şeker değişim listesi / BURAK KORKMAZ - AİLE HEKİMİ

Şeker Değişim Listesi

şeker değişim listesi

SÜT GRUBUYiyecek adıortalama ölçümiktar(gr)Süt1su bardağı160Yoğurt1su bardağı160ET GRUBUYiyecek adıortalama ölçümiktar(gr)Köfte1 tane30Kıyma1 köfte kadar30Pirzola(kemiksiz)1 küçük boy30Kuşbaşı et4 tane30Biftek1 orta boy büyüklüte30Tavuk1 köfte kadar30Balık1 köfte kadar30Beyaz peynir1 parça30Kaşar peyniri1 dilim30Yumurta1 tane30KURUBAKLAGİLLERKurubaklağiller halk arasında protein değeri yüksek olarak bilinen ancak bunun yanında yüksek karbonhidrat içeren gıdalardır.
Bir porsiyon 15g karbonhidrat, 5g protein içerir.Baklagilortalama ölçü pişmişmiktar(gr) çiğKuru fasulye4 yemek kaşığı25Nohut4 yemek kaşığı25Barbunya4 yemek kaşığı25İç bakla4 yemek kaşığı25Yeşil mercimek4 yemek kaşığı25Mercimek çorbası1 Kase15Sebze Grubuİki çeşit sebze grubu vardır.A GrubuBir porsiyon 6g karbonhidrat 1g protein içerir.SEBZE DEĞİŞİMİ :Sebzeler iki gruba ayrılmasının sebebi içeriklerindeki karbonhidrat miktarıdır. Sebzelerde
yağ bulunmaz. Bir porsiyon 6g karbonhidrat 1g protein içerir.A GrubuSebzeortalama ölçümiktar(g)domates (çiğ)1 küçük boy100domates suyu (çiğ)1/2 su bardağı240çarliston biber (çiğ)10 orta boy100yeşil dolma biber (çiğ)2 orta boy100kıvırcık (çiğ)15 yaprak100marul (çiğ)5-6 yaprak100salatalık (çiğ)1 küçük boy100kırmızı turp (çiğ)5 orta boy100maydanoz (çiğ)1orta demet75yeşil soğan (çiğ)3-4 orta boy75kuru soğan (çiğ)1 orta boy75kereviz (çiğ)1 küçük boy100kırmızı lahana (çiğ)1/8 orta boy100lahana (pişmiş)4 yemek kaşığı100karnabahar (pişmiş)4 yemek kaşığı100taze kabak (pişmiş)4 yemek kaşığı150patlıcan (pişmiş)4 yemek kaşığı125ıspanak (pişmiş)4 yemek kaşığı150pazı (pişmiş)4 yemek kaşığı150ebegümeci (pişmiş)4 yemek kaşığı150bamya (pişmiş)4 yemek kaşığı75taze fasulye (pişmiş)4 yemek kaşığı150semizotu (pişmiş)4 yemek kaşığı150B GrubuSebzeortalama ölçümiktar(g)havuç1orta boy100havuç suyu1/2 su baardağı120şalgam1 orta boy150bezelye (pişmiş)4 yemek kaşığı100pırasa (pişmiş)4 yemek kaşığı150bakla (pişmiş)4 yemek kaşığı100enginar (pişmiş)1 orta boy100MEYVE GRUBUBir porsiyon meyve 12 g karbonhidrat içerir meyveler fruktoz içerirler,yağ ve protein bulunmaz.Meyveortalama ölçümiktar(g)elma1 küçük boy100kayısı3 adet100muz1 küçük-1/2 büyük50taze incir1 adet80kiraz12 adet75vişne14 adet80greyfurt1/2 adet125turunç1 orta boy100portakal1 orta boy100limon1 orta boy100mandalina1 küçük boy100üzüm15 iri tane80yeni dünya6 adet125erik5 adet100çilek12 adet175şeftali1 orta boy100armut1 orta boy100ayva1/4 orta boy80nar1/2 küçük boy80kavun1/8 orta boy200karpuz1/8 orta boy200kuru incir1 adet20kuru kayısı4 adet20kuru erik5 adet20kuru üzüm1 yemek kaşığı dolu20hurma5 adet20dut1/2 su bardağı60böğürtlen1/2 su bardağı90avakado1/2 adet150kivi1 orta boy120portakal suyu1 çay bardağı100greyfurt suyu1 çay bardağı100elma suyu1/3 su bardağı80üzüm suyu1/4 su bardağı60vişne suyu1/3 su bardağı80nar suyu1/3 su bardağı80EKMEK VE EKMEK YERİNE GEÇENLERİN GRUBUEkmek ve ekmek grubunu özellikle belirtmek istiyorum çok dikkatli olarak bakarsanız karbonhidrat
ve proteini bir arada görürsünüz. Bundan yola çıkarak protein ve karbonhidratı beslenmede
ayırmak aslında mümkün değildir.Besinortalama ölçümiktar(g)ekmek1ince dilim25mercimek çorbası1 Kase15tarhana çorbası1 Kase15buğday unu çorbası1 Kase15şehriye çorbası1 Kase15pirinç çorbası1 Kase15domates çorbası1 Kase15ezogelin çorbası1 Kase15pirinç pilavı2 yemek kaşığı15bulgur pilavı2 yemek kaşığı15kuskus2 yemek kaşığı15erişte2 yemek kaşığı15patates1 küçük boy90kestane2 orta boy30patlamış mısır(yağsız)1 su bardağı20beyaz leblebi1 avuç20sarı leblebi1 avuç20etimek2 dilim18grissini3 adet19+1/4 yağçubuk kraker(yağsız)13-18 adet18kraker5 adet22galeta kepekli1 adet19galeta sade,büyük1.5adet20+ 1/4 yağkepekli altınbaşak4.5 adet20kraker susamlı çubuk, kalın4 adet20kraker badem32 adet21YAĞ GRUBUBir porsiyon 5g yağ içerir.Besinortalama ölçümiktar(g)zeytin5 adet15zeytinyağı1 tatlı kaşığı5bitkisel sıvı yağ1 tatlı kaşığı5margarin(yumuşak)1 tatlı kaşığı5ceviz içi2 adet8fındık içi5-6 adet10ayçekirdeği1 avuç10TATLI GRUBUListede gösterilen miktarlar 5g karbonhidrat, 20 kalorilik enerji sağlar.Tatlıortalama ölçümiktar(g)toz şekersilme 2tatlı kaşığı6kesme şekerbüyüklüğe göre 2-3 adet6reçel,marmelatsilme 1yemek kaşığı10bal1tatlı kaşığı10pekmezsilme 1yemek kaşığı10TAT VERİCİLERsalça,soğan,sarımsak,maydanoz,biber,tuz,nane,tarçın,yenibahar,kimyon,zencefil,zerdaçal,köri
,safran,haşhaş tohumu,vb. belirli bir hastalık veya alerjiye bağlı olarak sınırlanmadıkça
kullanmanızda sakınca yoktur.

Değişim Listeleri

Diyet düzenlemede birbiri yerine geçebilen besinlerin neler olduğunun bilinmesi büyük kolaylık sağlar. Değişim listelerinde her grup içindeki besinler hemen hemen aynı miktarda enerji, protein, yağ ve karbonhidrat sağladıklarından birbirinin yerine kullanılabilir, yani her bir yiyecek diğerinin yerine geçebilir. A. Ekmek ve Tahıl Değişimi: Listede gösterilen her bir değişim yaklaşık olarak 15 gr karbonhidrat, 2 gr protein içerir, yağ içermez ve 68 kalorilik enerji sağlar. 

Aşağıdaki listenin kullanılışına şöyle bir örnek verilebilir : 1 ince dilim ekmek yenilmediği zaman, onun yerine 1 adet orta boy patates veya yarım su bardağı pilav veya makarna yenebilir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Ekmek

l ince dilim

25

Kraker

2 - 4 adet

20

Makarna, şehriye (pişmiş)

Yarım Su Bardağı

100

Makarna, şehriye (çiğ)

3 silme çorba kaşığı

15

Patates (pişmiş)

l adet orta boy

100

Pirinç, bulgur (pişmiş)

Yarım su bardağı

100

Pirinç, bulgur (çiğ)

2 silme çorba kaşığı

15

Sade kek

3-3.5 cm kalınlığında dilim

25

Tarhana

2 silme çorba kaşığı

15

Un (buğday, pirinç vb.)

2 silme çorba kaşığı

15




B. Et Değişimi:

Her bir değişim yaklaşık olarak 6 gr protein, 5 gr yağ içerir, karbonhidrat içermez ve 69 kalorilik enerji sağlar. 

