Deniz Gezmiş Idamı Ne Kadar Sürdü
'Ellerinde üç fidanın kanıyla gitti'
01 Ocak -
Halit Çelenk, Ali Elverdi'nin ölümünün ardından, "Rahmetliyi iyi bilmezdim" monash.pw Gezmiş ve arkadaşlarının idam kararını veren, dönemin Sıkıyönetim Mahkemesi Başkanı Ali Elverdi'nin ölümünün ardından, 'Hesap vermedi. Yanılmıyorsam, ahiret inancı olan biriydi. Eğer öte tarafta hesap veriliyorsa, o hesabı nasıl verecek merak ediyorum' diyen Çelenk, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamını 'cinayet' diye niteliyor Kuşağı'nın gençlik liderleri Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam kararını veren dönemin Sıkıyönetim Mahkemesi'nin Başkanı emekli Tuğgeneral Ali Elverdi'nin, 86 yaşında, yediği yemeğin nefes borusuna kaçması nedeniyle boğularak ölümünün yankıları sürüyor. Gezmişler'i kurtarmak için son dakikaya kadar mücadele eden avukat Halit Çelenk, bugün Ankara'da düzenlenecek askeri törenle toprağa verilecek olan Elverdi'nin ölümüne ilişkin duygularını AKŞAM'a anlattı.Gezmiş, Aslan ve İnan'ın, 6 Mayıs sabahı Ankara Ulucanlar Cezaevi'nde gerçekleştirilen infazlarına, yüreği burkularak tanıklık eden ve o anı 'İdam Gecesi Anıları' adlı kitapla ölümsüzleştiren Çelenk, Elverdi'nin ölümü üzerine 'bir insanın yemek yerken boğularak ölmesi dramatik bir son. Ancakbu kişi üç fidanı, gözünü kırpmadan idam sehbasına göndermiş ve yaşadığı sürece bu kararıyla övünmüş bir kişi ise, boğularak can vermesi dramatik gelmiyor' dedi ve ekledi; 'ölenin arkasından konuşulmaz ama, ben kendi adıma rahmetliyi iyi bilmezdim.'ÖBÜR TARAFTA İŞİ ZORÇelenk, idamların hesabının sorulmamasını bir türlü yüreğine sindiremediğini belirterek şunları söyledi; 'Deniz ve arkadaşları, tek bir cana daha kıymamışlardı. Üçünün de yürekleri, insan ve memleket sevgisiyle doluyudu. Buna rağmen acımasızca darağacına gönderildiler. Bu kararın en önemli mimarı Ali Elverdi'nin ellerinde üç gencin kanı var. Ellerindeki kanla, hesap vermeden gitti. Bundan 38 yıl önce yaşananlara tanıklık eden bir kişi olarak, bu kanın hesabının adalet önünde sorulmamasını kabul monash.pwılmıyorsam kendisini 'inançlı bir insan' olarak tanımlıyordu. Yani ahiret inancı vardı. Eğer öte tarafta hesap veriliyorsa, Elverdi'nin işi oldukça zor. Yaptıklarının hesabını nasıl verecek çok merak ediyorum.'İNSANLIK SUÇU İŞLEDİGezmişler'in yargılanmalarından infazlarına kadar bütün sürece tanıklık eden Halit Çelenk idamları 'cinayet' olarak niteliyor; 'Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam kararının bir tek adı vardır; o da cinayettir Ali Elverdi o kararı verirken, hukuku, adaleti değil, sadece emirleri uyguladı. Denizler'in 'idam' edilmesi, tarihe bir utanç, insanlık suçu ve hukuk cinayeti olarak yazılmıştır.'İNFAZLAR İŞKENCEYE DÖNÜŞTÜHalİt Çelenk, bugün 89 yaşında. Sekiz yıldır kanser ve astım tedavisi görüyor. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın, 38 yıl önce Ankara Ulucanlar Cezaevi'nde darağacına gidişlerine avukat Mükerrem Erdoğan'la tanıklık etmişti.