Mehmet Mucahit CEYLAN- Elif FİLİZ/DİYARBAKIR, (DHA)- KÜTAHYA'dan, Diyarbakır'a gelerek HDP il başkanlığı önündeki oturma eylemine katılan Hatice Levent, 4 yıl önce terör örgütü tarafından kaçırılan üniversite öğrencisi kızı Fadime'yi, alyansını satarak okuttuğunu söyledi. Kütahya’da yaşayan Hatice Levent'in Bitlis'te üniversite okuyan, o tarihte 18 yaşında olan kızı Fadime, yılında, terör örgütü PKK tarafından kaçırıldı. Kızından bir daha haber alamayan gözü yaşlı anne, 22 Eylül günü Diyarbakır'a gelerek HDP il binası önündeki oturma eylemine katıldı. Kızı Fadime'nin kaçırılmasından sonra zor günler yaşadığını anlatan anne Levent, çocukları PKK tarafından kaçırılan ailelerin, HDP önünde bir araya gelmesi gerektiğini söyledi. Anne Levent, "Kızımı okutmak istedim. Bitlis'e gitti. Bitlis'ten onu götürdüler. Yavrumu çok özledim. Fadimem, dizimin dibine gel, kardeşlerin seni çok özlüyor. Ben seni çok özeldim. Bittik, ciğerimi kopardılar. Sensiz bir lokma ekmek bile yiyemiyorum. Ne olur, bize gel. Anneler, evlatlarıyla kavuşsun. Yavrularımızı istiyoruz. Analara da sesleniyorum; Kardeşlerim gelin, duvarların arasında ağlamanın hiçbir faydası yok, korkmayın. Binanın (HDP) önüne gelin. Analar olarak sesimizi duyuralım. Fadimem, hani okuyup bana bakacaktın, kolumdan tutacaktın? Ne olur, dizimin dibine gel. Tatlı kuzum. Ben seni ne yokluklarla büyüttüm. Onlar (teröristler) için büyütmedim" dedi. 'KAZADA ÖLEN BABASI CEKETİNİ SATIP, OKUTACAĞINI SÖYLEMİŞTİ' Fadime'yi çok zor şartlarda okuttuğunu ifade eden gözü yaşlı anne, eşini trafik kazasından kaybettikten sonra, kızının okul masrafları için alyansını sattığını söyledi. İki yıl önce kızının öldüğüne dair internette bilgi paylaşıldığını ancak kendisinin buna inanmadığını belirten Hatice Levent, sözlerini şöyle sürdürdü: "Babası kazada öldükten sonra Fadimem 'Beni kim okutacak?' dedi. 'Ben varım yavrum' dedim. Parmağımdaki alyans yüzüğümü satıp, çantasına koydum. 'Ben seni okutacağım' dedim. Yavrum Bitlis'e gittiğinin 2'nci yılında onu benden kopardılar. Arkadaşları onu kuyunun dibine attı. Bu dünyada da ebedi dünyada da yerleri hiç olmasın. Ben yavrumu istiyorum. Çok hastayım. Kızımın öldüğünü internette yayınlamışlar ama ben inanmıyorum. Fadimem, beni duyuyorsan dizimin dibine gel. Senin yerin benim dizimin dibi. Bu vatan hepimizin, bu bayrak hepimizin. Kimseyle kavgamız yok. Bir gün televizyonu izlerken, ailelerin HDP önünde olduklarını öğrendim. Kuş olup uçarak geldim. Ailelerin yanında olmak istedim. Fadimem için geldim buraya. Babası ceketini satıp, onu okutacağını söylemişti. Ben onun sözünü yerine getirdim. Hayallerimi çaldılar, ciğerimi kopardılar. Fadimemi istiyorum, onu bana verin. Fadimem, arkadaş kurbanı oldu. O karıncayı bile incitmezdi."
FOTOĞRAFLI
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı ve Özellikleri (Akımlar Şairler Yazarlar)
Cumhuriyetin ilk yıllarında ölen bazı sanatçılar dışında Milli Edebiyatçılar, Beş Hececiler ve Bağımsızlar olarak ele aldığımız şair ve yazarlar sanat hayatlarına Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında da devam etmişlerdir.
Cumhuriyetin kuruluşuyla (İkinci Dünya Savaşı) yılları arasında eser veren şair ve yazarlar genellikle daha önceki Milli Edebiyat akımının etkisinde tam anlamıyla yerli ve halka doğru ; veya Batının, özellikle Fransız edebiyatının etkisinde kişisel yollarında yürümüşlerdir.
ten a kadar devam eden dönemde Kurtuluş Savaşının yarattığı birliğin, yapılan inkilaplar ve reformların etkisiyle sanatçılar memleket edebiyatı anlayışıyla Anadoluya yönelir.
Cumhuriyet dönemi eselerlerinde öz Türkçecilik anlayışının da etkisiyle genel olarak açık ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
Anadolu, doğal güzellikleri, insanı, sosyal hayatı ve folkloruyla edebi eserlere yansımış, Türk tarihi ve Atatürkle ilgili konular ağırlık kazanmış, lı yıllardan sonra ise bireysel duygu ve sorunlar da ele alınmıştır.
