Demiri Yükselten Gıdalar

Demir eksikliği, alyuvar hücrelerinin üretiminin azalmasına, organlardaki oksijen miktarının ise azalmasına sebebiyet verir. Genel olarak insanlar tarafından çok fazla önemsenmeyen bu rahatsızlık öyle ciddi hastalıklara sebebiyet verir ki ileri seviyede olduğu durumlarda hamile kalamamak gibi problemlere bile neden olabilir. Peki, Demir eksikliği belirtileri nelerdir, neden olur? Demir eksikliğine ne iyi gelir?

DEMİR EKSİKLİĞİ NEDİR?

Kandaki demir oranı düşük olduğu zaman alyuvar üretimi azalır ve sonuç olarak hücre, doku ve organlara taşınan oksijen miktarında azalma meydana gelir.

Demir eksikliği sonucunda demir eksikliği anemisi denilen kansızlık hastalığı ortaya çıkar. Demir, hücreler ve enzimlerdeki enerji santrallerinin bir parçası olarak da görev yapar ve vücut için büyük önem taşır. Aynı zamanda 7'den 70'e herkeste bebeklerde demir eksikliği görülebilir. Demir eksikliği hastalığı olan kişiler internet üzerinden demir eksikliği ne kadar zamanda düzelir şeklinde araştırmalar yapsa da bu hastalığın tedavi süreci kişiden kişiye değişmektedir. Haberimizde demir eksikliği anemisi gibi konuyla ilgili tüm ayrıntılara ulaşabilirsiniz…

DEMİR EKSİKLİĞİ NEDENLERİ

Vücut tarafından üretilmeyen ve dışarıdan besin yoluyla vücuda sağlanan demir, yeterli ve düzenli olarak alınması gerekmektedir. Genel olarak düzensiz ve yetersiz beslenen kişilerde görülen demir eksikliğinin en önemli nedeni, içeriğinde bu minerali bulunduran besinleri tüketmemekten kaynaklanmaktadır. Ayrıca kadınların regl ve adet dönemlerinde de vücudun demir ihtiyacında artış görülmektedir. Bu zamanlarda normalde tüketilmesi gerekenden daha fazla demir içerikli gıdalar yenmeli ve eksik kapatılmalıdır. Demir eksikliğinin nedenlerini sıralamak gerekirse;

• Gebelik
• Emzirme dönemi
• Sık aralıklarla doğum yapmak
• Büyüme çağında olmak
• Ergenlik dönemi şekilde sıralanabilir.

DEMİR EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ

Bu hastalığın erken aşamada fark edilmesi oldukça zordur. Normal şartlarda kişilerin düzenli olarak kan tahlillerini yaptırması ve değerlerini takip etmesi gerekirken günümüzde rutin tahlillerini yaptıran kişilerin sayısı yok denecek kadar azdır. Demir eksikliği belirtileri öncelikli olarak kişide kansızlığı ortaya çıkartır. Ancak bu aşamada bazı belirtiler kendini gerçek anlamda göstermektedir. Demir eksikliği belirtileri sıralamak gerekirse;

• Kırılgan saç ve tırnaklar
• Ciltte kuruluk
• Ağız köşelerinde çatlaklar
• Dilde yanma
• Ağız mukozasında hassasiyet
• Ayrıca demir eksikliği olan kişilerde; halsizlik, yorgunluk hali, konsantrasyon problemleri, nefes nefese kalma, baş dönmesi, göz kararması, baş ağrısı ve depresyon gibi belirtiler de görülmektedir.

DEMİR EKSİKLİĞİ TEDAVİSİ

Demir eksikliği tedavisi için kişiler öncelikli olarak bu mineral bakımından zengin besinleri bolca tüketerek işe başlamalıdır. Beslenme alışkanlıklarınızda yapacağınız ufak değişikliklerle vücudunuzda bulunan demir eksikliğini kolayca tedavi edebilirsiniz. Ayrıca; Bu yiyecekleri demir emilimini kolaylaştıran yiyeceklerle birleştirmek (C vitamini açısından zengin portakal suyu, limonata, lahana turşusu gibi yiyecek ve içecekler emilimi kolaylaştırır.) Demir emilimini azaltan yiyecek ve içecekleri tüketmekten kaçınmak demir eksikliğini önlemeye yardımcı olacaktır.

• Demir eksikliği nasıl giderilir?

Demir eksikliği hastalığını gidermek için tüketilmesi gereken yani demir eksikliğine iyi gelen yiyecekler; kırmızı et, karaciğer ve diğer sakatatlar, nohut, mercimek,börülce, barbunya, bezelye, kuru fasulye gibi bakliyatlar; ıspanak, patates, kuru erik, çekirdeksiz üzüm, haşlanmış soya fasulyesi, kabak, yulaf, pekmez, bal gibi birçok yiyecekte bolca demir bulunmaktadır.

