Dopamin Hormonu Ne Işe Yarar

Dopamin, beyinde motivasyon, ruh hali, dikkat, hafıza ve öğrenme dahil olmak üzere vücuttaki birçok işlevde rol oynayan ve beyne sinyaller ileten kimyasal bir maddedir. Ayrıca bir hormon görevi görürken, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemi üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Yüksek veya düşük dopamin seviyeleri, Parkinson hastalığı, huzursuz bacak sendromu ve Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) gibi hastalıklarla ilişkilidir.

Bir tür nörotransmitter olan bu kimyasal, kişiye mutluluk hormonu sağladığı gibi yaşamsal birçok fonksiyonda da önemli roldedir. Nörotransmitter, vücuttaki sinyalleri ileten kimyasal bir maddedir. Aynı zamanda bir hormon görevi görür. Beyin, içsel veya dışsal bir ödül beklentisine girdiğinde bu maddeyi salgılar. 

Dopaminin Vücuttaki Rolü Nedir?

Birçok vücut fonksiyonunda rol oynayan ve insan yaşantısının önemli parçalarında görülen bir kimyasaldır. Düşünme ve hareket etme şeklinden hatırlama ve davranış şekline kadar her şeyi etkiler. Bununla birlikte, kişiden kişiye farklı deneyimler sağlar. Bir nörotransmitter olarak ilişkili olduğu durumlar şu şekildedir;

• Hareket koordinasyonunu sağlamaya destek verir
• Hafıza ve öğrenme üzerinde etki sağlar
• Odaklanma ve dikkat konusunda etkilidir
• Ödül ve motivasyonu etkiler
• Yaratıcılığı ve algıyı artırır
• Uyku üzerinde etkisi vardır

Bir hormon olarak dolaşımına salınır. “Savaş ya da kaç” sendromunda küçük bir rol oynar. Savaş ya da kaç tepkisi, vücudun tehlikeden kaçma ihtiyacı gibi algılanan veya gerçek stresli bir duruma verdiği tepkiyi ifade eder.
Bunların yanı sıra sağladığı faydaları şunlardır;

• Kan damarlarının gevşemesini sağlar
• Pankreastaki insülin üretimini azaltır
• Sindirim sistemini düzenler ve korur
• Bağışıklık sistemindeki lenfosit seviyesini dengeler

Serotonin ve Dopamin Nedir?

Beyinde ve vücutta çalışan birçok işlevde önemli rolleri olan kimyasallardır. Ayrıca beyne sinyal iletimi sağlayan kimyasallar olarak da bilinir. Benzer görevlerde bulunduklarından genellikle birlikte anılırlar. Bu kimyasalların seviyelerinin normal olması gerekmektedir. 

Beyin ve vücut fonksiyonlarında etkili oldukları için eksikliği durumlarında birçok fiziksel belirti, semptom ve psikolojik problemler yaşanabilir. Bu maddelerin normal düzeylerde olduğu durumlarda kişilerin motivasyonu yerinde olur ve mutlu hissederler. Ayrıca odaklanma ve dikkat bakımından da bir sorun yaşamazlar. Ancak eksikliği ve yüksekliği durumlarda birtakım problemler yaşanabilir.

Dopamin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Dopamin eksikliği sonucu kişilerde birtakım semptom ve belirtiler ortaya çıkabilir. Eksikliği durumunda kişilerde görülen belirtiler ise şu şekildedir:

• Uykusuzluk ve uyku problemleri
• Yorgunluk ve halsiz hissetme
• Mutsuzluk ve umutsuzluk hissi
• Düşük cinsel dürtü
• Titremeler ve denge kaybı
• Kilo değişikliği
• Kas ve eklemlerde kramplar
• Düşük enerji
• Hafıza kaybı
• Konsantrasyon sorunları

Bunların yanı sıra kişi içine kapanık ve duygusal olarak olumsuz düşünceler hissedebilir. Mide problemleri ve hareket koordinasyon sorunları da yaşayabilir.

Dopamin Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Bu tür bir kimyasal maddenin vücutta azalması birtakım hastalıklara ve psikolojik sorunlara yol açabilir. Ancak bu eksikliğe fayda sağlayan bazı uygulamalar da bulunmaktadır. Bunlar şu şekildedir:

• Protein ağırlıklı beslenmek
• Doymuş yağ oranı içermeyen besinler tüketmek
• Düzenli spor ve egzersiz yapmak
• Uyku düzeni oluşturmak
• Meditasyon 
• Yoga 
• Masaj
• Evcil hayvanla oynamak
• Doğada yürüyüş yapmak veya kitap okumak gibi

Dopamin Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?

Beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemi üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olan kimyasalın, vücutta eksikliği sırasında gözlemlenen şikayetlerin yanı sıra fazlalığı yani yüksekliği durumlarında da birçok farklı durum söz konusu olabilir. Dopamin fazlalığı sonucu ortaya çıkabilecek durumlar şunlardır:

• Yüksek enerji
• Agresiflik
• Aşırı kaygı
• Stres
• Yüksek cinsel dürtü
• Hiperaktivite
• Uykusuzluk

Yüksek dopamin seviyeleri konsantrasyonu, enerjiyi, cinsel dürtüyü ve odaklanma yeteneğini artırabilirken, aynı zamanda rekabetçi ve agresif davranışlara yol açabilir. Ayrıca kaygı, uyku sorunu ve stres gibi semptomlara neden olabilir.

Dopamin Seviyesi ile İlişkili Hastalıklar

Dopamin seviyesi ile ilişkili birçok hastalık bulunmaktadır. Dopamin bozukluğu durumlarında hafıza, dikkat ve problem çözme ile ilgili nörobilişsel işlevlerde bir düşüş yaşanabilirken, birçok psikolojik problem de gelişme gösterebilir. 

