik görünümde bozulmadan dolayı faiz 2007 yılından bu yana faiz artışı yapmayan ABD’nin bu sene içinde bunu gerçekleştirmesi bekleniyor.

IşıkFX Araştırma Uzmanı Gizmen Nalbantlı, konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

"Son dönemde kış şartları etkisinden çıktığı görülen ekonomideki veriler şimdilik iyi yönde ilerliyor.

Ancak enflasyonun halen artış göstermemesi kafalardaki en büyük soru işareti. Mayıs ayında yüzde 0.4 artış gösteren enflasyon küçük bir umut verirken, tüketim harcamalarında görülen artış ile birlikte yaz aylarında enflasyonun biraz daha yükselmesi beklenebilir. Enflasyonun faiz artışı için FED’in önündeki en büyük engel olduğunu söylemek yanlış olmaz. Güvercin konuşması ile piyasadaki volatiliteyi kontrol etmek isteyen Yellen, 2015 yıl sonu faiz tahmininin yüzde 0.625’te kalması ile faiz artışı yapacakları ihtimalini artırmış durumda.

AVRUPA'DA İŞLER KARIŞIK

Avrupa’da ise işler oldukça karışık. Faizleri sıfıra yakın seviyede tutan ECB, parasal genişleme yaparak harcamaları artırmak için yola koyuldu. Aylık 60 milyar euroluk tahvil alan ECB, bu alımlara 2016 yılının Eylül ayında kadar devam edecek. Son dönemde gelen veriler şimdilik QE’nin işe yaradığını gösteriyor.  Son gelen veriler deflasyondan çıkıldığını gösterse de henüz bunun sürdürebilir olduğunu söylemek için oldukça erken. Bir yandan eksi enflasyonu artıya çıkarmak için uğraşan Avrupa diğer tarafta Yunanistan’ı bölgede tutup tutmamanın kararını verme aşamasında. Cumartesi günü yapılacak olan Eurogrup’ta herşeyin netleşmesi bekleniyor.
 
İSVİÇRE'DE DURUM BİRAZ DAHA KÖTÜ!

İsviçre’de durum biraz daha kötü. Geçtiğimiz hafta gerçekleşen toplantıda faizleri yüzde 0.75 seviyesinde tutan İsviçre Merkez Bankası, frankın değerini düşürmeye çalışıyor. Yıl başında minimum kur uygulamasını kaldıran Banka beklemeye geçmiş durumda. İhracatın ekonomide büyük rol oynadığı ülkede, para birimindeki değerli görünüm dış pazardaki rekabeti negatif etkilerken, ithalatı besleyerek ülke ekonomisinde ticaret açığına neden oluyordu. Son gelen enflasyon verisinde yüzde 0.2’lik artış olsa da yıllık bazda yüzde 1.2 düşüş ekonomiyi tehdit etmeye devam ediyor.
 
PEKİ YA İNGİLTERE?

Gelelim İngiltere’ye... Nisan ayında bir aylığına da olsa deflasyona giren İngiltere’de faizler uzun süredir yüze 0.5 seviyesinde tutuluyor. 2015 yılında eksi enflasyon bekleniyordu fakat en son açıklanan tutanaklarda ücret artışlarına değinen üyeler, 2015 yılı sonuna doğru enflasyonda ciddi ivmelenme olacağını ifade ettiler. Geçtiğimiz Çarşamba açıklanan rakamlarda ücret artışları yüzde 2.7 ile 2009’dan bu yana en yüksek seviyeye yükseldi. Yüzde 5.5 olan işsizlik ise 2008’den bu yana en düşük seviyede. Tıpkı ABD’de olduğu gibi İngiletere’de de faiz artşı enflasyona bağlı. Enflasyonda beklenen toparlama görülürse bir faiz artışıda BoE’den gelebilir.

ASYA GARDINI ALIYOR

Asya’da Japonya rekor teşviklerle ekonomiye destek olmaya çalışırken Çin’de büyümenin düşmesini engellemek için faiz ve ZK indirimi yapıyor. Uzunca bir süredir deflasyonist baskılarla boğuşan Japonya’da 80 trilyon yenlik ek teşvik devam ediyor. Geçtiğimiz hafta yapılan toplantıda sonrası Kuroda son dönemde olduğu gibi yine olumlu konuşarak hedeflerine ulaşacaklarını dile getirdi. Ayrıca bu toplantıda toplantı sayısında değişiklik yapılmasına karar verildi. Yıl içinde 14 defa toplanan üyeler, Ocak 2016 yılından itibaren yılda 8 toplantı yapacak. Ayrıca yılda 2 defa açıklanan ekonomi raporunun 4’e çıkması diğer önemli değişiklik. Son açıklanan Mayıs ayı rakamlarında çekirdek enflasyon yüzde 0.1 artış gösterdi. Genel enflasyon ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0.5 arttı. En dikkat çeken ise hane halkı harcamalarında görülen yüzde 4.8’lik artış oldu.

SON OLARAK KANGRULAR...

Son olarak kangurulara gidelim... Ocak ayında beri düzenli olarak faiz indiren Avustralya Merkez Bankası, Mayıs ayında faizleri yüzde 2.25’ten yüzde 2’ye çekmişti. Haziran toplantısında beklemeye çekildi. Büyümede en önemli sektör olan madenciliğin dışına çıkmak ve diğer alanlara yönelmek isteyen Avusturalya Merkez Bankası, Avusturalya dolarının değerini düşürmek için ek faiz indirimi yapabileceğini söylemekten çekinmiyor. Sermaye yatırımlarında düşüş görülürken, ücretlerdeki gerileme ve  ekonomideki atıl kapasitenin yarattığı endişe, Avusturalya Merkez Bankası’nı Ayrı ayrı değindiğimiz gibi, deflasyonist süreç ülkeleri baskı altına almış durumda. Yılın geri kalanında ABD faiz artışı, İngiltere’den sürpriz faiz artışı, Avustralya, İsviçre ve Çin Merkez Bankalarından ek faiz indirimleri olasılıklar arasında. ECB ve BoJ ise hali hazırda sürdürdükleri genişleme programları ile daha arka planda kalacaktır.