Dünyada Kaç Türk Ülkesi Var

Türkiye Cumhuriyetin Cumhurbaşkanlığı forsunda yer alan 16 yıldız; Türklerin tarihte kurdukları 16 büyük Türk devletini temsil etmektedir. Büyük Hun İmparatorluğu’ndan başlayan bu 16 Türk devleti ve kurucuları kimlerdir? İşte, tüm detaylar…

İlk Türk Devletleri

Türkler; tarih sahnesinde çıktığı andan itibaren gerek Asya’da gerekse de Avrupa’da birçok devlet kurmuşlardır. Bu devletlerden ilki ise MÖ. 220 yılında Orta Asya’da kurulmuş olan Büyük Hun İmparatorluğu’dur. Şimdi gelin hep birlikte; Büyük Hun Devleti’nden başlayarak kurulan ilk Türk devletleri ve başlıca özellikleri nelermiş bir göz atalım:

Büyük Hun İmparatorluğu (Asya Hun İmparatorluğu)

• MÖ.220 ile MS. 216 yılları arasında Orta Asya’da hüküm sürmüştür.
• Orta Asya’da siyasi birliği sağlamış olan ilk Türk devletidir.
• Teoman tarafından kurulmuştur.
• En parlak dönemini Mete Han döneminde yaşamıştır.

Ak Hun İmparatorluğu (Eftalitler)

• 440 ile 710 yılları arasında Afganistan ve Tacikistan coğrafyasına yaşamışlardır.
• Büyük Hun İmparatorluğu’nun ardından İpek Yolu’na hâkim olmayı başarmış ikinci Türk Devleti’dir.

Tabgaçlar

• 385 ile 550 yılları arasında Kuzey Çin’de yaşamışlardır.
• Budizm inancını benimseyen Tabgaçlar aynı zamanda Çin’de kurulmuş ilk Türk devletidir.

Avrupa (Batı) Hun İmparatorluğu

• 375 ile 469 yılları arasında hüküm sürmüştür.
• Kurucusu Balamir olan Avrupa Hun Devleti, Avrupa topraklarında kurulan ilk Türk devletidir.
• Attila döneminde en parlak çağlarını yaşamışlardır.

1. Göktürk Devleti

• 552 ile 582 yılları arasında yaşamış bir devlettir.
• Türk adını kullanmış olan ilk Türk devletidir.
• Bumin Kağan tarafından kurulan bu devlet en parlak çağını Mukan Kağan döneminde yaşamıştır.
• 582 yılında Batı ve Doğu Göktürk olarak ikiye ayrılmıştır.

1. Göktürk (Kutluk) Devleti

• 682 ile 744 arasında yaşayan bu devletin kurucusu Kutluk Kağan’dır.
• Türk tarihinin en önemli eserlerinden bir tanesi olan Orhun Yazıtları bu dönemde yazılmıştır.

Uygurlar

• Kutluk Bilge Kül Kağan tarafından kurulan Uygurlar, 744 ile 840 yılları arasında varlığını sürdürmüştür.
• Moyen Çur dönemi en parlak çağıdır.
• Uygurlar, Türk tarihinde yerleşik hayata geçen ve “balık” adı verilen şehirleri kuran ilk Türk devletidir.

Hazarlar

• 630 ile 968 yılları arasında hüküm sürmüştür.
• Museviliği benimsemiş olan ilk Türk devletidir.

Türgişler

• 717 ile 767 yılları arasında yaşayan bu devletin kurucusu Baga Tarkan’dır.
• Baga Tarkan kendi adına para bastıran ilk Türk hakanıdır.

Karluklar

• 766 ile 1262 yılları arasında yaşamış olan Karluklar, İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyudur.
• 751 yılında gerçekleşen Talas Savaşı’nda, Müslümanlar ile birlikte hareket etmişlerdir.

Kırgızlar

• 840 yılında kurulan Kırgızlar, 1212 yılına kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir.
• Manas Destanı ve Yenisey Yazıtları, Kırgızlara ait olan eserlerdir.