ÇELENK, ÜÇ YIL ÖNCEAKŞAM'a verdiği röpörtajda, 'İdam Gecesi Anıları' adlı kitabında dahi söz etmediği önemli bir ayrıntıyı paylaşmış ve Gezmiş'in idamının Aslan'a, Yusuf'un idamının ise İnan'a seyrettirildiğini açıklamıştı. İşte Çelenk'in 'de AKŞAM'da yayınlanan söyleşisinin önemli bölümleri:YUSUF DENİZ'İ İZLEDİ:Deniz odaya alınmıştı ve pencerenin tam karşısındaki koltukta oturuyordu. Deniz'in biraz sonra can vereceği darağacı, tam karşısında duruyordu. Hazırlıklar tamamlandıktan sonra Deniz'i darağacına çıkardılar. İnfaz sürerken, odaya Yusuf'u getirdiler. Yusuf, pencereden Deniz'in son nefesini verişini izledi. Yusuf infaz edilirken de, Hüseyin'i odaya getirdiler ve o da, Yusuf'un infazını saniye saniye gördü. Bunu kitabımda bile yazmadım, sadece Yusuf Aslan'ın, 'Duydum Deniz'in sesini' sözlerine yer verdim.25 DAKİKA CAN ÇEKİŞTİ:Darağacında can vermenin ne kadar süreceğini düşündüm. Deniz'in infazını unutamıyorum. Deniz'in can vermesi tam 25 dakika sürdü. 86 yıllık yaşamımdaki o çaresizliğimi anlatamam. Mükerrem'le birlikte cezaevi doktoru ile tartışmaya başladık. Bunu fark eden cellat yanımıza yaklaştı ve 'Deniz çok ağır olduğu için ip kopmasın diye çift ilmik kullandım. İnfaz, çift ilmik kullandığım için uzadı' dedi. Birkaç dakika içinde sona erecek olan infazın, çift ilmik atılarak 25 dakika sürmesinin adı da, 'işkence'dir. HAYATIMIN EN ZOR ANI:Yaşamımın en kötü zaman dilimini o dakikalarda geçirdim. Çaresizliğimi sizlere anlatamam. İdamların üzerinde yıllar geçmesine rağmen, o geceye dair her şeyi çok net hatırlıyorum. Denizler'in idamı sırasında gözümün önünden gitmeyen bir başka sahne ise, idam cezasını veren mahkemenin başkanı Ali Elverdi'nin, bir ağaca dayanarak infazları izlemesidirBANA 'KATİL ELVERDİ' DEDİLERGeçen hafta cumartesi günü yemek yerken boğularak ölen emikli Tuğgeneral Ali Elverdi, 'de yazdığı 'Bu vatana kastedenler' adlı kitabında, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idamcezasını savunmuştu; 'Sehpaya çıktıkları zaman, kelime-i şahadet getirmek yerine, 'yaşasın Marksizim, Leninizm yüksek ideolojisi. Kahrolsun emperyalizm. Yaşasın bağımsız Türkiye. Yaşasın Kürt ve Türk halkları' diye bağırdılar. İşte bu beyni yıkanmış militanlar, ölüm sehpasında dahi komünizm propagandası yapıyor ve arkasından gelecek olanlara cesaret vermek istiyorlar. Onları astığımız için, Türk Ceza Kanunları'nı millet adına muhakeme ederek tatbik ettiğim için bana, 'katil Elverdi' diyorlar. Bana, Meclis kürsüsünden 'bizim faşitler böyledir' diye laf atıyorlar. Ben de onlara 'Bütün komünistler sizin gibidir' diyorum'
''Deniz Gezmiş idamdan sonra 52 dakika yaşadı''
Giriş Tarihi: Son Güncelleme:
Deniz Gezmiş ve iki arkadaşının idam edildiği 6 Mayıs gecesinin gazeteci tanığı eski Anadolu Ajansı muhabiri Burhan Dodanlı, 40 yıl sakladığı idam yaftalarını Ulucanlar Cezaevi Müzesi'ne bağışladı.
Ulucanlar Cezaevi'ne eşiyle birlikte gelen Dodanlı, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Arslan'ın idam edildiği gece uzun uğraşlar sonucu aldığı idam yaftalarını Altındağ Belediye Başkanı Veysel Tiryaki'ye verdi.
İdam yaftalarını Dodanlı'nın elinden alan Tiryaki, ''Millet olarak hafızaları silmek için, geçmişten gelen izleri yok ediyoruz, yakıyoruz. Sizin 40 yıl boyunca bu yaftaları muhafaza etmemiz son derece önemlidir. Sadece bugün sizin getirdiğiniz bu yaftaların sahipleri değil şuan altında bulunduğumuz bu çınarın altında birçok kişi idam edildi. Ogün idam suçu olan bugün suç olarak dahi görülmüyor. Herşeyden önce sizlere bu duyarlılığınızdan dolayı teşekkür ediyoruz'' diye konuştu.
