Edebi Akımlar Sorular
Edebî Akımlar ve Dünya Edebiyatı Test Çöz (Online Testler)
Üniversite Rehberi ekibi olarak sizler için YKS – TYT gibi sınavlara özel Edebî Akımlar ve Dünya Edebiyatı Test Çöz başlığı altında sorular hazırladık. Testte toplam 14 Adet Edebî Akımlar ve Dünya Edebiyatı sorusu bulunmakta. Sınava başlamadan önce mutlaka süre tutmayı unutmayınız. Haydi Sınava Başla! – www.unirehberi.com ailesi olarak başarılar dileriz.
Edebî Akımlar ve Dünya Edebiyatı Test Çöz (Online Testler)
Tebrikler - Edebî Akımlar ve Dünya Edebiyatı Test Çöz (Online Testler) adlı sınavı başarıyla tamamladınız.
Sizin aldığınız skor %%SCORE%% en yüksek skor %%TOTAL%%.
Hakkınızdaki düşüncemiz %%RATING%%
★★ Tüm Edebiyat Testlerini Görmek için Tıklayınız ★★
Sınavı bitirdikten sonra mutlaka bizim için yorum kısmından geri bildirim yapmayı unutmayınız. Sorular nasıldı, kaç doğru yaptınız, hatalı soru var mıydı, test seviyesi nasıldı? yorum kısmından bizlere bildirmeyi unutmayınız.
A) Klasisizm B) Romantizm C) Realizm D) Natüralizm E) Sürrealizm
Cevap:
Romantizmde duygu, coşkunluk ve hayal ön plandadır. Bunun yanında "gerçeği yansıtmaya çalışmamak "sözü bizi romantizme götürüyor. Cevap B
(I)Klasik akıma bağlı sanatçılar arasında özellikle (II)didaktik şiir türünde ürün vermiş bir ad da (III) Moliere’dir. En önemli yapıtı (IV) Fabllar’dır. Bu türdeki ürünleri ondan önce (V) Ezop denemiştir.
2.Yukarıdaki numaralanmış sözlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? (2007)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap:
Klasisizm akımında fabl yazarı olan Moliere değil, La Fontaine'dir. Cevap C
3. Aşağıdakilerin hangisinde, belirtilen özellik birlikte verildiği akımla ilgili değildir? (2007)
A) Gözlem ve belgelere önem verme (Realizm)
B) Konuya değil, onun işleniş biçimine önem verme (Romantizm)
C) Güzelliğin, anlam açıklığında değil, kapalılıkta olduğuna inanma (Sembolizm)
D) Sanat, doğanın kopyası olmalıdır, ilkesini benimseme (Natüralizm)
E) Bilinçaltını akıl ve mantıktan üstün tutma (Sürrealizm)
Cevap:
Konuya değil konunun işlenişine önem veren romantizm değil klasisizmdir. Cevap B
(I) Natüralizm duyularla algılanabilir gerçekliğin tıpatıp yansıtılmasını ilke edinmiştir. (II) Endüstrileşme sürecinde ortaya çıkan ekonomik ve ahlaksal bunalımla büyük kent halkının eleştirilmesi natüralizmin temel konularıdır. (III) Natüralizmin kökleri, düşünce tarihi açısından realizm içinde yer alır ama onu aşar çünkü natüralizm doğayı olduğu gibi yansıtmayı amaçlar. (IV) Natüralizmin temelinde deneysel doğa bilimlerinin verileri yatar. (V) Natüralizme göre, edebiyatın amacı, ciddi konuları, sanatlı biçimde işlemek; sanatta iyiye, gerçeğe ve güzele yönelmektir.
4. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde belirtilenler, natüralizm akımıyla ilgili değildir? (2008)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap:
Natüralizmde olaylar ve kişiler bilim adamı gözüyle incelendiği için yaşamın iğrenç ve çirkin yönleri de olduğu gibi anlatılmıştır. Bu nedenle V.cümle natüralizm akımıyla ilgili değildir.
Bazen düşünüyorum da eğer benim yazdıklarım hayatla ilgili değilse insanların yaşadığı nasıl bir dünya? Bana göre, tüm kitaplarım gerçeği yansıtıyor. Ama hangi gerçeği? Benim gördüğüm gerçeği. (2010 lys)
5.Bu parçada sanat anlayışını belirten yazarın aşağıdaki akımlardan hangisine bağlı olduğu söylenebilir?
A) Natüralizm B) İzlenimcilik C) Klasisizm D) Gerçeküstücülük E) Sembolizm
Cevap:
Gerçeği değil de gerçeğin bireyin üzerinde bıraktığı etkiyi anlatan akım İzlenimciliktir.
