Egitim Bilimine Giris Notlari

“Eğitim Bilimine Giriş “ Ders NotlarıÖğr. Gör. Osman ALBAYRAK- 2013

EĞİTİMİN BİLİMSEL TEMELLERİ ve ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİBilgi ve Bireyİnsanın özündeki her zaman öğrenme merakı ve araştırma isteği, onu arayış içerisine sokmuştur.

İnsanlık tarihi sistematik olarak bilinmeye başladığı günden itibaren bu arayışta, insanlar, fiziksel ve sosyal çevresinde gerçekleşen nesne, olay, olgu ve oluşumları anlayabilmek, yaşamlarını sürdürebilmek için birçok yol denemişlerdir.

Bu yollardan en yaygın olanları şunlardır;

1. Bireysel Deneyim YoluBireyler, günlük yaşamlarının sorunlarını anlamak ve bunların üstesinden gelmek için günlük gelişigüzel

etkileşim yoluyla edindikleri bireysel deneyimlerine dayalı bilgilerine güvenirler. Gelişigüzel kazanılan bu genel bilgiler, bireylere gerek sosyal ve gerekse de fiziksel dünyadakileri anlamlaştırmada ve bunlarla olan ilişkileri düzenlemede yön gösterir.

Örneğin; "ben, bunu daha önce denedim, böyle oldu. Yararını gördüm. Bu, işe yarıyor. Bundan sonra böyle yapacağım, sen de böyle yap", gibi bireyin yapması ve tavsiyelerde bulunması.

2. Otoriter YolBu yolla bireyler, edinmek istedikleri bilgiyi alanında uzmanlaşmış ve tanınmış kişilerden öğrenirler.

Örneğin; "ben, bunu TV'de geçen akşam konuşmasını yapan X' den bu şekilde duydum. Aslında, doğru söylüyor. Bundan sonra bu şekilde yapacağım", gibi düşünmesi ve buna uygun yaşamını sürdürecek davranışlarda bulunması.

3. Mistik YolBireyler, gerçeği öğrenmek amacıyla doğa dışı konular hakkında gizemli olarak kişilerden bilgi alma

çabası içerisindedirler. Örneğin; "geçen akşam TV'de bir medyum, bunu şu şekilde söyledi. Aslında, doğru söylüyor. Bundan sonra, şu şekilde düşüneceğim. Şu şekilde yapacağım", gibi söylemlerde bulunması ve buna Uygun davranışlarda bulunması.

4. Rasyonel Yol ( Mantık )Bu yolla bireyler, aklın kurallarına bağlı olarak dünyada oluşan olgu ve olayları anlamlaştırma ve

yaşamlarını düzenleme eğilimindedir. Bireysel deneyim ve inanca dayandırılmadan bireyler akıl yürütme süreçlerini kullanır. Yaygın olarak kullanılan akıl yürütme süreçleri; tümevarım, tümdengelim, birleşim, bireysel önermelerden hareketle genele ulaşmadır.

5. BilimBilimin M.Ö. 5. yüzyılda Ege Denizi'nin iki tarafında bulunan İyonya uygarlığında doğduğu ileri sürülür.

Düşünürler, çevrelerinde gerçekleşen doğal olaylarını, mitolojilerde olduğu gibi tanrı, ruh ve spekülasyonlar aracılığıyla açıklama yerine, yine doğal olaylar ile açıklama yoluna gitmiş ve ileri sürdürdükleri düşünceleri yine kendilerini eleştirerek geliştirme yolunu tercih etmişlerdir. Böylece bilim, doğal olayları doğal olaylar ile açıklayarak sistematik oluşturulan eleştirilerden doğmuştur (Irzık,2004).