Dünyaya açılma ve çağdaşlaşma çabaları edebiyatı da etkilemiş; Dünya edebiyatı daha yakından takip edilmiştir: Dünya edebiyatıyla kurulan bağlar sonucunda; toplumsal gerçekçilik, varoluşçuluk, dışavurumculuk, gerçeküstücülük, gelecekçilik gibi akımların etkisinde ürünler verilmiştir.
İlk yıllarda genellikle Halk edebiyatı nazım şekilleri ve hece ölçüsü kullanılmış; lı yıllardan sonra ise serbest şiir yaygınlaşmış, aruz ölçüsünü sürdürenler oldukça azalmıştır.
Roman ve hikayelerde toplumsal ve kültürel farklılıklar, ülke ve toplum sorunları, Kurtuluş Savaşı, eski-yeni çatışması, köy ve kasaba insanın çelişkileri, tarihi konular, yanlış Batılılaşma konuları ağırlıkla işlenmiştir.
Tiyatro, yeni Cumhuriyetin ilkelerini halka aktarmada bir araç olarak hızla yaygınlaşmaya başlamıştır; çocuk tiyatrosu çalışmaları yapılmış, kadınlar sahnede daha çok yer almaya başlamış, Devlet Konservatuarı açılmıştır.
Şiir, deneme, eleştiri, edebiyat tarihi alanlarında Cumhuriyet döneminde büyük ilerlemeler kaydedilir, önemli eserler verilir.
Özellikle lu ve lı yıllarda yeni akımlar ve topluluklar oluşmuştur: Yedi Meşaleciler, Birinci Yeniciler (Garipçiler), Maviciler, İkinci Yeniciler, Toplumsal Gerçekçiler
Ayrıca bakınız ⇒
Ayrıca bakınız ⇒ Sonrası Türk Edebiyatı ve Özellikleri
CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA EDEBİYAT TOPLULUKLARI
BEŞ HECECİLER
Hecenin beş şairi adıyla da anılan bu sanatçılar milli edebiyat akımından etkilenmiş ve şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmışlardır.
Şiirde sade ve özentisiz olmayı ve süsten uzak olmayı tercih etmişlerdir.
Beş Hececiler şiire birinci dünya savaşı ve milli mücadele döneminde başlamışlardır.
Beş Hececiler ilk şiirlerinde aruz veznini kullanmışlar daha sonra heceye geçmişlerdir.
Şiirde memleket sevgisi, yurdun güzellikleri, kahramanlıklar ve yiğitlik gibi temaları işlemişlerdir.
Hece vezni ile serbest müstezat yazmayı da denediler.
Mısra kümelerinde dörtlük esasına bağlı kalmadılar yeni yeni biçimler aradılar.
Nesir cümlesini şiire aktardılar ve düzyazıdaki söz dizimini şiirlerde de görülmesi beş hececiler de çok rastlanan bir özelliktir.
Beş Hececiler şu sanatçılardan oluşmuştur: Faruk Nafiz Çamlıbel, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon
Ayrıca bakınız ⇒ On Hececiler
YEDİ MEŞALECİLER
Yedi Meşalecilerin üyeleri: Kenan Hulisi Koray (Öykücü), Sabri Esat Siyavuşgil,Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır, Muammer Lütfi Bahşi, Vasfi Mahir Kocatürk, Cevdet Kudret Solok.
de Yedi Meşale adlı ortak bir kitap yayımlayan biri öykücü, altısı şair yedi kişinin oluşturduğu bir topluluktur.
Sanat için sanat anlayışını savunmuşlar, samimiyeti ve içtenliği öne çıkaran bir sanat istemişlerdir.
Beş Hececilerin sürdürdüğü memleketçi edebiyat anlayışına tepki duymuşlar, sanatta Batılı ilkelerin savunucusu olmuşlardır.
Hece ölçüsüyle özellikle Verlaine, Mallerma gibi Fransız sembolistlerini örnek alarak şiirler yazmışlardır.
Anadoluyu yurtseverlik anlayışıyla anlatmayı düşünmüşlerdir; ancak pek başarılı olamamışlardır.
Yedi Meşaleciler de Fecr-i Aticiler gibi etkin olamamışlar; Meşale adlı dergiyi sekiz sayı yayımladıktan sonra dağılmışlardır.
GARİPÇİLER (I. YENİCİLER)
Garip Akımı Temsilcileri: yılına kadar gelen bütün şiir anlayışına karşı çıkan Orhan Veli, Oktay Rıfat Horozcu, Melih Cevdet Andaydır.
Garip Akımı, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının belki de bütün Türk edebiyatının en farklı gurubu olarak edebiyat tarihinde yer almışlardır. Akım, üç şairin de ortak yayımladıkları Garip adlı şiir kitabıyla başlamıştır. Şiir ve edebiyat hakkındaki düşüncelerini kitabın girişinde Orhan Veli tarafından (imzası olmamakla birlikte) yazıldığı düşünülen Garip Bildirgesi ile ortaya koymuşlardır.
