Dünyada Okyanus Akıntıları

okyanus akıntısı okyanus sularının yerçekimi, rüzgar sürtünmesi ve su tarafından üretilen sirkülasyon sisteminin yatay ve dikey bileşenlerinden oluşan akarsu yoğunluk okyanusun farklı bölgelerinde farklılıklar. Okyanus akıntıları rüzgarlara benzer. atmosfer önemli miktarda ısı transfer ettikleri için Dünya'nın ekvator alanlarını kutuplara doğru kaydırır ve dolayısıyla kıyı bölgelerinin iklimlerinin belirlenmesinde önemli rol oynar. Ayrıca okyanus akıntıları ve atmosferik sirkülasyon birbirini etkiler.

Dünyanın başlıca okyanus akıntı sistemleri. Ansiklopedi Britannica, Inc.

Okyanusların genel dolaşımı, okyanusların ortalama hareketini tanımlar. deniz suyu atmosfer gibi, belirli bir modeli takip eder. Bu model üzerinde üst üste bindirilmiş salınımlardır. gelgit ve dalgalar , genel dolaşımın bir parçası olarak kabul edilmez. Ayrıca genel dolaşımın zamansal varyasyonlarını temsil eden menderesler ve girdaplar da vardır. Okyanus sirkülasyon modeli, birbirine bağlı okyanuslar ağı içinde sıcaklık ve tuzluluk gibi değişen özelliklere sahip su alışverişi yapar ve küresel iklimin ısı ve tatlı su akışlarının önemli bir parçasıdır. Yatay hareketler, büyüklükleri saniyede birkaç santimetreden saniyede 4 metreye (yaklaşık 13 fit) kadar değişen akımlar olarak adlandırılır. Karakteristik bir yüzey hızı saniyede yaklaşık 5 ila 50 cm'dir (yaklaşık 2 ila 20 inç). Akımların yoğunluğu genellikle artan derinlikle azalır. Genellikle yukarı ve aşağı doğru hareket olarak adlandırılan dikey hareketler, ayda yalnızca birkaç metreye varan çok daha düşük hızlar sergiler. Deniz suyu neredeyse sıkıştırılamaz olduğundan, dikey hareketler yatay akış modellerinde yakınsama ve uzaklaşma bölgeleriyle ilişkilidir.

Kıyı boyunca yükselme süreci Peru kıyıları boyunca okyanusta yükselme süreci. Bir termoklin ve bir nutriklin, sıcak, besin eksikliği olan üst tabakayı aşağıdaki soğuk, zenginleştirilmiş tabakadan ayırır. Normal koşullar altında (üstte) bu arayüzler, kıyı rüzgarlarının alt tabakadaki besin maddelerinin bol bir ekosistemi destekledikleri yüzeye yükselmesine neden olabilecek kadar sığdır. Bir El Nino olayı sırasında (altta) üst katman kalınlaşır, böylece yükselen su daha az besin içerir, böylece deniz üretkenliğinin çökmesine katkıda bulunur. Ansiklopedi Britannica, Inc.

Okyanus akıntılarının dağılımı

Deniz yüzeyindeki genel dolaşımın haritaları, orijinal olarak, gemilerin rota yönü ve hızından sonra kalan sürüklenmelerinin incelenmesinden elde edilen büyük miktarda veriden, ölü hesap olarak adlandırılan bir süreçte hesaplanmıştır. Bu bilgi, şu anda denizde uydu tarafından izlenen yüzey sürüklenmeleri tarafından toplanmaktadır. Model neredeyse tamamen rüzgarla çalışan sirkülasyona benzer.

Dünya okyanuslarının başlıca yüzey akıntıları. Yeraltı akıntıları da büyük miktarda suyu hareket ettirir, ancak bu kadar ayrıntılı olarak bilinmemektedir. Merriam-Webster Inc.