Terimsel olarak bilim. Yunanca episteme ve Latince kelime olan scientia' den (bilmek) gelir (Cevizci,1999). Bilmeye dayalı olarak bilimin birçok tanımı yapılmıştır. Bunlardan bazıları; "doğru düşünme biçimi ve doğru karar alma sürecidir". "Doğru düşünme ve doğru karar alma süreci nedir?" Doğru düşünme ve doğru karar alma süreci çoğunlukla, "sistematik yolları takip ederek bilgi oluşturma, yöntemsel süreçlerden hareket ederek bilgi oluşturma, oluşturulan bilgileri test etme ve bunları kanıtlanabilir hale dönüştürme" olarak da tanımlanabilir. "Bilim, bilimsel süreçlerden yararlanılarak oluşturulan bilgiler bütünü" olduğu gibi, bazen "bilimsel süreçler de bilim" olarak bilinir. Bilim aynı zamanda, "herhangi bir alanda sistematik olarak düzenlenmiş bilgiler bütünü", "deney ve gözlem aracılığıyla doğal dünyanın yapı ve davranışlarını sistematik olarak anlamayı teşvik eden bilişsel ve uygulamalı bir etkinliktir" (Anonynıs 1998).

• Einstein bilimi, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabası,

• Bertrand Russell ise gözlem ve gözleme dayalı akıl yürütme yoluyla dünyaya ilişkin olguları birbirine bağlayan yasaları bulma çabası olarak tanımlar.

Özet olarak bilim, "bilimsel yöntem ve süreçlerden yararlanarak elde edilen sistematik bilgiler bütünüdür". Bilimsel süreçler kullanılmadan, gelişigüzel edilen bilgiler bütünü bilim değildir.

Bilimlerin ortaya çıkışı pozitif bilimler olan fizik ve kimyaya dayanmaktadır.

1

BİLİMİN İŞLEVLERİBilimin genel olarak 4 işlevi vardır. Bunlar;

1. Tanımlama: Bilim insanı çalışmaya ilk olarak olayları ve olguları gözlemlemekle başlar. Yaptığı gözlemin amacı ise , incelediği olayı etraflıca tanımlayabilmektir. Bu sürecin hatasız işletilmesi gerekir . Bir araştırmacının inceleme yaptığı olayı gözlemlemeye başlayıp notlar tutması o olayı tanımlamaya başladığını gösterir.

2. Açıklama: Bilim insanları olayları gözlemleyip tanımladıktan sonra , bu durumların neden meydana geldiğini ve nasıl oluştuğunu açıklamak ister. Bu aşamada “ nasıl” sorusu sorulur.

3. Yordama ( Kestirme, tahminde bulunma): Elde edilen verilerden hareketle geleceğe yönelik bir takım tahminlerde bulunmak demektir. İyi bir yordama için olay ve sonuçları hakkında neden sonuç ilişkisini iyi kurmak gerekir( Küçük, 2011).

4. Kontrol: Bilimin en önemli işlevlerindendir. Elde edilen sonuçların uygulamaya sokulmasıdır. Bu noktada kontrol, olayların meydana gelişini etkileyen koşulları düzenlemek yoluyla olayların meydana gelmesini ya da gelmemesini sağlar ( Kaptan, 1995; Küçük, 2011).

BİLİMİN AMAÇ VE ÖZELLİKLERİ

Bilimin özellikleri sunlardır: Bilim olgusaldır: Olgusal olmak demek bilimin gözlenebilir olgulara dayanması demektir.

Bilim mantıksaldır: Araştırma sonuçlarının kendi içerisinde tutarlı olması gerekir.

Bilim genelleyicidir: Bilim tek tek olgularla değil olgu türleriyle uğraşır.

Bilim nesneldir (Objektif): Bilimsel bilgi, bireyin kişisel görüşünden bağımsızdır.

Bilim eleştireldir: Bilimde öne sürülen kuramların kanıtlara ihtiyacı vardır. Kanıtlarla desteklenmelidir.

Bilim deneysel (ampirik) dir: Olguları açıklamak için deneysel çalışmalar yapılır. Ortaya konan sonuçlar ise kuramsal bir bütünlük içerisinde yorumlanır

BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA TEMEL KAVRAMLARBilimsel araştırmalarda kullanılan ve araştırmalara açıklık getiren temel kavramlar vardır. Bunlardan

bazıları aşağıda açıklanmıştır(Ekiz, 2003; Karasar, 2000).