Oğuzlar

• Türk milletinin en büyük ve en kalabalık koludur.
• Dede Korkut Destanı Oğuzlara aittir.

Sabirler

• Anadolu’ya akınlar gerçekleştiren Türk boylarından olan Sabirler; Sibirya bölgesinde yaşamışlardır.

Avarlar

• 562 yılında kurulan Avarlar, 805 yılında yıkılmışlardır.
• Bayan Han liderliğinde kurulan Avarlar iki kez İstanbul’u kuşatmışlardır.

Bulgarlar

• 583 ile 1237 yılları arasında hüküm süren Bulgarlar Kubrat tarafından kurulmuştur.
• Kubrat’ın ölümün ardından Tuna ve İtil Bulgarları olarak ikiye ayrılmışlardır.
• Tuna Bulgarları, Slavlar arasında asimile olmuşlar; İtil Bulgarları ise İslamiyet’i kabul etmiştir.

Kıpçaklar (Kumanlar)

• Doğu Avrupa coğrafyasına göç etmişlerdir.
• Macarların etnik yapısının oluşmasında etkili olmuşlardır.

Macarlar

• Arpad tarafından Orta Avrupa’da bir devlet kurmuşlardır.
• Hristiyanlığı kabul ederek asimile olmuşlardır.

Peçenekler

• Doğu Avrupa’da yaşamış olan Peçenekler; Rusların güneye inmesini engellemiştir.
• Malazgirt Savaşı esnasında saf değiştirerek Selçuklular tarafında geçmişlerdir.

16 Türk Devleti ve Kurucuları

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı forsunda yer alan 16 Türk devleti ve kurucuları kronolojik olarak şu şekilde sıralanmaktadır:

1. Büyük Hun İmparatorluğu (MÖ.220 – MS.216): Teoman tarafından kurulmuştur.
2. Batı Hun İmparatorluğu (MÖ. 48 – MS. 216): Hiung-Nu tarafından kurulmuştur.
3. Avrupa Hun İmparatorluğu (375 – 469): Balamir tarafından kurulmuştur.
4. Ak Hun İmparatorluğu (420 – 552): Aksuvar tarafından kurulmuştur.
5. Göktürk Kağanlığı (552 – 745): Bumin Kağan tarafından kurulmuştur.
6. Avar Kağanlığı (651 – 983): 1. Bayan tarafından kurulmuştur.
7. Hazar Kağanlığı (651 – 983): Böri Şad tarafından kurulmuştur.
8. Uygur Kağanlığı (745 – 1368): Kutluk Bilge Kül Kağan tarafından kurulmuştur.
9. Karahanlı Devleti (840 – 1212): Bilge Kül Kadir Han tarafından kurulmuştur.
10. Gazne Devleti (962 – 1183): Alp Tigin tarafından kurulmuştur.
11. Büyük Selçuklu Devleti (1040 – 1157): Tuğrul Bey tarafından kurulmuştur.
12. Harezmşahlar Devleti (1097 – 1231): Kutbeddin Muhammed tarafından kurulmuştur.
13. Altın Ordu Devleti (1236 – 1502): Batu Han tarafından kurulmuştur.
14. Timur İmparatorluğu (1367 – 1501): Timur tarafından kurulmuştur.
15. Babür İmparatorluğu (1526 – 1858): Babür tarafından kurulmuştur.
16. Osmanlı İmparatorluğu (1299 – 1922): Osman Bey tarafından kurulmuştur.

Dünyada Kaç Ülke Var?

Dünyada toplam 208 ülke bulunmaktadır. Asya kıtasında 47, Avrupa kıtasında ise 44 ülke vardır. En fazla ülkenin (54) bulunduğu kıta Afrika kıtasıdır. Avustralya'da sadece 4 ülke yer alır. İçinde hiç ülke olmayan tek kıta ise Antartika'dır. 

