Deniz Mühendishanesi

Yeni tarih ders kitaplarında Mühendishane-i Bahri Hümayun (Deniz Mühendishanesi) ile Mühendishane-i Berri Hümayun’u (Kara Mühendishanesi) kuran padişahlar ve kuruluş tarihleri yönünden çelişkili ifadeler vardır.

Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi ders kitabında Mühendishane-i Bahri Hümayun’un I. Abdülhamid tarafından açıldığı şu şekilde belirtilmektedir:

“I. Abdülhamid Dönemi’nde ise deniz mühendishanesi açılarak yenileşme çalışmaları devam ettirilmiştir.”[1]

Tarih 11ders kitabında ise bu okulun III. Mustafa’nın açtığı vurgulanmaktadır:

“III. Mustafa, Osmanlı Devleti’nin 1770 Çeşme Bozgunu’nda kaybettiği deniz gücünü tekrar kazanılabilmesi için deniz subayı ve mühendisleri yetiştirmek amacıyla ‘Mühendishane-i Bahri-i Hümâyun’ adındaki askerî okulu İstanbul Kasımpaşa’da açtı (1773).

Osmanlı Devleti, kara ordusuna subay ve teknik elemanlar yetiştirmek üzere III. Selim Dönemi’nde İstanbul Hasköy’de Mühendishane-i Berri-i Hümâyun adında bir okul açtı (1795).”[2]

Geçen yılın Tarih 11ders kitabında ise Mühendishane-i Berr-i Hümayun’u da III. Mustafa’nın açtığı şu şekilde belirtilmişti:

“III. Mustafa Dönemi’nde ordunun subay ihtiyacının karşılanması için 1773’te Deniz Mühendislik Okulu (Mühendishane-i Bahr-i Hümayun) ve 1775’te Kara Mühendislik Okulu (Mühendishane-i Berr-i Hümayun) açıldı.”[3]

Fakat aynı kitabın başka bir yerinde 1775’te Mühendishane-i Berr-i Hümayun’un değil Mühendishane-i Bahri Hümayun’un açıldığı, Mühendishane-i Bahri Hümayun’un I. Abdülhamit, Mühendishane-i Berri-i Hümayun’un ise III. Selim tarafından açıldığı belirtilerek yukarıdaki cümlelerle çelişilmektedir:

“I. Abdülhamit Dönemi’nde 1775’te donanmanın subay ihtiyacını karşılamak üzere Mühendishane-i Bahri Hümayun hizmete girdi. III. Selim Dönemi’nde, 1795’te devletin subay ihtiyacını karşılamak üzere ‘Mühendishane-i Berri-i Hümayun’ (Kara Mühendishanesi) kurulmuştur.”[4]

Yine kitabın başka bir yerinde Osmanlı’da modern resim sanatına dair ilk gelişmelerin Mühendishane-i Bahri Hümayun (1775) ve Mühendishane-i Berri Hümayun (1795) gibi asker ressamların yetiştiği okulların açılmasıyla görüldüğü belirtilerek Mühendishane-i Bahri Hümayun’un açılış tarihi olarak 1775 belirtilmiştir.[5]

İslam Kültür ve Medeniyeti dersi kitabında da Mühendishane-i Bahri Hümayun’un açılış tarihi olarak 1775 göstertilmiştir.:

“Günümüzdeki İstanbul Teknik Üniversitesi ve Deniz Harp Okulu’nun temelleri olan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun, Osmanlı Devleti’nde 1775’te batılı tarzda kurulan ilk mekteptir.”[6]

Hem farklı kitaplarda hem aynı kitap içinde bu okulların açılışını farklı padişah ve tarihlere dayandırılması; MEB’in kitaplar arasında eşgüdüm sağlamadığını gösteriyor. Sadece MEB değil birçok kaynakta durum budur.

Çeşme önlerinde Rus donanmasının 1770’te Osmanlı donanmasını yok etmesi üzerine “Tersane Hendesehanesi” adını taşıyan bir okul; 1773 yılında III. Mustafa zamanında Mühendishane-i Bahri Hümayun adıyla kurulmuştur. Çoğunlukla gemi kaptanlarının eğitim gördüğü okulda geometri ve seyir dersleri gösterilmiştir. 1782 yılında, tersanedeki hendesehanenin dar olması ve ihtiyacı karşılamaması nedeniyle, tersane sahasında birkaç odalık yeni bir mühendishane binası yaptırılmıştır. Okul, Mühendishane-i Bahri-i Hümayun adı ile 22 Ekim 1784'te yeni binasında faaliyete başlamıştır.[7]

Mühendishane-i Bahri-i Hümayun’un temeli Hendesehane’dir. Sadece bina ve yerin darlığından dolayı genişleterek yeni adla eğitime devam etmiştir.

