Doğum Lekesi Nasıl Olur?
Doğum lekesinin neden olduğu konusunda çeşitli düşünce ve fikirler bulunsa da tam olarak bilinmez. Genetik sebepler etkileyebileceği gibi farklı sebeplerde etkili olabilir. Vasküler ya da pigment yoğunluğu oluşma nedenleri olarak sıralanabilir. Farklı boyut ve renklerde görülebilen lekeler için doğum lekesi tedavisimerak edilir. Tedaviler farklı şekillerde tercih edilir ve belli başlı durumlarda tercih edilir.
Doğum Lekesi Tedavileri Nelerdir?
Yaygın şekilde görülen tedavi yöntemleri; beta bloker, lazer tedavisi, cerrahi müdahale ve kortikosteroidler şeklindedir. Doğum lekelerini geçirmek amacı ile tercih edilebilecek yöntemler her zaman tercih edilmez. Bazı doğum lekeleri zararsız oldukları için tedavi gerektirmez. Çoğu doğum lekesi kendiliğinden geçer. Hemanjiyom ve ben gibi olan doğum lekelerinde cilt kanseri gibi durumlar söz konusu olduğu için tedavi tercih edilmelidir.
Doğum lekesi nedenleri ve tedavilerine ilişkin daha geniş bilgiyi Türk Tabipler Birliği'nin (TTB) yayınladığı Sürekli Tıp Eğitim Dergisinden edinebilirsiniz.
Kaynak: Yenidoğan Konvülsiyonları - Dr. Figen Şahin (Uzm.; G.Ü.T.F. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD)
Doğum lekesi, yenidoğan bebeklerde belli belirsiz bazen de koyu renkli ve yoğun izler şeklinde görülmektedir. Bunun yanında doğum lekeleri bazen doğar doğmaz değil de doğum sürecini takip eden birkaç hafta içinde ortaya çıkabilir.
Yenidoğan bebeklerin cildinde görülen, çoğunlukla zararsız olan renk değişiklikleri doğum lekesi olarak adlandırılmaktadır. Bu lekeler, değişik renkte ve boyutta olabileceği gibi zaman içinde büyüme eğiliminde de olabilirler. Aynı zamanda isminin aksine bazen doğumla beraber çıkmayıp, daha sonraki haftalarda görülebilmektedir. Bununla birlikte doğum lekelerinin farklı türleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ömür boyu kalıcı olup, bazıları ise geçicidir.
Doğum lekeleri damarsal veya pigment artışına bağlı olarak farklı nedenlerle oluşabilmektedir. Bununla birlikte türlerine göre de oluşma şekli değişmektedir. Örneğin vasküler doğum lekeleri, bebeğin gelişimi sırasında damarların bilinmeyen nedenlerle genişlemesi ile oluşmaktadır. Bununla birlikte derinin belli bölgelerinde pigment artışının olması da o bölge renk farklılıklarına yol açabilmektedir.
Halk arasında doğum lekesinin nasıl ve neden oluştuğuna dair pek çok yanlış inanç vardır. Bu örneğin, hamileyken anne adayının aşerdiği yiyeceği tüketememesi gibi aslı olmayan inançları kapsamaktadır. Bebeklerde doğum lekesi, anne adayının eylemlerine veya inançlarına bağlı olarak gelişmez. Bununla birlikte bu lekelerin oluşmasına zemin hazırlayan nedenler tam olarak bilinememektedir. Ancak uzmanlar tarafından bu durumun çoğunlukla genetik olduğu düşünülür.
Bebeklerde görülen doğum lekeleri, vasküler (damarsal) ve pigmente (pigment artışı) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ancak bu iki tür de kendi içinde farklı çeşitlerde görülmektedir.
Diğer adıyla damarsal olan bu türde doğum lekeleri, cilt yüzeyine yakın damarlarda genişleme veya kümeleşme olması halinde ortaya çıkmaktadır. Damarlarda oluşan bu durumun nedeni ise tam olarak bilinememektedir. Bununla birlikte vasküler doğum lekeleri birkaç farklı türde görülmektedir:
Deriye doğal rengini veren ve deri içinde kendiliğinden bulunan kimyasallar pigment olarak adlandırılmaktadır. Bu kimyasallar bazen cildin belli bir bölgesinde yoğunlaşarak orada renk farklılıkları yaratabilmektedir. Bunun sonucunda ise pigmente doğum lekesi oluşur. Pigmente doğum lekeleri farklı şekilde görülebilmektedir. Bilinen türleri ise şunlardır:
Hamilelikte annelerin cilt lekelerinin olması, bu dönemde salgılanan bazı hormonlarla ilgilidir. Gebelikte yoğun olarak salgılanan östrojen hormonları, cilt hassasiyetini artırdığından güneş ışınlarının deri yüzeyinde lekelenme yapma ihtimali de artmaktadır. Bununla birlikte hamilelikte yüzde leke görülmesi sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Özellikle yanaklarda ve üst dudak bölgesinde ortaya çıkmaktadır. Ancak bu lekelerin hepsi doğumdan sonra kaybolmaktadır. Açık tenli anne adayları lekelenme açısından risk grubu arasında yer almaktadır. Bunun yanında anne adayının genetik yapısı, beslenme alışkanlıkları ve güneşe olan maruziyeti cilt lekelerinin oluşmasında çok önemli bir rol oynamaktadır.