Sürrealizmden etkilendikleri yönler vardır.
Şiirimizde en köklü değişimleri yapmışlardır.
Şiirde ölçü ve uyağı gereksiz görmüşler, serbest şiir örnekleri vermişlerdir.
Süslü ve sanatlı şiire, şairaneliğe tepki göstermişlerdir.
Sokaktaki insanın, halkın konuştuğu dille şiirler yazdılar.
Şiirde espriyi, nükteyi kullandılar ve şaşırtmaya dayalı şiirler yazdılar.
Günlük hayattaki her konunun şiirde yer alması gerektiğini savundular.
Şiiri duygudan çok akla yakın bir sanat olarak gördüler.
Toplumsal aksaklıkları şiirin doğal akışını bozmadan ve bir mesaj iletme kaygısı duymadan yansıttılar.
de Orhan Velinin ölümüyle akımın diğer sanatçıları Oktay Rıfat ve Melih Cevdet zamanla farklı şiirlere yöneldiler.
İKİNCİ YENİCİLER
İkinci Yeniciler, lerde Garip akımına tepki olarak çıkmıştır. den sonra Garip akımını takip eden gençlerin özentili, kötü örneklerinin hakim olduğu bir ortamda, Garipe karşı doğmuş bir harekettir.
lerin başlarında Yeditepe ve Pazar Postası gibi dergilerde birbirinden habersizce şiir yayımlayan şairler arasında görülen ortaklık İkinci Yeni adını almıştır.
Şiirin düşürüldüğü basitliğe son vermek amacıyla ortaya çıkmıştır.
Cemal Süreyya, İlhan Berk, Edip Cansever, Turgut Uyar, Ece Ayhan, Ülkü Tamer, Sezai Karakoç bu akımın öncüleridir.
Oktay Rıfat, Perçemli Sokak kitabıyla İkinci Yeni hareketine uygun şiirler yazmıştır.
İmgeli, sanatlı bir şiir dilinden yana olmuşlardır.
Anlamın kapalı olduğu soyut bir şiiri savunmuşlardır.
Sürrealizm, Dadaizm gibi akımlardan etkilenmişlerdir.
Günlük konuşma dilinden farklı bir şiir diliyle yazmışlardır.
Sözcük ve cümle yapısının bozulduğu, yeni sözcüklerin türetildiği şiirleri vardır.
Ahlaki değerleri, folkloru, şiirde bir hikaye anlatmayı, konuyu dışlamışlardır.
MAVİCİLER
Maviciler, Atilla İlhanın yıllarında çıkardığı derginin adı olan MAVİnin etrafında toplanan Ferit Edgü, Orhan Duru, Özdemir Nutku, Ahmet Oktay, Demirtaş Ceyhun, Demir Özlü ve Tahsin Yücel gibi sanatçıları oluşturduğu guruptur. Bu sanatçılar, Garip Akımına ve Orhan Veliye karşı çıkmış, şairane bir sanat anlayışının temsilcisi olmuşlar.
Daha sonra mavi dergisi Özdemir Nutkunun yönetimine geçti ve Atilla İlhanın savunduğu toplumsal geçekçiliğin (sosyal realizm) sözcüsü oldu. Dergi Nisan da çıkan sayıdan sonra (son mavi) kapatıldı.
Şiirin basit olamayacağını zengin benzetmeli, içli, derin olması gerektiğini savunmuşlardır.
TOPLUMSAL GERÇEKÇİLER
Bu akım; bir meseleyi, bir derdi ortaya koyarak, topluma faydalı olmak istiyordu. İlk ürünleri, Anadolu köy romancılığıdır. Konuları: işçi-ırgat hayatı,sınıf çatışmaları, grev-lokavt gibi durumlar, toprak-su kavgaları
Nazım Hikmet, Sabahattin Ali, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Aziz Nesin, Fakir Baykurt gibi sosyalist bir dünya görüşüne uygun olarak toplumcu eserler yazmış sanatçıların oluşturduğu bir edebiyattır.
Topluluğun Türk edebiyatında tanınmasında ve yaygınlaşmasında Nazım Hikmetin büyük bir etkisi vardır.
Topluluk üyeleri edebiyatın hemen hemen bütün türlerinde toplumu bilinçlendirme amacıyla eserler yazmışlardır.
Serbest şiiri Garipçilerden de önce kullanan Toplumsal Gerçekçiler, roman ve hikayelerde de yalın bir dille daha çok köylü ve işçi sorunlarını ele almışlardır.