Demir eksikliği bulunan kişiler özellikle bol tahıllı ve kepekli gıdalardan fazla tüketmemelidir. Çünkü bu tip gıdalar demir eksikliğini tetikleyebilir. Demir emilimini azaltarak demir eksikliğine neden olan yiyecekler şöyle sıralanabilir; kepekli tahıllar, yağlı tohumlar, kahve, siyah çay, soya, kalsiyum tuzları…

Diyetteki değişiklik yeterli değilse ve kansızlık varsa hastanın demir ilacı ile tedavisi gerekebilir. Fakat demir ilaçlarının doktor kontrolü dışında kullanımı tehlikelidir. Fazla demir vücuttan atılmadığı için özellikle pankreas, karaciğer, kalp gibi organlarda ve gözlerde birikerek hasara neden olabilir.

DEMİR EKSİKLİĞİ NELERE YOL AÇAR?

Demir eksikliği anemisi, tedavi edilmediği takdirde hayatı tehdit eden, çok önemli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sağlık sorunlarından bazıları;

Kalp rahatsızlıkları (hızlı kalp atışı, kalp yetmezliği, kalp büyümesi gibi)

Hamilelikte sorunlar (Düşük doğum ağırlığı gibi bebeğin normal kilosunda olmaması, erken doğum riski, bebeğin zihinsel gelişiminde problemler)

Bağışıklık sisteminde zayıflama ve hastalıklara daha kolay yakalanma

Bebek ve çocuklarda gelişim ve zeka geriliği

Huzursuz bacak sendromu

Demir eksikliği ülkemizde en sık karşılaşılan beslenme sorunlarından biridir. Genellikle büyümenin çok hızlı olduğu küçük çocukluk ve ergenlik çağıyla, hamilelik döneminde ortaya çıkar. Yine, demir içeriği düşük olan yiyeceklerin fazla tüketilmesi ve ayrıca besin yoluyla alınan demirin emiliminin de güç olması, demir eksikliğinin (kansızlığın) ortaya çıkışını kolaylaştırabilir. Bebekler ve çocuklarda, hızlı bir büyüme temposu olduğundan gelişmenin sağlıklı sürdürebilmesi için demire daha fazla ihtiyaç vardır. Düşük sosyo-ekonomik düzeyde olanlar, vejetaryenler (et yemeden beslenenler), kadınlarda ise periyodik dönemlerdeki menstürasyon gibi durumlarda kansızlık sıkça görülür. Demir emiliminin bozulduğu durumlar; uzun süren ishaller, kronik enfeksiyonlar, sindirim sisteminde bozukluklar, vücuda alınan demirin emilimini bozarak demir eksikliğine neden olabilir. Demir eksikliğinin kişilerde birçok etkisi olabilir. Halsizlik, solgun cilt, nefes darlığı, çarpıntı, kaygı ve saç dökülmesi görülebilir. Büyüme ve gelişme dönemindeki çocuklarda yetersiz demir alımı büyümeyi olumsuz yönde etkileyebilir. Okul çağı çocuklarında dikkatsizlik, odaklanamama görülebilir. Demir eksikliğini anlamak için test yapılmalıdır. Eğer ciddi yetersizlik varsa besinsel destek yeterli olmayabilir. Bu durumda mutlaka hekim kontrolünde demir ilaçları kullanmak gerekir. Elbette beslenmeyle bunu desteklemek de önemlidir.

Karaciğer, kırmızı et

Organ etleri demirin en iyi kaynaklarındandır. 50 gram ciğer mg demir içerir. Kırmızı et de iyi bir demir kaynağıdır. gramlık ızgara bonfilede yaklaşık mg hayvansal kaynaklı demir bulunur.

Kümes hayvanları

Eğer kırmızı et sevmiyorsanız beyaz et de iyi bir demir kaynağıdır. Hindi ve tavuk da deneyebilirsiniz.

gram tavuk etinde ortalama mg, gr hindi etinde ise mg demir bulunur.

Koyu yeşil yapraklı sebzeler

Eğer lezzetli bir garnitür arıyorsanız ıspanak ve lahana da demir içerir. Birçok farklı yöntemle pişirilebilirler. Buharda pişirerek, sote yaparak ya da doğrayıp salatanıza ekleyerek tüketebilirsiniz. Hatta smoothielerinize bile ekleyebilirsiniz. gram ıspanak mg bitkisel kaynaklı demir içerir. Fakat C vitamini içeriği yüksek besinlerle birleştirerek demirin emilimini artırmayı unutmayın. Limon veya kırmızı biber çok yakışacaktır.

Balık

Balık tüketerek demir ihtiyacınızı yüksek proteinle ve az yağlı bir şekilde karşılayabilirsiniz. Ton balığı, sardunya, uskumru ve mezgit gibi balıklar demir kaynaklarıdır.