Aşağıdaki listenin kullanılışına örnek: l köfte kadar et yenilmediği zaman onun yerine bir adet yumurta veya bir kibrit kutusu kadar beyaz peynir veya bir sosis ya da listede belirtilen diğer başka bir besin yenebilir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Et

1 köfte kadar

30

Balık

1 köfte büyüklüğünde

30

Yumurta

1 adet

40-50

Sosis

1 adet

40-50

Salam

Çok ince 4-5 dilim

40-50

Peynir (beyaz)

1 kibrit kutusu

30

Peynir (kaşar)

2/3 kibrit kutusu

20-25

Çökelek, lor

1/4 su bardağı kadar

40-45

Kuru fasulye

5 - 6 çorba kaşığı

100



Bitkisel besin olmasına rağmen kurubaklagiller (kurufasulye, nohut, bakla vb.) fazla miktarda protein içerirler ve değişim listelerinde etler ile aynı sınıfa konularak incelenirler. Et cinsi gıdalara benzemeyen yanları, hiç yağlarının bulunmaması ve bunun yerine 15 -16 gr. kadar karbonhidrat içermeleridir. Örnek olarak, yukarıda listede adı geçen 5 - 6 çorba kaşığı kuru fasulye 100 gr gelir ve ve 6 gr protein yanında 15 gr da karbonhidrat içerir. 


C. Süt Değişimi:

Belirtilen miktardaki süt veya yoğurt ortalama olarak 4 gr protein, 6 gr karbonhidrat, 4 gr yağ içerir ve 76 kalorilik enerji sağlar. 

Örnek olarak: 1 su bardağı süt içilmediği zaman onun yerine 1 su bardağı kadar yoğurt yenebilir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Süt

1 orta boy su bardağı

160

Yoğurt

1 orta boy su bardağı

160




Az Yağlı Süt Değişimi (Light süt)

4 gr protein, 6 gr karbonhidrat ve 2 gr yağ içerir ve 58 kalorilik enerji sağlar. 

Sütü sütlaç veya muhallebi gibi sütlü tatlılar şeklinde de alabilirsiniz. 

1 porsiyon muhallebi veya 1 porsiyon sütlaç 1 süt + 1 ekmek değişimi şeklinde düşünülmelidir. 


D. Sebze Değişimi:

Sebzeler içerdikleri kalori miktarına göre 2 gruba ayrılırlar: 1. Grup: Bu grup sebzeler enerji değerleri düşük olduğundan serbestçe yenilebilir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Domates

1 küçük boy (çiğ)

100

Domates suyu

1 büyük su bardağı (çiğ)

240

Çarliston biber

4 orta boy

100

Yeşil sivri biber

10 orta boy

100

Kıvırcık salata

15 yaprak

100

Salatalık

1 orta boy

100

Kırmızı turp

5 orta boy

100

Maydanoz

1 orta demet

75

Yeşil soğan

3-4 orta boy

75

Kuru soğan

1 orta boy

75

Kereviz

1 küçük boy

100

Kırmızı lahana

1/8 orta boy

100

Lahana

4 çorba kaşığı (pişmiş)

100

Karnıbahar

4 çorba kaşığı (pişmiş)

100

Taze kabak

4 çorba kaşığı (pişmiş)

150

Patlıcan

4 çorba kaşığı (pişmiş)

125

Ispanak

4 çorba kaşığı (pişmiş)

150

Pazı

4 çorba kaşığı (pişmiş)

150

Ebegümeci

4 çorba kaşığı (pişmiş)

150

Bamya

4 çorba kaşığı (pişmiş)

75



2. Grup: Bu grup sebzelerin her birimi 2 gr protein, 7 gr karbonhidrat içerir, yağ içermez ve 36 kalori sağlar. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Havuç

1 orta boy (çiğ)

100

Şalgam

1 orta boy (çiğ)

150

Bezelye

4 çorba kaşığı (pişmiş)

100

Pırasa

5 çorba kasığı (pişmiş)

150

Bakla

4 çorba kasığı (pişmiş)

100

Enginar

1 orta boy (pişmiş)

100

Bal Kabağı

3-4 parça

100




E. Meyve Değişimi:

Her bir değişim yaklaşık olarak 10 gr karbonhidrat içerir, yağ ve protein içermez ve 40 kalorilik enerji sağlar. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Elma

1 küçük boy

80

Kayısı (taze)

1-2 adet

100

Kayısı (kuru)

1-2 adet

20

Muz

Yarım küçük

50

Çilek

1 su bardağı

150

Kiraz

10-15 adet

75

Hurma

2 adet

15

Greyfurt

Yarım küçük

125

Üzüm

12-20 tane

75

Portakal

1 adet küçük

125

Şeftali

1 adet orta

100

Armut

1 adet küçük

100

Erik

1-2 adet

100

Kuru erik

2 adet

25

Kuru üzüm

2 çorba kaşığı, silme

15

Karpuz

1 dilim

175

Kavun

1 dilim

175

İncir (Taze)

1-2 adet

50

İncir (Kuru)

Yarım adet

15

Yeni dünya

5-6 adet

100

Portakal suyu

1 çay bardağı

100

Elma suyu

1 çay bardağı

100

Mandalina

1 orta boy

100




F. Yağ Değişimi:

Her bir değişim yaklaşık olarak 5 gr yağ içerir, protein ve karbonhidrat içermez ve 45 kalorilik enerji verir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Sıvı yağ

1 tatlı kaşığı

5

Katı yağ

1 tatlı kaşığı

5

Zeytin

5 adet

15

Mayonez

2 tatlı kasığı

10

Fındık,fıstık vb.

6 adet

10

Kaymak

1 çorba kaşığı

10




G. Tatlı Değişimi:

Her bir değişim yaklaşık olarak 5 gr karbonhidrat içerir, protein ve yağ içermez ve 20 kalorilik enerji sağlar. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Toz şeker

1 tatlı kaşığı

5

Kesme şeker

Büyüklüğüne göre 2-3 adet

6

Reçel-marmelat

Silme 1 yemek kaşığı

10

Bal

1 tatlı kaşığı

10

Pekmez

Silme 1 yemek kaşığı

10

Akide şekeri

2 adet

10




H. İçecekler:

Piyasada satılan içecekler alkollü veya alkolsüz olabilir. Alkolsüz içecekler (eğer hastada su kısıtlaması yapılması gerekmiyorsa) rahatlıkla içilebilir. 


Böbrek hastası alkollü içki içebilir mi?

Alkol fazla miktarda kalori içerir (1 gr alkolde 7 kalori vardır). O nedenle zayıflaması istenen kimseler alkollü içki almamalıdır. 

Alkollü yiyecekler karaciğer için de özellikle çok sakıncalıdır. Böbrek hastalarının önemli bir bölümünde karaciğer problemleri de vardır. O nedenle, rastgele alkollü içki içmemeli ve her hasta bu konuda hekimine danışmalıdır. 



DEĞİŞİM LİSTELERİNİN KULLANILMASI

Değişim listeleri hastaların günlük yemeklerini düzenlemede çok yararlıdır. Bu sayede her hasta, sadece tarif edilen yiyecekleri yemek zorunda kalmaz, kendi zevkine ve ihtiyacına göre değişik yemek listeleri düzenleyebilir. 

Bu yemek listeleri düzenlenirken, belirli bir besin yerine, aynı türden ve ona eşdeğer miktarda besin elemanlarını içeren bir başka yiyecek listeden seçilir. Böylece alınan protein, yağ, karbonhidrat gibi besin elemanları aynı kaldığı halde değişik yemekler yeme imkanı olur. 

Örnek olarak 40 gram proteinli diyet kullanan bir hasta değişim listelerini kullanarak aşağıda gösterildiği şekilde farklı yemekler hazırlayabilir: 

Önce, 40 gr. protein içeren bir diyet örnek olarak alınır. 

40 GRAM PROTEİNLİ 1500 KALORİLİ DİYET

Bir Günlük Yiyecekler

Miktar

Ölçü

Süt veya yoğurt

250 gr

2 çay bardağı

Yumurta veya

40 gr

1 adet

beyaz peynir

30 gr

1 kibrit kutusu kadar

Et

60 gr

2 köfte kadar

Ekmek veya ekmek yerine geçen

175 gr

7 ince dilim

Meyve

2 porsiyon

Bkz. meyve değişim listesi

Sebze

2 porsiyon

8 çorba kaşığı

Yağ

20 gr

4 tatlı kaşığı

Bal, reçel veya

85 gr

17 tatlı kaşığı şeker

Akide şekeri

10 gr

2 adet



ÖRNEK YEMEK LİSTESİ

Sabah

Öğle

İkindi

1 bardak çay (sekerli)
2 tatlı kaşığı tereyağ
3 tatlı kaşığı bal veya reçel
1 adet yumurta
2 ince dilim ekmek

4 çorba kaşığı etsiz sebze yemeği
5 çorba kaşığı pilav
1 ince dilim ekmek

1 bardak çay (şekerli)
1 dilim kek
2 adet akide şekeri

Akşam

Gece

1 kase un çorbası
2 köfte kadar et veya
etli sebze yemeği
1 kase ayva kompostosu
1 ince dilim ekmek

1 çay bardağı süt (şekerli)
1 adet elma
1 çay bardağı yoğurt



Değişim listelerine bakılacak olursa bir yumurtanın veya bir kibrit kutusu kadar beyaz peynirin veya bir köftenin ya da bir sosisin benzer miktarlarda besin elemanı içerdiği görülür. Böylece, hasta isterse, sabah kahvaltısında yumurta veya peynir yemez; ancak öğle yemeğinde onun yerine fazladan bir adet köfte veya sosis yiyebilir. Yine bu listede bulunan akşam yemeğindeki 2 köfte kadar et yenilmeyebilir; bunun 1 köfte kadarlık miktarı sosis değişimi olarak öğleye alınabilir. Akşam yemeğine de 1 köfte kadar et içeren etli sebze yemeği konabilir. Sonuç olarak liste aşağıdaki sekile dönüşebilir. 