Dodanlı'da gece sokağa çıkmanın bile yasak olduğu bir ortamda çok zor şartlarda, idam anlarına tanıklık ederek bu yaftaları Ankara 1 No'lu Sıkıyönetim Mahkemesi Başkanı Tuğgeneral Ali Elverdi'nin izniyle aldığını ve 40 yıl muhafaza ettiğini belirterek, ''Bu belgeleri bugüne kadar onlarca insan benden istedi. Ama 40 yıl boyunca sakladığım bu belgeleri kimseye vermeye yanaşmadım. Daha sonra arkadaşlarımla beraber bu belgelerin buraya Ulucanlar Cezaevi'ne ait olduğuna karar verdik. Bu belgeleri size emanet ediyorum'' ifadelerini kullandı.''İdam gecesine gazeteci olarak tanıklık ettim''
Dodanlı teslim törenin ardından AA muhabirine yaptığı açıklamada, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının davasını başından sonuna kadar 3 arkadaşıyla birlikte Anadolu Ajansı muhabiri olarak yakından izlediklerini ve idam anına tanıklık ettiklerini belirtti.
Dodanlı, süreci yakından izlemesi nedeniyle Ankara 1 No'lu Sıkıyönetim Mahkemesi Başkanı Tuğgeneral Ali Elverdi tanıştığını ifade ederek, ''Ali Paşa'ya, 'verdiğiniz karar Yargıtay ve meclisin onayından geçerse idam safhasını ajans muhabirleri olarak izleyebilir miyiz' dedim. Önce 'mümkün değil' karşılığını verdi. Sonra 'o gün idamın infaz edileceği yerin kapısına kadar gelebilirsen, söz seni içeri alacağım' dedi. Geleceğime ihtimal vermiyordu'' şeklinde konuştu.
İdam gecesi sokağa çıkma yasağı olmasına rağmen bu ana tanıklık etmek için Ulucanlar Cezaevi'ne doğru yola çıktığını anlatan Dodanlı, şöyle konuştu:
''Akşam üzeri yola çıktım. Ancak Samanpazarı'nda çevirdiler. Nereye gittiğimi sordular.'Evime gidiyorum' dedim. İlk çevirmeyi böyle geçmonash.pw çevirmeyi de geçtikten sonra komandolar tarafından yakalandım. Askerlere 'beni Ali Paşa'ya götürün ona mesajım var dedim'. Ali Elverdi kısa bir süre sonra geldi. 'Sen misin, gel, gel' dedi. İçeriye aldı beni. Sonra, bu durumdan kimseye bahsetmememi istedi. 28 yıl bahsetmedim, ajansta dahi Ali Elverdi'nin isminden kimseye söz etmedim. Sonra yılında bir televizyon programına çıkacaktım ve kendisini aradım. 'Paşam, ben televizyona çıkacağım, çok ısrar ederlerse isminizi vereyim mi' dedim. Verebileceğimi söyledi.''
''Deniz Gezmiş, infazın ardından tam 52 dakika yaşadı''
İdam gecesi Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının boynuna asılan yaftaları yine Ali Elverdi'den uzun uğraşlar sonucu aldığını dile getiren Dodanlı, ''Deniz'in odasına girdik, ona yaftadaki özeti okudular. Babasına mektup yazdı. Tabi bu idamları hızla infaz etmik istiyorlardı. Çünkü dönemin Başbakanı ve iki bakanı daha önce asılmıştı 'üçe üç' diyorlardı. İdam sehbasında Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan yaklaşık 15 dakikada hayatını kaybederken, Deniz Gezmiş, tam 52 dakika boyunca yaşadı'' dedi.
Burhan Dodanlı ayrıca sonradan o gece ve önceki süreçte yaşananları kaleme aldığı kitabından dolayı İstanbul'da 20 yıl boyunca yargılandığını ve berat ettiğini kaydetti.
Dodanlı'nın Tiryaki'ye verdiği Deniz Gezmiş'in yaftasında şu ifadeler yer alıyor:
''Deniz Gezmiş, Ankara 1'Nolu Askeri Mahkemesi'nin tarih ve esas karar sayılı hükmü ile TCK maddesi uyarınca ölüm cezasına mahkum edilmiştir.''
ARKADAŞINA GÖNDER
''Deniz Gezmiş idamdan sonra 52 dakika yaşadı''