Egil Egil Sokayim Iki Tutam Az Mıdır

Bezm-u hamam edelim, sürtüştürem ben sana, Kese ile sabunu, rahat etsin cism-u can.

Lal-u şarap içürem ve ıslatıp geçirem, Parmağına yüzüğü, hatem-i zer drahsan.

Eğil eğil sokayım, iki tutam az mıdır ? Lale ile sümbülü kakulene nevcivan.

Diz çökerek önüne ılık ılık akıtam, Bir gümüş ibrik ile destine ab-ı revan.

Salınarak giderken arkandan ben sokayım, Ard eteğin beline, olmasın çamur aman.

Kulaklarından tutam, dibine kadar sokam, Sahtiyenden çizmeyi, olasın yola revan.

Öyle bir sokayım ki, kalmasın dışarıda hiç, Düşmanının bağrına, hançerimi nagehan.

Eğer arzu edersen, ben ağzına vereyim, Yeter ki sen kulundan lokum iste her zaman.

Herkese vermektesin, bir de bana versene, Avuç avuç altını, olsun kulun şaduman.

Sen her zaman gelesin, ben Vehbi"ye veresin, Esselamün aleykum ve aleykümselam.

Sünbülzâde Vehbi Efendi

- Bezm : Topluluk, toplantı. - Cism-i can : Cisim olan can. - Lal-ı şarap : Kırmızı şarap - Hatem-i zer : Cömertçe sunulan altın - Dirahşân : Parlak, parıldayan - Nevcivan : Yeni civan, genç. - Dest : El - Ab-ı revan : Akar su. - Sahtiyan : Cilalanmış deri. - Revan : Giden, akıcı. - Na-gehan : Birden bire, aniden - Şadüman : Bahtiyar, sevinçli.

Sünbülzâde Vehbi, Divan Edebiyatı şairlerinden olup 18. yüzyılda yaşamıştır. Arapça ve Farsçayı lügatlerini yazacak derecede bilen, başta kadılık olmak üzere birçok devlet hizmetinde bulunan Sünbülzâde Vehbi, III.Selim tarafından “Sultânü’ş-şuarâ” unvânıyla ödüllendirilmiştir.

Lakaplarının Sünbülzadeler olduğu, Maraş’ta doğup İstanbul’da öldüğü bilinen Sünbülzâde Vehbi’nin bazı internet sitelerinde Mora’lı olduğu da yazılmakta ve söylenmektedir. Onunla ilgili bir çalışması olan Yrd. Doç. Dr. Süreyya Ali Beyzâdeoğlu’nun hazırladığı Sünbülzâde Vehbi adlı kitapta Mora’lı olduğuna dair kayıt bulunmamaktadır.

Sünbülzâde Vehbi, Sünbülzâde Vehbi Efendi olarak da tanınmaktadır. Halk arasında divan şiirleri ile değil, en çok rücu sanatını gerçekleştirdiği “Bezm-i hamam edelim/Sürtüştürem sana ben” mısralarıyla başlayan şiiriyle tanınmaktadır. Sünbülzâde Vehbi Efendi denildi mi ilk akla gelen bu şiiridir. Bu şiiri Anadolu aşıklarının ezberindedir. Fakat Yrd.Doç. Dr. Süreyya Ali Beyzâdeoğlu’nun yayınladığı kitapta yer almamaktadır.

Rücu kelimesinin anlamı şudur: Rücu sanatının işlendiği bu sanat divan edebiyatı sanatlarından olup mesajın, ilk satırda tahmin edilenden çok farklı olduğunu ikinci satırda anlatma tarzıdır.

