Eşek Arısı Ne Ise Yarar
Eşek arıları bu denklemi çözebiliyor: X, Y'den, Y de Z'den büyükse X, Z'den büyüktür
Kaynak, Getty Images
ABD'de yapılan bir araştırma, yaban arılarının (eşek arıları) düşünülenden çok daha zeki olduklarına ve mantık yürütebildiklerini ortaya koydu.
Michigan Üniversitesi'nde yapılan araştırmaya göre, kağıt yaban arısı adlı eşek arısı türü "geçişli çıkarsama" olarak bilinen bir akıl yürütme yöntemiyle, bilinen ilişkileri, bilinmeyen ilişkilerden ayırt edebiliyor.
Bir başka ifadeyle bu arılar, tıpkı insanlar gibi "X, Y'den, Y de Z'den büyükse, X, Z'den büyüktür" çıkarımını yapabiliyor.
Mantıksal çıkarım yapabilen ilk omurgasız hayvanlar
İnsanların dışında kuş, maymun ve balık gibi omurgalı hayvanların da bu yeteneğe sahip oldukları biliniyor. Ancak araştırma ilk kez bir omurgasız hayvanın da böyle bir yeteneği olduğunu gösteriyor.
Evrim biyoloğu Elizabeth Tibbetts öncülüğünde yapılan araştırma kapsamında, bir grup eşek arısına bazı eşleştirilmiş renkleri tanımaları öğretildi.
Arıların daha sonra bilgiyi, yeni renk çiftleriyle karşılaştıklarında, renklere dayalı bir hiyerarşi kurmak için kullandıkları görüldü.
Daha önce yapılan bir araştırma, kağıt yaban arılarının diğer arıların yüzlerindeki işaretleri tanıyabildiği ve işaretlerini tanımadıkları arılara karşı agresif davrandıklarını ortaya çıkarmıştı.
Tibbetts, "Biology Letters" adlı bilim dergisinde yayımlanan yeni bulguları izah ederken "Örneğin bir eşek arısı daha önce kavgada yendiği Jane'in Lisa'yı yendiğine tanık olmuşsa, Lisa'yı alt edebileceği çıkarımında bulunabiliyor" dedi.
Eşek arıları, diğer arılarla daha önceki etkileşimlerini hafızalarında tutabildikleri için davranışlarını buna göre belirliyor.
Bal arılarının da eşek arılarının da beyinleri pirinç tanesi kadar
Bal arılarının mantıksal çıkarım yapma yeteneği olmadığı biliniyor. Araştırmacılar, bunun bal arılarının beyinlerinin pirinç tanesi kadar küçük olmasına bağlıyordu. Ancak eşek arılarının beyinleri de aynı büyüklükte.
20 yıldır eşek arıları üzerinde çalışan Tibbetts, bunun hayvanların sosyal çevrelerindeki etkileşimle kazanılmış bir yetenek olabileceğini söylüyor.
İşçi bal arıları, kraliçeliğe yükselebiliyor
Araştırmacılara göre, bal arılarının hiyerarşisinde, bir işçi arının kraliçe arı olabilmesi mümkün değil. Ancak eşek arılarında bu geçiş mümkün ve hayvanların mantıksal çıkarım yetenekleri bu örgütlenme açısından büyük önem taşıyor.
Eşek arıları kolonileri tamamen dişilerden oluşuyor. Erkek eşek arılarının sosyal dinamiklere hiçbir katkısının olmadığı belirtiliyor.
Yaban Arıları Nasıl Kontrol Altına Alınır
Vespoidea üstfamilyası, Avustralya'nın en büyükleri arasındadır. Boyutları 1 ila 40 mm arasında değişen 'i aşkın türü kapsar.
Genellikle parlak renklidirler. Siyah, sarı ve turuncu kombinasyonları güçlü bir iğneleri olduğu ve uzak durulmaları gerektiğine yönelik uyarı niteliğindedir. İlginç bir şekilde yalnızca dişilerde iğne bulunur. Ayrıca yaban arılarının vücutlarının hiçbir bölümünde kıl ya da tüy yoktur.
Vespidae familyası, büyük çoğunluğu sosyal arılar olan türden oluşur. Başlıca iğneli zararlı canlı türlerini içeren familya olarak bilinmektedir.