Toplumcu Gerçekçi yazarlardan bazıları:
Kemal Tahir: Konularını cezaevi yaşantılarından, Kurtuluş Savaşından, eşkıya menkıbelerinden aldı. Gerçek bir Anadolu romanı oluşturdu. Eserleri: Roman: Yorgun Savaşçı, Devlet Ana
Orhan Kemal: Hayatına girmiş yüzlerce kişinin kader ve direnişlerini yazdı. Sürükleyicilik, doğallık, gerçeklik eserlerinin özelliğidir. Eserleri: Roman: Murtaza, Hanımın ÇiftliğiTiyatroKoğuş
Yaşar Kemal: Genellikle Çukurova insanının hayat savaşlarını şiirli bir dille yazdı. Tezli romanı savunur. Folklor unsurları ve güçlü doğa tasvirleri görülür. Eserleri: Roman:İnce Memet, Yer Demir Gök Bakır, Teneke
Fakir Baykurt: İçinde doğup yetiştiği köylülerin hayatını yazmıştır. Eserleri: Roman: Yılanların Öcü, Tırpan, Kara Ahmet DestanıHikaye: Can Parası.
Aycıca bakınız ⇒ Toplumcu Gerçekçi Edebiyatın Özellikleri nedir?
HİSARCILAR
Hisarcılar: Munis Faik Ozansoy, İlhan Geçer, Mehmet Çınarlı, Gültekin Samanoğlu, Mustafa Necati Karaer, Turgut Özakman, Yavuz Bülent Bakiler, Bekir Sıtkı Erdoğan
lerde Hisar dergisi etrafında toplanan sanatçıların oluşturduğu topluluktur.
Garipçilere tepki göstermişler ve milli duyguları manevi değerleri öne çıkaran bir edebiyattan yana olmuşlardır.
Ölçü, uyak gibi klasik edebiyat öğelerini kullanarak, aşk, doğa ve vatan sevgisi gibi konuları işlemişlerdir.
CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA BAZI ÖNEMLİ SANATÇILAR
ABDÜLHAK ŞİNASİ HİSAR ()
İstanbulun lüks semtlerini ve Boğaziçinı, eski aşklarını, eğlencelerini anlatmıştır.
Anlaşılır bir dille, anı, makale, öykü ve romanlar yazmıştır.
Anıları ve CHP roman yarışmasında () üçüncü olan Fehim Bey ve Biz adlı romanı önemli eserleridir.
ESERLERİ: Anı: Boğaziçi Mehtapları, Boğaziçi Yalıları, Geçmiş Zaman Köşkleri, İstanbul ve Pier Loti Roman: Fehim Bey ve Biz
MİTHAT CEMAL KUNTAY()
Milli edebiyatçıların dil anlayışlarına uygun olarak hem heceyle hem de aruzla epik şiirler yazmıştır.
Şiirleri dışında önemli eseri Üç İstanbul adlı romanıdır.
ESERLERİ: Şiir: Türkün Şehnamesi Roman: Uç İstanbul
KEMALETTİN KAMU ()
Vatan sevgisini, aşk ,gurbet ve doğa sevgisini işlediği şiirleriyle tanınır. Bingöl Çobanları adlı pastoral şiıri oldukça ünlüdür.
ESERLERİ Şiir: Gurbet, Bingöl Çobanları
BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR ()
Halk şiiri biçim özellikleriyle şiirler yazmıştır.
Atatürke ve cumhuriyete olan sevgisini anlatmıştır.
Ankaralı Aşık Ömer takma adıyla şiirler de yazmıştır.
ESERLERİ: Şiir: Erciyesten Kopan Çığ, Burada Bir Kalp Çarpıyor, Benden İçeri
ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI ()
Hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
Anadoluyu, tarihi, deniz güzelliklerini işlemiştir.
ESERLERİ: Şiir: Deniz Sarhoşları, Yayla Dumanı, Sarıkız Mermerleri
AHMET HAMDİ TANPINAR ( )
Şiir, öykü, roman, edebiyat tarihi, makale, deneme alanlarında eserler vermiştir.
Eserlerinde Doğu-Batı çatışması, rüya ve zaman kavramları, geçmişe özlem, mimari ve musiki öne çıkar.
Ne içindeyim zamanın! Ne de büsbütün dışında dizeleri onun zamanı kavrayışının özünü vermektedir.
Bursada Zaman şiiri geniş bir kesim tarafından sevilmiştir.
Ahmet Haşimin özellikle de Yahya Kemalin etkisinde kalmış, sembolizmden etkilenmiştir.
Romanlarında psikolojik tahlillere önemle eğilen yazarın; kendine has bir üslubu vardır.
Yazarlığı dışında İstanbul Üniversitesinde edebiyat profesörlüğü, milletvekilliği de yapmıştır.
Beş Şehir adlı önemli deneme kitabında Ankara, Erzurum, Bursa, Konya ve İstanbulu anlatmıştır.
Huzur romanı, aşkı, psikolojiyi ve Doğu Batı karşıtlığını içerir; roman kişilerinin adlarının verildiği dört bölümden oluşur : İhsan, Nuran, Suat ve Mümtaz.