Cevap B
Bir 18. yüzyıl düşünürü olan J.J. Rousseau ister özel ister kamusal hayatımızda olsun, yaşadığımız şeylerin, aklın değil duyguların ve doğal içgüdülerin gereklerini karşılayıp karşılamadığını sormamız gerektiğini söyler. Bireyselliği ve doğayı gündeme getirir. Ona göre, gerçekliği parçalayan ve anlaşılmaz hâle getiren aklın bütün tahlilleri yapaydır.
6. Buna göre J. J. Rousseau'nun hangi hareketin öncülüğünü yaptığı ileri sürülebilir?
A) Klasisizm B) Realizm C) Romantizm D) Natüralizm E) Empresyonizm
Cevap:
Aklın yerine duyguların öne çıkması savunulduğuna göre paragraf romantizmi anlatmaktadır. Cevap C
Sorun, gerçekliğe, öykü yazarı olarak bakmak değildir. Sorun, öncelikle kendine dünyada bir yer arayan, konumunu belirlemeye çalışan insandır. Kendini anlamaya, anlamlandırmaya çalışmak, başka bir deyişle kendi yazgısını sorgulayıp üzerinde düşünme zorunluluğu duymak insani bir gereksinimdir. Bunun peşinden koşarsanız var olanlar içinde kendi yerinizi belirlersiniz. Bu size bir bakış açısı sunar. Olan bitenleri bu bakış açısıyla değerlendirirsiniz.
7. Bu düşünceleri ileri süren bir yazar aşağıdakilerin hangisiyle nitelendirilebilir? (2011 lys)
A) Hümanist B) Akılcı C) Sembolist D) Varoluşçu E) Gerçeküstücü
Cevap:
İnsanın kendi varlığını sorgulaması temeline dayanan akım varoluşçuluktur. Cevap D
Musiki, her şeyden önce musiki;
Onun için tekli mısradan şaşma.
Kıvrak olur, erir havada sanki,
Ağır aksak söyleyişe yanaşma.
Güzel gözler tül ardında görünsün,
Gün ışığı titremeli şiirde.
Ak yıldızlar maviliğe bürünsün
Ilgıt ılgıt sonbahar göklerinde.
8. Aşağıdaki şairlerden hangisi, bu dörtlüklerde dile getirilen anlayışa uygun şiir yazmamıştır? (2013)
A)Cenap Şehabettin
B)Yahya Kemal Beyatlı
C)Ahmet Haşim
D)Mehmet Akif Ersoy
E)Ahmet Hamdi Tanpınar
Cevap:
Dizelerdeki birinci ipucu müziğin öne çıkarılması. İkinci dörtlüğün ilk dizesinde ise "anlamda kapalılık" ilkesine gönderme yapılmış ki anlatılan akım sembolizmdir. Cenap Şahabettin, Yahya Kemal, Ahmet Haşim ve Ahmet Hamdi Tanpınar'da sembolizm etkisi var ancak Mehmet Akif Ersoy realisttir. Cevap D
Romanlardaki hayalî tasvirler hep köksüz yalanlardır. İnceden inceye araştırıp soruşturmalı, tahlil etmeden hiçbir şey yazmamalı, hatta hayatta rastlanılan, az karşılaşılan olaylar bile bir eserde yer almamalıdır. Günlük hayat, hırgürle, çirkinliklerle, kıskançlıklarla, aldatmalarla örülmüş bir dokumadır. İyilikler, güzellikler, erdem sayılabilecek nitelikler, birer hayalden başka bir şey değildir, roman konusu olamaz. (9. ve 10.soruların ortak parçasıdır)
9. Bu parçada romanla ilgili olarak belirtilen düşünceler aşağıdaki yazarlardan hangisine ait olabilir? (2013 lys)
A)Hüseyin Rahmi Gürpınar
B)Abdülhak Hamit Tarhan
C)Recaizade Mahmut Ekrem
D)Ahmet Mithat Efendi
E)Sami Paşazade Sezai
Cevap:
Parçada anlatılan edebi akım realizmin bir üst basamağı olan natüralizmdir. Şıklarda verilen sanatçılar içinde natüralizm ile ilişkilendirilebilecek tek isim Hüseyin Rahmi Gürpınar'dır. Hüseyin Rahmi, edebiyatımızda sokağı edebiyata getiren sanatçı olarak bilinmektedir.