Hormonların anormal düzeylerde olması birtakım sağlık problemlerine ve ruh sağlığı bozukluklarına yol açabilir. Bu hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

Parkinson Hastalığı
Beyindeki sinir hücrelerine sinyal göndererek, iletişim kurmalarına ve hareket koordinasyonunu sağlamaya destek veren hormonun üretiminde yaşanan bozukluklar Parkinson hastalığına neden olabilir. Hastalık ve hormonun eksikliği sonucu bazı fiziksel semptomlar yaşanabilir. 

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Yapılan araştırmalara göre dikkatsizlik ve dürtüsellik semptomlarıyla ilişkili olarak Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan kişilerde dopamin bozukluğu durumlarının yaşandığı görülmüştür.

Şizofreni
Şizofreninin sanrı ve halüsinasyon gibi bazı semptomları, beynin belirli bölgelerinde çok fazla dopamin bulunmasından kaynaklanabilirken, diğer semptomlar beynin farklı bir kısmında yeterli hormonun bulunmamasından kaynaklanmaktadır.
Bunların yanı sıra dopamin bozukluğu sonucu ortaya çıkan diğer hastalıklar da şu şekildedir:

• Huzursuz bacak sendromu
• Obezite
• Bağımlılık
• Anksiyete

Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Vücudun doğal işleyişi sürecinde salgılanan dopamin, duygusal tepkilerin kontrolünde rol oynar. Metabolizma tarafından doğal olarak üretilen bu kimyasal madde, beyne sinyaller ileten bir nörotransmitterdir. Dopamin her ne kadar çok fazla telaffuz edilse de çoğu kişinin detaylı bilgi sahibi olmadığı bir kavramdır. Ancak eksikliği veya fazlalığı ciddi sorunlara yol açar. Dolayısıyla sağlıklı bir yaşam beklentisi içerinde olan kişiler tarafından mercek altına alınması gerekir. Peki, dopamin nedir? Ne işe yarar, eksiklik ve fazlalığında riskler nelerdir?

Dopamin Nedir?

Kendinizi çok iyi hissediyorsanız bunda dopamin seviyelerinizin payı büyük. Beyinde doğal olarak salınan bu kimyasal madde hem beyniniz hem sağlığınız için çok önemlidir. Çünkü sinir hücrelerinin birbirine mesaj göndermesini sağlar. Yani hareket ve ödül mekanizmasında rol oynar. Bu açıklamadan sonra dopamin nedir? sorusunu kısaca metabolizmamızda “ödül” ve “hoş deneyim” sunan bir beyin kimyasalı olarak açıklayabiliriz.

Bir kişinin kendini motive, memnun ve zevk duyar hissetmesi bu kimyasala bağlıdır. Bir iş başarıldığı veya sevilen bir aktivite yapıldığı zaman beyin tarafından doğal olarak salgılanmaktadır. Dolayısıyla kendinizi iyi hissettiğinizde vücudunuzda o an dopamin salgılandığı anlamına gelir. Mesela seks, güzel bir yemek yeme, para kazanma ve tatil yapma vb. gibi kişiyi mutlu eden hoş deneyimler, beyne kişinin mutlu olduğu mesajını iletir. Yani özetle bu bir pekiştirme ve ödül döngüsü şeklinde işlev görür.

Beynin merkezindeki bir sinir grubu tarafından salgılanan bu kimyasal, beynin diğer bölümlerine mesajları iletir. Yaşanan zevk duygusu sayesinde kişi bu ödülü daha fazla almak ister. Dolasıyla kendine bu duygu ve hissi veren olguyu yeniden daha fazla yaşamak ister. Alkol ve birçok yasa dışı madde bu kimyasalın salgılanmasını artırdığı için ise tekrar tekrar alınmak istenir. Sonucunda da bağımlılık oluşur.

Dopamin Ne İşe Yarar?

Substantia nigra, ventral tegmental bölge ve beynin hipotalamusunda üretilen bu kimyasal madde mesajların beynin farklı bölgelerine iletilmesinde hayati rol oynar. Bunun yanında salgılanmasına neden olan aktivite veya ilacın içeriğine göre miktarı değişir. Ayrıca iletim seviyesi ödülün verdiği haz duygusuna göre de farklılıklar gösterir. Beyindeki hareket ve ödül düzenlemesinde rol oynayan bu kimyasal, kişinin gönüllü hareket etmesini sağlar.

Öğrenme, bellek, uyku, rüya görme gibi işlevlerde de rol oynayan dopamin bunu prolaktin üretiminin inhibisyonunu sağlayarak yapar. Beyin içsel veya dışsal nedenlerle bir ödül beklentisinde bulunduğunda bu kimyasal salgılanır. Yani özetle bu zevki yaşayacağını bilmek bile salgılanması için yeterlidir. Mesela çok sevdiğiniz bir tatlıyı yediğinizi düşünmek bile salgılanmasını sağlar. Kişi o ihtiyaç veya isteğinin gerçekleşmesi için harekete geçer. Böylelikle ödül ve pekiştirme döngüsü işler. “Dopamin ne işe yarar?” diye sıralayacak olursak;

• Bireyin yaratıcılığı olumlu etkiler.
• Motive olmasını sağlar.
• Uyku düzenini etkiler.
• Ruh hali üzerinde belirleyicidir.
• Heyecan ve stres anlarını etkiler.
• Algı düzeyini artırır.
• Öğrenme ve hafıza sürecini etkiler.
• Harekete geçme dürtüsünü tetikler.
• Dikkat fonksiyonlarını belirler.

Sinyal taşıyıcı olan dopamin kişinin kendisini iyi hissetmesini sağlayan vücudun fiziki fonksiyonlarında da rol oynar. Sindirim, kan akışı, strese cevap, pankreas fonksiyonları, ağrının algılanması, kalp ve böbrek fonksiyonları bunlar arasındadır. Bunun yanında tek başına etki göstermez, adrenalin ve serotonin hormon ve nörotransmitterleri ile işlev görür.