ESERLERİ: Şiir: Bütün Şiirleri Romanları: Mahur Beste, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Huzur, Sahnenin Dışındakiler, Aynadaki Kadın Öykü: Abdullah Efendinin Rüyaları, Yaz Yağmuru Deneme: Beş Şehir; Yaşadığım Gibi Makale- inceleme: Yahya Kemal, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Üzerine Makaleler
AHMET MUHİP DRANAS ( )
Şiirleriyle tanınmakla birlikte tiyatro eserleri de vardır.
Fransız sembolizmiyle Türk şiir geleneğini başarıyla kaynaştırmıştır.
Hece ölçüsüyle biçimsel mükemmelliğe önem verdiği şiirler yazmıştır.
Aşk, insanın iç dünyası gibi bireysel duyguları işlemiştir.
Kar, Olvido, Ağrı ve Fahriye Abla şiirleriyle sevilmiştır.
ESERLERİ: Şiir: Şiirler Oyun: Gölgeler, 0 Böyle İstemezdi
NECİP FAZIL KISAKÜREK ( )
Şiirleri ve tiyatrolarıyla ün kazanmış usta bir yazardır.
Büyük Doğu ve Ağaç dergilerini çıkarmıştır.
Fransız sembolistlerinden ve halk şiirinden yararlanarak heceyle kendine has, başarılı şiirler yazmıştır.
İlk dönem şiirlerinden sonra mistik konuları, madde ve ruh ilişkisini, insanın evrendeki yerini konu edinen şiirler yazmıştır.
Kaldırımlar şiiriyle geniş bir kesim tarafından tanınmış ve sevilmiştir.
Şiirlerini Çile başlığı altında bir kitapta toplamış ve bu kitapta şiir anlayışını düzyazı olarak anlatmıştır.
ESERLERİ: Şiir: Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Sonsuzluk Kervanı, Çile Oyun: Tohum, Bir Adam Yaratmak, Künye, Sabırtaşı, Para, Nam-ı Diğer Parmaksız Salih, Reis Bey, Yunus Emre, Abdülhamit Han, Ahşap Konak Öykü: Hikayelerim Roman: Aynadaki Yalan Anı: Yılanlı Kuyudan
ARİF NİHAT ASYA ( )
Bayrak Şairi olarak bilinir.
Hece ve aruzu kullandığı şiirlerin yanı sıra serbest şiirler de yazmıştır.
Dini ve milli duyguları, kahramanlıkları sade bir dille şiirleştirmiştir.
Rubai türünün son ustalarındandır.
ESERLERİ: Şiir: Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor, Kıbrıs Rubaileri, Köprü Mensur Şiir: Yastığımın Rüyası, Ayetler Düzyazı: Kanatlar ve Gagalar, Terazi Kendini Tartmaz
TARIK BUĞRA ( )
Öykü, roman, deneme ve tiyatrolarıyla tanınır.
Öykü ve romanlarında Türk toplumunun tarihine yönelmiştir.
Psikolojik öğelere yer vermiştir.
Kurtuluş Savaşı yıllarını anlattığı Küçük Ağa ve Osmanlı devletinin kuruluşunu anlattığı Osmancık romanlarıyla tanınır.
ESERLERİ: Roman: Küçük Ağa, Küçük Ağa Ankarada, Osmancık, Firavun İmanı, Ibişin Rüyası Öykü: Yarın Diye Bir Şey Yoktur, Siyah Kehribar, Oğlumuz
ZİYA OSMAN SABA ( )
Yedi Meşaleciler içinde şiiri uzun soluklu olarak sürdüren tek kişidir.
Hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerin yanında serbest şiirleri de vardır.
Şiirlerinde çocukluğa özlem, anılar, ev ve aile sevgisi konuları öne çıkar.
Öykülerinde de ağırlıklı olarak anılarından hareket etmiştir.
ESERLERİ: Şiir: Sebil ve Güvercinler Öykü: Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi, Değişen İstanbul
YAŞAR NABİ NAYIR ( )
Yedi Meşalecilerdendir.
Şiirleri dışında değişik türlerde eserler de vermiştir.
Varlık dergisinin kurucusu olması bakımından önem taşımaktadır.
ESERLERİ: Şiir: Kahramanlar, Onar Mısra
CEVDET KUDRET SOLOK ()
Yedi Meşalecilerdendir.
Şiirde ısrarcı olamayan yazar, edebiyat araştırmalarına yönelmiştir.
ESERLERİ: Deneme-Eleştiri: Dilleri Var Bizim Dile Benzemez Araştırma inceleme: Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman, Örneklerle Edebiyat Bilgileri
ORHAN VELİ KANIK ( )
Garip Akımının öncüsüdür.
Şiiriyle eski şiir geleneğini yıkmış bir şairdir.
Şiirde klişelere, şairaneliğe, benzetmelere, ölçüye, uyağa vb, karşı çıkmıştır.
Sokaktaki sade vatandaşı, onların dilini kullanarak anlatmıştır.
Garip dönemi öncesinde klasik şiirler yazmış olan şair, ömrünün son yıllarında şiirlerinde halk şiirinden yararlanmıştır.
Kitabe-i Sengi Mezar, Anlatamıyorum, Hürriyete Doğru, Istanbulu Dinliyorum vb. şiirleriyle tanınmış ve sevilmiştir.