Sabah

Öğle

İkindi

1 çay bardağı süt ( şekerli)
2 tatlı kaşığı kahvaltılık yağ
3 tatlı kaşığı bal veya reçel
2 ince dilim ekmek

2 adet sosis
5 çorba kaşığı pilav
1 çay bardağı yoğurt
1 ince dilim ekmek
veya bu yemek yerine çalışan bir kimse 2 adet sosis içeren bir sandviç ve bir çay bardağı yoğurt yiyebilir.

1 bardak çay (şekersiz)
1 dilim kek
2 adet akide şeker

Akşam

Gece

1 kase un çorbası
4 çorba kaşığı kıymalı sebze yemeği
1 kase ayva kompostosu
1 ince dilim ekmek

1 çay bardağı süt (sekerli)
1 porsiyon elma


Bu liste de 40 gr. protein ve 1500 kalori içermektedir.


Bir başka örnek:

40 gram proteinli ve 1500 kalorili diyet yemeği yemek isteyen hasta, eğer muhallebi istiyorsa şöyle bir değişikliğe gidebilir: 

Kahvaltıda 1 dilim ekmek yemez, çayını şekersiz içer, 3 tatlı kasığı bal veya reçelini 1 tatlı kaşığına indirir. 

Öte yandan, öğle yemeğindeki 1 bardak yoğurdu da yemez ve onun yerine bir bardak süt kullanma imkanı doğar. İkindide içeceği çaya şeker koymaz, akide şekerini yemez, kekini de yemez, tüm bunların eşdeğeri olan toz şeker ve pirinç ununu kullanır. 

Sonuç olarak; kahvaltıda artırdığı şeker ve öğle yemeğinde artırdığı süt ile muhallebisini hazırlar; burada, sabahki 1 dilim ekmeği yemediği için muhallebisini yaparken onun yerine 2 çorba kaşığı pirinç ununu ve ikindide şekersiz içtiği çayın şekerini ve akide şekerinin eşdeğerini de kullanabilmektedir. 

Yine aynı hastanın canı kurubaklagillerden yemek isterse akşam yemeğindeki l adet köfteyi yemez, onun yerine öğle yemeğinde 5 çorba kaşığı kadar kuru fasulye veya nohut ya da mercimek yiyebilir. Akşam yemeğindeki kalan l köfte kadar kıymadan ise, 1 adet etli biber dolması hazırlanarak yenebilir. Böylece değişim listelerindeki besin elemanlarını kullanarak aynı miktarda protein ve kalori içeren başka yemekler hazırlama imkanı doğar ve liste şu hale döner: 

Sabah

Öğle

İkindi

1 bardak çay (şekersiz) 
2 tatlı kaşığı yağ 
1 tatlı kaşığı bal veya reçel 
1 adet yumurta 
1 ince dilim ekmek

5 yemek kaşığı kuru fasulye 
5 yemek kaşığı pirinç pilavı 
1 adet domates 
1 ince dilim ekmek

1 kase muhallebi

Akşam

Gece

1 kase un çorbası 
1 adet etli, biber dolma 
1 kase ayva kompostosu 
1 ince dilim ekmek

1 porsiyon elma


Bu liste 40 gr protein ve 1500 kalori içermektedir.

Bu listeyi bir kez daha açıklayalım: 

Sabah kahvaltısı: Çay şekersiz içildi, buradan şeker arttı. 
3 tatlı kaşığı bal veya reçel yerine 1 tatlı kaşığı bal veya reçel yenildi, bunların yerine eşdeğer şeker arttı. Ekmeğin 1 dilimi yenilmedi, bunun yerine eşdeğer olan, 2 çorba kaşığı pirinç unu arttı. Bunlar muhallebi yapılmak üzere saklandı. 

Öğle yemeği: 1 çay bardağı yoğurt yenilmedi, bunun eşdeğeri o an 1 bardak süt muhallebi yapılmak üzere saklandı. 

İkindi: Şekerli çay içilmedi, kek yenilmedi, akide şekeri, eşdeğer şeker ile değiştirildi. Böylece elde edilen besinler ile yapılan muhallebi ikindide yenildi. 

Akşam yemeği: 2 köfte kadar et yenilmedi, 1 köfte kadarına eşdeğer 5 çorba kaşığı kuru fasulye öğle yemeğine alındı, 1 köfte kadar et ile de akşam 1 adet etli biber dolma yapılarak yenildi. 

Aynı prensipleri kullanarak, hastalar kendilerine tarif edilenlerin dışında, pek çok değişik yemek listeleri yapabilirler.

Değişim Listeleri

Diyet düzenlemede birbiri yerine geçebilen besinlerin neler olduğunun bilinmesi büyük kolaylık sağlar. Değişim listelerinde her grup içindeki besinler hemen hemen aynı miktarda enerji, protein, yağ ve karbonhidrat sağladıklarından birbirinin yerine kullanılabilir, yani her bir yiyecek diğerinin yerine geçebilir. A. Ekmek ve Tahıl Değişimi: Listede gösterilen her bir değişim yaklaşık olarak 15 gr karbonhidrat, 2 gr protein içerir, yağ içermez ve 68 kalorilik enerji sağlar. 

Aşağıdaki listenin kullanılışına şöyle bir örnek verilebilir : 1 ince dilim ekmek yenilmediği zaman, onun yerine 1 adet orta boy patates veya yarım su bardağı pilav veya makarna yenebilir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Ekmek

l ince dilim

25

Kraker

2 - 4 adet

20

Makarna, şehriye (pişmiş)

Yarım Su Bardağı

100

Makarna, şehriye (çiğ)

3 silme çorba kaşığı

15

Patates (pişmiş)

l adet orta boy

100

Pirinç, bulgur (pişmiş)

Yarım su bardağı

100

Pirinç, bulgur (çiğ)

2 silme çorba kaşığı

15

Sade kek

3-3.5 cm kalınlığında dilim

25

Tarhana

2 silme çorba kaşığı

15

Un (buğday, pirinç vb.)

2 silme çorba kaşığı

15




B. Et Değişimi:

Her bir değişim yaklaşık olarak 6 gr protein, 5 gr yağ içerir, karbonhidrat içermez ve 69 kalorilik enerji sağlar. 

Aşağıdaki listenin kullanılışına örnek: l köfte kadar et yenilmediği zaman onun yerine bir adet yumurta veya bir kibrit kutusu kadar beyaz peynir veya bir sosis ya da listede belirtilen diğer başka bir besin yenebilir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Et

1 köfte kadar

30

Balık

1 köfte büyüklüğünde

30

Yumurta

1 adet

40-50

Sosis

1 adet

40-50

Salam

Çok ince 4-5 dilim

40-50

Peynir (beyaz)

1 kibrit kutusu

30

Peynir (kaşar)

2/3 kibrit kutusu

20-25

Çökelek, lor

1/4 su bardağı kadar

40-45

Kuru fasulye

5 - 6 çorba kaşığı

100



Bitkisel besin olmasına rağmen kurubaklagiller (kurufasulye, nohut, bakla vb.) fazla miktarda protein içerirler ve değişim listelerinde etler ile aynı sınıfa konularak incelenirler. Et cinsi gıdalara benzemeyen yanları, hiç yağlarının bulunmaması ve bunun yerine 15 -16 gr. kadar karbonhidrat içermeleridir. Örnek olarak, yukarıda listede adı geçen 5 - 6 çorba kaşığı kuru fasulye 100 gr gelir ve ve 6 gr protein yanında 15 gr da karbonhidrat içerir. 


C. Süt Değişimi:

Belirtilen miktardaki süt veya yoğurt ortalama olarak 4 gr protein, 6 gr karbonhidrat, 4 gr yağ içerir ve 76 kalorilik enerji sağlar. 

Örnek olarak: 1 su bardağı süt içilmediği zaman onun yerine 1 su bardağı kadar yoğurt yenebilir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Süt

1 orta boy su bardağı

160

Yoğurt

1 orta boy su bardağı

160




Az Yağlı Süt Değişimi (Light süt)

4 gr protein, 6 gr karbonhidrat ve 2 gr yağ içerir ve 58 kalorilik enerji sağlar. 