Yüzeyde, rüzgarın yönlendirdiği dolaşımın yönleri, girdapların (merkezi bir nokta etrafında dönen büyük antisiklonik akım hücreleri) merkezlerini batıya doğru değiştirmesine neden olarak, Gulf Stream gibi kıtaların doğu kıyılarına karşı güçlü batı sınır akıntıları oluşturur. Kuzey Atlantik - Norveç Akımı içinde Atlantik Okyanusu ve Kuroshio -Pasifik Okyanusu'ndaki Kuzey Pasifik Akıntısı. Güney Yarımküre'de girdapların saat yönünün tersine dolaşımı, kıtaların batı kıyılarına karşı güçlü doğu sınır akıntıları yaratır; Peru (Humboldt) Akım kapalı Güney Amerika , Benguela Akıntısı kapalı batı Afrika , ve Batı Avustralya Mevcut. Güney Yarımküre akıntıları da güçlü, doğuya doğru akan, dairesel Antarktika Akıntısından etkilenir. Çok derin, soğuk ve nispeten yavaş bir akıntıdır, ancak Gulf Stream'in hacminin yaklaşık iki katı kadar büyük bir su kütlesi taşır. Peru ve Benguela akıntıları bu Antarktika akıntısından su çeker ve bu nedenle soğuktur. Kuzey Yarımküre, Kuzey Kutbu'nu çevreleyen sürekli açık sudan yoksundur ve dolayısıyla buna karşılık gelen güçlü bir kutupsal akıntıya sahip değildir, ancak doğu Rusya'dan Oya ve Anadyr akıntılarını ve batı Kuzey Amerika'dan Kaliforniya Akıntısı'nı oluşturmak için Bering Boğazı'ndan güneye akan küçük soğuk akıntılar vardır; diğerleri soğuk Labrador ve Doğu Grönland akıntılarını oluşturmak için Grönland çevresinde güneye akar. Kuroshio –Kuzey Pasifik ve Körfez Akımı–Kuzey Atlantik–Norveç akıntıları, daha sıcak suları Kuzey Buz Denizi Bering, Cape ve West Spitsbergen akıntıları yoluyla.

Tropiklerde saat yönünde ve saat yönünün tersine büyük girdaplar, Pasifik Kuzey ve Güney Ekvator akıntıları, Atlantik Kuzey ve Güney Ekvator akıntıları ve Hint Güney Ekvator Akıntısı gibi batıya doğru akar. Kuzeyin değişen muson iklimi nedeniyle Hint Okyanusu , kuzey Hint Okyanusu ve Arap Denizi'ndeki akıntı değişiyor. Bu devasa akıntılar arasında doğuya doğru akan dar karşı akıntılar vardır.

Bazı kapalı denizlerde veya okyanus alanlarında bulunan diğer daha küçük akım sistemleri, rüzgarla çalışan sirkülasyondan daha az etkilenir ve su girişi yönünden daha fazla etkilenir. Bu tür akıntılar, güneye doğru akan Doğu Avustralya Akıntısının saat yönünün tersine sirkülasyon oluşturduğu Tazmanya Denizi'nde, doğuya doğru akan akıntının olduğu kuzeybatı Pasifik'te bulunur. Kuroshio –Kuzey Pasifik akımı, denizde saat yönünün tersine sirkülasyona neden olur. Alaska Akıntısı ve Aleut Akıntısı (veya Subarktik Akımı), Bengal Körfezi ve Arap Denizi'nde.

Derin okyanus sirkülasyonu esas olarak termohalin sirkülasyonundan oluşur. Akımlar, belirli su kütlelerinin yayılmasını izleyen deniz suyu özelliklerinin dağılımından çıkarılır. Yoğunluk dağılımı, derin akımları tahmin etmek için de kullanılır. Yeraltı akımlarının doğrudan gözlemleri şu şekilde yapılır: konuşlandırma dip demirli demirlemelerden mevcut metreler ve derinlikte sürüklenmeleri akustik olarak izlenen nötr yüzer aletleri ayarlayarak.

Paylaş:

Dünya’nın dönüşü ve güçlü mevsimsel rüzgârlar nedeniyle ortaya çıkan yüzey akıntıları derin bölgelerden yüzeye çıkan, soğuk ve besince zengin akıntılardır.

Derin su akıntıları ise yoğunluk farkı ve kütleçekimi nedeniyle okyanus tabanında gerçekleşen su hareketleridir.

Kutup bölgelerine ulaşan okyanus suları soğuyarak donar ve böylece daha yoğun hale gelir. Suyun sıcaklık ve tuzluluk oranının değişmesi, yoğunluk farkına neden olur. Okyanus tabanına doğru hareket eden daha yoğun suyun yerini daha düşük enlemlerden gelen sular doldurur. Bu suların da soğuyarak derinlere hareket etmesi sonucu, küresel bir su akıntısı süreci işlemeye başlar.

Kuzey Atlantik’te oluşan derin su akıntısı güneye doğru hareket ederek Antarktika’yı dolaşır. Daha sonra iki kola ayrılarak Hint ve Pasifik havzasına ulaşır. Ekvator’a yaklaştıkça ısınan su yüzeye doğru hareket eder ve farklı yönlerden gelen iki akıntı, Güney Atlantik Okyanusu’nda tekrar birleşerek Kuzey Atlantik Okyanusu’na geri döner. Güneyden gelen, nispeten daha sıcak Kuzey Atlantik akıntısı Batı Avrupa’nın ikliminin daha ılıman olmasına neden oluyor. 