Garip ön sözünü de o kaleme almıştır.
Sürrealizmden etkilenmiştir.
ESERLERİ: Şiir: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı Çocuk şiirleri: Nasreddin Hoca Hikayeleri, La Fontaine den Masallar (çeviri)
MELİH CEVDET ANDAY ( )
Garip akımının öncülerindendir.
Şiirin dışında roman, oyun, deneme, gezi türlerinde önemli eserler vermiştir.
Garip tarzı şiirlerinin ardından zaman sorunu etrafında, mitolojiden ve tarihten beslenen bir şiire yönelmiştir.
Garip döneminden sonra Perçemli Sokak kitabıyla Il. Yeni tarzı şiirler yazmıştır.
Folklordan yararlandığı toplumcu çizgiye yakın durduğu eserler de ortaya koymuştur.
ESERLERİ: Şiir: Garip, Perçemli Sokak, Karga ile Tilki, Aşık Merdiveni.
KEMAL TAHİR ()
Toplumcu gerçekçi bir romancıdır.
Cezaevi yaşamını, Kurtuluş Savaşını, tarihi, köy yaşamını ve eşkıya hikayelerini konu edindiği romanlarıyla tanınmıştır.
Tasvire önem veren yazar, eserlerinde anlaşılır bir dil ve yalın bir anlatım kullanmıştır.
Osmanlının kuruluşunu anlattığı, Osmanlı toplumunun gelişim sürecinin Batıdan farklı olduğunu ileri sürdüğü tezli romanı Devlet Ana romanıyla ve Kurtuluş Savaşı yıllarını konu edindiği Yorgun Savaşçı romanlarıyla tanınmıştır.
ESERLERİ: Roman: Devlet Ana, Yorgun Savaşçı, Esir Şehrin İnsanları, Rahmet Yolları Kesti, Esir Şehrin Mahpusu, Bozkırdaki Çekirdek, Kurt Kanunu
AZİZ NESİN ( )
Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
Dünyaca tanınmış mizahi öykü yazarıdır.
ESERLERİ: Roman: Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz Öykü: Toros Canavarı, Damda Deli Var, Fil Hamdi, Sizin Memlekette Eşek Yok Mu?
ORHAN KEMAL ( )
Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
Gerçek adı Mehmet Raşit Oğütçü olan yazar daha çok öyküleriyle tanınır.
Öyküleri dışında oyun, roman ve film senaryoları da yazmıştır.
Öykü ve roman kişilerini konuşturmadaki ustalığı dikkat çekmiştir.
Çukurovanın sanayileşmesini ve işçi sorunlarını, tarımın makineleşmesi ve ırgatların sıkıntılarını, mahpusları, bekçileri gardiyanları konu edinmiştir.
ESERLERİ: Öykü: Ekmek Kavgası, Koğuş, Önce Ekmek, Mahalle Kavgası Roman: Baba Evi, Murtaza, Cemile, Bereketli Topraklar Üzerinde, Hanımın Çiftliği, Avare Yıllar, Gurbet Kuşları
YAŞAR KEMAL ()
Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
Gerçek adı Kemal Sadık Göğçelidır.
Adını ilk olarak Cumhuriyet gazetesindeki röportajlarıyla duyurmuştur.
İlk romanı İnce Memedle büyük ün kazanmış ve romancı kimliği öne çıkar olmuştur.
Türk edebiyatının olduğu kadar dünya edebiyatının da önemli romancılarındandır.
Çukurovayı insanıyla, sorunlarıyla doğasıyla destansı bir dille anlatmıştır. Romanlarında doğayı ustaca ve ayrıntılı olarak betimlemiştir. Masallardan, ağıtlardan, halk hikayelerinden, efsanelerden ustaca yararlanmayı bilmiştir.
ESERLERİ: Roman: İnce Memed, Yer Demir Gök Bakır, Demirciler Çarşısı Cinayeti, Orta Direk, Teneke, Yılanı Öldürseler, Yusufçuk Yusuf Öykü: Sarı Sıcak Röportaj: Bu Diyar Baştan Başa Derleme (Özgün Anlatı): Üç Anadolu Efsanesi
BEHÇET NECATİGİL ()
Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde kendi çizgisini yaratmış şairlerdendir.
Heceyi kullandığı şiirleri olmakla birlikte ağırlıklı olarak serbest şiirler yazmıştır.
Şiir geleneğinden ustaca esinlenmeyi bilen söyleyişi rahat, samımı bir şiiri vardır.
Büyük kentte yaşayan orta tabaka insanının yaşantısını, bunalımlarını, ev-aile sorunlarını, geçim sıkıntısını işlemiştir.
Şiirleri kadar radyo oyunları da önemlidir.
ESERLERİ: Şiir: Kapalıçarşı, Evler, Divançe, Arada, Çevre, Eski Toprak Radyo Oyunu: Yıldızlara Bakmak, Uç Turunçlar Araştırma-biyografi: Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü Araştırma: Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü
CAHİT SITKI TARANCI ( )
Otuz Beş Yaş, Desem ki ve Gün Eksilmesin Penceremden şiirleriyle tanınır.