Mühendishane-i Berri Hümayun (Kara Mühendishanesi) ise, 1795 yılında topçu ve istihkam subayı yetiştirmek üzere açılmıştır.[8]

[1] Demirhan Yılmaz, Hakan Duran, İdris Köse, Ortaöğretim Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 DersKitabı, MEB Devlet Kitapları, Ankara, 2018, s.45.

[2] Ali Laçin, Bedrihan Önal, Bülent Demir, Erdal Erdem, Mikail Kaplan, Murat Arıca, Salih Gündoğdu, Veli Aydemir, Yahya Karakaya, Yusuf Çakmak, Ortaöğretim Tarih 11 Ders Kitabı, MEB Devlet Kitapları, Ankara, 2018, s.148.

[3] Akın Sever, Dursun Sağdış, Hasan Özkaya, Mehmet Köseoğlu, Tayyibe Çolak, Yasemin Okur, Ortaöğretim Tarih 11 Ders Kitabı, MEB Devlet Kitapları, Ankara, 2017, s.82.

[4] Age, s.188-189.

[5] Age, s.224.

[6] Enver Çakmak, Nurullah Abalı, Vahdettin Işık, Şeref Akbaba, Mahmut Aytekin, M. Cüneyt Ancın, İslam Kültür ve Medeniyeti, MEB Devlet Kitapları, 4. Baskı, Ankara, 2018, s.79.

[7] Erişim tarihi 27.09.2018, https://www.dho.edu.tr/sayfalar/00_Anasayfa/01_Sabitler/tarihce/tarihce.html.

[8] Erişim tarihi 27.09.2018, http://kho.edu.tr/hakkinda/tarihce.html.

Mustafa Solak

Odatv.com

Mühendishane-i Bahr-i Hümâyûn(Türkçe: İmparatorluk Deniz Mühendishanesi)^[1] (Osmanlıca: مهندسخانۂ بحرئ همايونOsmanlı İmparatorluğu döneminde, 1773^[1] yılında III. Mustafa zamanında tersane ve donanmanın geliştirilmesi ve de tersane halkının eğitilmesi amacıyla açılmış teknik okuldur. Okulda sınıflara ilk defa tahta ve sıra konulmuştur. Bir okul matbaası kurulmuş ve ders kitapları basılmıştır.

1774 yılında vefat eden III. Mustafa'nın son ve en önemli icraatlarından biri olan ve bir tersane gözü içerisinde “Hendese Odası” adıyla bir sınıf olarak açılan okul; 1782 yılında PadişahI. Abdülhamit döneminde Mühendishane-i Bahr-i Hümâyûn adını almıştır. İstanbul Teknik Üniversitesi ve Deniz Harp Okulu ile Deniz Lisesi, bu kurumun içinden ayrılarak eğitime devam etmiştir.

Türk eğitim tarihinde modern anlamda ilk defa kurulan bu mektebin açılmasında 1768’de başlayan Rus savaşında, Osmanlı ordusunun teknik açıdan zafiyet içinde bulunmasının önemli rolü vardır. Savaş sırasında topçuluğun çağdaş hale getirilmesi çalışmaları ehemmiyet kazanmış ve bu arada Ekim 1772’de, bir yıl kadar hizmet veren bir topçu mektebi açılmış olmakla beraber bunun savaşın seyri üzerinde etkisi görülmemişti. 1770 tarihinde gerçekleşen Çeşme Deniz Muharebesi’nden sonra donanmanın yeniden yapılanması girişimleri de kalıcı ve semereli olmamıştı. Eğitilmiş kadrolara duyulan ihtiyaç bir deniz mühendishanesi açılmasını kaçınılmaz kılmıştı.

Okulun resmi açılış tarihi 1773 olarak kabul edilmekle beraber Toderini’nin belirttiği bu tarih yanıltıcı olduğuna yönelik birtakım referanslar bulunmakla beraber, Baron de Tott’un hâtıratında konuyla ilgili anlatımın tahlili neticesinde bunun doğru olamayacağı ortaya atılmıştır.^[2] Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun’un açılışı Fransız arşiv belgelerine göre 29 Nisan 1775 tarihindedir. Mühendishânenin ilk hocalarından Cezayirli Seyyid Hasan Hoca da yazmış olduğu bir risalenin önsözünde bu hususu teyit etmekte ve açılışının I. Abdülhamid zamanında ve Sadrazam Derviş Mehmed Paşa’nın üçüncü sadâreti döneminde yani Temmuz 1775’te olduğunu belirtmektedir. Hatta az sayıdaki talebeyi gayrete getirmek üzere 15 Temmuz’da bunlara birer nişan verildiği tespit edilmiştir.^[3]