Sütü sütlaç veya muhallebi gibi sütlü tatlılar şeklinde de alabilirsiniz. 

1 porsiyon muhallebi veya 1 porsiyon sütlaç 1 süt + 1 ekmek değişimi şeklinde düşünülmelidir. 


D. Sebze Değişimi:

Sebzeler içerdikleri kalori miktarına göre 2 gruba ayrılırlar: 1. Grup: Bu grup sebzeler enerji değerleri düşük olduğundan serbestçe yenilebilir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Domates

1 küçük boy (çiğ)

100

Domates suyu

1 büyük su bardağı (çiğ)

240

Çarliston biber

4 orta boy

100

Yeşil sivri biber

10 orta boy

100

Kıvırcık salata

15 yaprak

100

Salatalık

1 orta boy

100

Kırmızı turp

5 orta boy

100

Maydanoz

1 orta demet

75

Yeşil soğan

3-4 orta boy

75

Kuru soğan

1 orta boy

75

Kereviz

1 küçük boy

100

Kırmızı lahana

1/8 orta boy

100

Lahana

4 çorba kaşığı (pişmiş)

100

Karnıbahar

4 çorba kaşığı (pişmiş)

100

Taze kabak

4 çorba kaşığı (pişmiş)

150

Patlıcan

4 çorba kaşığı (pişmiş)

125

Ispanak

4 çorba kaşığı (pişmiş)

150

Pazı

4 çorba kaşığı (pişmiş)

150

Ebegümeci

4 çorba kaşığı (pişmiş)

150

Bamya

4 çorba kaşığı (pişmiş)

75



2. Grup: Bu grup sebzelerin her birimi 2 gr protein, 7 gr karbonhidrat içerir, yağ içermez ve 36 kalori sağlar. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Havuç

1 orta boy (çiğ)

100

Şalgam

1 orta boy (çiğ)

150

Bezelye

4 çorba kaşığı (pişmiş)

100

Pırasa

5 çorba kasığı (pişmiş)

150

Bakla

4 çorba kasığı (pişmiş)

100

Enginar

1 orta boy (pişmiş)

100

Bal Kabağı

3-4 parça

100




E. Meyve Değişimi:

Her bir değişim yaklaşık olarak 10 gr karbonhidrat içerir, yağ ve protein içermez ve 40 kalorilik enerji sağlar. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Elma

1 küçük boy

80

Kayısı (taze)

1-2 adet

100

Kayısı (kuru)

1-2 adet

20

Muz

Yarım küçük

50

Çilek

1 su bardağı

150

Kiraz

10-15 adet

75

Hurma

2 adet

15

Greyfurt

Yarım küçük

125

Üzüm

12-20 tane

75

Portakal

1 adet küçük

125

Şeftali

1 adet orta

100

Armut

1 adet küçük

100

Erik

1-2 adet

100

Kuru erik

2 adet

25

Kuru üzüm

2 çorba kaşığı, silme

15

Karpuz

1 dilim

175

Kavun

1 dilim

175

İncir (Taze)

1-2 adet

50

İncir (Kuru)

Yarım adet

15

Yeni dünya

5-6 adet

100

Portakal suyu

1 çay bardağı

100

Elma suyu

1 çay bardağı

100

Mandalina

1 orta boy

100




F. Yağ Değişimi:

Her bir değişim yaklaşık olarak 5 gr yağ içerir, protein ve karbonhidrat içermez ve 45 kalorilik enerji verir. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Sıvı yağ

1 tatlı kaşığı

5

Katı yağ

1 tatlı kaşığı

5

Zeytin

5 adet

15

Mayonez

2 tatlı kasığı

10

Fındık,fıstık vb.

6 adet

10

Kaymak

1 çorba kaşığı

10




G. Tatlı Değişimi:

Her bir değişim yaklaşık olarak 5 gr karbonhidrat içerir, protein ve yağ içermez ve 20 kalorilik enerji sağlar. 

Besin

Ölçü

Miktar (gr)

Toz şeker

1 tatlı kaşığı

5

Kesme şeker

Büyüklüğüne göre 2-3 adet

6

Reçel-marmelat

Silme 1 yemek kaşığı

10

Bal

1 tatlı kaşığı

10

Pekmez

Silme 1 yemek kaşığı

10

Akide şekeri

2 adet

10




H. İçecekler:

Piyasada satılan içecekler alkollü veya alkolsüz olabilir. Alkolsüz içecekler (eğer hastada su kısıtlaması yapılması gerekmiyorsa) rahatlıkla içilebilir. 


Böbrek hastası alkollü içki içebilir mi?

Alkol fazla miktarda kalori içerir (1 gr alkolde 7 kalori vardır). O nedenle zayıflaması istenen kimseler alkollü içki almamalıdır. 

Alkollü yiyecekler karaciğer için de özellikle çok sakıncalıdır. Böbrek hastalarının önemli bir bölümünde karaciğer problemleri de vardır. O nedenle, rastgele alkollü içki içmemeli ve her hasta bu konuda hekimine danışmalıdır. 



DEĞİŞİM LİSTELERİNİN KULLANILMASI

Değişim listeleri hastaların günlük yemeklerini düzenlemede çok yararlıdır. Bu sayede her hasta, sadece tarif edilen yiyecekleri yemek zorunda kalmaz, kendi zevkine ve ihtiyacına göre değişik yemek listeleri düzenleyebilir. 

Bu yemek listeleri düzenlenirken, belirli bir besin yerine, aynı türden ve ona eşdeğer miktarda besin elemanlarını içeren bir başka yiyecek listeden seçilir. Böylece alınan protein, yağ, karbonhidrat gibi besin elemanları aynı kaldığı halde değişik yemekler yeme imkanı olur. 

Örnek olarak 40 gram proteinli diyet kullanan bir hasta değişim listelerini kullanarak aşağıda gösterildiği şekilde farklı yemekler hazırlayabilir: 

Önce, 40 gr. protein içeren bir diyet örnek olarak alınır. 

40 GRAM PROTEİNLİ 1500 KALORİLİ DİYET

Bir Günlük Yiyecekler

Miktar

Ölçü

Süt veya yoğurt

250 gr

2 çay bardağı

Yumurta veya

40 gr

1 adet

beyaz peynir

30 gr

1 kibrit kutusu kadar

Et

60 gr

2 köfte kadar

Ekmek veya ekmek yerine geçen

175 gr

7 ince dilim

Meyve

2 porsiyon

Bkz. meyve değişim listesi

Sebze

2 porsiyon

8 çorba kaşığı

Yağ

20 gr

4 tatlı kaşığı

Bal, reçel veya

85 gr

17 tatlı kaşığı şeker

Akide şekeri

10 gr

2 adet



ÖRNEK YEMEK LİSTESİ

Sabah

Öğle

İkindi

1 bardak çay (sekerli)
2 tatlı kaşığı tereyağ
3 tatlı kaşığı bal veya reçel
1 adet yumurta
2 ince dilim ekmek

4 çorba kaşığı etsiz sebze yemeği
5 çorba kaşığı pilav
1 ince dilim ekmek

1 bardak çay (şekerli)
1 dilim kek
2 adet akide şekeri

Akşam

Gece

1 kase un çorbası
2 köfte kadar et veya
etli sebze yemeği
1 kase ayva kompostosu
1 ince dilim ekmek

1 çay bardağı süt (şekerli)
1 adet elma
1 çay bardağı yoğurt



Değişim listelerine bakılacak olursa bir yumurtanın veya bir kibrit kutusu kadar beyaz peynirin veya bir köftenin ya da bir sosisin benzer miktarlarda besin elemanı içerdiği görülür. Böylece, hasta isterse, sabah kahvaltısında yumurta veya peynir yemez; ancak öğle yemeğinde onun yerine fazladan bir adet köfte veya sosis yiyebilir. Yine bu listede bulunan akşam yemeğindeki 2 köfte kadar et yenilmeyebilir; bunun 1 köfte kadarlık miktarı sosis değişimi olarak öğleye alınabilir. Akşam yemeğine de 1 köfte kadar et içeren etli sebze yemeği konabilir. Sonuç olarak liste aşağıdaki sekile dönüşebilir. 

Sabah

Öğle

İkindi

1 çay bardağı süt ( şekerli)
2 tatlı kaşığı kahvaltılık yağ
3 tatlı kaşığı bal veya reçel
2 ince dilim ekmek

2 adet sosis
5 çorba kaşığı pilav
1 çay bardağı yoğurt
1 ince dilim ekmek
veya bu yemek yerine çalışan bir kimse 2 adet sosis içeren bir sandviç ve bir çay bardağı yoğurt yiyebilir.

1 bardak çay (şekersiz)
1 dilim kek
2 adet akide şeker

Akşam

Gece

1 kase un çorbası
4 çorba kaşığı kıymalı sebze yemeği
1 kase ayva kompostosu
1 ince dilim ekmek

1 çay bardağı süt (sekerli)
1 porsiyon elma


Bu liste de 40 gr. protein ve 1500 kalori içermektedir.