Şiirlerinin çoğunda ölüm konusunu işlemiştir.
Romantizm ve sembolizmden etkilenmiştir.
Hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de serbest şiirleri de vardır.
Şiirde biçime, kafiyeye ve ahenge önem vermiştir.
ESERLERİ: Şiir: Otuz Beş Yaş, Düşten Güzel, Ömrümde Sükut, Sonrası Mektup: Ziyaya Mektuplar
AHMET KUTSİ TECER ( )
Neredesin? şiiriyle tanınmış ve sevilmiştir.
Şair ve oyun yazarıdır.
Halk şiiri geleneğine bağlı bir şairidir; Aşık Veyseli edebiyat dünyamıza o tanıtmıştır.
ESERLERİ: Deneme: Mavi ve Kara, Sanat Üzerine Denemeler
CAHİT KULEBİ ( )
Hikaye şiiriyle tanınmış ve sevilmiştir.
Aşık edebiyatı geleneğinden beslendiği ve Anadoluyu anlattığı kendine has bir şiir çizgisi vardır.
Serbest şiirler yazmıştır.
Yurt ve doğa sevgisi, aşk, Kurtuluş Savaşı, yalnızlık başlıca konularıdır.
ESERLERİ: Şiir: Atatürk Kurtuluş Savaşında, Yeşeren Otlar, Türk Mavisi
FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA ()
Şiire hece ölçüsüyle başladı, serbest şiire geçti.
Çocuk ve Allah kitabıyla ün kazandı.
Biçim, içerik ve söyleyişte sağladığı uyumla dikkat çekti.
Hayal gücünü öne çıkardığı imgeli ilk şiirlerinden sonra, aklı öne çıkardığı şiirler yazmıştır.
Kırkı aşkın eseriyle Türk şiirinin en verimli şairidir.
Tür, biçim ve içerik bakımından kendini sürekli yenilemiş, kendine özgü bir şiir dili yaratmıştır.
Hemen hemen her konuda şiir yazmıştır.
Yerli-yabancı hiçbir akımdan etkilenmeden klasiği ve çağdaşı kaynaştırdığı özgün bir şair olmuştur.
Türkçem benim ses bayrağım. dizesiyle Türkçeye olan sevgisini anlatmıştır. Destan tarzında şiirler de felsefi, link, toplumcu şiirler de yazmıştır.
ESERLERİ: Şiir: Havaya Çizilen Dünya, Çocuk ve Allah, Üç Şehitler Destanı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, İstiklal Savaşı, Sivaslı Karınca, İstanbul Fetih Destanı, Anıtkabir, Mevlanada Olmak, Tük Olmak, Çanakkale Destanı, Vietnam Savaşımız, Hiroşima, Nötron Bombası, Malazgirt Ululaması, Yazıları Seven Ayı (Çocuk Şiirleri), Yunus Emrede Olmak
MEMDUH ŞEVKET ESENDAL ( )
Durum kesit (Çehov Tarzı) öykücülüğünün ilk ustasıdır.
Halkın içinden kişileri (memur, esnaf), onların önemsiz görünen davranışlarını konu edinmiştir.
Halkı, iyi ve kötü yönleriyle, onları sevdirerek anlatmıştır.
Sade, süssüz, kısa cümlelerle kurulmuş, yumuşak bir dili vardır.
Toplumun çektiği sıkıntıları, sorunları abartmadan ve umutsuzluğa düşürmeden göz önüne sermiştir.
Haşmet Gülkokan ve Komiser hikayeleriyle sevilmiştir.
ESERLERİ: Hikaye: Otlakçı, Mendil Altında, Temiz Sevgiler, Ev Ona Yakıştı Roman: Ayaşlı ve Kiracıları, Miras
SAİT FAİK ABASIYANIK ( )
Çağdaş öykücülüğün öncülerindendir.
Hikayelerinde konu ve olaydan çok zamandan ve insan yaşamından kesitler öne çıkar.
Maupassant tarzından çok Çehov tarzı hikayeye yakındır.
Genellikle gerçekçi olan yazarın bazı öykülerinde gerçeküstücü öğeler öne çıkar.
İstanbul, deniz, balık, yoksulluk, avare insanlar, doğa yaşama bağlılığın göstergesi olarak öykülerinde sıkça yer bulur.
Hikayelerini sade bir Türkçeyle yazmıştır.
ESERLERİ: Öykü: Semaver, Sarnıç, Mahalle Kahvesi, Tüneİdeki Çocuk, Şahmerdan, Lüzumsuz Adam, Havada Bulut, Kumpanya, Alemdağda Var Bir Yılan, Son Kuşlar; Az Şekerli Romanları: Medar-ı Maişet Motoru (Sonraki baskıda adı Birtakım İnsanlar), Kayıp Aranıyor Şiir: Şimdi Sevişme Vakti Röportaj: Mahkeme Kapısı
HALİKARNAS BALIKÇISI ()
Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlıdır.
