Şeker Kaç Olmalı

Uzun süre yüksek seyreden kan şekeri insan vücudunda birçok soruna yol açar. Bunlar arasında; kardiyovasküler hastalıklar, görme problemleri başta gelir. İstatistikler, dünya üzerinde çok sayıda insanın diyabet sebebiyle hayatını kaybettiğini ortaya koyuyor. Bu sebeple açlık kan şekeri düzenli olarak ölçülmeli, herhangi bir anormallik görüldüğünde gerekli önlemler alınmalıdır. Açlık şekeri kaç olmalıdır? Bu konuda merak edilenleri hazırladık. Normal şartlarda tokluk kan şekeri değerleri ve diğer ayrıntılar yazının devamında…

AÇLIK ŞEKERİ NEDİR?

İnsanların kanında bulunan glukoz miktarına kan şekeri denir. Kan şekeri konsantrasyonu veya kan glukoz seviyesi olarak adlandırılır. Glukoz basit bir şeker olduğu için 70 kg bir insanın kanında ortalama 4 gram bulunur. Glukoz, iskelet kası ve karaciğer hücrelerinde glikojen formunda depolanmaktadır. Uzun süreli açlık halinde, glukoz karaciğer ve iskelet kası içindeki glikojen depoları tarafından harcanarak sabit bir seviyede tutulur.

AÇLIK ŞEKERİ KAÇ OLMALIDIR?

Kan şekeri seviyesinin normal değer aralıkları farklı laboratuvarlarda yapılan çalışmalara göre farklılık gösterebilir. Ayrıca birçok etken kan şekeri değerlerini etkileyebilir. Açlık tokluk kan şekeri değerleri birbirinden farklıdır.

• Diyabetli olmayan bir kişinin kan şekeri değerlerinin 3.9 ve 7.1 mmol/L (70 ila 130 mg/dL) arasında olması normaldir. Açlık şekeri sınırı 7.1 mmol/L yani 130 mg/dL olarak sınırlanmaktadır.
• Diyabetli olmayan ve tok bir kişi için kan şekeri düzeyleri 6.9 mmol/L'nin (125 mg/dL) altında olmalıdır.

AÇLIK KAN ŞEKERİ NASIL ÖLÇÜLÜR?

Şeker hastalığı tanısı için iki test uygulanmaktadır. Kan şekeri ölçümü ve şeker yükleme testi. Kan şekeri ölçümü parmaktan basit bir iğne yöntemi ile kan alınması sayesinde gerçekleştirilir. Yemek yedikten 2 saat sonra kan şekerinin ölçülmesi sonucunda kan glukoz seviyesinin 200 mg/Dl'nin üzerinde olması diyabet hastalığını gösterir. Eğer 140-199 mg/Dl aralığında ise gizli şeker göstergesidir.

KAN ŞEKERİ NEDEN DÜŞER?

Kan şekerinin sebep olmasına sebep olabilecek pek çok hastalık ve yaşam alışkanlıklarından söz etmek mümkündür. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Obezite (aşırı kilo)
• Ebeveynlerde diyabet öyküsünün bulunması
• İleri yaş
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Stres
• Uzun süre açlık
• Çok enerji harcama
• Şeker düşürücü ilaçların yanlış kullanılması

KAN ŞEKERİ DÜŞÜKLÜĞÜ BELİRTİLERİ

Kan şekeri düşüklüğü birtakım hastalıkların ve sağlık problemlerinin habercisi olabilir. Kan şekeri düşük seyreden kişiler için aşağıdaki hastalıklar söz konusu olması ihtimal dahilindedir:

• Halsizlik ve yorgunluk hissi
• Bulanık görme
• Ayaklarda uyuşma ve karıncalanma hissi
• Ağızda aseton benzeri koku oluşumu
• Yaraların normalden daha geç iyileşmesi
• Ciltte kuruluk ve kaşıntı
• Hızlı ve istemsiz kilo kaybı

Günlük hayatta karşılaştığımız hastalıkların tedavisinde erken dönemde teşhis konması ve doğru tedavinin uygulanması, tedavi başarısı açısından oldukça önemlidir. Erken dönemde doğru tanının konabilmesi ise bazı laboratuvar veya görüntüleme tetkiklerinin yapılmasına bağlı olabilir. Vücudumuzun fizyolojik işleyişine ışık tutan bu tetkikler altta yatan sağlık problemleri hakkında önemli bilgiler sunabilir. Bu tetkiklerden biri açlık ve tokluk kan şekeridir. Gerçekten de şeker hastalığında hastaların en az yarısında başlangıçta herhangi bir şikayet veya bulgu saptanmamakta ancak kanda şeker yüksek saptanmakta ve tanı konulmaktadır.