Bir başka örnek:

40 gram proteinli ve 1500 kalorili diyet yemeği yemek isteyen hasta, eğer muhallebi istiyorsa şöyle bir değişikliğe gidebilir: 

Kahvaltıda 1 dilim ekmek yemez, çayını şekersiz içer, 3 tatlı kasığı bal veya reçelini 1 tatlı kaşığına indirir. 

Öte yandan, öğle yemeğindeki 1 bardak yoğurdu da yemez ve onun yerine bir bardak süt kullanma imkanı doğar. İkindide içeceği çaya şeker koymaz, akide şekerini yemez, kekini de yemez, tüm bunların eşdeğeri olan toz şeker ve pirinç ununu kullanır. 

Sonuç olarak; kahvaltıda artırdığı şeker ve öğle yemeğinde artırdığı süt ile muhallebisini hazırlar; burada, sabahki 1 dilim ekmeği yemediği için muhallebisini yaparken onun yerine 2 çorba kaşığı pirinç ununu ve ikindide şekersiz içtiği çayın şekerini ve akide şekerinin eşdeğerini de kullanabilmektedir. 

Yine aynı hastanın canı kurubaklagillerden yemek isterse akşam yemeğindeki l adet köfteyi yemez, onun yerine öğle yemeğinde 5 çorba kaşığı kadar kuru fasulye veya nohut ya da mercimek yiyebilir. Akşam yemeğindeki kalan l köfte kadar kıymadan ise, 1 adet etli biber dolması hazırlanarak yenebilir. Böylece değişim listelerindeki besin elemanlarını kullanarak aynı miktarda protein ve kalori içeren başka yemekler hazırlama imkanı doğar ve liste şu hale döner: 

Sabah

Öğle

İkindi

1 bardak çay (şekersiz) 
2 tatlı kaşığı yağ 
1 tatlı kaşığı bal veya reçel 
1 adet yumurta 
1 ince dilim ekmek

5 yemek kaşığı kuru fasulye 
5 yemek kaşığı pirinç pilavı 
1 adet domates 
1 ince dilim ekmek

1 kase muhallebi

Akşam

Gece

1 kase un çorbası 
1 adet etli, biber dolma 
1 kase ayva kompostosu 
1 ince dilim ekmek

1 porsiyon elma


Bu liste 40 gr protein ve 1500 kalori içermektedir.

Bu listeyi bir kez daha açıklayalım: 

Sabah kahvaltısı: Çay şekersiz içildi, buradan şeker arttı. 
3 tatlı kaşığı bal veya reçel yerine 1 tatlı kaşığı bal veya reçel yenildi, bunların yerine eşdeğer şeker arttı. Ekmeğin 1 dilimi yenilmedi, bunun yerine eşdeğer olan, 2 çorba kaşığı pirinç unu arttı. Bunlar muhallebi yapılmak üzere saklandı. 

Öğle yemeği: 1 çay bardağı yoğurt yenilmedi, bunun eşdeğeri o an 1 bardak süt muhallebi yapılmak üzere saklandı. 

İkindi: Şekerli çay içilmedi, kek yenilmedi, akide şekeri, eşdeğer şeker ile değiştirildi. Böylece elde edilen besinler ile yapılan muhallebi ikindide yenildi. 

Akşam yemeği: 2 köfte kadar et yenilmedi, 1 köfte kadarına eşdeğer 5 çorba kaşığı kuru fasulye öğle yemeğine alındı, 1 köfte kadar et ile de akşam 1 adet etli biber dolma yapılarak yenildi. 

Aynı prensipleri kullanarak, hastalar kendilerine tarif edilenlerin dışında, pek çok değişik yemek listeleri yapabilirler.

Devamını okuyun...

Değişik yiyeceklerin besin içerikleri ve bu yiyeceklerin besin değerlerini kaybetmeden hazırlanması hakkında bilgi sahibi olmak çok önemlidir. Çünkü, bazı pişirme ve hazırlama yöntemleri gıdaların besin değerinde kayıplara neden olabilir. 


1. Etlerin Yemek İçin Hazırlanması: 

Etler iyi kaliteli protein kaynağıdır. Bu besinler, protein dışında, B grubu vitaminleri, demir ve çinko bakımından da zengindir. Etler hangi yöntemle hazırlanırsa hazırlansın, hafif veya orta sıcaklıkta uzunca süre pişirilmelidir. Çok yüksek sıcaklık, et proteinlerini katılaştırarak, etin suyunun kaybına ve lezzetinin azalmasına neden olur. Ayrıca, protein ve B 1 vitamininde de bir miktar azalma olur. Ete sıcak su konularak düdüklü tencerede veya fırında pişirilmesi durumunda, bu besin maddesinden en iyi şekilde yararlanılabilinir. Etler buzlukta, yağlı kağıda sarılarak -2°C'de birkaç hafta, -18°C 'de üç ay kadar saklanabilir. Çok miktarda et alınmışsa önce kıyma, daha sonra parça etler tüketilmelidir. 

Proteinden zengin olan bir diğer gıda da yumurtadır. Yumurtayı da, buzdolabında 1 -2 hafta tazeliğini yitirmeden saklamak mümkündür. Yumurta sahanda pişirildiği zaman bir miktar yağ da birlikte alınmış olur. Kalori kısıtlaması yapılan hastalarda bu durum gözönünde tutulmalıdır. Haşlanmış yumurta istenildiği kıvamda pişirilerek yenebilir, sahanda pişirmeye göre daha sağlıklı bir yemek türüdür. 


2. Kurubaklagillerin Yemeğe Hazırlanması: 

Kurubaklagillerin sindirimi zor olduğu için hazırlanması sırasında bazı kurallara dikkat etmek gereklidir. Kırmızı mercimek haricindeki baklagiller oda ısısındaki suda 8-10 saat kadar ıslatılır, sonra beklediği su içerisinde pişirilir; çünkü baklagillerdeki besin unsurları bu suya geçmiştir. Eğer hastada potasyum kısıtlaması isteniyorsa, haşlama suyunun dökülmesi ve pişirme sırasında tekrar sıcak su ilave edilmesi gerekir. Ancak, baklagillerin pişirme suyu atılırsa özellikle B grubu vitaminler ve minerallerde kayıplar artar. Sert sular baklagillerin pişmesini güçleştirir. Pişirmeyi kolaylaştırmak için tencereye eklenen soda, vitamin kaybına da neden olabileceği için kullanılmamalıdır. Baklagillerin kabukları gaz ve şişkinliğe neden olabilir. Kabukların ayıklanması halinde gaz oluşumu da önlenir. 


3. Sebzelerin Yemek için Hazırlanması: 

Sebze ve meyveler vitamin ve minerallerden zengindir. Vitaminler içinde en dayanıksız olanı C vitaminidir. Sebze ve meyveler kesildikten veya soyulduktan sonra C vitamininde hemen kayıplar başlar. Sebzeler pişirileceğinde, ayıklanıp hemen sıcakla temas ettirilirse bu kayıp önlenmiş olur. Yemek piştikten sonra bekletilirse (özellikle de bekletme yerinin ısısı yüksek ise) C vitaminindeki kayıp miktarı artar. Pişirilmiş sebzeler 24 saat buzdolabında bekletildiği zaman C vitamininde ortalama %40-80 arasında kayıp oluştuğu görülmüştür. Yemeğin pişirme suyu atılırsa suda eriyen C vitamini ve B grubu vitaminleriyle, minerallerdeki kayıp oranı da artar. Ancak bu su aynı zamanda yüksek miktarda potasyum da içermektedir. O nedenle potasyumu yüksek olan hastalar yemeklerin suyunu dökmelidirler. 

Sebze ve meyveleri hazırlama ve pişirmede şu noktalara dikkat etmek gerekir: 

A. Köklü olanların kökü alındıktan sonra, diğerleri ise doğrudan doğruya, önce yıkanır sonra doğranır. Doğranan sebze ve meyve bekletilmez. 

Kabuklu sebzelerde vitaminler genellikle kabuğa en yakın yerde olduğu için, çok ince soyulması önem taşır. 

B. Doğranan sebze ve meyveler pişirilirken kaynar suya atılır. Böylece C vitamini kaybı olmaz. Sebze ve meyve hiç bir zaman soğuk suda pişirilmeye başlanmaz. 

C. Sebze ve meyve pişirilirken yeterince su konur, olabildiğince az süre ile pişirilir. Pişme süresinin uzatılması halinde besin kaybı artar. 