YöntemBilimsel araştırmalarda izlenen yola yöntem denir. Yöntemde bilgi üretimi sırasında yararlanılan kural ve

ilkeler bulunur. Yöntem, araştırmaya yön veren ve bilimsel bilgiye yaklaşımı şekillendiren felsefi ya da düşünsel ilkeler bütünüdür.

EvrenEvren, araştırmada elde edilen sonuçların genellenmek istendiği unsurlar topluluğuna denir.

Araştırmalarda evren üzerine genelleme özelliği ARTTIKÇA o araştırmanın önemi ve değeri de artar.

ÖrneklemAraştırmanın evreninden belirli kural ve özelliklere göre, evreni temsil edici bir şekilde seçilmiş,

araştırmanın bizzat yapıldığı küçük bir dilime ya da gruba örneklem denir. Araştırmalarda örnekleme ihtiyaç duyulmasının temel nedeni, tüm çalışma evrenine ulaşılmasının zaman, maliyet ve enerji gibi olanak açısından oldukça güç olmasıdır.

GeçerlikGeçerlik, araştırma sonuçlarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığı ve yansıtıyorsa yansıtma derecesini

belirtmek üzere kullanılan bir kavramdır İki çeşit geçerlik vardır; iç ve dış geçerlik. İç geçerlik, araştırma sonuçlarının istenmeyen değişken ve hatalardan uzak olmasıyla ilişkilidir. Dış geçerlik, araştırma sonuçlarının, araştırmaya dâhil edilmeyen kişi, durum, olay ya da olgulara genellenebilme derecesiyle ilgilidir.

GüvenirlikGüvenirlik bir araştırmanın farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından yapılsa da aynı sonucu verme derecesidir

2

DeğişkenAraştırmaya katılan ve farklı değerler alabilen niceliğe değişken denir. Değişebilen ve en az iki değer

alabilen, gözlemden gözleme değişik değerler alabilen özellik ve durumlardır. Kısacası, değişen şeyi ifade etmek için kullanılan kavram değişkendir. En az iki tane değişken vardır: bağımlı ve bağımsız değişken.

Bağımlı değişken, araştırma tarafından açıklanması beklenen durumdur. Örneğin; bir araştırmada "öğrencinin etkili Öğrenmesi" bağımlı değişken olarak incelenebilir. Kısacası bağımlı değişken, bağımsız değişkenler tarafından etkilenen ya da açıklık getirilmesi beklenen değişkendir.

Bağımsız değişken ise, bağımlı değişkenleri etkileme amacını güder. "Etkili öğrenme", bağımsız değişken olarak alınan bir araştırmada, bunu etkileyen değişkenlerin neler olduğunun bilinmesi gerekir. Öğrencilerin değişik öğrenme alışkanlıkları (bireysel ve birlikte çalışma, öğretmeni dinleme, müzik dinlerken çalışma, yaparak-yaşayarak öğrenme, teknoloji aracılığıyla öğrenme vb) bağımsız değişkendir.

Kontrol grubuDeneysel yöntemin kullanıldığı araştırmalarda, herhangi bir işleme tabi tutulmayan, deney grubundaki

değişmeyi ortaya çıkarabilmek amacıyla karşılaştırma yapmaya yarayan ve araştırmaya katılanların oluşturduğu gruptur.

Deney grubuDeneysel yöntemin kullanıldığı araştırmalarda, işleme tabi tutulan, herhangi bir şeyin etkililiğinin

açıklanmaya çalışıldığı, üzerinde araştırma ya da deneyin yapıldığı katılımcılardan oluşan gruptur.

Hipotez (Denence)Araştırmalarda sınanmak-test edilmek üzere iyice düşünülerek oluşturulan ifade ya da yargılara hipotez

denir. Araştırma bütünüyle bu yargıları denemek için yapılır. Elde edilen veriler ışığında kurulan hipotezler desteklenebilir ya da reddedilebilir.

Etik (ahlak)Genel anlamda, neyin doğru ve yanlış olmasıyla ilgili olan etik, bilimsel araştırmalarda; bilim adamının

bilimsel etkinlikleri sırasında takip edeceği ahlaki yükümlülüklerdir.