Dopamin Eksikliği

Vücutta her hormon ve kimyasalın tartışılmaz yarar ve fonksiyonları vardır. Dolayısıyla gerekli seviyelerde salgılanması sağlıklı bir yaşam için şarttır. Bu kimyasal maddenin seviyelerinin gereğinden az olması eksiklik olarak tanımlanır ve salgılayan sistemin fonksiyon bozukluğundan kaynaklanır. Mesela bu kimyasalın az salgılanması Parkinson hastalığına neden olur. Bu, hayatı olumsuz yönde etkileyen çok ciddi bir hastalıktır. Seviyelerinin eksik olması farklı nedenlerden olabilir. Bu nedenler arasında yaygın olarak bilinenler:

• Sağlıksız beslenme,
• Stres,
• Hareketsiz yaşam,
• Sosyal anksiyete,
• Menopoz dönemi,
• Östrojen seviyelerini düşüren menopoz gibi koşullar,
• Kansızlık ve demir eksikliği,
• Antidepresan kullanımı,
• Uyku sorunları,
• Madde bağımlılığı,
• Obezite,
• Sürekli doymuş yağ içeren bir diyet ile beslenme şeklindedir.

Farklı nedenlerle ortaya çıkabilecek dopamin eksikliği fark edilir edilmez, tedavi edilmelidir. Çünkü aynı Parkinson gibi şizofreni, dikkat eksikliği ve hafıza sorunları gibi çok ciddi seyreden sağlık sorunlarına neden olabilir. Sonradan tedavisi imkansız karmaşık bir hâl alabilir.

Dopamin Eksikliği Belirtileri

Uykusuzluğunuzun nedeninin dopamin eksikliği olabileceğini biliyor muydunuz? Aslında basit bir uyku sorunu olarak algılanan bir sorun bile metabolizmanın işlev bozukluğu nedeniyle yaşanabilir. Bunun yanında tedavi edilmezse kronik ve çok ciddi hastalıklara neden olabilir. Bu yüzden altta yatan neden tespit edilmeli ve düzeltilmesine yönelik uygun tedavi teknikleri uygulanmalıdır. Ayrıca sağlıklı yaşam alışkanlıkları geliştirerek de sorun çözülebilir. Dopamin eksikliği gösterdiği belirtiler ile tespit edilir. Bu belirtiler arasında yaygın olarak görülenler şunlardır:

• Düşük ruh halleri
• Aspirasyon pnömonisi
• Sanrı ve halüsinasyonlar görme
• Dikkat güçlükleri ve odaklanma sorunları
• Yorgunluk
• Uyku sorunları
• Yutma güçlüğü
• Kendini ağır hissetme
• Kilo kayıpları veya aşırı kilo alma
• Uzun süreli kabızlık
• Kronik sırt ağrıları
• İntihar düşüncesi
• Suçluluk ve umutsuzluk
• Endişe, kaygı ve depresyon
• Normale göre daha yavaş hareket etme isteği
• Sebepsiz yere üzülme
• Titreme ve denge kaybı
• Kaslarda sertlik, spazm ve kas krampları

Normalde mevsim geçişlerinde çoğunluğun yaşadığı bu durumlar aslında dopamin eksikliği nedeniyle olabilir. Bu yüzden kişinin uyanık olması ve belirtilerin süresini takip etmesi gerekir. Uzun süren belirtilerden sonra ise mutlaka bir uzmandan yardımcı alınmalıdır. Aksi taktirde uzun vadede tedavi edilemeyecek düzeyde bir hastalığa neden olur. Dolayısıyla yaşamı çekilmez kılar.

Dopamin Eksikliği Neye Sebep Olur?

Vücut metabolizmasında bir işlev bozukluğu beraberinde ciddi sorunlar doğurabilmektedir. Mesela bu hormonun eksikliği yukarıda sıraladığımız belirtilere neden olurken bunlar depresyon semptomları ile benzerlikler gösterir. Bu yüzden ilk etapta ayrıştırması zor olabilir. Sık görülen belirtiler yanında ayrıca GÖRH (gastroözofageal reflü hastalığı) nedeni de bu kimyasalın eksik salgılanması olabilmektedir. Ayrıca sık geçirilen zatürre atakları da aynı şekilde bu hormonun eksikliğinin bir sebebi olarak ortaya çıkar.

Genetik bir bozukluk sonrası ortaya çıkabilir. Ana risk faktörü, çocuğun ebeveynlerinin genetik yapısıdır. İki ebeveynde mutasyona uğrayan SLC6A3 geni varsa çocukları da bu geni alır ve dolayısıyla kalıtsal olarak hastalığa sahip olur. Bunun sonucu olarak, yaşam riski içeren akciğer enfeksiyonları dahil farklı solunum yolu hastalıklarına karşı risk taşırlar. Bu yüzden tespit edilir edilmez tedavi edilmesi önemlidir.

Şayet altta yatan neden genetik veya tedavi gerektirmeyecek düzeyde ise bu hormonun eksikliği bazı yaşam alışkanlıkları geliştirerek önlenebilir. Yapılabilecekler arasında;

• Açık havada yürüyüş,
• Meditasyon yapmak,
• Müzik dinlemek,
• Mineral ve vitamin takviyesi almak,
• Düzenli güneş ışığından D vitamini almak,
• Sağlıklı uyku rutini geliştirmek,
• Doymuş yağ içeren besin tüketimini azaltma ve sağlıklı beslenme,
• Protein açısından zengin gıdalar tüketmek,
• Düzenli egzersiz yapmak sıralanabilir.

Düzenli egzersiz, kaliteli uyku ve dengeli beslenme gibi sağlıklı yaşam alışkanlıkları geliştirme birçok hastalıkla mücadele gibi dopamin eksikliğinde de yardımcı olabilmektedir. Ancak altta bu kimyasalın salgılanmasını sağlayan metabolizmanın fonksiyonlarını bozan bir durum yoksa. Böyle bir durum söz konusu ise kesinlikle uzman tarafından bir tedavi planı yürütülmelidir.