Dünyanın şekli, yörüngesi, yükselti, bakı, kara ve denizlerin dağılışı, denize olan yakınlık ve uzaklık, rüzgarlar ve okyanus akıntıları iklim çeşitliliğini yaratan sebeplerin başlıcalarıdır. İşte bu sebeplerden biri olan “Okyanus Akıntıları” sınırlı su kütlesinin belirli bir yönde hareketi olarak tanımlanır.

Ekvator etrafından kutuplara doğru hareket eden okyanus akıntıları sıcak okyanus akıntısı olarak adlandırılır. Bu akıntıların en tanınmışları ; Gulf Stream, Brezilya, Alaska ve Kuro Şivo ‘dur.

Kutuplardan, ekvator çizgisine doğru hareket eden akıntılara soğuk su akıntısı denir. Bu akıntılar, geçtikleri bölgeyi soğuturlar. En tanınmışları ; Labrador, Kanarya, Benguela, Oya Şiva ‘dır.

Dünya Sıcak ve Soğuk Okyanus Akıntıları Haritası

Sular, denizler ve okyanuslarda sürekli hareket halindedir. Bu hareketi okyanus yatağının ve denizin kenarındaki kara kütlelerinin biçimleri, rüzgârla aynı olmasını engeller (Coriolis etkisi). Akıntılar kuzey yarımkürede rüzgârın sağına, güney yarımkürede rüzgârın soluna saparlar. Bu yüzden kuzey yarımkürede akıntılar saat ibresinin yönünde, güney yarımkürede saat ibresinin tersi yönündedir. Akıntılar yalnız okyanusların üst düzeyinde değil, suyun derinliğinde de bulunur. Suyun tuzu ve sıcaklığıyla oluşan yoğunluk, değişik rüzgârlardan bağımsız akıntılara yol açar. Akdeniz’deki yüksek buharlaşma, tuzluluğu ve yoğunluğu arttırır. Karadeniz’in ve Atlas Okyanusu’nun daha az tuzlu (dolayısıyla daha az yoğun) suları Akdeniz’e akar. Bu akıntı bir karşı akıntıya yol açar. Böylece Akdeniz’in tuzluluk oranı değişmez.

Okyanus akıntıları, eş sıcaklık (izoterm) eğrilerinin denizler üzerinde sapmaya uğramasına yol açar. Soğuk okyanus akıntıları izoterm eğrilerini ekvatora doğru yaklaştırırken, sıcak okyanus akıntıları bu eğrilerin kutuplara doğru yaklaşmasını sağlar. 60° kuzey enleminin ocak ayı sıcaklık ortalaması -16 °C iken, aynı enlemdeki Batı Avrupa kıyılarının ortalama sıcaklığı + 2, + 3 °C’dir. Bu durum, Gulf Stream sıcak okyanus akıntısından kaynaklanır. Batı Avrupa kıyıları ile aynı enleme sahip Kuzey Amerika kıyılarının ocak ayı ortalama sıcaklığı, Labrador soğuk okyanus akıntısının etkisiyle – 20 “C’ye kadar düşmektedir.

Akıntıların etkileri

Okyanus ve denizlerdeki akıntılar yüzey altı ve yüzey sularının yer değiştirerek oksijen ve besin kaynaklarının canlılara ulaşmasını sağlar. Ancak ısısı farklı bir başka su akıntısı o bölgedeki canlıları öldürebilir. Suyun yüksek olan ısı tutma kapasitesi sıcak su akıntılarının ısı iletme özelliğini hazırlar. Ekvator çevresindeki suyun soğurduğu ısı, sıcak su akıntılarıyla iklimi yumuşatır. Soğuk kıyılardan gelen soğuk su akıntılarıysa sıcak kıyıları serinletir. Okyanuslarda bilinen 18 büyük akıntıdan 11’i sıcak (Kuzey, Büyük Okyanus, Alaska, Kuroşio, Gulf Stream, Kuzey Ekvator, Güney Ekvator, Brezilya, Hint, karşı Ekvator, Doğu Avustralya), 7’si soğuktur (Kaliforniya, Oya Şio, Kanarya, Peru, Benguela, Batı Rüzgârı, Batı Avustralya). İklime olumlu etkilerinin yanında okyanus akıntıları denizciler için sis (sıcak ve soğuk su akıntılarının karşılaştıkları yerler), kutuplardan öteye taşınmış buz dağları gibi tehlikeler oluştururlar. Ayrıca akıntılar su kirlenmesinin yayılmasına da yol açarlar. Okyanus akıntılarının, balıkçılık üzerinde de önemli etkileri vardır. Çünkü, sıcak ve soğuk akıntıların karşılaştıkları yerlerde bol miktarda oksijen, yosun ve plankton bulunur. İngiltere, Norveç ve Japonya bu gibi yerlerden yararlanan ülkelerin başında gelir.