Rücu, geriye dönüş sanatı olarak da tarif edilir. Bir düşünceyi daha güçlü anlatmak için, söylenen sözden döner gibi davranmaya rücu denir. Sanatçı; nükte, üzüntü, sevinç, heyecan, dehşet gibi durumlarında anlatımı daha güçlü ve canlı kılmak için rücu sanatına başvurur. Rücu’da, önceki sözden dönüş yok, fakat döner gibi yapma vardır. Amaç, anlamı pekiştirmektir. Dönüşler art arda sıralanır. Rücu Sanatı ile yazdığı bir şiiriyle tanınan Sünbülzade Vehbi’yi rivayete göre dönemin padişahı huzuruna çağırır ve der ki “Bana öyle bir şiir yazacaksın ki şiirin ilk iki satırı seni cellatın eline verecek, son iki satırı ise cellatın elinden azat edecek. Bunu başarırsan mükafatlandırılacaksın, başaramazsan öleceksin”

Sünbülzâde Vehbi, padişahın huzurundan ayrılır. Rücu sanatının en üst zirveye oturduğu bir şiir yazar. Şiirini bitiren Vehbi Efendi varır padişahın huzuruna çıkar. Padişah kütüğü meydana koydurur. Cellatın eline keskin bir satır verdirir. Vehbi Efendi’yi celladın yanına yollar. Vehbi Efendi’ye: Oku bakalım şiirini, der. Vehbi Efendi kendinden emin bir şekilde başlar şiirinin birinci dörtlüğünü okumaya: Bezm-i hamam edelim / Sürtüştürem sana ben, deyince Padişah: Bak bu münasebetsize diye kızarak celladına: Vur bunun kellesini, der. Cellat Vehbi Efendi’nin boynunu kütüğe yatırır. Tam keskin satırı vurma anında Vehbi Efendi şiirini: Kese ile sabunu / Rahat etsin cism-i can, diye tamamlar. Padişah: Azat et, diye ünler. Şiirin diğer kıtalarında da bu olay devam eder. En sonunda Vehbi Efendi yüzünün akıyla bu imtihandan çıkıp ödüller alır.

Bu şiir okunurken halkı düşünmekten daha çok gülmeye sevk eder. Bu yüzden de halk arasında çok yaygındır. Divan edebiyatından uzak, halk edebiyatına yakın olan halk bu şiir sayesinde Sünbülzâde Vehbi ile tanışır. Tıpkı Nasrettin Hoca ile tanışması gibi. Halk Sünbülzâde Vehbi’yi kendi içinden biri sayar. Onu Rücu Sanatı’nın dile geldiği şiir ile yaşatır.

Bu şiir kitaplarda yer almaz. Ancak birileri internet sitelerine yalan yanlış olarak geçmişler. Ben halk arasında tanındığı ve okunduğu gibi dörtlükler şeklinde, ağabeyim Sümer Küçük’ten ve Doğu Anadolu yöresi aşıklarından hemşerim Aşık Kemal Devrani’den aldığım gibi aktaracağım:

Bezm-i hamam edelim Sürtüştürem sana ben Kese ile sabunu Rahat etsin cism-i can

Lal-ı şarap içirem Islatarak geçirem Parmağına yüzüğü Hatem-i zer dirahşân

Eğil de bir sokayım İki tutam az mıdır Lale ile sümbülü Saçına ey nevcivan

Diz çökerek önüne Ilık ılık akıtam Bir gümüş ibrik ile Destine ab-ı revan

Sen salınıp giderken Ben ardından sokayım Eteğini beline Olmasın çamur aman

Kulaklarından tutam Dibine kadar sokam Sahtiyandan çizmeyi Olasın yola revan

Öyle bir sokayım ki Dışarda hiç kalmasın Düşmanının bağrına Hançerimi na-gehan

Herkese vermektesin Bir de bana versene Avuç avuç altını Olsun kulun şadüman

Sen elinle tutmadan Ben ağzına vereyim Yeter ki sen kulundan Lokum iste her zaman

Sen her sabah gelesin Ben VEHBİ’ye veresin Esselamünaleyküm Ve aleykümselam

Sünbülzâde Vehbi

Sait Küçük

http://edebiyatdefteri.com/yazioku.asp?id=51716

Related