Dopamin Hormonu Fazlalığı

Her konuda büyüklerin dediği gibi bir şeyin “azı karar fazlası zarardır”. Bu hormonun fazla üretilmesinde de aynı durum söz konusudur. Nasıl ki eksikliği bazı sorunlara neden olabiliyorsa fazlalığı da aynı şekilde hastalık ve olumsuzluklara neden olabilmektedir. Bunun yanında hareket ve ödül döngüsünde rol oynayan dopaminin fazla olması bağımlılık gelişmesine neden olur. Aşırı hareketlilik, aşırı neşe, halüsinasyonlar vb. daha birçok durumun altındaki neden de bu maddenin fazlalığı olabilir.

Aşırı düzeyde salgılanması ya da beynin bazı bölümlerinde diğerlerine göre daha fazla veya az bulunması kişinin dürtülerinin zayıf, agresif ve rekabetçi olması ile ilişkilidir. Bu durum mesela DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu), kumar, zararlı madde bağımlılığı veya tıkınırcasına yeme gibi olumsuz alışkanlıklara sebep olabilmektedir. Yani kendinizi durduramayacak tarzda tıkanırcasına yemek yiyorsanız bunun nedeni bu kimyasalın seviyelerinin yüksekliği olabilmektedir. Tabi bu durum beraberinde kilo ve farklı sağlık sorunları demektir. Bu yüzden tespit edilerek tedavi edilmesi önemlidir.

Dopamin Fazlalığı Belirtileri

Aşırı hareketli ve neşeli olmanızın nedeninin dopamin fazlalığı olabileceği hiç aklınıza geldi mi? Genelde pozitif ruh hali olarak tanımlanan bu durum aşırıya gittiği takdirde yüksek risk alan bir kişi haline gelirsiniz. Çünkü yüksek bir dopamin seviyesi; daha fazla risk almaya, bağımlılık yapan davranışlara ve zihinsel bozukluklara yol açabilir. Biri size “adrenalin bağımlısı” dediyse veya kişisel mottonuz genelde “daha fazlası, bu bana yetmez” ise siz de dopamin fazlalığı yaşıyor olabilirsiniz. Bunu bazı belirtilerden tespit edebilirsiniz ancak çoğu zaman bir uzman yardımı gerekir. Bu kimyasalın seviyelerinin yüksek olduğunu gösteren belirtiler arasında;

• Aşırı yerinde duramama veya tam tersine hareket etmeyi istememe,
• Alkol veya zararlı madde bağımlılığı,
• Aşırı kiloya alacak şekilde tıkanırcasına yeme,
• Saldırganlık,
• Empati duygusunun azalması ve hiç olmaması,
• Uzun süre kabızlık,
• B6 vitamin eksikliği,
• Porno gibi cinsel dürtü bozuklukları,
• Şizofreni,
• Yüksek libido,
• Çok para kazanma isteği ve aşırı başarılı olma tutkusu sıralanabilir.

Dopamin; açıkladığımız gibi ruh hali, uyku, öğrenme, hafıza, odaklanma yeteneği ve motor kontrolde rol oynar. Bu kişinin bir nevi “motivasyon molekülü”dür denilebilmektedir. Mesela sabah yola çıkmanıza ve gün boyunca yapılması gerekenleri başarmanıza yardımcı olur. Bunun yanında beyninizin zevk-ödül sisteminden sorumludur ve bağımlılıklarda ayrılmaz bir faktördür. Herhangi bir beyin kimyasalında olduğu gibi doğru miktarda dopamine sahip olmak da önemlidir. Aksi takdirde belli başlı sorunlara neden olabilmektedir.

Dopamin Fazlalığı Neye Sebep Olur?

Zihinsel sağlığın bir göstergesi olan dopamin seviyeleri genel sağlık göstergesi olarak önemli bir değerdir. Ancak yüksek olması her zaman bir sorun olduğu anlamına gelmez. Şayet yapılan testler sonrası seviyeler olması gerekenden fazla ise ancak bir belirti ve şikâyet yoksa endişelenmeniz gerekmez. Mesela yüksek seviyelerde iseniz ve bu sizi başarılı kılıyor, yaşama sevincinizin yüksek kalmanızı sağlıyorsa bu bir sorun değildir. Ancak bu aşırı derece ise ve sizi olup olmayacak risklere atıyorsa bu durumda kontrol altına alınması ve detoks yapılması şarttır.

Dopamin bağımlılığı teşvik eden yönü ile de üzerinde durulması gereken bir durumdur. Şayet alkol veya zararlı madde alışkanlıkları olan bir kişiyseniz bu kimyasalın salgılanmasında sorunlar yaşanıyordur. İşte bağımlılıktan kurtulmak için de bu beyin nörotransmitterinin seviyelerinin takip edilmesi gerekir. Uzman tarafından belirlenen ilaç veya farklı yaklaşımlar ile dopamin seviyeleri düşürülerek neden olduğu sorunlarda da çözüme ulaşılabilmektedir.

Dopamin Detoksu Nedir, Nasıl Yapılır?

Yetersiz salgılanan dopamin anksiyete, yorgunluk ve uyku düzensizlikleri gibi sorunlara neden olur. Bunun yanında fazla olması da bağımlılık, porno eğilimi gibi dürtü bozuklularına neden olabilmektedir. İşte böyle bir durumda dopamin detoksu yapılması gerekir. Bu detoks yani arınma uygulamasındaki temel amaç sizin zihnen ve fiziksel olarak daha güçlü olmanızı sağlamaktır. Bunu da normal seviyelere ulaştırarak yapar.

Sizi mutlu eden ve haz almanızı sağlayan alışveriş, sevdiğiniz yemeği yemek veya tatil beyinde bu kimyasalın salgılanmasını sağlar. Sürekli aynı şeyleri yapmak istemeniz bazı durumlarda bağımlılık ve yüksek risk almanıza neden olur. İşte bu durumda aşırı riske girmenizi sağlayan alışkanlıkları yapmamanız gerekir. Bu da detoks ile beyne haz veren aktivitelerden kaçınmanız ile olur. Böylelikle bu olay veya durumlardan uzaklaşılarak bu kimyasalın daha az salgılanmasıyla sağlanır.