ARAŞTIRMA ÇEŞİTLERİEğitimde yapılan araştırmalar, amaç ve süresine yönelik üç genel grupta incelenebilir. Bunlar:

1. Kuramsal (Temel) AraştırmalarKuramsal araştırmalar, kuramsal bilgi üretmek, var olan bilgiyi test etmek ve yenisini oluşturmak üzere

yapılır. Bu tür araştırmalarda temel amaç herhangi bir sorunu ortadan kaldırmak için pratik değeri yüksek olan bilgi üretmek yerine, kuram geliştirmeyi ve var olan kurama kuram eklemeyi amaç edinir.

2. Uygulamalı (Alan) AraştırmalarAlan ya da saha olarak da adlandırılan uygulamalı araştırmalar, uygulamada ortaya çıkan özel bir durumu ya da genel olarak uygulamayı sistematik olarak anlamayı, uygulamayı geliştirmeyi ve aynı zamanda bu doğrultuda kuram oluşturma ve geliştirmeyi amaç edinir

3. Süresine Yönelik Araştırmalar Veri toplama sürecine yönelik iki grupta değerlendirilir. Bunlar:

a) Uzun Süreli AraştırmalarBir durumun ya da bireyin belirli bir süreç içerisinde gelişimini ve değişimini izlemek üzere uzun sürede

veri toplamayı gerektiren araştırmalardır. Uzun süreli araştırmalar, veri toplamada sürece dayandığından dolayı, araştırmacının uzun süre alanda veri toplamasını gerekli kılar. Bir öğrencinin öğrenmesindeki gelişimi tespit edilmek isteniyorsa uzun süreli araştırmaya ihtiyaç duyulur.

b) Kısa Süreli AraştırmalarHerhangi bir durum ya da konuyla ilgili yapılan araştırmalar, durum tespitine yönelik ve kısa sürede veri

toplamayı amaçlanmışsa kısa süreli araştırmalara ihtiyaç duyulur. Bu tür araştırmalar, anket, kısa süreli gözlem ve görüşme gibi araştırma araçlarıyla yürütülür.

3

ARAŞTIRMALARDA YAKLAŞIMLARSosyal bilimlerdeki araştırmalarda olduğu gibi eğitini bilimlerindeki araştırmalarda yaygın olarak

kullanılan nicel ve nitel yaklaşım bulunmaktadır. Bunlar:

Nicel YaklaşımAuguste Comte'un (1798-1857) pozitivist düşüncesine dayanan nicel yaklaşım, bilimsel bilgilerin inanç

ya da düşünce ile ortaya çıkarılması yerine, beş duyudan da yararlanılarak gözlemlere dayandırılması gerektiğini savunur(Rubin, & Babbie, 1997). Fiziksel dünyanın önemi, gerçeğin tek ve nesnel olduğunu, gerçek hakkında bilgi elde etmek için hipotezlerden yararlanılması gerektiğini savunan nicel yöntem, araştırmaların net olarak sayısal verilerle ortaya konulması ve sonuçların genellenebilir olması gerektiğini savunur(Ekiz, D.(2005). Ör: Eğitim fakültesini tercih eden öğrencilerin kardeş sayıları, maddi imkanları gibi ne tür özelliklere sahip olduklarını ortaya çıkartmak için anketlerden yararlanarak yapılan bir araştırma da tecih edilen yol nicel yoldur.

Nitel YaklaşımPost - pozitivizme dayanan nitel yaklaşım, bireylerin günlük yaşamlarının doğal ortamlarda

detaylandınlarak incelenmesi ve yorumlanmasına dayanır . Ör: Eğitim fakültesinde okuyan öğrencilerin okul ortamındaki davranışlarını gözlemlerle inceleyerek sonuca ulaşma nitel yöntemdir.

ARAŞTIRMALARDA YÖNTEMLEREğitimde bilgi ve kuram oluşturmak, eğitim uygulamalarını geliştirmek amacına yönelik birçok

yöntemden yararlanılır . Bunlar;

Deneysel YöntemHerhangi bir" durum hakkında değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini tespit etmek amacıyla ve sonuçları karşılaştırarak yürütülen bir araştırmadır. Bu yöntemde, araştırmaların yapılabilmesi için yapay bir ortam oluşturulur. Bu ortam çoğunlukla "laboratuar" ortamı olarak adlandırılır.