Cevap A
10.Bu parçada dile getirilen düşünceler aşağıdaki edebî akımlardan hangisiyle örtüşmektedir? (2013 lys)
A)Realizm B)Klasisizm C)Romantizm D)Empresyonizm E)Natüralizm
Cevap:
"İnceden inceye araştırıp soruşturmalı, tahlil etmeden hiçbir şey yazmamalı" sözünden natüralizm olduğu anlaşılıyor. Natüralist yazarlar olay ve kişileri bir bilim adamı tarafsızlığı ile işleyip eserlerinde tesadüflere yer vermezler. Cevap: E
Böyle bir yazı tarzında nokta, virgül, noktalı virgül gibi işaretlere lüzum yoktur; bunları kullanmak tehlikelidir bile. Noktalama işaretleri, içimizdeki akışın mutlak devamına şüphesiz engeldir. Canınız istediği kadar devam ediniz. Mırıltının tükenmek bilmeyen karakterine kendinizi veriniz. Eğer akış, yaptığınız dikkatsizlik diyeceğim ufak bir yanılma yüzünden duracak gibi olursa kaldığınız yerde durunuz. Çıkışı sizce şüpheli görülen kelimeden sonra herhangi bir harfi, söz gelimi “i” harfini, daima “i” harfini koyunuz ve böylece bu harfi izleyecek olan kelimelere elverişli anı bekleyiniz. Şiirinizin tamamlanması gecikmeyecektir.
(11 ve 12. sorular için ortak parçadır)
11. Bu parçada dile getirilen düşünceler, aşağıda verilen akımlardan hangisinin edebî düşüncesiyle örtüşür?(2014)
A) Romantizm B) Realizm C) Parnasizm D) Sembolizm E) Sürrealizm
Cevap:
Paragrafta düşünmeden yazmakla bilinçaltını boşaltmak kastedilmiş.İnsan gerçekliğinin bilinçaltında toplandığı düşüncesinden yola çıkan edebi akım, sürrealizmdir. Cevap E
12. Aşağıdakilerden hangisi, bu parçada verilen düşüncelere uygun şiir yazmıştır?
(2014)
A) İlhan Berk
B) Fazıl Hüsnü Dağlarca
C) Necip Fazıl Kısakürek
D) Behçet Necatigil
E) Bedri Rahmi Eyüboğlu
Cevap:
Verilen şairler arasından sadece İkinci Yeni şairi İlhan Berk, sürrealizm ile ilişkilendirilebilir.
Şair, okura gerçekleri değil, izlenimlerini duyurmaya çalışmalı; anlam belirgin olmamalı; okur, sezinlediklerinden kendisi anlamlar çıkarmalıdır. Sözcüklerin anlamlarından çok ahenkleri, oluşturacakları müzikalite önemlidir. Duyurmak ve sezdirmek için mecazlı, çağrışıma elverişli söz ve söyleyişler seçilmelidir. Üzüntü, alaca karanlık; kırmızı ve sarı vb. renkler şiirde önem taşıyan ögelerdir.
13. Bu parçada özellikleri verilen edebî akım aşağıdakilerden hangisidir? (2015)
A)Sembolizm B)Parnasizm C)Klasisizm D)Kübizm E)Romantizm
Cevap:
Anlamın kapalı olması, sezdirmek, müzikalite, çağrışım gibi sözcükler bizi sembolizme götürür. Cevap A
Hayır, hayâl ile yoktur benim alışverişim
İnan ki ne demiş isem görüp de söylemişim
Şudur benim cihânda en beğendiğim meslek
Sözüm odun gibi olsun hakikat olsun tek
14. Bu dizelerde dile getirilen düşünce, aşağıdaki edebî akımlardan hangisi ile ilişkilendirilebilir? (2016 lys)
A)Romantizm B)Realizm C)Sembolizm D)Sürrealizm E)Klasisizm
Cevap:
Dizelerde dile getirilen düşünce, realizm ile ilişkilendirilebilir. Realizm; duygu, coşkunluk ve hayale yer veren romantizme tepki olarak doğan bir edebiyat akımıdır. Cevap B
---- akımına göre doğa görünümleri, insan hareketleri ve hiçbir somut olay, kendi kendilerine var olamazlar; bunlar duyularımızla kavradığımız birtakım görünüşlerdir. ---- akımının temsilcileri ise düşüncenin gerçek işleyişini ortaya koymak için yararlanılan saf bir ruhsal otomatizme, rüyanın sınırsız gücüne ve bugüne kadar önemsenmemiş belli çağrışım biçimlerinin üstün bir gerçekliği olduğuna inanırlar.
15.Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? (2017)
A)Realizm - Natüralizm
B)Sürrealizm - Realizm
C)Sembolizm - Sürrealizm
D)Parnasizm - Klasisizm
E)Dadaizm - Parnasizm
Cevap:
Verilen boşluklara sırasıyla gelmesi gereken akımlar sembolizm ve sürrealizmdir. Parnasizme tepki olarak ortaya çıkan sembolizme göre her birey dış dünyayı öznel bir biçimde algılamaktadır. Sürrealizm, bilinçaltının ortaya çıkarılmasını amaç edinir. Bu nedenle irade yerine bireyin istem dışı yaptığı eylemlere (otomatizm) odaklanır. Cevap: C
Kapı çalınıyor. Kim geldi acaba? Kimi istersem, kimin ismini yazarsam o gelir. Yazmanın bu yararı var işte, küçük bir işaretle, canımın istediğini getiririm. İstersem fikrimi değiştiririm. Kim ne yapabilir? Hadi bakalım, kapının zili çalmadı, gelen giden yok.