Ülkelerin İsimleri ve Başkentleri

Avrupa Kıtasındaki Ülkeler ve Başkentleri 

1- Hollanda - Amsterdam 

2- Rusya - Moskova 

3- Türkiye - Ankara 

Ankara, cumhuriyet ilan edilmeden 16 gün önce, 13 Ekim 1923 tarihinde Türkiye'nin başkenti ilan edilmiştir. 

4- İtalya - Roma 

Roma, dünyadaki en eski yerleşim yerlerinden biridir. 

5- Fransa - Paris 

Eyfel Kulesi ile bilinen Paris, yıl içinde en fazla yabancı turist çeken şehirlerin başında geliyor. 

6- İspanya - Madrid 

İspanya'nın başkenti Madrid'in nüfusu son verilerek göre yaklaşık 6 milyon 550 bindir. 

7- Yunanistan - Atina 

8- Bulgaristan - Sofya 

9- Romanya - Bükreş 

10- Norveç - Oslo 

Oslo, hem İskandinavya'nın hem de Norveç'in en büyük şehridir. 

11- Almanya - Berlin 

Berlin'in nüfusu yaklaşık 3 milyon 720 bindir. 

12- Belçika - Brüksel 

Brüksel Kişi başına düşen milli hasılatın en yüksek olduğu başkentlerden biridir. 

13- Çek Cumhuriyeti - Prag 

14- İngiltere - Londra 

Londra, hem en kalabalık hem de en fazla göç alan başkentlerden biridir. 

15- Danimarka - Kopenhag 

16- Ukrayna - Kiev 

B - Amerika Kıtasındaki Ülkeler ve Başkentleri 

1- Bolivya - La Paz 

2- Brezilya - Brasil 

3- Amerika - Washington 

Amerika kıtasının sosyo-ekonomik, turizm ve ticari açıdan en gelişmiş başkenti Washington'dur. 

4- Kanada - Ottowa 

Yaşam standartları oldukça yüksek olan Ottowa, Amerika kıtasının en zengin başkentidir. 

5- Meksika - Meksiko City 

6- Arjantin - Buenos Aires 

Buenos Aires, futbol turizminin en çok geliştiği başkenttir. 

Asya Kıtasındaki Ülkeler ve Başkentleri 

1- Çin - Pekin 

Nüfusu 23 milyondan fazla olan Pekin, dünyanın en kalabalık başkentidir. 

2- Japonya - Tokyo 

Tokyo nüfus yoğunluğu en fazla olan başkentlerin başında geliyor. 

3- Ermenistan - Erivan 

4- İran - Tahran 

5- Irak - Bağdat 

6- Suriye - Şam 

7- Filipinler - Manila 

8- Güney Kore * Seul 

9- Tayvan - Taipei 

Asya kıtasında nüfus yoğunluğu en düşük olan başkentlerden biridir. 

10- Suudi Arabistan - Riyad 

11- Afganistan - Kabil 

12- Azerbaycan - Bakü 

13- Özbekistan - Taşkent 

Afrika Kıtasındaki Ülkeler ve Başkentleri 

1- Mısır - Kahire 

Kahire'nin en çok turist çeken başkentlerden biri olmasının nedeni, Antik Çağlardan günümüze kadar gelen Piramitlerdir. 

2- Cezayir - Cezayir 

3- Fas - Rabat 

4- Tunus - Tunus 

Tunus'un da başkenti Cezayir gibi ülkeyle aynı adı taşımaktadır. 

5- Malavi - Lilongwe 

6- Gana - Accra 

7- Senegal - Dakar 

Afrika başkentleri arasında ekonomik açıdan en gelişmiş başkent Dakar'dır. 