Sürvey Yöntemi Tarama yöntemi olarak ta bilinen survey yöntemi sosyal bilimlerde olduğu gibi eğitim biliminde de en

yaygın olarak kullanılan yöntemlerden biridir. Yönteminin temel amacı, bireylerin herhangi bir konu üzerinde düşünce, his ve görüşlerini çoğunlukla geniş kitlelerden elde etmektir. Bu yöntemde kullanılan temel araştırma araçları; anket, bireysel görüşme, telefon görüşmesi ve gözlemdir.

Etnografık YöntemEtnografık yöntem, kültür bilimi olan ve antropolojide yararlanılan etnografiden etkilenerek ortaya

çıkmıştır. Bu yöntemde araştırılan kişilerin, günlük yaşamlarına etkide bulunulmadan doğal bir ortamda incelenmesi gerekir. Her ortamın bir kültürü olduğu varsayımına dayanan etnografık yöntem, kültürü anlamayı ve ona göre davranış geliştirmeyi amaçlar.

Tarihsel YöntemEğitim araştırmalarındaki bu yöntem, günümüz eğitim dünyasını geçmişteki düşünce ve uygulamaların

ışığında anlamayı ve geliştirmeyi amaçlar

Örneğin; "İbni Sina'nın eğitimle ilgili görüşlerinin günümüz şartlarına uyarlanması" konulu bir araştırmada, bu konuda yazılmış belgelerin sistematik olarak analiz edilmesi ve günümüz şartlarına uyarlanması gerekir.

Aksiyon Araştırması YöntemiUygulamacıların araştırması olarak bilinen aksiyon araştırması, her hangi bir durumu sistematik olarak

tespit etmek ve bunu geliştirmek amacını güden bir yöntemdir

Örneğin; "öğrencilerimin daha etkili öğrenmelerini sağlamak için ne yapabilirim diyen bir öğretmenin, dersteki etkinliklerini sistematik olarak kaydetmesi , bunları başkalarıyla paylaşması, verilerini analiz etmesi ve de gerekiyorsa tekrar veri toplaması veriler neticesinde öğretim etkinliklerini değiştirmesi gerekir.

4

ARAŞTIRMALARDA İZLENEN AŞAMALAREğitim araştırmalarında izlenen sistematik aşamalar, araştırmanın nicel ve nitel metodolojiye dayalı

yöntemin tercih edilmesine göre değişiklik gösterir. Nicel metodolojiye dayalı yöntemde genel olarak takip edilen aşamalar aşağıdaki şekildedir:

1. Bir konunun tespit edilmesi ya da problem durumunun belirlenmesi

2. Konuyu açıklayıcı hipotez kurulması

3. Araştırma araçlarıyla (anket, gözlem, görüşme gibi) veri toplanması

4. Toplanan verilerin belli bir sistematiğe göre istatistiksel analizinin yapılması

5. Veriler doğrultusunda kurulan hipotez ya da hipotezlerin test edilmesi

6. Genel bir sonuca (senteze) ulaşılması

7. Araştırmanın raporlaştırılması.

Nicel yönteme dayalı araştırmalarda çoğunlukla tümdengelim yöntemi takip edilirken, nitel araştırmalarda tümevarım yöntemi kullanılır.

ARAŞTIRMANIN RAPORLAŞTIRILMASINDA GENEL OLARAK AŞAĞIDAKİ İŞLEMLER YAPILIR

BaşlıkAraştırmanın içeriğini yansıtan, araştırmanın ne konuda olduğunu ilk ortaya koyan kısmıdır.

GirişBu bölümde; araştırmanın konusunun ve problem durumunun ne olduğu. Varsa araştırmanın alt

problemlerinin ne olduğu ve araştırmanın öneminin ne okluğu açıklanır.

Kaynak TaramasıKırıştırılacak konuda daha önceden yapılmış uygulamalı araştırmaların ve kuramsal

çalışmaların özetlerinin alıntı yapılarak gösterildiği kısımdır.

