Buğday fiyatları, dünya borasındaki buğdayın ne kadar olduğu merak konusu. Türkiye geçen yıl buğday ithalatının çoğunu Rusya ve Ukrayna'dan karşılamıştı. İki ülkenin de şuanda savaşta olması akıllara olası bir buğday krizinin yaşanabileceğini getiriyor. Rusya ve Ukrayna savaşı yüzünden dünya piyasalarında buğday fiyatları 14 yılın zirvesine çıktı. Hal böyle olunca buğday fiyatlarına bu artışın nasıl yansıyacağı araştırılmaya başlandı.
Buğday fiyatları ne kadar?
Buğday fiyatları gündemde olan konulardan birisi. Savaş yüzünden vatandaşlar, buğday fiyatlarında ne gibi bir değişikliliğin olacağını merak ediyor. Geçtiğimiz gün KG TL olan buğday bugün itibariyle ,00 alış fiyatı ve ,00 satış fiyatıyla işlem görüyor.
Chicago borsasında en yüksek işlem hacmine sahip olan buğday vadeli kontratları gün içerisinde yüzde 8 artarak ton başına ,6 dolar seviyesine yükseldi.
Mısır vadeli kontratları yüzde 3,7 artarak ton başına ,7 dolar seviyesine yükseldi. Soya fasulyesi yüzde 2,5 değer kazanarak ton başına ,7 dolar/ton seviyesine yükseldi.
Bugünlerde en çok merak edilen konulardan birisi buday ve arpa alm fiyat. Üretici “seçim öncesi fiyat açklanr m?” diye merakla soruyor.
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), hububat alm için hazrlklarn tamamlad. Ancak geçen yl olduu gibi hasat biraz gecikecek gibi görünüyor.
Seçime 11 gün kald. Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan krsaldan oy almak için buday ve arpa alm fiyatlarn seçim öncesi açklayabilir. Son iki sezona bakldnda üretim ylnda alm fiyatlar 17 Mays’ta açklanmt. Geçen sene yani ürünü alm fiyat ise 5 Haziran’da açkland.
Cumhurbakan Erdoan, Ankara Kzlcahamam’da yaplan Adalet ve Kalknma Partisi’nin (AK Parti) stiare Toplants’nn kapan konumasnda TMO’nun ürünü ekmeklik krmz sert budayn tonunu 6 bin 50 liradan alacan açklamt. Çiftçi kayt sistemine kaytl olan ve budayn Toprak Mahsulleri Ofisi’ne satan çiftçilere ayrca ton bana lira alm primi ödeneceini söylemiti.
Alm primi devam edecek mi?
TMO’nun ürünü arpa alm fiyat ise ton bana 5 bin lira olarak açkland. Ürününü Ofis’e satacaklara ton bana lira alm primi ödenecei ifade edildi. Üretici bu yl da alm primi uygulamasnn devam etmesini istiyor.
Tarm ve Orman Bakan Vahit Kirici, 30 Haziran ’de buday ve arpa alm fiyatlarnn güncellendiini açklad. Buday almnda ton bana lira, arpada liralk fiyat art yapld.
Böylece ürünü ekmeklik budayn alm fiyat ton bana 6 bin lira oldu. Ton bana liralk primle toplamda 7 bin liraya ulat. Arpada ise ton bana 5 bin lira olan fiyat 5 bin liraya çkt. Ton bana liralk alm prim ilave edilince arpann alm fiyat ton bana 6 bin lira oldu.
Fiyat seçimden önce açklanrsa çiftçinin lehine olur
Bu yl girdi fiyatlar, dünya piyasalar dikkate alnarak verilecek fiyat ne olacak? Seçimden önce açklanrsa muhtemelen daha yüksek bir fiyat verilecek. Seçimden sonraya kalrsa kimin kazanacana bal olarak fiyat farkl olur.
Son 1 haftalk fiyatlara bakldnda Rus budaynn tonu dolar seviyesinde. Bunun Türk liras karl 5 bin lira seviyelerinde. ç piyasada ise ekmeklik budayn ton fiyat geçen hafta 6 bin lira seviyelerindeydi. Buday, arpa ve dier ürünlerde gümrük vergisi yüzde ’a çkarlnca fiyatlarda art oldu. Ekmeklik budayn tonu 7 bin liraya çkt. Arpa fiyat ise ton bana 5 bin liradan 6 bin liraya yükseldi. Rus arpasnn tonu dolar, yani 4 bin lira seviyelerinde.
Açklanacak fiyat neye göre belirlenecek?
TMO, buday alm fiyatn hesaplarken üretim maliyeti, ürün miktar (rekolte) dünya piyasalar, verim, çiftçinin durumu ve taleplerini dikkate alr. Alm fiyat dünya fiyatlarna göre açklansa, buday fiyat geçen senenin çok altnda kalacak. Çünkü dünya fiyatlar düük. Kald ki son yllarda buday ve arpa alm fiyatlar genellikle dünya fiyatlarnn üzerinde açkland. Bu yl da dünya fiyatlarnn üzerinde olacak.
Geçen hafta Adana Çiftçiler Birlii buday üretim maliyetini ve fiyat beklentisini açklad. Birlik Bakan Mutlu Doru’nun açklamasna göre kilo verim esasna göre 1 kilo budayn üretim maliyeti 7 lira 11 kuru. Açklanmasn istedikleri fiyat ise kilo bana 9 lira 60 kuru. Bu açklamaya maliyet ve verim açsndan tepki göstererek fiyat düük bulanlar da oldu. Bu fiyatn yüksek olduunu söyleyenler de.