Avustralya Kıtasındaki Ülkeler ve Başkentleri 

1- Avustralya - Kanberra 

2- Yeni Zelanda - Wellington 

3- Tazmanya - Hobart

25 Aralık 1991 tarihinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) dağılmış, Orta Asya ve Kafkasya’da birçok devlet bağımsızlığını kazanmıştır. Türkiye, o günlerde bağımsızlığına kavuşan Türk Cumhuriyetlerini tanıyan ilk ülke olmuştur. Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan ve Kırgızistan’dan oluşan bu devletlerle ortak bir dile, ortak bir hafızaya ve ortak bir kültüre sahip olmamız ikili ve bölgesel ilişkilerin güçlenmesine zemin hazırlamıştır. Türkiye ve Orta Asya ülkelerine, tek milletin farklı devletleri gibi davranmış; dış politikamız bölgede çok yönlü ve proaktif bir anlayış sergilemiştir. Türkçe konuşan ülkelerle ilişkilerimiz Türkiye’nin eskimeyen vizyonu olmuş ve bu vizyon küresel politikaların son 20 yılında önemli bir yer kazanmıştır.

Ülkemizin 90’lı yıllarda Orta Asya konusundaki ilk önceliği genç Türk devletlerinin uluslararası toplum tarafından kabul edilmesi olmuştur. Daha sonra ülkemiz, Orta Asya’da yeni kurulan ülkelerde yaşayan soydaşlarımız için sosyal, ekonomik ve kültürel alanda birçok çalışma yapmıştır. İlk başta yapılan yardımlar zaman içinde uzun soluklu projelere, kalkınma merkezli işbirliği çalışmalarına dönüşmüştür. Bölgede yapılacak faaliyetleri ve dış politika önceliklerini uygulayacak, koordine edecek bir organizasyon ihtiyacı doğmuş ve bu doğrultuda Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) 1992 yılında kurulmuştur. Dış politikamıza aktif politika anlayışının yerleşmesi ile TİKA ortak değerlere sahip olduğumuz ülkeler başta olmak üzere birçok bölge ve ülkede Türk dış politikasını uygulayıcı bir aracı haline gelmiştir. 

TİKA’nın o yıllardaki amacını Türk Cumhuriyetlerinin kendi sosyal yapısını üretmesi, kendi kimliğini sağlıklı bir şekilde inşa etmesi, kültürel ve siyasi hakların gelişmesi, teknik alt yapı konusunda eksiklerin giderilmesi olarak özetleyebiliriz. Eğitim, sağlık, restorasyon, tarımsal kalkınma, maliye, turizm, sanayi alanında bir çok proje ve faaliyet TİKA tarafından gerçekleştirilmiş. TİKA Program Koordinasyon Ofislerinin ilki Türkmenistan’da açılmış; ilerleyen dönemlerde Avrasya bölgesinde bulunan ofis sayısı 6’ya çıkmıştır. Türkiye’nin dostluk, kardeşlik ve işbirliği eli aynı heyecanı taşıdığımız ülkelere ulaşmıştır. 
 
Teknik Altyapıdan Kurumsal Kapasite Arttırımına Uzanan TİKA Projeleri

Büyüyen, gelişen ata topraklarımızda yaptığımız çalışmaların niteliği zaman içinde değişmiştir. 1995 yılına kadar kardeş ülkelerde ekonomik, sosyal ve kültürel faaliyetler yürüten TİKA, o tarihten itibaren eğitim ve kültürel işbirliği çalışmalarına ağırlık vermiştir. Biliyoruz ki her şeyin başı nitelikli, iyi yetişmiş insan nüfusuna sahip olmaya bağlıdır. Nerede bir millet iyi bir eğitim sistemine sahipse, bilimi ve teknoloji yakından takip ediyorsa orada sürdürülebilir kalkınmadan söz edilebilir. Bu yüzden TİKA 1995 yılından sonra ata topraklarında eğitim faaliyetlerini hızlandırmış; okullar, kütüphaneler, laboratuarlar inşa edilmiş, üniversitelere teknik donanım yardımları yapılmıştır. 