Eserlerinde denizi, deniz insanlarını Bodrumu Ege denizinin efsanelerini anlatmıştır.
Üslüba ve tekniğe çok önem vermeyen yazarın, şiirsel, destanımsı ve coşkulu bir anlatımı vardır.
Eski Yunan ve Anadolu uygarlıkları ve mitoloji birikimini de eserlerinde yansıtmıştır.
ESERLERİ: Öykü: Merhaba Akdeniz, Ege Kıyılarından, Yaşasın Deniz, Egenin Dibi, Gülen Ada, Gençlik Denizlerinde Roman: Aganta Burina Burinata, Ötelerin Çocuğu, Uluç Reis, Turgut Reis, Deniz Gurbetçileri. Anı: Mavi Sürgün
HALDUN TANER ()
Öykü ve oyun yazarıdır.
Eserlerinde çağının sorunlarını ortaya koymuş, eser kişilerinden hareketle çözümler de sunmuştur.
Epik tiyatronun bizdeki öncüsüdür.
ESERLERİ: Öykü: Yaşasın Demokrasi, Şişhaneye Yağmur Yağıyordu,On İkiye Bir Var, Sanchonun Sabah Yürüyüşü, Ayışığında Çalışkur, Konçinalar, Yalıda Sabah Tiyatro: Günün Adamı, Dışarıdakiler, Huzur Çıkmazı, Keşanlı Ali Destanı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Fazilet Eczanesi, Zilli Zarife Portre / Anı: Ölür İse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil
ATTİLA İLHAN ()
Mavi akımının öncüsüdür.
Şiir, roman, deneme, anı, gezi yazısı türlerinde eserler vermiştir.
Daha çok bireysel ve toplumsal konuları işlediği şiirleriyle tanınmıştır.
ESERLERİ: Şiir: Duvar, Sisler Bulvarı, Ben Sana Mecburum Roman: Kurtlar Sofrası, Bıçağın Ucu
NECATİ CUMALI ( )
Şiir, hikaye, roman ve tiyatro türlerinde eserler vermiştir.
Gözlemlerinden yola çıkarak toplumsal sorunları ele almıştır.
ESERLERİ: Şiir: Kızılçullu Yolu Roman: Tütün Zamanı (Zeliş) Oyun: Boş Beşik, Ezik Otlar, Susuz Yaz, Yeni Çıkan Şarkılar ya da Juliet
NURULLAH ATAÇ ( )
Deneme ve eleştiri türünde usta bir isimdir.
Batılı anlamda ilk deneme ve eleştiri yazılarının yazarıdır.
tan sonraki yazılarında Türkçeyi özleştirme çabası öne çıkar.
ESERLERİ: Deneme / Eleştiri: Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, Sözden Söze, Ararken, Diyelim Söz Arasında, Günce
SUUT KEMAL YETKİN ()
Deneme ve eleştiriyle tanınmıştır.
Sanat, estetik, resim ve felsefe alanlarında eserler vermiştir.
Düşüncelerini açık ve yalın bir anlatımla kaleme almıştır.
ESERLERİ: Deneme: Edebiyat Konuşmaları, Edebiyat Üzerine, Günlerin Götürdüğü, Düşün Payı, Yokuşa Doğru, Şiir Üzerine Düşünceler, Denemeler İnceleme Araştırma: Ahmet Haşim ve Sembolizm, Sanat Felsefesi, Edebiyatta Akımlar.
CEMİL MERİÇ ()
Deneme türünün usta isimlerindendir.
Denemeleri dışında, edebiyat tarihi, felsefe, tarih çalışmaları ve çevirileri de vardır.
ESERLERİ: Deneme: Bu Ülke, Mağaradakiler Araştrıma/İnceleme: Umrandan Uygarlığa, Kırk Ambar, Bir Dünyanın Eşiğinde
RECEP BİLGİNER ()
Şiirleri de olmasına karşın tiyatrocu olarak tanınmıştır.
Oyunlarında toplumsal konuları işlemiştir.
ESERLERİ: Tiyatro: İsyancılar, Sarı Naciye, Yunus Emre, Parkta Bir Sonbahar Günüydü, Mevlana, Ben Kimim, Karım ve Kızım
TURAN OFLAZOĞLU ()
Tiyatro yazarıdır.
Oyunlarının konusunu, köyden ve Türk tarihinden aldı.
ESERLERİ: Tiyatro: IV. Murat, Deli İbrahim, Genç Osman, Kösem Sultan, Bizans Düştü, Sokrates Savunuyor
ORHAN ASENA ()
Tiyatro yazarıdır.
Tarihten aldığı olayları ve topluma mal olmuş kişileri konu edinmiştir.
ESERLERİ: Tiyatro: Tohum ve Toprak, Hürrem Sultan, Tanrılar ve İnsanlar, Fadik Kız, Atçalı Kel Mehmet
DİĞER BAZI YAZARLAR
Ayrıca bakınız ⇒ Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Sunusu-Slaytı