YöntemAraştırmada kullanılan nicel ya da nitel yöntemin ve buna bağlı olarak seçilen araçların ne olduğu, bunların

konuyla bağlantılı olarak niçin tercih edildiği, araştırmanın katılımcıların sayısı ve kısaca demografı özellikleri , verilerin analız edilirken hangi aşamalardan nasıl geçirildiği gibi

Konuların gösterildiği bölümdür.

Bulgular ve Yorumlar Bu bölümde, gerek sözel ifadelere dayalı betimsel bulgular ve gerekse istatistiksel bulgular detaylı bir şekilde verilir. Hem bulgulara hem de kaynak taramasına dayalı olarak da yorumlarda bulunulur.

Sonuç ve öneriler Araştırmada elde edilen bulguların özeti yapılarak bulgular ışığında bir sonraki yürütülecek araştırmalar ya da yürütülen araştırmayla ilgili önerilerde bulunulur.

Kaynakça Araştırmacı, alan araştırmasına başlamadan önce yararlanmış olduğu eserleri, araştırması sırasında araştırmasında bizzat kullandığı eserleri araştırmasının metninde olduğu gibi belirtmesi gerekir.

EklerAraştırmacı araştırmasında kullandığı, araştırmayı açıklayıcı ve destekleyici belgeleri, araştırmada

kullandığı araştırma aracının bir örneğini, çeşitli yazışmaları, izin belgelerini vb. gibi belge ve dokümanları bu bölümün sonuna ilave eder.

Araştırmalarda Alıntı Yapma ve Kaynakça YazımıEğitimde yapılan araştırmalarda yararlanılan kaynaklardan metin içerisinde alıntı yapımı ve metnin

sonunda kaynakçaların yazımına yönelik farklılıklar bulunmaktadır. Ancak son yıllarda yaygın olarak kabul gören alıntı yapımı ve kaynakça yazımı Amerikan Psikoloji Birliği tarafından kullanılan ve önerilen olanıdır. Buna göre, alıntı yapımı ve kaynakça yazımı şu şekildedir:

5

Alıntı YazımıMetin içinde kaynağın gösterilmesi yazarın soyadı, yayın tarihi, doğrudan aktarımlarda sayfa numarası

verilerek yapılmalıdır. Örneğin;

Ekiz, (2006)..., Ekiz'e (2006) göre .... Ekiz'e (2006, s. 17) göre, "..."

Ekiz, Yiğit ve Özmen (2005)...

Yazar sayısı 3 ile 5 arasında ise, metin içinde geçtiği yerde yukarıda olduğu gibi verilir, daha sonra ise Ekiz ve diğerleri (2005) ... olarak yazılır.

Yazar sayısı 6 veya daha fazla ise metin içinde ilk geçtiği yerden itibaren Ekiz ve diğerleri (2005) olarak verilir.

Cümle sonunda, parantez içinde birden fazla esere atılla bulunuluyor ise, kaynaklar yayın tarihi sırası ile yazılır.

Paragraf sonunda kaynaklar, parantez içinde yazar soyadı ve yayın tarihi ile (Ekiz, 2003).

Kaynakça bölümünde kaynaklar, yazarın soyadına göre alfabetik sıra ile verilir. Birden fazla yazarı olan kaynaklarda, son yazarın soyadından sonra "ve' işareti kullanılır.

Kaynakça YazımıKaynakça yazımı, dergi, kitap, tez çalışmaları ve bildirilerden yararlanıldığında farklılık gösterir. Bu

farklılıklara, aşağıda örnekler verilmiştir:

Dergilerde MakalelerEkiz, D. (2003). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen eğitimindeki Hiodcller hakkında düşünceleri. Milli

Eğilim, 158, 146-160.

Online DergiEkiz, D. (2006). Kendini ve başkalarını izleme: Sınıf öğretmeni »duylarının yansıtıcı günlükleri.

İlköğretim-Online, 5 (1), 45-57. [Online]: lıll

38003 38004 38005 38006 38007

oksabron ne için kullanılır patates yardımı başvurusu adana yüzme ihtisas spor kulübü izmit doğantepe satılık arsa bir örümceğin kaç bacağı vardır