Protein açısından zengin besinlerin tüketilmesi bu nörotransmitterin yükselmesine neden olur. Detoks ile bu besinlesin alımı azaltılarak da seviyelerin gereğinden fazla artması önlenebilmektedir. Mesela yumurta, tavuk, sığır eti, muz, avokado ve badem gibi besinlerin aşısı tüketilmesi seviyelerin artışında etkilidir. Ayrıca D vitamini, omega-3 ve zerdeçal da artışa neden olan besinler arasındadır. Yapılacak olan detoks ile kişinin diyetinde bu besinlere çok fazla yer vermemesine de özen gösterilmesi gerekmektedir. Böylelikle yapılan detoks sonrası kişinin bu kimyasalı salgılanmasına neden olan olay, alışkanlıklar ve beslenme şeklinden de daha az etkilenmesi hedeflenir.

Dopamin Bağımlılığının Sonuçları Nelerdir?

İnsan beyninde yapılan görüntüleme çalışmalarına göre bağımlılık ve uyuşturucu kullanımı ile bu hormonun ilişkisi kanıtlanmıştır. Kötüye kullanılan maddelerin pekiştirici etkileri beyinde salgılanan nörotransmitterin yükselmesine neden olur. Aynı zamanda bireyleri bu maddeyi alması için harekete geçirir.

Bağımlılık tanımına göre bireyin bir maddenin zararlı etkilerini ve sonuçlarını bildiği halde onu sürekli yeniden kullanmak istemesidir. Bu maddeler beyinde ödül güçlendirme etkileri yaratır ve kişiyi madde alması için motive eder. Kumar, nikotin, kokain, opiyatlar ve alkol bu maddeler arasındadır. Kişi bu maddeyi aldığı an dopamin seviyeleri yükselir ve haz alır. Dolayısıyla sürekli almak ister. Ancak maddenin verdiği etki geçtikten sonra ise seviyeler olması gerekenin altına düşer. İşte bu eksikliğin tamamlanması için ise sürekli olarak o maddeyi alma isteği uyandırır kişide.

Kötüye kullanılan maddenin verdiği etki geçtiği zaman oluşan dopamin eksikliğinin vücut tarafından tamamlanması gerekir. Beyne bu sinyaller verilir ve bu eksikliği tamamlamak için sürekli olarak madde alınmaktadır. Bu nedenle kişinin vücudu zamanla o maddeye tolerans geliştirir. Dolayısıyla tolerans düzeyi artıkça o maddeye olan ihtiyacı da daha fazla artar. Bu durum aynı zamanda sadece o maddenin verdiği haz kaynaklı değildir. Amigdala, dopamin uyarısına karşı daha hassas bir hale gelir ve kişi daha çok etkilenmektedir.

Bilindiği gibi zevk, hayatta herkesin ihtiyaç duyduğu bir duygudur. Ancak bazı durumlarda bize zevk veren belirli faaliyetlere çok fazla odaklanırsak bu bizim kontrolden çıkmamıza neden olabilir. Bu durum, bağımlılığa yol açar ve potansiyel olarak sorunlara neden olur. Böyle bir duruma maruz kalmamanız için dopamin bağımlılığından kurtulmanız gerekir.

Biorezonans terapi bağımlılıktan kurtulmanız ve detoks yapmanız için etkin bir terapi tekniğidir. Özellikle Koşuyolu Rezonans gibi işinin ehli uzmanlar tarafından uygulandığında ise sizi bu sorundan kurtarabilir bir potansiyele sahiptir.

Dopamin, insan vücudunda doğal olarak bulunan kimyasal bir maddedir ve vücuttan beyne sinyaller iletir. Kişinin duygusal tepkilerinin ve eylemlerinin kontrolünde önemli bir rol oynar. Kişinin hem zihinsel hem de fiziksel sağlığının pekişmesinde oldukça özel bir yeri vardır. Beyin reseptörlerindeki herhangi bir problem nedeniyle dopaminin miktarında düşüş olabilir ve bu düşüşler, depresyon ve Parkinson başta olmak üzere pek çok mental rahatsızlığa yol açabilir. Dopamin eksikliğinin tedavisinde daha çok dopamin içeren ilaçlar reçete edilir. Düzenli egzersiz, bol miktarda protein tüketimi gibi yaşam tarzında yapılabilecek bazı değişiklikler ile de dopaminin eksikliği tedavi edilebilir. Tıpkı eksikliği gibi fazla salgılanması da zararlıdır. Dopamini baskılayıcı antidepresan gibi ilaçların düzenli kullanımı ile seviyeyi dengede tutmak mümkün olabilir.

Dopamin nedir?

Depresyon nedir? Neden olur? Belirtileri, türleri ve tedavisi

Dopamin ne işe yarar?

Dopaminin vücudumuzdaki fonksiyonları saymakla bitmeyecek kadar fazladır. Hemen hemen beynin tüm çalışmalarında belirleyici olan merkezi bir güç kaynağıdır ve eylemlerimizin ve diğer insanlarla olan ilişkilerimizin ardında yatan ana etmendir.
Dopaminin en temel görevlerini ise aşağıda bulabilirsiniz:

Dopamin ve hareket kabiliyeti

Beyin tarafından kontrol edilen tüm hareketlerimiz, beynimizdeki bazal gangliya gözetiminde gelişir. Ancak bazal gangliyaların düzgün ve verimli bir şekilde çalışabilmesi adına öncelikle komşu nöronlardan yeterli miktarda dopamin salgılanması gerekir. Yeterli dopamin miktarının bazal gangliyaya ulaşmaması durumunda ise hareket kabiliyetlerimizde kısıtlanma, hareket koordinasyonunda bozukluk ile karşılaşabiliriz.