16. Bu parçada, postmodern romanın aşağıdaki hangi özelliği vurgulanmaktadır? (2017)
A) Metinlerarası ilişkilere yer verme
B) Anlatıcıyı kurmacanın parçası kılma
C) Tarihî gerçekliği yeniden oluşturma
D) Çok katmanlı bir anlatı yapısı kurma
E) Okuru, kurmacanın merkezine yerleştirme
Cevap:
Postmodernizm geleneksel roman anlayışına karşıdır. Farklı yöntemler, farklı bakış açıları birlikte kullanılır. Paragrafta anlatıcı kurmacaya direkt müdahale ederek kurmacanın bir parçasına haline gelmiş. Cevap B
Uyumasından yararlanıp onun hakkında sessizce bilgi verelim. Özel hayatlarında hareketsiz ve başarısız olan Çehov kahramanları gibi kederliydi hep. Keder konusuna daha sonra çok döneceğiz. Kendisine adının ilk harfleriyle Ka denmesini tercih ettiğini, bu kitapta da öyle yapacağımı hemen söyleyeyim. Şimdi Erzurum garajından ayrıldıktan sonra yolculara iyi seyahatler dileyen şoför gibi ben de ekleyeyim: Yolun açık olsun Ka... Ama sizi kandırmak istemem; Ka'nın eski bir arkadaşıyım ve Kars'ta başına gelecekleri daha bu hikâyeyi anlatmaya başlamadan biliyorum ben.
17. Bu parçadan hareketle postmodern romanla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? (2018)
A) Romanın kurmaca olduğu okura hissettirilir.
B) Romanın yazılma süreci metne konu edilir.
C) Anlatıcı, kurmacanın etkin bir figürü hâline getirilir.
D) Kurmaca ile gerçeklik arasındaki sınır belirginleştirilir.
E) Doğrudan veya dolaylı biçimde okurla iletişim kurulur.
Cevap:
Soru sanat akımlarından çok paragraf sorusu özelliği gösteriyor. Cevaba paragrafta ulaşmak mümkün. Paragrafa göre postmodern roman kurmaca ile gerçeklik birbirine karışmakta. Cevap D
Roman yazarı, bilimsel metotları uygulayan bir deneycidir. O, sadece gözlem yapılarak öğrenilebilecek şartları kaydetmez, bireyin çevre şartlarıyla mücadelesini sebep sonuç ilişkisi içinde vererek başlangıçta oluşturduğu hipotezi ispatlamak zorundadır. Onun için
en önemli şey, insan tabiatını objektif bir biçimde gözlemlemek, belli biyolojik kalıtımla doğan bir kişinin belli sosyoekonomik şartlar içinde kaderinin ne olacağını incelemektir.
18. Bu parçada sözü edilen edebi akım aşağıdakilerden hangisidir? (2018)
A)Romantizm B)Realizm C)Natüralizm D)Sembolizm E)Sürrealizm
Cevap:
Natüralizm gözlem yanında deneyi de edebiyata uygulayan bir edebiyat akımıdır.
Natüralizmin oluşumunda Hippolyte Taine'nin Determinizm felsefesi, Claude Bernard'ın deneysel uygulamaları ile Darwin'in Evrim ve Soyaçekim düşünceleri etkili olmuştur. Cevap C
Mantığın egemenliğinden kurtulamadık daha. Uygarlık, bilimsellik ve ilerleme uğruna, insan psikolojisinin ve zihninin açıklanamaz karmaşıklığı görmezden gelindi. Mantığa uygun olmayan ve belli bir amaca hizmet etmeyen tüm yöntemler aforoz edildi. Düşüncenin çıkar gözetmez oyununa, rüyanın ve çağrışımın sınırsız gücüne bugüne değin önem verilmedi; insan ruhunu ve gerçekliğini anlamak için bunlara yönelmenin zamanı geldi. Bugüne kadar şiirin görmezden geldiği bilinç dışı bütün alanları şiirin içine çekmek için buradayız.