D. Sebze pişerken kesinlikle soda eklenmez. 

E. Salataların sirke, limon ve yağı salata servise çıkarken eklenir. 


4. Yağların Yemeklerde Kullanımı: 

Mutfaklarda tereyağı, margarin, zeytinyağı ve diğer bitkisel sıvı yağlar kullanılır. Yağ uzun süre yüksek ısıya maruz kalırsa vücut için zararlı maddeler ortaya çıkar. Bu durum, daha çok, kızartma yaparken yağın aşırı ısınması ile oluşur. Bol yağda kızartmada bu olay daha az görülürse de, kullanılan yağın atılmayıp tekrar ısıtılması halinde oluşan zararlı madde miktarı da artar. Bu nedenle kızartma işlemi bittikten sonra yağın iyice süzülmesi (artık maddelerin süzgeçle temizlenmesi ) ve bu yağın en fazla üç kez kullanılması istenir. Işık ve madeni kaplarda yağlar çabuk bozulur, bu nedenle yağlar, cam şişeler içinde, karanlık (ışık almayan) ve serin yerlerde muhafaza edilmelidir. 

YEMEKLERİN YAPILMASI 

Dengeli bir şekilde beslenebilmek için kişinin değişik besinleri bir arada alması gereklidir. Bazı kimseler belli yemekleri yememekte ısrar ederler, bir başka deyimle yemek seçerler. Bu durum belirli besinlerin eksik alımına yol açar. Eğitim, bazı besin ve yemeklere karşı duyulan olumsuz davranışların zamanla değişmesinde yardımcı olur. Herhangi bir yemeğin sık verilmesi veya aynı lezzetteki yemeklerin biraraya gelmesi, bıkkınlık verebilir. Bunun önlenmesi için yemekler gruplaştırılır ve öğünlerde değişik gruplardaki yemeklere yer verilir. 

Yemekler aşağıdaki şekilde gruplara ayrılır: 

A. Çorbalar, 

B. Et yemekleri (parça et, köfteler, etli dolmalar, etli sebze yemekleri, kurubaklagiller ve yumurtalı yemekler), 

C. Tahıl grubu yemekler (pilav, makarna, börek vb.), 

D. Etsiz taze sebze yemekleri, 

E. Sebze salataları ve püreleri, 

F. Tatlılar. 


Kural olarak yemekler tuzsuz pişirilmeli, daha sonra gerektiği kadar tuz öğünler sırasında ilave edilmelidir. 


A. Çorbalar: 

Yemek listelerinde çorbalar, mide öz sularını harekete getirip iştah açtıkları için ilk sırada yer alır. Çorbalara et suyu veya etsu tabletleri ilave edilmemelidir. Çünkü et suyu, sodyum, potasyum gibi mineraller yönünden zengindir. Eğer çorbanın protein içeriği yükseltilmek isteniyorsa, yoğurt, yumurta ve süt kullanılarak çorba terbiyesi yapılabilir 


B. Et Yemekleri: 

Öğünlerde, çorbalardan sonra genellikle et yemekleri yenir. Hayvandan elde edildiği yere göre, etlerin hem lezzetleri hem de besleyici değerleri çok değişiktir. 

Et seçme aşamasında, böbrek hastaları tarafından, protein içeriğinin düşük, yağ yüzdesi ve enerjisinin yüksek olması nedeniyle, koyun eti sığır etine tercih edilmelidir. Ancak hayvansal kaynaklı yağların çok alınmasının istenmediği durumlarda, tavuğun beyaz eti veya balık eti böbrek hastalarının özellikle seçmesi gereken gıdalardır. Eğer hastada tuz kısıtlaması yapılıyorsa, yemekler tuzsuz yapılmalı ve sonradan üzerine belli miktarda tuz eklenmelidir. 


C. Sebze Yemekleri: 

Sebzeler günlük enerji ve protein gereksinimine çok az katkıda bulunur. Ancak vitamin ve mineraller yönünden zengindir. 

Sebze ve meyvelerin bir başka işlevi de barsak faaliyetlerini düzenlemektir. Bu nedenle günlük besinlerimiz arasında mutlaka bir miktar sebze ve meyve bulunmalıdır. Koyu yeşil renkli sebzeler, vitamin ve mineraller bakımından diğerlerine oranla daha zengindir. Bu sebzeler ayrıca fazla miktarda C vitamini de içerirler. 


Sebzelerdeki vitamin ve mineraller pişirme suyuna geçer ve sebze yemeklerinin suları genellikle, fazla miktarda potasyum içerir. Böbrek hastalarından potasyumu yüksek olanlar, yemeklerin suyunu bu nedenle yememeli veya sebzeleri pişirirken haşlama sularını dökmeli ve daha sonra diğer malzemeler ile muamele etmelidir.

Devamını okuyun...

Yemekler, birden fazla besin ve tat vericinin belirli oranlarda bir araya getirilmesi ve bir süre pişirilmesi ile elde edilir. Bir yemeğin içine konulacak besinlerin miktarı, en doğru şekilde, tartılarak tayin edilir. Ancak besini tartma olanağı yoksa veya pratik olmasını sağlamak için, tartı karşılığı ölçü araçları kullanılır. Besinlerin yemek şekline getirilmesinde, söz konusu pratik mutfak ölçüleri önemli yer tutar. Ölçüler, en doğru olarak, ölçü aracına doldurulduktan sonra bıçağın düz tarafı ile düzeltilmek sureti ile alınır.


Aşağıda günlük uygulamada sık olarak kullanılan pratik mutfak ölçülerinin ortalama ne miktarda besin içerdiği gösterilmiştir:



Belirtilen miktarlar, genellikle, sıvı besinler için geçerlidir. Katı besinlerde, gıdanın yoğunluğuna ve şekline göre farklı değerler bulunabilir (Bakınız Tablo 1).


Bazı durumlarda yemeğin içine 1-2 gram gibi az miktarlarda katkı maddesi (tuz vb.) eklenmesi gerekebilir. Pratik olarak 1 gram şöyle hesaplanır: Bir Aspirin tableti, içinde bulunduğu jelatin yuvadan çıkarılır. Bu yuva silme tuz (veya ölçülecek diğer madde) ile doldurulur ve üzeri bıçak sırtı ile düzlenirse elde edilen   miktar 1 gramdır.


Yemek tariflerinde sık olarak kullanılan bir başka pratik ölçü de kibrit kutusu büyüklüğüdür. Bir kibrit kutusu kadar beyaz peynir veya et yaklaşık olarak 30 gr. gelir.


Değişik besinlerin miktarının pratik olarak ölçülebilmesine imkan sağlayan bir liste Tablo 1'de verilmiştir.


Bu tablodaki kısaltmalarda TK: tatlı kaşığını, ÇK: çorba kaşığını, ÇB: çay bardağını, SB: su bardağını anlatmaktadır. Bu rakamlar silme olarak doldurulan pratik ölçülerin, o besin maddesinin kaç gramını içerdiğini göstermektedir. Örnek olarak, aşağıdaki tabloya göre 1 tatlı kaşığı buğday unu 3 gr, 1 çorba kaşığı buğday unu 6 gr gelmektedir.


Tablo 1. Çeşitli Besinlerin Pratik Ölçüler Karşılığı Gram Olarak Değerleri:

BESİNLER

TK (Silme)

ÇK (Silme)

ÇB (Silme)

SB (Silme)

Buğday unu

3

6

56

110

Şeker

4

9

100

190

Nişasta

3

7

50

105

Makarna

-

-

60

110

Şehriye

-

10

100

190

Pirinç

4

8

100

190

İrmik

5

10

80

155

Beyaz fasulye

-

-

100

180

K. mercimek

5

10

100

185

Bitkisel yağ

5

10

115

210

Margarin (erimemiş)

5

10

100

190

Salça

5

lO

-

-

Tuz

5

lO

-

-

Süt

-

-

125

240

Reçel

8

15

-

-




Diğer bazı yiyeceklerin de her biriminde kaç gr. besin maddesi içerdiği de Tablo 2'de belirtilmiştir.


Tablo 2. Değişik Yiyeceklerin Birim Miktarları


BESİNLER

Bir Adet

Küçük Boy

Orta Boy

Büyük Boy

1 Su Bardağı

Ekmek (1 ince Dilim)

25 gr.

-

-

-

-

Zeytin

3 gr.

-

-

-

-

Peynir (1 kibrit kutusu)

30 gr.

-

-

-

-

Bisküvi (dikdörtgen)

7.5 gr.

-

-

-

-

Bisküvi (kare)

10 gr.

-

-

-

-

Yumurta

40-50 gr.

-

-

-

-

Domates

-

-

100 gr.

-

-

Limon

60 gr.

-

-

-

-

Maydanoz (demet)

60 gr.

-

-

-

-

Patates

-

100 gr.

-

-

-

Kuru Kayısı

-

-

-

-

100 gr.

Kuru Üzüm

-

-

-

-

150 gr.

Taze Üzüm

-

-

-

-

100 gr.

Elma

-

100 gr.

170 gr.

220 gr.

-

Karpuz

Devamını okuyun...

