Dünya, Güneş'in ve kendisinin etrafında belirli bir kural çerçevesinde dönmektedir. Bu dönme hareketleri ile günler, mevsimler ve yıllar oluşmaktadır. Bu yazımızda sizler ile birlikte dünyanın hareketlerini ve bu hareketlerin sonuçlarını inceleyeceğiz.
GECE VE GÜNDÜZ
Dünyanın kutuplardan geçtiği düşünülen ekseni etrafındaki günlük hareketi sonucu gece ve gündüz meydana gelir. Dünya, ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner. Bu hareket sırasında güneş ışınları, yuvarlak olan dünyanın bir tarafını aydınlatırken diğer tarafı karanlıkta kalır. Aydınlanan kısım gündüz, karanlıkta kalan kısım ise gece olur. Dünya, batıdan doğuya doğru döndüğü için doğudaki nokta batıdakine göre güneşi daha önce görür. Gündüz ve gece birbirini takip eder. Dünya, kendi ekseni etrafındaki dönüş hareketinin bir gün içinde tamamlar. 24 saatlik zaman dilimi olan bir gün ise gece ve gündüzden oluşur. Gece ve gündüz sadece 21 mart ve 23 eylül tarihlerinde dünyanın her yerinde eşit olur ve her biri 12 şer saattir. Çünkü bu tarihlerde güneş ışıkları ekvatora dik gelir.
Ay meridyen üzerindeki bütün noktalar güneş ışınlarını aynı zamanda alır. Bundan dolayı aynı meridyen yayı üzerinde saat farkı yoktur. Güneşi daha önce gören ( doğudaki ) meridyen yayı üzerinde bulunan yerlerdeki zaman, batıdakilere göre daha ileridir. Bu zaman farkı her meridyen yayı için 4 dakikadır.
Her meridyenin güneş ışınlarını alma durumu, gün değişik saatlerinde farklıdır. Dünya üzerindeki her nokta 24 saat içinde güneş ışınları önce yatık olarak gelir. Güneşi ilk görülüşüne güneşin doğu denir. Bu vakit, sabahtır. Güneşin en yüksek noktaya ulaştığı an, öğle vaktidir. Akşam vaktinde ise güneş ışınları tekrar yatıklaşır. Güneş o nokta için artık görünmez duruma gelir ki buna da güneşin batması denir. Güneşin doğması ve batması, güneşin hareketidir.
DÜNYA'NIN KAÇ TÜRLÜ HAREKETİ VARDIR?
Dünya'nın 2 farklı hareketi vardır. Bu hareketlerin ilki "kendi ekseni etrafında dönmesi"; ikincisi ise "Güneş'in etrafında dönmesi" olarak tanımlanır. Böylece Dünya hareket eder mi sorusuna evet yanıtını rahatlıkla verebiliriz.
DÜNYA'NIN HAREKETLERİ
Dünya'nın iki hareketini incelersek ortaya şöyle bir sonuç çıkacaktır:
- Kendi ekseni etrafında dönmesi
Dünya, kendi yörüngesinde ve kendi ekseni etrafında döner. Dünya kendi etrafındaki hareketini ne kadar sürede tamamlar sorusuna yanıt vermek gerekirse bu süre 24 saat olacaktır. Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönmesi ile bir gün ortaya çıkar. Bu sebeple bu dönüşe günlük hareket adı da verilir. Dünya, kendi ekseninde batıdan doğuya doğru dönmektedir.
- Güneş'in etrafında dönmesi
Dünya, kendi ekseni etrafında dönerken bir yandan da Güneş'in etrafında dönmektedir. Bu dönüşü yaparken takip ettiği yola ise yörünge adı verilir. Dünya, yörüngesi etrafında dönerken Güneş'e bazen yakınlaşmakta; bazen ise uzaklaşmaktadır. Dünya'nın Güneş etrafındaki dönüşü yıllık dönüştür. Dünya, bu dönüşü gün 6 saatlik bir sürede tamamlamakta ve bu dönüş sırasında mevsimler ortaya çıkmaktadır.
DÜNYA'NIN ŞEKLİ
Dünya'nın şeklinin ne olduğu yüzyıllar boyu tartışılmış, uzun yıllar boyunca dünya düz bir tepsi olarak tasvir edilmiştir. Ancak bu bilgi yanlıştır. Şu anda ise halk arasında Dünya'nın küre şeklinde olduğu düşünülmektedir ama aslında bu bilgi de pek doğru değildir.
Dünya'nın şekli elipstir ve Dünya ekvatordan şişik; kutuplardan basık bir yapıya sahiptir. Bu özel şekle ise Geoit adı verilmektedir.