19. Bu parçada dile getirilen düşünceler, aşağıdaki edebî akımlardan hangisi ile ilişkilendirilebilir? (2019)
A) Fütürizm B) Dadaizm C) Sürrealizm D) Sembolizm E) Egzistansiyalizm
Cevap:
Parçadaki "mantığın egemenliğinden kurtulmak" ve "bilinç dışı alanları şiirin içine çekmek" gibi ifadeler bizi sürrealizme götürüyor. Sürrealizm; sanatçının, bilinci etkileyen her türlü toplumsal baskıdan ve aklın denetiminden kurtularak asıl gerçeğe ulaşma çabasıdır. Sürrealizm; felsefe, edebiyat ve sanatta bilinçaltının önemini vurgulayan bir akımdır. Cevap C
---- akımında yüreğimize kitap sayfalarından ulaşılmak istenir. Bize duyurulan her heyecanın eski, çok eski bir yazardan yapılan alıntıyla doğrulanması gerekiyor gibidir. ---- akımında ise doğrudan doğruya yüreğimize, yücelik duygumuza seslenilir. İşte aradaki büyük fark bence budur.
20. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2020)
A) Klasisizm - Romantizm
B) Realizm - Romantizm
C) Realizm - Sembolizm
D) Natüralizm - Sembolizm
E) Klasisizm - Natüralizm
"Çok eski bir yazardan yapılan alıntı" sözüyle kastedilen Eski Yunan ve Latin edebiyatlarıdır. Bu edebiyatları örnek alan akım klasisizmdir. Bu akımda akla ve sağduyuya önem verilir. Doğrudan yüreğimize seslenen akım ise romantizmdir. Klasisizme tepki olarak doğan romantizmde duygu, coşku ve hayal ön plana çıkar. Cevap A
Bu akımın “gerçek” anlayışı bizi nesneleri olduğu gibi değil olması gerektiği gibi, nesnenin kendisini değil manalarını vermeye çalışan bir gerçekçilikle yüz yüze getirir. Bu da doğal olarak soyutlama ve simgelemenin kapısını aralar. Zira dışarıdan görünen gerçek, özgün olamaz. Gerçek bizim tarafımızdan yaratılmalıdır. Nesnenin anlamı onun görüntüsünün arkasında saklıdır. Bir olaya inanarak, onu düşleyerek veya belgeleyerek doyuma eremeyiz. Gerçeği sanatkârın iç dünyasında bulan ve bu sebeple iç gözlem üzerinde yoğunlaşan bu sanat akımı, doğal olarak bütünüyle ferdiyetçidir. Bu noktada insanı içinde yaşadığı toplumdan hatta kendinden bile soyutlar. Geriye sadece iç ben/ruh kalır.
21. Bu parçada söz edilen edebî akım aşağıdakilerin hangisidir? (2021)
A) Ekspresyonizm
B) Realizm
C) Natüralizm
D) Klasisizm
E) Egzistansiyalizm
Cevap:
Paragrafta söylendiği gibi gerçek olduğu gibi aktarılmıyorsa cevabın realizm ya da natüralizm olması mümkün değildir. Akla ve sağduyuya dayanan klasisizm akımının da cevap olamayacağı açıktır. Egzistansiyalizm ise insanın varoluşunu irdeleyen, insanın dünya ve evren içindeki yerini sorgulayan bir akımdır. Ekspresyonizm yani dışavurumculuk akımında dış dünyanın olduğu gibi aktarılmasına karşı çıkılmıştır. Bu akımda sanatçılar, dış dünyada bulamadığı mutluluğu kendi iç dünyasında ararlar. Cevap A
XX. yüzyılın toplumlarda yarattığı travma ve güvensizlik hislerinin bir neticesi olarak ortaya çıkan bu akım, aklı reddederek hayal ve ötesini işlemeyi amaçlar. Sanatın pek çok alanında özellikle şiirde etkili olan bu akımın savunucularına göre akıl yoluyla kurulmuş sistemler ve düşünce biçimleriyle, bilinçaltının ortaya çıkması mümkün değildir. Bu yüzden akıl perdelemesinden kurtulup içinden geldiği gibi anlatmak, her türlü estetik ve ahlaki kaygıdan sıyrılıp düşüncelerini sağaltmak bu akımı benimseyen sanatçıların en önemli dayanağıdır. Sanatçılar bunu yaparken de rüyanın gücünden, daha önce ihmal edilen çağrışım biçimleri ve çıkarsız düşünceden yararlanarak tarif edilmesi ve anlaşılması zor imge, dil ve biçimlere başvurur.