Dopaminin hafıza ve öğrenmeye etkisi büyüktür

Dopaminin fazla miktarda salgılanması ise vücudun gereksiz hareketler yapmasına neden olabilir. Örneğin halk arasında ‘tik’ olarak bilinen ve kontrol edilemeyen tekrarlayan hareketlerin temel nedeni dopaminin nöronlar tarafından aşırı miktarda salgılanmasıdır.

Dopaminin hafıza ve öğrenmeye etkisi

Düşünme ve bellekle ilgili olan prefrontal korteks, çoğu zaman dopamin ile ilişkilidir. Prefrontal korteksteki dopaminin miktarındaki ufak iniş çıkışlar bile belleği doğrudan ve önemli ölçüde etkiler. Öğrenme süreçlerinin yanı sıra, bilgilerin nasıl ve ne şekilde saklandığı üzerinde de dopaminin etkisi vardır.

Anksiyete nedir? Kaygı neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Ödül merkezine bağlı olan dopamin, ödülle ilişkili olan olayları daha kolay bir şekilde hatırlamamıza ve ödülle ilgili bilgileri belleğimizde saklamamıza yardımcı olur. Ayrıca sevdiğimiz bir aktivite ile ilgilendiğimiz zamanlarda prefrontal korteks tarafından salgılanır.

Bu durum bize keyif veren her aktiviteyi ya da bilgiyi hatırladığımızda beynimizden dopaminin salgılanmasını tetikler. Dopaminin hafıza ve öğrenme süreciyle ilişkisinden yararlanmak isteyen öğretmenlerin öğrenci motivasyonunu arttırıcı bir şekilde ders işlemeleri gerekir. Heyecanlı ve öğretici ders bilgi ve içerikleri, ödüllendirme yöntemi ile öğrencilerdeki dopaminin seviyelesi arttırılabilir.

Sonuç olarak öğrenciler, derste öğrendikleri bilgileri hafızalarına daha istekli bir şekilde kaydeder ve dersleri daha iyi öğrenebilirler.

Dopaminin dikkat ve odaklanmaya etkisi

Odaklanma ve dikkat üzerinde de belirleyici olan dopamin, kendinizi belli bir konu ya da nesneye odaklayabilmenizi sağlayan optik sinirlere yanıt vererek çalışır. Prefrontal korteksteki dopamin yetersizliği ve düşük dopamin konsantrasyonu, dikkat ve odaklanma güçlüğü çekmenize neden olabilir.

Dopamin algıyı nasıl etkiler

Dopamin, stres ve heyecan

Dopamin, bize heyecan veren ya da ani strese neden olan durum ve olaylarla karşılaştığımızda da yüksek miktarda salgılanır. Bu yüzden aşırı miktarda dopamin salgılanımı, kişide stres, anksiyete ve gerginliği beraberinde getirebilir.

Stres nedir? Stresle nasıl başa çıkılır? Neden olduğu hastalıklar…

Dopaminin ruh haline etkisi

Zevk ve keyif hislerini açığa çıkaran bir kimyasal olan dopamin, ruh halimiz üzerinde belirleyicidir. Bazı olaylardan neden keyif alırken bazılarından nefret ettiğimiz, dopamin ile açıklanabilir. Mutluluk molekülü olarak adlandırılan dopamin, serotonin ve norepinefrinle birlikte depresyonu tetikleyebilir.

Dopamin bağımlılığa neden olur mu?

Dopaminin uyku düzenine etkisi

Gündüzleri daha çok salgılanan dopamin, akşam geç saatlerde daha az miktarda salgılanır. Bu durum ise kişinin geceleri uyku gelmesine neden olur. Parkinson hastalarının her daim uykuya meyilli olmalarının nedeni beyinleri tarafından dopaminin yetersiz miktarda salgılanmasıdır. Dopaminin aşırı salgılandığı psikoz, nevroz ve şizofren hastalarında da uykuya eğilim görülür. Bunun nedeni ise yükselen dopamini düşürmek amacıyla kullandıkları antidepresan gibi ilaçlardır.

Dopamin beyin fonksiyonlarını olumlu etkiler

Dopamin motivasyonu nasıl etkiler?

Dopamin ve yaratıcılık

Yaratıcı insanlarda daha fazla miktarda salgılanan bu kimyasal, bu kişilerin farklı problemleri çözebilmelerini ve olaylar karşısında farklı bir bakış açısı geliştirebilmelerini sağlar.

Şizofreni nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Dopamin eksikliği belirtileri

• Titreme ve denge kaybı
• Kilo kaybı ya da kilo alımı
• Kas krampları, spazm ve kaslarda sertlik
• Yemek yeme ve yutma güçlüğü
• Odaklanamama ve düşük enerji
• Yorgun ve halsiz hissetme
• Açıklanamayan üzüntü
• Normalden daha yavaş hareket etmek
• Umutsuzluk, intihar düşüncesi ve suçluluk hissi
• Halüsinasyon görme
• Özfarkındalık eksikliği
• Endişe ve anksiyete

Psikoz nedir, neden olur? Türleri, belirtileri ve tedavisi

Dopamin eksikliği ne tür sorunlara neden olur?

Dopamin eksikliğinin neden olduğu hastalıklar

• Sosyal fobi ve Psikoz
• Depresyon
• Halüsinasyon görme
• Parkinson hastalığı
• Reflü ve DEHB
• Uykusuzluk ve Anhedonia,

Dopamin ve Parkinson hastalığı ilişkisi

Beynin belirli bölgelerindeki sinir hücrelerinin kaybına neden olabilen dopaminin eksikliği aynı zamanda Parkinson hastalığı gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Genellikle 50 yaş üstü bireylerde görülen Parkinson hastalığı, el parmaklarında, elde titreme şeklinde ilk belirtilerini gösterir. Aşırı terleme, kilo kaybı, depresif ruh hali gibi semptomların da eşlik ettiği bu hastalığın asıl nedeni, beyinde dopamini üreten birtakım nöronların ölmesidir.