Küçükyali Diyaliz Merkezi adıyla faaliyet gösteren Tokgöz Dializ Hizmetleri Limited Şirketi olarak internet sitesi çerez süreci için Kişisel Verilerin Korunması Kanununa uygul olarak işleyeceğimiz verilerinizle ilgili haklarınızı içeren aydınlatma metnine buradan ulaşabilirsiniz. Çerez Politikası.Kabul Ediyorum

Besin Değişim Listeleri

Planlanan beslenme programlarında neyin yerine ne yiyebileceğimiz sorusuna olan cevapları pratikleştirmek için besin değişim listeleri hazırlanmıştır. Besin değişim listeleri, enerji ve besin ögeleri eşit olan besinlerin aynı grupta toplanması ile oluşturulmuştur. 

Değişimler; süt, et, ekmek, sebze, meyve, kurubaklagil ve yağ olmak üzere 7 gruptur. Bu gruplardan herhangi birinde yer alan besinler listede belirtilen miktarlarda olmak şartıyla kendi grupları içerisinde birbirlerinin yerine kullanılabilirler. İşte besin değişim listeleri:

Süt Grubu Besin Değişimleri

Başta kalsiyum, fosfor ve protein kaynağı olan süt grubu besinler birçok besin öğesini içerirler. Tüm yaş grubundaki bireylerin her gün düzenli olarak beslenme programlarına eklemeleri gereken, kalsiyum, fosfor ve protein kaynağı olan süt grubu besinler birçok besin öğesini içermektedir. 

YİYECEK ADI

ORTALAMA ÖLÇÜ

MİKTAR

Süt

1 Su bardağı

200 ml

Yoğurt

1 Su bardağı(1 kase)

200 gram

Süzme yoğurt

2 yemek kaşığı dolusu

50 gram

Ayran

2 Su bardağı

330–400 ml

Kefir

1 Su bardağı (200 ml)

1 Su bardağı süt

Probiyotik Yoğurt (sade)

1 kutu (125 gr)

½ Su bardağı süt

Et Grubu Besin Değişimleri

Protein ve mineraller yönünden zengin olan et grubu, B12 vitamini içeren en önemli besin kaynaklarıdır.

YİYECEK ADI

ORTALAMA ÖLÇÜ

MİKTAR (pişmiş)

Kıyma

1 yemek kaşığı dolusu

30 gram

Köfte

1 avuç içi büyüklükte

30 gram

Kuşbaşı

3–4 adet

30 gram

Bonfile

1 küçük boy

30 gram

Nuar

1 ince dilim

30 gram

Tavuk Göğüs (beyaz et,derisiz)

2 yumurta büyüklüğünde

70 gram

Hindi eti/Ördek / Kaz

1 yumurta büyüklüğünde

40 gram

Yumurta

1 adet

50 gram

Alabalık

1 yumurta büyüklüğünde

40 gram

Levrek

2 yumurta büyüklüğünde

70 gram

Lüfer

1 yumurta büyüklüğünde

40 gram

Mezgit

1 yumurta büyüklüğünde

40 gram

Hamsi

1 yumurta büyüklüğünde

40 gram

Somon

½ küçük dilim

30 gram

Midye

5 adet

60 gram

Karides

5 adet

60 gram

Kalamar

5 adet

60 gram

Ton balığı

1 yemek kaşığı dolusu

30 gram

Beyaz Peynir

1 kibrit kutusu

30 gram

Labne Peyniri

1 kibrit kutusu

30 gram

Dil Peyniri

1 kibrit kutusu

30 gram

Lor Peyniri

2 yemek kaşığı

25 gram

Üçgen Karper Peynir (light)

2 adet

50 gram

Otlu Peynir

2/3 kibrit kutusu

20 gram

Rokfor Peyniri

2/3 kibrit kutusu

20 gram

Hellim Peyniri

1 kibrit kutusu

30 gram

Mozzarella

1 kibrit kutusu

30 gram

Parmesan

½ kibrit kutusu

15 gram

Sucuk

4 ince halka

30 gram

Salam

2 ince dilim

30 gram

Pastırma

2 ince dilim

30 gram

Hindi/piliç jambon

3 dilim

40 gram

Kurubaklagil Grubu Besin Değişimleri

YİYECEKLER

ORTALAMA ÖLÇÜ

MİKTAR

Nohut

4 - 5 yemek kaşığı

25 gram

Kuru Fasulye

4 - 5 yemek kaşığı

25 gram

Mercimek

4 - 5 yemek kaşığı

25 gram

Börülce

4 - 5 yemek kaşığı

25 gram

Barbunya

4 - 5 yemek kaşığı

25 gram

Ekmek Grubu Besin Değişimleri

Özellikle rafine edilmemiş tahıllar diyet lifi yönünden zengin oldukları için kan şekerini daha yavaş yükseltirler. Sağlıklı beslenmede günlük enerji ihtiyacının %50-55'ini karbonhidratlardan sağladığımız için karbonhidrat kaynağı olan ekmek grubu besinler programımızda ağırlıklı olarak yer almaktadır.

YİYECEKLER

ORTALAMA ÖLÇÜ

MİKTAR

Ekmek (kepek,buğday,çavdar,mısır)

1 ince dilim

25 gram

Çorba

1 küçük kase(1 orta boy kepçe)

160-200 gram

Pirinç/bulgur pilavı

2 yemek kaşığı dolusu

45-50 gram

Erişte – Makarna

2 yemek kaşığı dolusu

45-50 gram

Haşlanmış patates

1 küçük boy

90 gram

Haşlanmış mısır (tane)

2 yemek kaşığı

40 gram

Kahvaltılık gevrek/yulaf ezmesi

2 yemek kaşığı (tepeleme)

20 gram

Patlamış mısır (yağsız)

1 Su bardağı

20 gram

Galeta

2 adet

20 gram

Simit (susamlı) – sokak simidi

¼ adet

25 gram

Kestane

2-3 orta boy

40–50 gram

Leblebi

½ Su bardağı

20 gram

Sebze Grubu Besin Değişimleri

Sebze grubu besinlerin içeriğindeki yüksek posa, bağırsak faaliyetlerine yardımcı olup serbest radikallerin zararlı etkilerini önler.

YİYECEKLER

ORTALAMA ÖLÇÜ

MİKTAR

Bamya(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Brokoli(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Ebegümeci(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Ispanak(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

KARNABAHAR(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Lahana(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Mantar

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Patlıcan(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Pazı(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Semizotu(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Taze Fasulye(Pişmiş)

8 Yemek Kaşığı

200 gr

Bakla

4 Yemek Kaşığı

100 gr

Bezelye

4 Yemek Kaşığı

100 gr

Enginar

1 Orta Boy

100 gr

Havuç

4 Yemek Kaşığı

100 gr

Kereviz

4 Yemek Kaşığı

100 gr

Meyve Grubu Besin Değişimleri

Meyve grubu besinler A ve C vitaminleri, folik asit ve potasyum başta olmak üzere vitamin, mineral ve antioksidanlar yönünden zengindir; bu da bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar.

YİYECEKLER

ORTALAMA ÖLÇÜ

MİKTAR

Elma

1 küçük boy

120 gram

Armut

½ orta boy

120 gram

Portakal

1 orta boy

120 gram

Greyfurt

½ büyük boy

150 gram

Turunç

1 orta boy

120 gram

Muz

½ orta boy

60 gram

Kivi

1 orta boy

120 gram

Ananas (taze)

3 halka

120 gram

Ayva

¼ orta boy

100 gram

Nar

½ orta boy

100 gram

Üzüm

15 iri tane

100 gram

Yenidünya (malta eriği)

6 adet

100 gram

Kayısı (taze)

3-4 adet

120 gram

İncir

1 adet

100 gram

Kiraz

12 adet küçük – 8 adet iri

90 gram

Çilek

8 adet iri

150 gram

Şeftali

1 orta boy

120 gram

Kavun

1 ince dilim (boydan boya)

200 gram

Karpuz

1 ince dilim (boydan boya)

200 gram

Ahududu

¾ su bardağı

120 gram

Yağ Grubu Besin Değişimleri

Yağ grubu besinlerin enerji değeri çok yüksek olduğundan, günlük alınması gereken porsiyon miktarı enerji gereksinimine göre kişiye özel değişiklik göstermektedir.

YİYECEKLER

ORTALAMA ÖLÇÜ

MİKTAR

Zeytin

5 adet

15 gr

Bitkisel sıvı yağ

1 tatlı kaşığı

5 gr

Margarin

1 tatlı kaşığı

5 gr

Tereyağ

1 tatlı kaşığı

5 gr

Ceviz içi

2 adet

8 gr

Ay çekirdeği, kabak çekirdeği

1 yemek kaşığı

10 gr

Badem içi

3-4 adet

10 gr

Fındık içi

7-8 adet

10 gr

Kaymak

1 yemek kaşığı

10 gr

Mayonez

1 tatlı kaşığı

5 gr

Listelerde birbiri yerine kullanılabilecek besinleri ve miktarlarını görüyoruz. Rafinera sisteminde menüler, bu değişim listeleri ve günlük alınması gereken miktarlar doğrultusunda oluşturulup sizlere ulaşmaktadır. Ne? Ne kadar? Kaç kalori? kısmımızdan daha ayrıntılı olarak besin tablolarına ulaşabilirsiniz.