22. Bu parçada söz edilen edebî akım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Egzistansiyalizm
B) Dadaizm
C) Sembolizm
D) Sürrealizm
E) Empresyonizm
Cevap:
Sürrealizm; sanatçının, bilinci etkileyen her türlü toplumsal baskıdan ve aklın denetiminden kurtularak asıl gerçeğe ulaşma çabasıdır. Parçadaki en önemli iki ipucu: "aklın reddedilmesi" ile "bilinçaltını ortaya çıkarmaya çalışmak"tır. Cevap D
İlgili Konu
Edebi Akımlara Giriş
Edebi Akımlar Nelerdir? Türk Edebiyatında Edebi Akımlar Özellikleri, Temsilcileri Konu Anlatımı ve YKS'de Çıkmış Sorular
Giriş Tarihi: 18.6.2023 13:39Son Güncelleme: 18.6.2023 13:39
Edebi akımlar özellikle üniversite sınavına hazırlanan gençler için önemli bir konudur. Zira bu konudan istisnasız her sene üniversite sınavında en az bir soru çıkmaktadır. Edebi akımlar genel olarak, sanatçıların belirli prensipleri benimseyerek, bu prensipler doğrultusunda eser vermeleri ile oluşur. Bu yazımızda konu anlatımı yapacağız ve edebi akımlar nelerdir sorusunu yanıtlarken, edebi akımlar özellikleri, temsilcileri hakkında bilgi vereceğiz. Ayrıca burada edebi akımlar ile ilgili çıkmış sorulara da örnekler bulabilirsiniz.
Edebi akımlar aslında birer sanat akımı olup, aynı zamanda da bir düşünce şeklidir. İçinde bulunduğu dönemin özelliklerinden etkilenerek oluşan bu düşünce şekilleri, etkilerini edebiyat alanında da göstermiştir. Böylece de edebi akımlar oluşmuştur. Her edebi akımın bir de temsilcisi bulunmaktadır.
EDEBİ AKIMLAR KONU ANLATIMI
Edebi akımlar, bir sanatçı grubunun aynı düşünceleri paylaşarak oluşturdukları, bazı ilkeler doğrultusunda ve onlara bağlı kalarak eser ortaya çıkarttıkları edebi anlayışlara denmektedir. Edebi akımlar, 11. sınıf ders konusudur. Özellikle üniversite sınavında her sene bu alandan en az bir soru çıkmaktadır. Bu nedenle edebi akımlar konu anlatımı, edebiyat alanında dikkat edilmesi gereken konulardandır.
Edebi akımların ömürleri bulunmaktadır. Genellikle bir edebi akım ortaya çıkar, olgunlaşır ve tepe noktasını yaşar ve sonra sönüşe geçer. Edebi akımlar, genellikle birbirlerine tepki olarak ortaya çıkmıştır. Zira her bir akım, bir öncekine göre yeni ve farklı bir bakış açısına sahiptir. Bununla birlikte edebi akımlar arasında benzerlikte görülebilmektedir. Her edebi akımın bir temsilcisi bulunmaktadır. Lakin bir yazar belirli bir akımda eserler ortaya koyuyor diye, başka bir akımda eser ortaya koyamayacak değildir.
Edebi akımların her birinin sahip olduğu prensipler bulunmaktadır, lakin bu prensipler yazılı halde değildir. Bununla birlikte, bazı yazarlar, içinde bulundukları edebi akımla ilgili olarak manifestolar hazırlamışlardır. Bunlara örnek olarak Emile Zola tarafından kaleme alınmış olan Deneysel Roman isimli eser verilebilir. Zira bu eser natüralizm akımının manifestosu niteliğindedir. Benzer bir şekilde Victor Hugo'nun, Cromwell Ön Sözü isimli eseri de romantizm akımının manifestosudur. Lakin belirtildiği gibi, her akımın yazılı bir manifestosu bulunacak diye bir şartı yoktur.
Edebi akımlar, aslında birer sanat akımıdır. Sanat yanı sıra edebiyatı da etkilemişlerdir. Edebi akımların oluşmasında toplumun içerisinde bulunduğu durumun etkisi büyüktür. Zira sanat ve edebiyat topluma göre şekillenmektedir.
EDEBİ AKIMLAR NELERDİR?
Yukarıda da değinildiği üzere, edebi akımlar aslında bir sanat akımı, bir dünya düşünce şeklidir. Bu düşünce şekilleri etkisini sanat ve edebiyat üzerinde göstererek, edebi akımların doğmasında rol oynamıştır. Peki edebi akımlar nelerdir? Ortaya çıkış sıralarına göre bilinen başlıca edebiyat akımları şunlardır: Hümanizm, Klasisizm, Romantizm, Realizm, Natüralizm, Parnasizm, Sembolizm, Empresyonizm, Fütürizm, Dadaizm, Sürrealizm, Ekspresyonizm ve Egzistansiyalizm. Akımların sayısı oldukça fazla olduğundan edebi akımlar kısaca şifreleme için uygun değildir. Bu akımların kısaca neler olduğuna değinmek gerekirse;
- Hümanizm: İnsanı temele alan akımdır. Konusu insandır. Bu akıma göre insan en yüce varlıktır. Yazar, kendini eserde gizler. Sanat, sanat içindir anlayışını benimser.