Gebelik döneminde cilt lekelerinden korunmak için güneşe çıkmamak bir çözüm değildir. Bunun yerine doktor kontrolünde D vitamini alımı ve güneşe çıkarken mevcut korunma tedbirlerini (güneş kremi sürmek, şapka takmak vb. gibi) alması yeterlidir.
Doğumdan sonra geçmeyen lekeler için ise farklı tedavi yöntemleri mevcuttur. Öncelikle lohusalık döneminde folik asit ve C vitamini yönünden zengin besinler tercih edilmesi, doktor kontrolünde leke kremlerinin kullanılması gibi erken evre tedaviler uygulanmaktadır. Bu tedavinin uygulanmasına rağmen geçmeyen lekeler için ise lazer tedavisi, kimyasal peeling ve PRP tedavileri uygulanabilir.
Birçok doğum lekesi kendiliğinden geçmekle birlikte, vücutta yer aldığı süre içinde de herhangi bir zarar vermemektedir. Bununla birlikte kendiliğinden geçen doğum lekeleri şunlardır:
Bebeklerde doğum lekesi, çoğunlukla kendiliğinden kaybolana kadar belli bir müddet beklenmektedir. Bunun dışında ileri yaşlara kadar kalan lekeler bazen dış görüntüyü bozdukları için rahatsız edici olurlar. Aynı zamanda hemanjiyom ve benler gibi lekelerin artışı da kanser hastalığının belirtisi olabilmektedir. Aynı zamanda cilt kanseri için ciddi bir risk faktörüdür. Bu tür lekeler alanında uzman bir dermatolog tarafından düzenli olarak takip edilmeli ve gereken durumlarda uygun tedavi uygulanmalıdır.
Kahverengi doğum lekesi, çoğunlukla altta yatan bir hastalığa bağlı olarak gelişmektedir. Sınırlı ve koyu renkte vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte boyutları 20 cm üzerinde de olabilmektedir. Bununla birlikte kırmızı doğum lekesi için de aynı durumlar geçerlidir. Bu lekeler genellikle lazer tedavisi ile yok edilebilir. Aynı zamanda hafif olan lekeler medikal tedavilerle giderilebilmektedir.
Doğum lekelerinin vücutta ortaya çıktığı yer önemli olmaksızın, genel olarak doğum lekesi tedavilerinin kişiye en uygun olanı tercih edilmektedir. Yüzde bulunan doğum lekesi için de çoğunlukla lazer tedavisi kullanılmaktadır. Bu tedavi sayesinde lekenin oluşmasını sağlayan kan damarlarının içindeki hücrelerin lazer ışığı ile yakalanması sağlanır. Bu şekilde damar, içine verilen ısınının da etkisiyle hasar görür. Sonuç olarak her seansta solarak kaybolur.
Kendiliğinden kaybolmayan ve risk barındıran doğum lekeleri için uygulanan farklı türlerde tedaviler mevcuttur. Doğum lekesi sildirme tedavileri genel olarak şu teknikleri kapsamaktadır:
Doğum lekesi geçer mi?
Birçok doğum lekesi zararsız ve kendiliğinden geçen türdedir. Yenidoğan bebeklerde ilk doğduklarında ortaya çıkabildiği gibi, sonraki üç ay içinde de görülebilirler. Bununla birlikte sağlığı tehdit eden veya dış görüntüyü bozan lekeler için farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Ancak yukarda da belirttiğimiz gibi doğum lekeleri genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendi kendine geçmektedir. Bu süreçte uzman bir dermatolog tarafından lekelerin düzenli olarak izlenmesi gerekir.
Doğum lekesi mor olur mu?
Pigmenter ve vasküler doğum lekelerinin bazılarında mor renkli lekelenme görülebilir. Ancak bu lekeler çoğunlukla vücut için zararlı olmazlar.
Doğum lekesi tedavisi için hangi bölüme gidilir?
Doğum lekeleri, öncelikli olarak dermatoloji bölümünün ilgi alanına girmektedir. Bununla birlikte cerrahi müdahaleler Genel Cerrahlar tarafından da yapılabilmektedir.
Dermatoloji – Cildiye (Deri Hastalıkları) bölümü doktor listesi aşağıda yer almaktadır: