Edebiyat Saf Öz Şiir
Saf Şiir (Öz Şiir)
1- ÖZ ŞİİR ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR ()
Saf (Öz): Arı, katıksız, has
Saf Şiir: Müziğe yakın bir ritmin, ahengin, söyleyişin ön planda olduğu ve içinde şiirsel öğelerin dışında hiçbir şey barındırmayan şiire saf şiir denir. Saf şiirde, şiire ait olmayan unsurlar şiirde kullanılmaz. Saf şiir, bir düşünceyi anlatmak için yazılmayan şiirdir.
Saf şiir anlayışı, Fransız şair Stephane Mallerme’ nin &#;Şiir, fikirlerle değil kelimelerle yazılır.&#; Sözünden kaynaklanan bir anlayışla ortaya çıkmıştır. Dünya edebiyatında Paul Verlaine, saf şiirin öncüsüdür.
Şiirde ahenk, ritim, ses, söyleyiş ve müzikalite şiiri şiir yapan özelliklerdendir. Saf şiir, bu özelliklerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkmıştır.
Saf şiirde en etkili isim Ahmet Haşim&#; dir. Saf şiirin edebiyatımızdaki öncüsü Ahmet Haşim&#;dir. İkinci etkili isim ise Ahmet Haşim&#;den etkilenen Yahya Kemal Beyatlı&#;dır. Milli Edebiyat Dönemi&#;nde Ahmet Haşim ve Yahya Kemal Beyatlı başta olmak üzere saf şiir anlayışına uygun şiirler yazan şairler vardır. Ancak saf Şiir, Ahmet Haşim ve Yahya Kemal Beyatlı&#;nın çabalarıyla anlam ve değer kazanır.
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda Öz Şiir (Saf Şiir) Anlayışını sürdüren şiirin () özellikleri:
- 1-Her türlü ideolojiden uzak olarak sadece saf şiir anlayışını sürdürenler tarafından oluşturulmuştur.
- 2-Bu kuşak üzerinde, önceki dönemlerin saf şiir savunucularından olan Ahmet Haşim ve Yahya Kemal Beyatlı’nın ciddi anlamda etkileri vardır.
- 3- Öz şiir anlayışını sürdüren şiirlerde, sembolizm akımının etkileri görülür.
- 4- Bütün şiirlerde sanat için sanat anlayışı hâkimdir. Şiir bir düşünceyi aktarmak için araç olarak kullanılmaz akıl ön
planda değildir. - 5- Bu şiir anlayışını benimseyen şairler şiiri Soylu bir sanat olarak görmüşlerdir. Milli Edebiyat Dönemi sanatçılarının milli duygularla oluşurdu şiirlerin, kişide bir heyecan yarattığı kesindir. Fakat bu heyecan geçtiğinde ortada şiir değil manzume olduğu görülmüştür. Bu durumda öz şiir hedefleyen şairler öne çıkmıştır. Öz şiiri savunan şairler milli edebiyat şairlerinin sığ gerçeklikten uzak memleketçiliklerine karşı çıkmışlar şiiri Soylu bir sanat olarak görüp şiirsel söylemin doruğuna çıkmayı hedeflemiştir
- 6-Milli edebiyat dönemindeki şiir hareketleri ve etkinlikleri bu dönemin şiirin oluşturur.
- 7-Bu şiir anlayışını sürdüren şairler gelenekle modelini birleştirmeyi; hece ölçüsünü modern şiirle bütünleştirmeyi başarmışlardır. Bu şiir anlayışını sürdüren şairlerin amacı, kendimize özgü sesi yakalayabilmek olduğu için halk şiirinden gelen hece veznini modern şiirle
birleştirmişlerdir. - 8-Bütün şiirlerde müzikaliteye değer verilir. Şiirde ahenk; söyleyiş tarzı, ritim, kafiye, redif, iç kafiye (seci), aliterasyon ve asonans ile sağlanmıştır. Ritim ise hece ölçüsü ile sağlanmıştır. Saf şiir ritim sanatı olduğu için, saf şiir güfte (söz) den önce bestedir. Dizelerde Musiki olmalıdır. Dizelerinde Musiki hissedilmeyen şiir, düz yazı olarak değerlendirilmemelidir. Şiirde musikiye ancak iç ahenk ile sağlanabilir. Belagat öz şiiri benimseyenlerin hoş görmedikleri karşısında gördükleri bir çabadır. Hedefleri
dilde saflaşma rahat bir dile ulaşmaktır. - 9- Şiirde dizeye büyük önem verilir. En büyük değerleri dize ve dildir. Biçim saf şiirde vazgeçilmez ögedir. Ama asıl olan Öz Şirin özünü düşle gerçek; geçmişi ile şimdi; alın yazısıyla İstem; hayatla ölüm arasındaki çatışma belirler.
- Şairler günlük dilden farklı bir şiir dili kurmuşlardır. Öz şiirde Şiir dili günlük dilin dışında doğal görünüşlerin şairin ruh halleri ile kaynaştırılması ile imgelerle yüklü ve kapalı anlatımla oluşturulmuştur. Günlük dilin kalıplarından çıkarak söz sanatları ve kusursuz imgeler kullanılması bireysel duygu ve düşüncelerin daha yeni ve zengin bir biçimde ifade edilmesini sağlamıştır.
- Milli edebiyat döneminde sadeleşen dil, şiir dili haline gelmiştir. Türkçe şiirde bireysel duyarlılıkları ifade yolunda zenginleşmiştir.
- Şiirde biçime, özgün ve yaratıcı imgeye önem verilmiştir. Öz şiir bir nesne bir durum doğadaki bir görünüm karşısında ortaya çıkan heyecan ve duygulanma yarın bir insanda şiirle tekrar tekrar yaşatılabilmesi ile öz şiir adını alır. Öz Şiir her okunduğunda o heyecanı aynen canlanır. Heyecan anını Hayal dünyasındaki imgeler ortaya çıkarır ve dilde bir rüya âlemi kurulur. Böylece insan gerçek
dünyadan hareket edilerek yaratılan iç dünyaya, soyut dünyaya yönelir. Şiirde ruh halleri ve doğal görünüşleri ifade etmek için imgelere başvurulur. - Fransız sembolist şairlerin dili her şeyden üstün tutan görüşünden ve divan şiirinin biçimci yapısından oldukça
etkilenmişlerdir. - Bireyin iç dünyasını, insanın Evrensel duygularını anlatma kaygıları vardır. Bireysel temalarda, bireysel duyuş tarzı ile Evrensel olan birleştirilmiş şairler öz şiir de toplumsal günün sorunlarına değil insanın duygularının sonsuzluğuna yönelir. Ama bunlar romantizmde ki heyecan fırtınalarını Taşıyan duygular değildir. Şairlerim duygularının sonsuzluğunda yol alırken mistik bir dünyaya
yöneldikleri de görülür. - Şairler, şiiri sadece şiirin kendi ilkelerine göre yazma endişesi taşımışlardır.
- Şairlere göre Önemli olan, iyi ve güzel şiirler yazmaktır.
- Disiplinli bir çalışma ile Saf şiir yazmayı Hedef demişlerdir.
- Şiirde yerli ve mahalli unsurlara çok yer vermişlerdir. Yerli ve mahalli unsurlar yüksek bir zevk ile şiirde ifade edilmiştir.
- Yedi Meşaleciler topluluğu Öz şiir anlayışına yakın bir sanat anlayışını savunmuştur. Şairler şiire özgü Düşsel Bir âlem kurmuşlardır.
- Türk edebiyatında öz şiir eğilimi Ahmet Haşim’in “şiir hakkında bazı mülahazalar” adlı yazısı ile başlar
monash.pw - Türkçe ve edebiyat Öğretmenlerinin Kaynak Sitesi
Öz (Saf) Şiir Anlayışı Özellikleri ve Temsilcileri
• Saf (öz) şiir anlayışı Paul Valery&#;nin şiirde dili her şeyin üstünde tutan görüşünden hareketle, Batı edebiyatından Paul Valery, Stephane Mallarme ve Divan şiirinin biçimci yapısından bir hayli etkilenen;
• Ahmet Haşim
• Yahya Kemal Beyatlı
• Ahmet Hamdi Tanpınar
• Cahit Sıtkı Tarancı
• Ahmet Muhip Dıranas
• Behçet Necatigil
• Asaf Halet Çelebi
• Necip Fazıl Kısakürek
• Özdemir Asaf
• Fazıl Hüsnü Dağlarca
• Ziya Osman Saba
gibi şairlerimizde görülen ortak zevk ve anlayışa verilen addır.