- Klasisizm: Akıl ve sağduyu ön plandadır. Duygusallığa yer yoktur. Eski Yunan, Roma ve Latin edebiyatından konular seçilir. Bir eserin klasisizm akımına ait olması için taşıması gereken ögeler vardır. Üç birlik kuralı vardır. Yazar, kendini eserde gizler. Sanat, sanat içindir anlayışını benimser.
- Romantizm: Duygu ve düşünceler üstündür. Klasisizme tepki olarak ortaya çıkmıştır. Klasik edebiyatın kuralları geridedir. Üç birlik kuralı terk edilir. Konular; aşk, ölüm ve tabiattır. Yazar, kendini eserde gizlemez. Sanat, toplum içindir anlayışını benimser.
- Realizm: Romantizm akımına tepki olarak ortaya çıkmıştır. Gerçeklik ön plandadır, duygu ve düşünceler geri plandadır. Konular gerçek yaşamın içinden seçilir. Yazar, kendini eserde gizler. Sanat, sanat içindir anlayışını benimser.
- Natüralizm: Realizmin akımının ileri seviyesidir. Deterministtir. Gerçeklik tüm çıplaklık ve çirkinliği ile konu edilir. Doğayı, deney yöntemi ile anlatır. Soya çekim ve çevre faktörü önemlidir. Yazar, kendini eserde gizler. Sanat, toplum içindir anlayışını benimser.
- Parnasizm: Şiir akımıdır. Şiirde romantizm akımına karşı ortaya çıkmıştır. Şiirde realizmi savunur. Bu akım şiirde biçimi her şeyin üstünde tutar. Şiirler daha çok sone tarzındadır. Sanat, sanat içindir anlayışını benimser.
- Sembolizm: Şiirde etkili olmuştur. Şiir, anlaşılmak ve okunmak için değil, hissedilmek içindir anlayışınadır. Şiirde duyguları sembollerle ifade eder. Sanat, sanat içindir anlayışını benimser.
- Empresyonizm: Sembolizm ile birlikte sürrealizm akımını hazırlamıştır. Aslen resimde görünür. Konu olarak çevredeki varlıklar değil, onların bıraktığı his baz alınır. Kurallara bağlı değil, özgürlükçüdür. Sanat, sanat içindir anlayışını benimser.
- Fütürizm: Bu akım edebiyatı uyuşukluktan kurtarmak ister. Geleneksel kurallar reddedilir. Uyak ve kafiye yoktur, serbestlikten yanadır.
- Dadaizm: Varlığı çok kısa sürmüştür. Ana olan kuralsızlıktır. Şiirde serbestlikten yanadır. Alışılmamış bir şiir dili hedefler. Uyak ve kafiyeye karşıdır.
- Sürrealizm: Bilinçaltının sanata dökümüdür. Şiirde görülür. Akıl ve sağduyu geri plandadır. Asıl olan bilinçaltı ve güdülerdir.
- Ekspresyonizm: İnsanların gizli yönlerini ortaya çıkarmak ister. Toplumun gerçeklerine sırt çevirir. Dışavurumculuktur. Empresyonizme tepki olarak ortaya çıkmıştır. Şairin görevi dış dünyanın anlamsızlığına anlam vermektir.
- Egzistansiyalizm: Özgürlük önemlidir. İnsan özgür olmaya mahkumdur der. Buna göre dünya iğrenç ve boş bir yerdir. Karamsar ve bunalım edebiyatıdır. Biçim geri planda, içerik ön plandadır. Dili sade ve anlaşılırdır.
EDEBİ AKIMLAR VE TEMSİLCİLERİ
Edebi akımlar ve temsilcileri şu şekildedir:
- Hümanizm: Dante, Petrarca ve Boccacio.
- Klasisizm: Moliere, La Bruyere, Racine, La Fontaine, Daniel Defoe, Boileau, Malherbe, Madam De La Fayette, Fenelon, Bousset, Corneille. Türk edebiyatında ise: Şinasi, Ahmet Vefik Paşa ve Direktör Ali Bey.
- Romantizm: Victor Hugo, Goethe, Voltaire, Lord Byron, Schiller, Jean Jacques Rousseau, Chateaubriand, Aleksandre Dumas Pere, Alfred de Musset ve Puşkin. Türk edebiyatında ise: Namık Kemal, Abdülhak Hamit Tarhan ve Ahmet Mithat Efendi.
- Realizm: Stendhal, Dostoyevski, Tolstoy, Honore de Balzac, Gustave Flaubert, Charles Dickens, Gorki, Gogol, Çehov, Hemingway, Turgenyev ve Daniel Defoe. Türk edebiyatında ise: Recaizade Mahmut Ekrem, Samipaşazade Sezai, Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Akif Ersoy, Halide Edip Adıvar, Ömer Seyfettin, Mehmet Rauf, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay ve Reşat Nuri Güntekin.