Parkinson hastalığı neden olur? Belirtileri, teşhisi ve evreleri

Dopamin seviyesi nasıl arttırılır

Protein açısından zengin besinler tüketin

Tirozin isimli dopaminin seviyesini yükselten aminoasit açısından zengin olan protein kaynaklarından bol bol tüketerek, bu eksikliği giderebilirsiniz. Tirozin açısından zengin besinlere ise sığıreti, yumurta, süt, baklagiller ve soyayı örnek olarak gösterebiliriz.

Doymuş yağ içeren gıda tüketimini azaltın

Prebiyotik besinler tüketin

Bağırsaklarda yaşayan bazı bakteriler, dopaminin üretimine doğrudan katkıda bulunur. Bu üretimi destekleyen, aynı zamanda ruh sağlığına iyi gelen prebiyotik yoğurt gibi besinler tüketmeniz bu noktada size yardımcı olabilir.

Yoğurdun faydaları nelerdir? Yoğurt kürü ve mayası nasıl yapılır?

Düzenli olarak egzersiz yapın

Özellikle aerobik gibi egzersizlerin Parkinson hastalığının tedavisinde etkili olduğu bilimsel çalışmalar doğrultusunda kanıtlanmıştır. Günde en az 30 dakikalık yürüyüşlere ve fitness gibi egzersizlere katılarak, dopaminin eksikliğinin yol açabileceği hastalıklara yakalanmaktan kurtulabilirsiniz.

Yeterli miktarda uyuyun

Uyku eksikliği, dopaminin salgılanımının doğal dengesini bozan bir etmendir. Düzenli ve dengeli bir uyku sayesinde beyniniz tarafından salgılanan dopaminin dengede kalmasını sağlayabilirsiniz.

Müzik dinleyin ve Meditasyon yapın

Müzik dinlemek dopamin salınımını arttırır

Yeterli miktarda güneş ışığı alın

Özellikle kış aylarında yeterli güneş ışığı almayan kişilerde duygudurum bozukluklarına rastlanabilir. Ancak, saat 10 ile öğle 2 saatleri arasında güneş ışınlarına maruz kalmaktan mutlaka kaçınmanız gerekir.

Gerekli durumlarda vitamin ve mineral takviyeleri kullanın

Magnezyum, demir, folat, B6 vitamin takviyeleri alarak, dopamin miktarını arttırabilirsiniz. Aynı zamanda günde 2 bardak yeşil çay tüketerek de dopamin eksikliğini giderebilirsiniz. Ancak vitamin takviyeleri kullanmaya başlamadan önce mutlaka kan testi yaptırmak ve bir doktora danışmalısınız.

Dopamin ve ruhsal sorunlar

Dopamin eksikliğinin yanı sıra dopaminin aşırı salgılanımı da ruhsal sorunları tetikleyebilir. Örneğin, şizofreni ve bipolar hastalarının beyinlerinde dopaminin aşırı salgılandığı bilinmektedir. Ayrıca kişide aşırı neşeli bir ruh hali, tansiyon yüksekliği, kalp atımlarının hızlanması da görülebilir. Hasta; hiperaktivite, paranoya, stres, huzursuzluk, uykusuzluk, gerginlik, endişe, dikkatsizlik gibi sonuçlar ile karşılaşabilir. Dopamin eksikliği ise depresyon ve sosyal fobi gibi ruhsal sorunları beraberinde getirebilir.

Testosteron nedir? Neye yarar? Erkek sağlığına etkileri nelerdir?

Dopamin fazlalığı neden olur?

Kişinin beyin yapısı ve genetik faktörlerin yanı sıra hastanın nörobiyolojisi de dopaminin fazlalığına neden olabilir. Sinirler arasında nörotransmitler tarafından sinyal iletiminde yaşanabilecek sorunlar, dopaminin daha fazla salgılanmasına yol açabilir.

Dopamin fazlalığı anksiyete yapar mı?

Dopamin testi nedir?

Dopaminin eksikliğinin ya da fazlalığının teşhisi amacıyla doktorunuz, sizi farklı testlere tabi tutabilir. Uyku EEG’si  eksiklik tespitinde en çok başvurulan yöntemdir. Bu test ile beynin elektro yapısı gözlemlenebilir. MR, EMG, laboratuar ve kan testleri, eksikliğin ya da fazlalığın teşhisinde kullanılan yöntemler arasındadır.

Dopamin içeren ilaçlar nelerdir?

Dopaminin eksikliğinin tedavisi, eksikliğin asıl nedeninin tespitine yöneliktir. Bu doğrultuda hastada depresyon, şizofreni vb. herhangi bir akıl sağlığı varsa genelde duygu durum düzenleyici ilaçlar reçete edilir. Bu ilaçlar, beyindeki dopamin miktarını azaltır. Dopamin eksikliğinin söz konusu olduğu Parkinson hastalığının tedavisinde Ropinirol, Pramipeksol, Levodopa gibi dopamin içeren ilaçlar reçete edilir.

Dopamin içeren ilaçlar hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?

Dopamin ve Serotonin

Beyin tarafından salgılanan her iki kimyasal madde de kişinin ruh hali ve ruh sağlığı üzerinde belirleyicidir. Mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin, tıpkı dopamin gibi kişinin ruh halini, uyku düzenini, adet döngüsünü, iştahını etkiler. Depresyon ve bazı duygu durum bozukluklarının ardında serotonin miktarının azlığı yer alıyor olabilir. Ancak hareket kontrol kaybında (Parkinson) serotonin herhangi bir rolü bulunmaz.