Kurubaklagiller

Et tüketmeseniz de besinler yoluyla demir alabilirsiniz. Nohut, kuru fasulye gibi baklagillerin yanı sıra tofu peyniri ve meksika fasulyesi de demir içerir. Bitkisel kaynaklı demir, hayvansal kaynaklı demir kadar kolay emilemez. Demirin emilimini artırmak için kuru baklagilleri, hayvansal kaynaklı, demirle birleştirebilirsiniz ya da yine C vitamini içeren besinlerle bir arada tüketebilirsiniz. Bol limonlu bir salata yemeklerinizin yanına yakışacak ve demirin de emilimini artıracaktır.

Kabuklu yemişler

Antep fıstığı gramında mg, ay çekirdeği mg, badem mg ve kabak çekirdeği de 10 mg bitkisel kaynaklı demir içerir. Yanında C vitamini kaynağı taze meyvelerle tüketebilirsiniz. Kivi veya çileği deneyebilirsiniz.

Taze ve kuru meyveler

Kurutulmuş meyveler, tazelere oranla daha çok demir içerirler. Ama kivi, çilek, dut, kiraz ve muz gibi meyveler de az da olsa demir içerirler. Kuru üzüm 50 gramında mg, kuru erik 50 gramında mg, kuru incir ise 50 gramında mg demir içerir.

Yumurta

Çırpılmış, haşlanmış veya nasıl pişirmek isterseniz isteyin yumurta demir kaynağı besinlerdendir. 1 yumurta ortalama mg demir içerir. Yanında tam buğday ekmeği ve C vitamini içeren maydanoz, biber ve portakal suyu gibi besinler daha çok demir almanızı sağlar.

Pekmez

Pekmez iki yemek kaşığında ortalama mg demir içerir. Ara öğünde kivi, çilekle yapacağınız meyve salatasını pekmezle tatlandırabilirsiniz.

Hisar Intercontinental Hospital Beslenme ve Diyet Uzmanları ile soframızdan eksik etmememiz gereken demirden zengin besinleri konuştuk.

Kırmızı et: Eğer bir et severseniz demir almak için en harika yol kırmızı et tüketmenizdir. Günlük demir ihtiyacı yaşa ve cinsiyete göre değişir. Erkeklerin günlük ihtiyacı 8 mg iken; kadınların 50 yaşına kadar 18 mg, daha sonrasında 8 mg’dir. Hamilelik sürecinde demir ihtiyacı arttığı için bu dönemde günlük 27 mg demir tüketmeniz gerekir.

Beyaz et: Kırmızı et yemem diyenlerdenseniz üzülmeyin! Hindi, tavuk, ördek gibi kümes hayvanları çok iyi birer demir kaynağıdır.

Koyu yeşil yapraklı sebzeler: Eğer lezzetli bir garnitür arıyorsanız, ıspanak, lahana ve karalahana sizin için çok iyi bir demir kaynağı olabilir. Bitkisel kaynaklı demirin hayvansal kaynaklara göre vücutta kullanımının çok daha düşük olduğunu unutmayın.

Balık: Diyetinize demir eklemenin yollarından biri de balıktır. Balık, yüksek protein ve bol Omega 3 yağ asidi içeren bir kaynaktır. Özellikle tuna, sardalye, uskumru ve mezgit demirden zengin balıklardır. Böylece hem demirden zengin beslenmiş hem de Omega 3 alarak kalp hastalıklardan korunma ihtimalini artırmış olursunuz.

Bakliyatlar: Vejetaryenseniz demir almanızın en kolay yolu nohut, kuru fasulye, mercimek gibi bakliyatları tüketmektir. Bakliyatların içeriğindeki demirin daha iyi kullanılmasını sağlamak için, mutlaka suda bekletip, bekleme suyu atıldıktan sonra haşlayın; ayrıca bakliyatın yanında tahıl tüketin.

Tahıllar: Özellikle kahvaltıda buğday, kepek ya da yulaf katkılı ekmekleri tercih edin. Demir içeriği, beyaz ekmeğe oranla tam tahılların daha yüksektir.

Yumurta: Kahvaltıda iyi haşlanmış bir yumurta ve yanında tam buğday ekmeği yiyerek demirden zengin beslenmiş olabilirsiniz. Ancak tek şartla! Bu besinleri tüketirken yanında demir emilimini engelleyen kahve ve çayı öğünden 40 dakika sonraya bırakın veya açık bir çay tüketin.

Pekmez: Özellikle karadut ve keçiboynuzu pekmezi iyi bir demir kaynağıdır. gram pekmez yaklaşık olarak mg kalsiyum, 10 mg demir içerir.

Kuruyemiş ve kuru meyve: Demir açısından zengin bir aperatiftir. Kaju veya antep fıstığı ile başlayın. Kuru üzüm, kuru erik, hurma veya şeftali gibi kurutulmuş meyve ekleyin.