Fransızca kaynaklarda “Ecole de Théorie” veya “Ecol de Mathématiques”, Türkçe kaynaklarda “Hendesehâne” yahut “Hendese Odası” olarak geçen ve Tersane’de gemilerin çekildiği boş bir hangarda açılan okul, içlerinde ileri yaşlarda olanların da bulunduğu az sayıda talebeyle eğitime başladı. Baron de Tott’un imtihandan geçirerek seçtiği ilk öğrenciler genelde ibtidaî riyâziye bilgisine sahip eski kaptanlardan, bunların veya yüksek rütbeli bazı memurların çocuklarından oluşuyordu. Gerekli bazı kitaplar ve aletler Paris’ten getirtilmişti. İlk aylarında Fransız hocalarından Gilles Jean-Marie Brazzer de Kermovan tarafından matematik ağırlıklı bir eğitim verilmekte olan okulda kısa bir zaman sonra devletin eğitilmiş denizcilere olan ihtiyacından dolayı ve Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın da isteğiyle ders müfredatında deniz mühendisliği, hendese ve coğrafya bilimlerine ağırlık verilecek şekilde değişiklik yapıldı. 1776 yılı başlarında okulun nizamnamesi hazırlanarak yürürlüğe konuldu. Bir hoca ve yardımcısıyla bir alet muhafızından oluşan üç kişilik maaşlı bir kadro tayini yapılan okula on talebe kaydedildi. Daha sonraları tersane kâtiplerinden ve diğer hevesli olanlardan oluşan ve dersleri dışarıdan takip eden elliye yakın müdaviminin de bulunduğu anlaşılmaktadır.

Kaynakça[değiştir

KPSS 2022: Mühendisi Bahri Hümayun’u kim kurdu sorusunun yanıtı nedir?

2022 KPSS Lisans sınavı bugün gerçekleşti. İlk oturum sonrasında soruların yanıtları sosyal medyada ve internette araştırılmaya başlandı. KPSS 2022'de çıkan "Mühendisi Bahri Hümayun'u kim kurdu?" sorusunun yanıtı açıklandı. İşte, KPSS tarih sorusunun merak edilen yanıtı…

KPSS 2022: MÜHENDİSİ BAHRİ HÜMAYUN’U KİM KURDU?

KPSS Lisans sınavında çıkan tarih sorusunun yanıtı merak ediliyor. “Mühendisi Bahri Hümayun’u kim kurdu?” Osmanlı döneminde III. Mustafa zamanında (1773 yılı) tersane ve donanmanın geliştirilmesi ve halkın eğitilmesi adına kurulan Mühendisi Bahri Hümayun o dönemin teknik okuluydu.

2022 KPSS sorusunun yanıtı ise  III. Mustafa idi.

İmparatorluk Deniz Mühendishanesi, orijinal adıyla Mühendishane-i Bahr-i Hümâyûn, 1773 yılında Osmanlı Padişahı III. Mustafa zamanında kurulmuştur. 

O dönem Hendese Odası adıyla bir sınıf olan okul, 1782 yılında 1. Abdülhamit döneminde Mühendisi Bahri Hümayun adını almıştır.

Türk eğitim tarihinde daha sonraki yıllarda bu okul İstanbul Teknik Üniversitesi ve Deniz Harp Okulu ile Deniz Lisesi adıyla bu kurumdan ayrılarak eğitim hayatına devam etmiştir.

Türk tarihinde ilk kez modern anlamda bir okul kurulmuş, buna da 1768 Rus savaşı vesile olmuştur. Osmanlı ordusunun teknik açıdan güç kazanması adına kurulan Mühendishanei Bahri Hümayun, Hendese-i Mülkiye, Mühendis Mekteb-i Âlîsi, Yüksek Mühendis Mektebi ve İstanbul Teknik Üniversitesi olarak isim değiştirmiştir.

#kpss 2022, ııı mustafa, KPSS, kpss mühendisi bahri hümayun, mühendisi bahri hümayun, 1 abdülhamit, Mühendishanei Bahri Hümayun

nest...

68550 68551 68552 68553 68554

oksabron ne için kullanılır patates yardımı başvurusu adana yüzme ihtisas spor kulübü izmit doğantepe satılık arsa bir örümceğin kaç bacağı vardır