Bipolar bozukluk nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Dopamin ve uyuşturucu bağımlılığı

Dopamin, çoğu zaman tek başına bağımlılığa neden olmasa da dopaminin aşırı miktarda salgılanması bağımlılığa yol açabilir. Alkol ve uyuşturucu kullanımından alınan zevk, beyni tekrar uyuşturucu ve alkol kullanma doğrultusunda yönlendirir. Bu durum kişinin isteklerini ve dürtülerini kontrol edip edemeyeceğine göre de değişiklik gösterebilir. Özellikle dopaminin az salgılanması sonrasında kişide görülen mutsuzluk, yorgunluk, depresyon vb. ruhsal çöküntüler, kişiyi alkol, uyuşturucu, kumar, alışveriş gibi kendini mutlu hissetmesini sağlayan ve rahatlatan aktivitelere yönelmesine neden olabilir. Bknz:>>>

Dopamin, insan vücudunda doğal olarak bulunan bir kimyasal maddedir. Vücuttan, beyne sinyaller iletmektedir. Kişinin duygusal tepkilerinin ve eylemlerinin kontrolünde ise, önemli bir rol oynar. Kişinin zihinsel sağlığının iyi olmasında, oldukça önemli bir yeri vardır. Beyin reseptörlerinde görülen herhangi bir problem nedeniyle, dopamin miktarında düşüş olabilir. Düşüşler, depresyon ile Parkinson hastalığı başta olmak üzere; birçok mental rahatsızlığa yol açabilmektedir.

Dopamin eksikliğinin tedavisinde, genellikle dopamin içeren ilaçlar reçete edilir. Düzenli egzersizler ve bol protein tüketimi ile de, dopamin eksikliği tedavi edilebilir. Tıpkı eksikliği gibi, vücutta fazla dopamin salgılanması da zararlıdır. Dopamin baskılayıcı ilaçların düzenli kullanımı ile, dopamin seviyesini dengede tutmak mümkün olabilmektedir.

Dopamin Hormonunun Ruh Hâline Etkisi

Moraliniz bozuksa ya da devamlı çok üzgünseniz, vücudunuzun dopamine ihtiyacı vardır. Motivasyonunuz açısından, dopamin; olmazsa olmaz bir hormondur. Yapılan araştırmalar, dopaminin; mutlulukla kesin olarak bir ilgisi bulunduğunu göstermiştir. Zevk ve keyif hislerini açığa çıkaran dopamin, ruh halimiz üzerinde belirleyicidir. Kısacası; bazı olaylardan keyif alırken, bazılarından nefret etmemiz; dopamin ile açıklanabilir.

Dopaminin İşleyişi ve Vücuda Genel Etkileri

Dopaminin vücudumuzdaki işlevleri, saymakla bitmeyecek kadar fazladır. Dopamin hormonu ne işe yarar sorusunun cevabı olarak, özellikle beyin üzerinde etkilidir diyebiliriz. Dopamin hormonu hemen hemen beynin tüm çalışmalarında belirleyici ve merkezi bir güç kaynağıdır. Eylemlerimizin ve diğer insanlarla olan ilişkilerimizin ardında yatan asıl etmendir.

Dopaminin en temel işlevleri şunlardır:

- Dopamin, hareket kabiliyeti ile ilgilidir. Yeterli dopamin miktarının olmaması durumunda; hareket kabiliyetlerinde kısıtlanma, hareket koordinasyonunda bozukluk görülebilir.

- Dopaminin fazla miktarda salgılanması, vücudun gereksiz hareketler yapmasına neden olabilir. Halk arasında "tik" olarak bilinen, kontrol edilemeyen hareketlerin nedeni; dopaminin aşırı miktarda salgılanmasıdır.

- Dopamin miktarı, ruh hâli ve mutluluk ile orantılıdır.

- Dopaminin, hafızaya ve öğrenmeye etkisi bulunur. Düşünme ve de bellekle ilgili olan prefrontal korteks, dopamin ile ilişkilidir. Prefrontal kortekste, dopamin miktarındaki ufak iniş çıkışlar dahi; belleği önemli ölçüde etkiler. Öğrenme süreçlerinin yanında; bilgilerin nasıl, ne şekilde saklandığı üzerinde de; dopaminin etkisi vardır. Dopaminin hafıza ve öğrenmeye etkisi, çok büyüktür.

Dopamin Fazlalığı

Dopamin, vücut faaliyetleri için oldukça önem arz eden bir hormondur. Dopamin eksikliği ve fazlalığı gibi durumlar söz konusu olduğunda, çeşitli hastalıkların oluşması kaçınılmazdır.

Dopamin hormonu fazlalığında en sık görülen durum, bağımlılıktır. Uyuşturucu veya sigara kullanımı sonucu yoğun şekilde salgılanan dopamin, neticede bağımlılık yapar. Aşırı neşelilik, hareket ederken ortaya çıkan zorlanmalar, halüsinasyon görmek; dopamin fazlalığında ortaya çıkar.

Dopamin Eksikliği

Dopamin eksikliğinde en sık görülen hastalıklar, depresyon ve de Parkinson hastalığıdır. Parkinson hastalığının en büyük belirtisi, vücudun çeşitli bölgelerinde görülen titremeler ve hareketlerdeki tutukluklardır. Titremelerin yanında görülen bir diğer belirti de, dikkat eksiklikleri ile konsantrasyonda zorluktur. Parkinson hastalığı dışında, şizofreni hastalığı ile depresyon da; dopamin eksikliği durumunda ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, vücuttaki dopamin eksikliğinin; sinir sistemine oldukça büyük ölçüde zararlar verdiği gözlemlenmiştir.

Dopamin Eksikliğini Giderme Yöntemleri

Vücudunuzdaki dopamin oranını, aşırıya kaçmadan ve doğal yöntemlerle arttırabilirsiniz. Araştırmalara göre, dopamin eksikliğini gidermek için egzersiz yapmak; bu yoldaki en büyük yardımcıdır.

Yararlarından sürekli bahsedilen egzersiz aktiviteleri, vücutta dopamin salgılanması konusunda da; önemli bir uyarıcıdır. Ayrıca; sağlıklı beslenmek, bol bol C vitamini almak ve de güneş ışığından yararlanmak gerekir. Tüm bu etkenler, vücudunuzdaki dopamin oranını arttırır. Dopamin miktarının artmasıyla da, kendinizi daha zinde ve çok daha mutlu hissedebilirsiniz.