2000’li yıllarla başlayan süreçte dünya küreselleşmiş ve küreselleşmenin etkisi doğudan batıya birçok coğrafyada hissedilmiştir. Bu dönemde aynı dili konuştuğumuz ülkelerin kalkınma konusunda kazandığı ivmeye paralel olarak TİKA’nın bölgede yaptığı projeler, kurumsal kapasite artırımı projelerine dönüşmüştür. Ülkemizin ve TİKA’nın ortak tarihi mirasa sahip olmanın verdiği haklı gururla ata toprakları için yaptığı projeler devam etmektedir. 

Bugünlere gelindiğinde Türk Coğrafyasının önemli bir kesimi zenginleşti, güçlendi ve artık yardıma ihtiyaç duyan değil; yardım eden konumuna geldi. TİKA olarak beraberce, ortak proje geliştirmek için çalışmakta ve karşılıklı tecrübe paylaşımını yürütmekteyiz. 

Ülkemizin dünyada ve bölgesinde önemli bir aktör haline gelme çabasının bir uzantısı olarak 2000’li yıllardan itibaren dış politika anlayışımız önemli değişimler geçirmiştir. Bu değişim doğrultusunda TİKA faaliyet coğrafyasını genişletmiş; 2002 yılında 12 olan Program Koordinasyon Ofisi sayısını 2011 yılında 25’e, 2012 yılında ise 33’e yükseltmiştir. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı  Başkanlığı bugün 60 ülkede 62 Program Koordinasyon Ofisi ile 150 ülkede faaliyet göstermektedir. Ülkemizin izlemiş olduğu aktif ve ilkeli dış politikaya bağlı olarak çalışma yaptığımız ülkelerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Türkiye, TİKA aracılığı ile dost, kardeş ve akraba ülkelere yönelik olarak yaptığı çalışmaların temelinde bir barış kuşağı oluşturma çabası bulunmaktadır. 

TİKA kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör arasında işbirliği mekanizması görevi yürütmekte; tüm bu aktörleri ortak paydalarda buluşturmakta ve Türkiye’nin kalkınma yardımlarını kayıt altına almaktadır.

2002 yılında ülkemizin kalkınma yardımları 85 Milyon ABD doları iken bu rakam 2017 yılında 8 milyar 120 milyon ABD dolarına* yükselmiştir. Aynı zamanda Türkiye dünyada en fazla insani yardım yapan ülkedir.

“TİKA, ofislerinin bulunduğu ülkelerle beraber 5 kıtada 150'ye yakın  ülkede kalkınma merkezli işbirliği çalışmaları yapmaktadır. Ülkemiz TİKA aracılığı ile Pasifik’ten Orta Asya’ya, Ortadoğu ve Afrika’dan Balkanlara, Kafkasya’dan Latin Amerika’ya kadar birçok ülke ile bilgi ve tecrübesini paylaşıyor.”

*8,12 milyar dolar TİKA'nın değil, ülkemizin 2017 yılında yaptığı toplam resmi kalkınma yardımı miktarıdır. 2017'de TİKA'nın yaptığı yardım miktarı, Türkiye'nin yaptığı yardımın %2.7'sini oluşturmaktadır. 

MİSYONUMUZ

“Türkiye’nin uluslararası kalkınma iş birliği faaliyetleri çerçevesinde, ülkelerin ekonomik, sosyal ve insani kalkınma süreçlerini destekleyecek, ortak tarihi ve kültürel mirasımızı geleceğe taşıyacak sürdürülebilir proje ve faaliyetler gerçekleştirmek.”

VİZYONUMUZ 

“Kalkınma iş birliği araç ve yöntemleri ile yerel ve küresel düzeydeki sorunlara, hızlı ve kalıcı çözümler sunabilen etkin ve öncü bir teşkilat olmak. 

TEMEL DEĞERLERİMİZ

• İnsan Odaklılık
• Ülkenin İhtiyaç ve Önceliklerine Uygunluk
• Kaliteli Ürün ve Hizmet Sunumu
• Tarafsızlık ve Şeffaflık
• Katılımcılık
• Güvenilirlik
• Sonuç Odaklılık
• Etkililik, Verimlilik, Yerindelik
• Dış Politika ile Uyumluluk