Yuvanın içine bakma
Yaban arıları büyük koloniler halinde yer altında ya da ağaç ve binaların kovuklarında yaşar. Yuvalar, yer altındaki bölmenin içine yapılan petek ve dış örtüden oluşur. Her bir yuvada yüzlerce yaban arısı bulunur.
Yuva yapısı türe göre değişmekle birlikte genellikle katmanlar ya da peteklerden oluşur. Bunlar bazen spiral şeklinde inşa edilir. Larva hücrelerinin havaya maruz kalmasını engellemek için yuvalar kağıda benzer bir materyalle kaplı olabilir.
Yuvada tek bir fertilize kraliçe ile işçi arı popülasyonu (bunların çoğu baskı altına alınmış kraliçelerdir) bulunur. Erginler nektarla beslenir ancak larvaları beslemek için tırtıl avlarlar. Besinler çiğnenerek sürekli olarak yuvadaki larvalara verilir.
Yuvayı korumak için sokarak büyük acı verirler. Salgıladıkları feromonlarla diğer yuvaların üyelerini de saldırıya çağırırlar.
Yaban arısı sokması durumunda ilk yardım
Sokmanın verdiği acı günlerce sürebilir. Acı ve şişkinliği azaltmak için sokulan alana buz uygulayın. Bazı kurbanlar aşırı hassas olabilir ve birden çok sokulduklarında büyük bir alerjik reaksiyon gösterebilirler. Ekstrem durumlarda kalp atışı durabilir. Kurbanın yaban arısı alerjisi olduğu biliniyorsa, yılan sokması durumundakine benzer bir ilk yardım uygulayın. Baskıyla immobilizasyon tekniği uygulayın ve kurbanı hastaneye götürün.
Yaygın yaban arısı türleri
Vespinae, Kuzey Yarımküre altfamilyasıdır ve Avustralya'da iki türü bulunmaktadır:
- Avrupa Yaban Arısı vespula germanica, Güney Avustralya'da yaygındır
- Vespula vulgaris yalnızca Victoria'da bulunur
Mücadele adımları
Gündüz kapsamlı bir incelemeyle başlayın, yakınlarda olabilecek ikincil kolonileri de arayın. Yaban arıları yuvayı ya da girişini korur ancak rahatsız edilmedikleri sürece genelde agresif değildirler.
Yer altındaki yuvalar için en iyi yaklaşım mümkün olduğunca az rahatsızlık yaratmaktır. Etkin bir mücadele için yuvanın büyüklüğünü bilmeniz gerektiğinden, kullandıkları oyuğun büyüklüğünü inceleyin.
Sorun çıkması ihtimaline karşın her zaman güvenli bir kaçış planı hazırlayın. Ne yapacağınızı herkese bildirin. Örneğin komşularınıza içeride kalmalarını, pencereleri kapatmalarını ve çocukları korumalarını söyleyin. Bölgedeki insanlar için tehlike oluşturacak bir durum varsa tabela koyun (özellikle park gibi kamuya açık alanlarda).
Etkili mücadele türleri
Yaban arıları gün ışığı varken dolaşır, dolayısıyla gün batımından sonra yuvalarına dönerler. Yaban arılarını öldürmek için en iyi zaman budur. Tür ve koşullara bağlı olarak etkili birkaç mücadele yöntemi bulunur:
Toz Tabancası
Yer altındaki Avrupa yaban arısı yuvaları için yuvanın girişine elektrikli bir toz tabancası yerleştirin. Ürünü mümkün olduğunca geniş bir alana az oranda uygulayın. Ürünü yuvadaki tüm peteklere uygulamak için gereken zamanı ayırın. Enjeksiyon noktasında tozun gözle görülür bir şekilde birikmemesi için hava ayarını kullanın.
Dikkatli olun. Ajite olan pek çok Avrupa arısı ortaya çıkabilir. Son derece öfkeli olacaklardır ve bir kurban arayacaklardır.
İnsektisit spreyi
Açık alandaki kağıt yaban arısı ya da diğer yaban arılarıyla mücadele için uzatma çubuklu sprey kullanın. Bu iğneli zararlı canlılarla aranızdaki mesafeyi güvenli bir şekilde arttırın.