• Türk edebiyatında &#;Saf Şiir&#; eğilimi Ahmet Haşim&#;in &#;Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar&#; adlı makalesiyle (Türk edebiyatında ilk poetika örneği kabul edilir.) başlar.
• Sanatın bir form sorunu olduğuna inanan bu şairler için önemli olan iyi ve güzel şiir yazmaktır. Bu anlayışla kendilerine özgü özel bir imge düzeni oluştururlar. Özgün ve yaratıcı olan bu imgeler, dilin mantığına uygun ve dilin anlam alanını genişletip dile yeni olanaklar sunacak bir yapıya sahiptir.
• Dilde saflaşma düşüncesi, kendini rahat şiir yazma şeklinde başat öğe olarak gösterir. Şiirsel söylemin zirvesine ulaşmak düşüncesiyle dilin yücelişi paralellik gösterir.
• Şiirde her türlü ideolojik sapmanın dışında kalarak sadece okuyucuda estetik haz uyandıran şiir yazma eğilimi, bu şairleri her türlü mektepleşme eğiliminin dışında kalıp müstakil şahsiyetler olarak şiir yazmaya yöneltmiştir.
• Şiiri soylu bir sanat olarak kabul eden bu şairlerde düşsel (hayali) ve bireysel yön ağır basar. İçsel ve bireyci bir yaklaşımla evrensel insan tecrübesini dile getirirler.
• Saf şiir anlayışında estetik tavır ön plandadır. Bu anlayıştaki şairler didaktik bilgiden uzak durup; bir şey öğretmeyi değil, musikiyle ya da musikinin çağrıştırdığı, uyandırdığı imgelerle insanın estetik duyarlılığını doyurmayı amaç edinirler. Kısacası bu şairler şiirde anlama fazla önem vermezler. Anlaşılmak için değil; duyulmak, hissedilmek için şiir yazarlar.
• Şiirde biçim endişesi duyan bu şairlerde dize ve dil baş tacıdır. Disiplinli çalışarak mükemmele varan halis şiir yazma endişesi kendini hissettirir.
• Gizemsellik, simgecilik, bireysellik, ruh, ölüm, masal, rüya, mittemalarının yoğunca işlendiği bu şiirler zekâ ve bilincin disipliniyle bütünleştirilerek yazılmıştır.
Saf (Öz) Şiirin Özellikleri -Özet
- Saf şiir; bir mesaj verme kaygısından uzak, amacı sadece estetik (güzellik) olan şiirdir.
- Sanatın form sorunu olduğuna inanan bu şairler için önemli olan iyi ve güzel Şiir yazmaktır.
- Saf şiir, şiirde dili her şeyin üstünde tutmuş ve divan şiirinin biçimci yapısından da etkilenmiştir.
- Bu anlayışla yazılan şiirlerde ahenk, güzel ve etkili söyleyiş önemlidir.
- Saf şiirde siyaset ve toplumcu görüşler şiirin dışında bırakılmıştır.
- Dilde saflaşma düşüncesi kendini rahat şiir yazma şeklinde başat öğe olarak gösterir.
- Şiiri soylu bir sanat olarak kabul eden bu şairlerde düşsel ve bireysel yön ağır basar.
- İçsel ve bireysel bir yaklaşımla evrensel insan tecrübesini dile getirirler.
- Şiirde biçim endişisesi duyan bu şairlerde dize ve dil baş tacıdır.
- Disiplinli çalışarak mükemmele varan halis şiir yazma endişesi kendisini hissettirir.
- Öncülüğünü Yahya Kemal Beyatlı ve Ahmet Haşim&#;in yaptığı saf şiir anlayışının oluşmasında Fransız edebiyatında ortaya çıkan sembolizm akımının etkisi vardır.
- Saf şiir sanatçıları, şiirselliği sadece ölçü ve kafiyenin gücünde değil imgelerin yeniliği, tazeliği, şiirde seçtikleri kelimelerin oluşturduğu ses ve uyum zenginliğinde aramışlardır.
- Masal, rüya, mit, zaman gibi düşsel temaların yanı sıra aşk, ruh, ölüm, ayrılık, yalnızlık gibi bireysel temalar da bu şiirlerde sıklıkla işlenmiştir.
- Saf şiir anlayışı, Türk edebiyatında özellikle yılları arasında Ahmet Hamdi Tanpınar, Necip Fazıl Kısakürek, Asaf Halet Çelebi, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Behçet Necatigil gibi sanatçılarla önemli bir şiir geleneği hâline gelmiştir.