Kan Şekeri Nedir?

Vücudumuzu meydana getiren hücrelerimiz ve dokularımız yaşamsal faaliyetleri yerine getirebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Hücrelerin gereksinim duyduğu bu enerji, beslenme yoluyla alınan gıda ürünlerinin sindirilerek elde edilen maddelerin metabolize olması yoluyla üretilir. Metabolizmanın enerji üretimi sırasında kullanılan temel besin maddesi ise glikozdur. Bağırsaklarda sindirilen besinlerden elde edilen glukoz dolaşım yoluyla vücudun diğer dokularına taşınır ve enerji elde edilerek faaliyetler gerçekleştirilir.

Kanda taşınan glikozun laboratuvar tetkiklerinde incelendiği ve ölçüldüğü haline kan şekeri denir. Kandaki glikoz düzeyi vücudumuzda önemli görevler üstlenen bazı organların ve hormonların sıkı kontrolü altındadır. Bu organlar beyin, pankreas, karaciğer, böbrek,  hormonlar ise insülin, glukagon, kortizol ve büyüme hormonudur. Bu organ ve hormonlarla kan şekeri düyeni normal aralıkta tutulabilmektedir.

Vücuda besin girişi ile elde edilen glukozun yükselişini pankreastan üretilen insülin hormonu ile vücut düşürmeye ve normal aralıkta tutmaya çalışır. Diğer taraftan vücut, uzamış açlık durumunda veya yoğun efor halinde azalan kan glukozunu pankreastan salgılanan glukagon yardımıyla yükseltmeye ve normal düzeyde sağlamaya çalışır. Bu sayede kişilerde açlık veya tokluk durumlarında kan şekeri düzeyinin anormal değerlere ulaşması önlenir ki sonuçta vücut enerjisiz kalmaz, canlılık ve yaşam devam eder.

Tokluk ve Açlık Kan Şekeri Nedir? Kaç Olmalı?

Açlık kan şekeri tanım olarak, en az gecelik 8 saatlik açlık sonrasında sabah kanda aç olarak ölçülen glukoz düzeyini ifade eder. Sağlıklı kişilerde, sabah ölçülen açlık kan şekerinin 70 – 100 mg/dl arasında olması normal kabul edilir. Açlık kan şekerinin 60 mg/dl altında ölçülmesi hipoglisemi olarak ifade edilir ve hayatı tehdit edici boyutlara varabilir. Sabah açlık kan şekerinin 50 mg/dl’nin altına çıkmasına hipoglisemi (şeker düşüklüğü) denilir. Ancak diyabet hastalarında herhangi bir zamanda kan şekerinin 70 mg/dl altında ölçülmesi hipoglisemidir ve hayatı tehdit edici boyutlara varabilir.

Açlık kan şekerinin 100 mg/dl üzerinde ölçülmesi ise kan şekerini düzenleyen mekanizmalarda bir takım aksaklıklara işaret eder ve bu şeker yüksekliği şeker hastalığı açısından riskleri ifade eder. Açlık kan şekerinin 126 mg/dl üzerinde ölçülmesi ise şeker düzeyinin yüksek olduğunu gösterir ve şeker hastalığı tanısı koydurur.

Tokluk kan şekeri ise gıda alımından (ilk lokmadan) 2 saat sonra kanda ölçülen kan şekeri düzeyidir. 140 mg/dl üzerinde ölçülen tokluk kan şekerlerinde şeker hastalığı açısından risk artarken 200 mg/dl üstünde saptanan tokluk kan şekerlerinde şeker hastalığı tanısı konulur. Açlık ve tokluk kan şekerlerinin incelenmesi metabolizmaya dair önemli veriler sunabildiği gibi özellikle tip 1 diyabet, tip 2 diyabet ve gebelik diyabetinde tanıda oldukça değerlidir.

Kan şekerinin açlıkta 100-126 mg/dl arasında çıkması halinde ya da tokluk kan şekerinin standart sonucu bilinemediğinde, ağızdan glukoz şurubu içirilmesi ile yapılan oral glukoz tolerans testi “OGTT” sırasında da kan şekeri düzeyi ölçülerek, takip edilerek, şeker hastalığı tanısı konulabilir.