Seçim öncesi hem iktidar hem de muhalefetin vaatlerine baklrsa kesenin az açlm. Emekli maa ve ikramiyeleri, memur, esnaf ve dier kesimler için verilen sözler, krediler, destekler adeta havada uçuuyor. Çiftçilere de hak ettikleri fiyat ve destek mutlaka verilmeli.
Maliyetlerde bir miktar geveme var
Toprak Mahsulleri Ofisi yetkililerine göre, ’e göre maliyetlerde bir rahatlama var. Geçen sene mazotun litresi 26 - 27 liraya kadar çkmt. Bu sene 22 lira arasnda seyretti. Gübrenin tonu bin liradan bin liraya dütü. Verim de iyi olursa üretici verilecek iyi bir fiyatla para kazanr ve üretimi artrarak devam eder.
Görünen o ki, geçen sene olduu gibi Toprak Mahsulleri Ofisi, piyasann neredeyse tek aktörü olacak. Açklanacak fiyatla Ofis ürünü alacak ve piyasaya sunacak. Özel sektör kaynak sknts yayor. Kaynak bulursa piyasadan ürün alabilecek. Ofis’in un ve yem regülasyonu devam ederse un sanayicileri Ofis’ten buday almn sürdürür.
Ekim alanlar geniledi
Hububat ekim alanlarna bakldnda; Toprak Mahsulleri Ofisi, Türkiye statistik Kurumu ve Ulusal Hububat Konseyi verilerine ve saha bilgilerine göre buday ekim alanlarnda yüzde arasnda art var.
Son yllarda budayda 7 milyon hektarn altna düen ekim alanlar ’te 7,3 milyon hektara çkt tahmin ediliyor. Özellikle, üreticinin ylna göre ’de daha düük fiyatla satmak zorunda kald için ayçiçei ve pamuktan vazgeçen çiftçi buday ve arpa ekimine yöneldi.
Üretim tahmini 20 milyon ton
Kurak geçen sonbahar ve k aylarndan sonra Mart ve Nisan yalar buday ve arpada bir toparlanmaya neden oldu ve üretimin budayda 20 milyon ton seviyesinde gerçekleecei tahmin ediliyor.
Üretim alanlarndaki artn temel nedeni ürünü buday ve arpaya verilen fiyat ve alm primi. Birçok ürüne göre buday ve arpa üreticisine verilen fiyat üreticiyi memnun etti. Ayçiçei ve pamukta ise tersi oldu. Verilen destekleme primi yetersiz kald. Fiyat ylnn altna dütü ve üretici korunmad. Bu nedenle ayçiçei ve pamuktan budaya yönelme oldu. Bu sene üreticiyi tatmin edecek bir fiyat olmazsa buday ve arpadan da kaç olur.
Yüzde vergi ile üretici korunabilir mi?
Buday, arpa, msr, yulaf, çavdar, mercimek ve nohutta 8 Eylül tarihli Resmi Gazete’de yaynlanan Cumhurbakanl Karar ile gümrük vergileri sfrlanmt. O tarihten bu yana sfr gümrükle bu ürünler ithal edildi. Dünyada fiyatlarn dümesi ve hasat dönemi yaklarken 25 Nisan tarihli resmi Gazete’de yaynlanan Cumhurbakanl Karar ile hububat ürünlerinde, buday, arpa, çavdar, yulaf gibi ürünlerde gümrük vergisi yüzde ’a çkarld.
Bu kararn temel amac dardaki ucuz budaya, arpaya kar üreticiyi korumak. Toprak Mahsulleri Ofisi bu karar öncesinde yapt balantlarla ve ithalat ihalesi ile stoklarn güçlendirdi. Sermayesi, kayna olan özel sektör firmalarndan da bazlar verginin yükseleceini bilerek veya tahmin ederek ürün ald. hracat kaydyla yaplan Dahilde leme Rejimi (DR) kapsamnda sfr gümrükle ithalat devam edecek. Yeni sezona güçlü stoklarla giriliyor. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin hasat döneminde ithalat yapmayaca görülüyor. Verginin yükseltilmesi her zaman üreticinin lehine olur.
Depo sorunu yaanr m?
Artan stoklar nedeniyle hasat döneminde özellikle depo konusunda sorunlar yaanabilecei ifade ediliyor. Depremin yaand illerde depolarn hasar görmesi, lisansl depolarn doluluk orannn yüksek olmas nedeniyle hasat zaman depo sorunu yaanabilir.
Toprak Mahsulleri Ofisi yetkilileri ise depolama sorunu olmayacan, Ofis’in elindeki buday un regülasyonu amacyla piyasaya verdiini yeni ürüne yer açlacan söylüyor. Yetkililer, yer olmasa da açk alana alm yaplacan ve çiftçinin madur edilmeyeceini ifade ediyor.
Özetle, hasat öncesi üretici buday ve arpa fiyatnn açklanmasn bekliyor. Fiyat seçim öncesinde açklanrsa daha yüksek olaca beklentisi hakim. Ayrca geçen yl olduu gibi alm priminin devam etmesi de isteniyor. Gelimeleri yakndan izleyerek paylamay sürdüreceiz.