Dyt. Mine Bilge Sefacı

 

 

Besin Değişim Listesi: Yeni Başlayanlar İçin Temiz Beslenme Rehberi

Besin değişim listesi, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek isteyen insanlar için oldukça önemli bir konudur. Besin değişimi listesi ise sağlıklı bir diyet programı oluşturmak için kullanılan etkili bir araçtır.

Sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek isteyenler için besin değişim listesi oldukça faydalı olabilir. Bu rehberle, sağlıklı beslenme alışkanlıklarını kolayca edinebilir ve temiz beslenme yolculuğuna çıkabilirsiniz.

Rafine edilmiş şekerleri doğal tatlandırıcılara değiştirin.

Rafine edilmiş şekerler, sağlığımız için zararlı olabilir ve aşırı tüketildiğinde obezite, diyabet ve kalp hastalıkları gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bunun yerine, doğal tatlandırıcılar kullanarak tatlı ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Örneğin, bal, akçaağaç şurubu, hurma veya stevia gibi doğal tatlandırıcılar kullanabilirsiniz. Bu besin değişim listesi, sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmenize yardımcı olacaktır.

Beyaz un yerine tam buğday unu kullanın.

Beyaz un, işlenmiş bir gıda olduğu için besin değeri düşüktür ve kan şekerini hızla yükseltir. Tam buğday unu ise daha fazla lif, vitamin ve mineral içerir ve kan şekerinin daha yavaş yükselmesine yardımcı olur. Bu nedenle, beyaz un yerine tam buğday unu kullanarak daha sağlıklı bir beslenme alışkanlığı edinebilirsiniz. Ayrıca, tam buğday unuyla yapılan ekmek, makarna ve diğer yiyecekler daha tok tutar ve daha uzun süre enerji sağlar.

İşlenmiş gıdalar yerine taze sebzeler ve meyveler tüketin.

İşlenmiş gıdalar, genellikle yüksek miktarda şeker, tuz ve doymuş yağ içerirler. Bunlar, sağlıksız kilo alımına ve birçok kronik hastalığa neden olabilirler. Bunun yerine, taze sebzeler ve meyveler tüketerek vücudunuzun ihtiyacı olan vitamin, mineral ve lifleri alabilirsiniz. Ayrıca, sebzeler ve meyveler düşük kalorili oldukları için, sağlıklı bir kilo yönetimi için de önemlidirler.

Trans yağlarından kaçının ve sağlıklı yağları tercih edin.

Beslenme değişiklikleri yaparken, trans yağlarını mümkün olduğunca azaltmak önemlidir. Trans yağlar, doymuş yağlar kadar zararlıdır ve kalp hastalığı riskini artırabilirler. Bunun yerine, sağlıklı yağlar tüketmeyi tercih edin. Örneğin, zeytinyağı, avokado yağı ve hindistan cevizi yağı gibi sağlıklı yağlar, vücudunuzun ihtiyacı olan yağları sağlarlar ve kalp sağlığınızı korumaya yardımcı olurlar.

Yüksek sodyumlu gıdalar yerine tuzsuz baharatlar kullanın.

Tuz, yüksek kan basıncı ve kalp hastalığı riskini artırabilen yüksek sodyum içeriğiyle bilinir. Bunun yerine, yemeklerinize tuzsuz baharatlar ekleyerek lezzetlendirebilirsiniz. Örneğin, kekik, biberiye, sarımsak, soğan, zencefil ve karabiber gibi baharatlar, yemeklerinize lezzet katarak tuz ihtiyacınızı azaltmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca, tuzsuz baharatlar kullanarak yemeklerinizi daha sağlıklı hale getirebilirsiniz.

Besin değişim listesi ile Daha iyi sindirim ve daha iyi bir sağlık

Besin değişimi listesi, kişinin beslenme alışkanlıklarını değiştirmek ve sağlıklı beslenme hedeflerine ulaşmak için kullanabileceği bir araçtır. Bu liste, sağlıksız yiyecekleri sağlıklı alternatiflerle değiştirerek beslenme alışkanlıklarını iyileştirmeyi hedefler. Besin değişimi listesi, kişinin vücudunun ihtiyaç duyduğu besinleri almasını sağlar ve böylece kilo verme, kilo koruma, sağlıklı bir cilt, daha iyi sindirim ve genel olarak daha iyi bir sağlık elde etme konusunda yardımcı olur.

Besin değişimi listesi oluşturmanın ilk adımı, kişinin tükettiği yiyecekleri incelemektir. Bu, kişinin tükettiği yiyeceklerin kalorilerini, besin değerlerini ve diğer önemli bilgileri belirlemesine yardımcı olur. Bu bilgiler daha sonra besin değişimi listesinde kullanılabilir.

Kalorisi yüksek yiyecekleri düşük kalorili yiyeceklerle değiştir

Besin değişimi listesi oluştururken, kişinin hedeflerini ve ihtiyaçlarını da göz önünde bulundurmak önemlidir. Örneğin, bir kişi kilo vermek istiyorsa, kalorisi yüksek yiyecekleri düşük kalorili yiyeceklerle değiştirebilir. Buna karşılık, bir kişi daha fazla protein almak istiyorsa, protein açısından zengin yiyeceklerle değişim yapabilir.

Besin değişimi listesi yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli faktör de yiyeceklerin besin değeridir. Örneğin, ekmek yerine tam buğday ekmeği tercih ederek daha fazla lif, vitamin ve mineral alabilirsiniz. Aynı şekilde, patates yerine tatlı patates tüketerek daha fazla A vitamini, lif ve antioksidan alabilirsiniz.

Protein, karbonhidrat ve yağ üçlüsü

Besin değişimi listesi yaparken, kişinin besin alımını dağıtmak için çeşitli yiyecek gruplarından yiyecekler seçmesi önemlidir. Protein, karbonhidrat ve yağ kaynaklarından farklı yiyecekler tüketmek, vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri dengeli bir şekilde almasını sağlar.

Besin değişimi listesi yaparken, ayrıca yiyeceklerin sağlıklı hazırlama yöntemleri de dikkate alınmalıdır. Örneğin, kızartılmış yiyecekler yerine ızgara, fırında veya buharda pişirilmiş yiyecekler tercih edilebilir. Bu, yiyeceklerin besin değerlerini korurken aynı zamanda kalori alımını azaltmaya da yardımcı olur.

Besin değişimi listesi yaparken, kişinin günlük öğünlerini de düzenlemesi gerekmektedir. Sabah kahvaltısı, öğle yemeği ve akşam yemeği gibi öğünlerde farklı yiyecek gruplarından yiyecekler tüketmek, besin alımını dengeli bir şekilde dağıtmaya yardımcı olur. Ayrıca, ara öğünlerde sağlıklı atıştırmalıklar tüketmek de vücudun enerji seviyelerini yüksek tutar.

Su tüketimine dikkat et

Besin değişimi listesi yaparken, kişinin su tüketimine de dikkat etmesi gerekir. Su, vücut fonksiyonları için çok önemlidir ve sağlıklı bir diyet programının ayrılmaz bir parçasıdır. Kişinin günlük su ihtiyacını karşılamak için günde en az 8-10 bardak su tüketmesi önerilir.

Besin değişimi listesi yaparken, kişinin aynı zamanda porsiyon kontrolüne de dikkat etmesi önemlidir. Besin değişimi listesi sadece sağlıklı yiyecekleri belirlemekle kalmaz, aynı zamanda kişinin tükettiği miktarları da kontrol altına alır. Porsiyon kontrolü, kalori alımını azaltmaya ve sağlıklı bir vücut ağırlığına ulaşmaya yardımcı olur.

BUGÜN DİYETE BAŞLAYIN!

Hemen Online Diyet veya Yüz Yüze Diyet programlarımızdan birine başvurun, ideal kilonuza ulaşmakta zorlanmayın!

Sonuç olarak, besin değişimi listesi sağlıklı bir diyet programı oluşturmak için kullanılan etkili bir araçtır. Bu liste, kişinin beslenme alışkanlıklarını iyileştirmesine yardımcı olur ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek için gerekli olan besinleri almasını sağlar.

Besin değişimi listesi yaparken, kişinin tükettiği yiyeceklerin kalorilerini, besin değerlerini ve diğer önemli bilgileri belirlemesi ve hedeflerini ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurması gerekir.

Ayrıca, sağlıklı hazırlama yöntemleri, günlük öğünlerin düzenlenmesi, su tüketimi, porsiyon kontrolü gibi faktörleri de dikkate almak önemlidir. Bu sayede, kişi sağlıklı bir diyet programı oluştur

nest...

oksabron ne için kullanılır patates yardımı başvurusu adana yüzme ihtisas spor kulübü izmit doğantepe satılık arsa bir örümceğin kaç bacağı vardır