Parmaktan şeker ölçümü, şeker hastalığında şeker düzeyini takipte yardımcı bir yöntemdir. Tanı konulmuş bireylerin şeker takibinde kullanılır. Parmaktan şeker ölçümü ile şeker hastalığı tanısı konulamamaktadır. Ancak bu yöntem şeker hakkında fikir vericidir.

Kan Şekerindeki Değişimler Ne İfade Eder?

Kan şekeri düzeyi vücudun metabolik durumu ile yakından ilişkilidir. Enerji üreten besinlerin kandaki temel formlarından biri glukoz olduğundan, enerji ihtiyacının arttığı durumlarda dokulara daha fazla besin sağlanması gerektiğinden kan şekeri düzeyinin artmasına yönelik fizyolojik değişiklikler yaşanır. Örneğin dokuların çeşitli nedenlerle yaralanmalarında, ameliyatlarda, enfeksiyonlarda, yanıklarda veya bazı rahatsızlıklarda iltihabi reaksiyon gelişmesine bağlı olarak kan şekeri düzeyi artış gösterebilir.

Kan şekerinin kontrolsüz ve hızlı şekilde yükselmesi durumunda acil, hayatı tehdit edebilecek seviyede sağlık problemlerine neden olabilir. Şeker hastalığında kanda şeker yüksektir ve insülin hormonunun yetersizliği vardır. Bu durumda kan şekerinin düşürülmesine yönelik mekanizmalar çalışmadığı için yükseliş kontrolsüz şekilde devam etmektedir. Ek olarak dokular ve hücreler tarafından enerji için glukozun kullanılması da insülin hormonuna bağlı olduğu için, kandaki glukoz miktarı fazla olmasına rağmen dokular bundan yararlanamaz. Sonuçta kanın yoğunluğu ve fizyolojik özellikleri bozulur, dokuların enerji kullanımı zarar görür, şeker yüksekliğine bağlı sıvı açığı oluşur, vücut glukoz dışı problemli enerji eldesine girer ve sorunlu yollar devreye girer. Böylelikle hayatı tehdit eden acil durumlar ve ketoasidoz denilen komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Kan şekerinin kontrolsüz şekilde yüksek seyretmesi uzun dönemde başka sağlık problemlerinin gelişimini de hızlandırır. Şeker yüksekliği ile damar yapısı bozulur, esnekliği azalır ve damar sertliği ortaya çıkar. Damar sertliği daha erken yaşta birçok damarda tıkanmalarla seyreder ve kalp-damar hastalıkları, kalp krizleri, beyin damar hastalıkları, felç-inme gibi rahatsızlıkların gelişmesine neden olur. Vücut kolesterol-yağ düzeyi ve kan basıncının bozulmasına da neden olur. Bağışıklık sisteminin fonksiyonlarında aksaklıklara yol açarak yara iyileşmesinin gecikmesine, enfeksiyon hastalıklarına yatkınlığın artmasına yol açabilir. Ayrıca şeker hastalığının uzun dönem komplikasyonları olan küçük damarların yapısının etkilenmesi ile böbrek rahatsızlıkları ve göz problemleri gibi sorunlar kan şekeri yüksekliği ile ilişkilidir.

Bunun yanında kan şekerinin belirli nedenlerle normal değerinin altına düşmesi de yaşamı ciddi şekilde tehdit edebilir. Şeker hastalığında şeker 70 mg’ın altına düşmemelidir. Başta beyin dokusu olmak üzere, yaşamsal bazı doku ve organlar yaşamlarını sürdürebilmek için yeterli miktarda glukozun varlığına ihtiyaç duyduğundan, kan şekeri düzeyinin çok azalması halinde bu dokular fonksiyonlarını kaybeder. Kan şekerinin düşmesi ile önce başlangıçta açlık hali, çarpıntı, terleme, ellerde titreme ile başlayan şikayetlere, kan şekerinin düşüşünün derinleşmesi ile konuşma bozukluğu koordinasyon bozukluğu, bilinç kaybı ve komaya varan beyin sinir sistemi sorunları görülebilmekte, kalp fonksiyonlarının bozulmasına bağlı şok, dolaşım bozuklukları da ortaya çıkabilmektedir.