- Natüralizm: Emile Zola, Alphonse Daudet, Alphonse Daudet ve Goncourt Kardeşler. Türk edebiyatında ise: Nabizade Nazım ve Hüseyin Rahmi Gürpınar.
- Parnasizm: Gautier, Leconte de Liste, Sully Prudhomme, J. Maria de Heredia, Theodore Banville ve Francois Coppee. Türk edebiyatında ise: Cenap Sahabettin, Yahya Kemal ve Tevfik Fikret.
- Sembolizm: Baudelaire, Edgar Allan Poe, Mallarme, Paul Verlaine, Paul Valery ve Arthur Rimbaud. Türk edebiyatında ise: Ahmet Haşim, Ahmet Muhip Dıranas, Cahit Sıtkı Tarancı, Cenap Sahabettin ve Ahmet Hamdi Tanpınar.
- Empresyonizm: Paul Verlaine ve Rainer Maria Rilke. Türk edebiyatında ise: Ahmet Haşim.
- Fütürizm: Filippo Tommaso Marinetti ve Mayakovski. Türk edebiyatında ise: Nazım Hikmet Ran.
- Dadaizm: Tristan Tzara, Richard Hülsenbeck, Jean Arp ve Marcel Janco.
- Sürrealizm: Andre Breton, Paul Eluard ve Louis Aragon. Türk edebiyatında ise: İlhan Berk, Cemal Süreya ve Oktay Rıfat.
- Ekspresyonizm: Franz Kafka, James Joyce ve Thomas Stearns Eliot.
- Egzistansiyalizm: Jean Paul Sartre, Albert Camus, Andre Gide ve Samuel Beckett.
EDEBİ AKIMLAR İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR
Edebi akımlar konusu ile ilgili her sene üniversite sınavında en az bir soruya rastlanılmaktadır. Edebi akımlar ile ilgili çıkmış sorulara örnek olarak:
1. "Mantığın egemenliğinden kurtulamadık daha. Uygarlık, bilimsellik ve ilerleme uğruna, insan psikolojisinin ve zihninin açıklanamaz karmaşıklığı görmezden gelindi. Mantığa uygun olmayan ve belli bir amaca hizmet etmeyen tüm yöntemler aforoz edildi. Düşüncenin çıkar gözetmez oyununa, rüyanın ve çağrışımın sınırsız gücüne bugüne değin önem verilmedi; insan ruhunu ve gerçekliğini anlamak için bunlara yönelmenin zamanı geldi. Bugüne kadar şiirin görmezden geldiği bilinç dışı bütün alanları şiirin içine çekmek için buradayız."
Bu parçada dile getirilen düşünceler, aşağıdaki edebî akımlardan hangisi ile ilişkilendirilebilir? (YKS 2019)
A) Fütürizm B) Dadaizm C) Sürrealizm (Doğru Cevap) D) Sembolizm E) Egzistansiyalizm
2."Roman yazarı, bilimsel metotları uygulayan bir deneycidir. O, sadece gözlem yapılarak öğrenilebilecek şartları kaydetmez, bireyin çevre şartlarıyla mücadelesini sebep sonuç ilişkisi içinde vererek başlangıçta oluşturduğu hipotezi ispatlamak zorundadır. Onun için en önemli şey, insan tabiatını objektif bir biçimde gözlemlemek, belli biyolojik kalıtımla doğan bir kişinin belli sosyoekonomik şartlar içinde kaderinin ne olacağını incelemektir."
Bu parçada sözü edilen edebi akım aşağıdakilerden hangisidir? (YKS 2018)
A)Romantizm B)Realizm C)Natüralizm (Doğru Cevap) D)Sembolizm E)Sürrealizm
3."…………………….akımına göre doğa görünümleri, insan hareketleri ve hiçbir somut olay, kendi kendilerine var olamazlar; bunlar duyularımızla kavradığımız birtakım görünüşlerdir. …………………….akımının temsilcileri ise düşüncenin gerçek işleyişini ortaya koymak için yararlanılan saf bir ruhsal otomatizme, rüyanın sınırsız gücüne ve bugüne kadar önemsenmemiş belli çağrışım biçimlerinin üstün bir gerçekliği olduğuna inanırlar."
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? (YKS 2017)
A) Realizm – Natüralizm
B) Sürrealizm – Realizm
C) Sembolizm – Sürrealizm (Doğru Cevap)
D) Parnasizm – Klasisizm
E) Dadaizm – Parnasizm
ARKADAŞINA GÖNDER
Edebi Akımlar Nelerdir? Türk Edebiyatında Edebi Akımlar Özellikleri, Temsilcileri Konu Anlatımı ve YKS'de Çıkmış Sorular