Şeker Pancarı Nasıl Yapılır
Şeker Pancarı Nasıl Yetişir? Şeker Pancarı Türkiye'de En Çok Ve En İyi Nerede Yetişir Ve Nasıl Yetiştirilir?
Tıpkı buğday ve arpa gibi şeker pancarı da birçok farklı alanda kullanılmaktadır. Bunların başında gıda ve ilaç sektörü geliyor. Hayvancılıkta ve otomobil sektöründe de kullanım hacmi yüksek olan şeker pancarının en çok yetiştirilen çeşitleri ise şunlardır: Bison, Agnessa, Zanzibar ve Mohican.
Şeker Pancarı Nasıl Yetişir?
Şeker pancarı yetiştirmede, ekim yapılacak alanının seçini son derece kritik bir öneme sahiptir. Deniz seviyesinin 500 metrenin altında olan arazilerde yapılan ekimlerin rekoltesinin, ürün kalitesinin düşük olma riski çok yüksektir.
Şeker pancarı üretiminde bakım ve koruma da büyük önem arz ediyor. İşlenecek toprağın mümkün olduğunca derin olması gerekmektedir. Dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri de toprak seçimidir. Tınlı kireçli topraklarda yetiştirilen şeker pancarında kaliteli gübreler kullanılmalı ve zararlı haşerelere karşı mutlaka önlem alınmalıdır.
Şeker Pancarı Nerede Yetiştir?
Yaklaşık 400.000 hektarlık ekim alanı bulunan Fransa, dünyada en fazla şeker pancarı üretimi yapılan ülkelerin başında geliyor. 2. sırada ise yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük ülkesi olan Rusya yer alıyor. Rusya'nın ihracatında da önemli bir yer tutan şeker pancarı, birçok Asya ve Avrupa ülkesine ihraç edilmektedir.
Şeker pancarının yoğun olarak üretildiği diğer ülkeler sırasıyla, Amerika Birleşik Devletleri, Polonya, Büyük Britanya, Mısır, Ukrayna ve Çin'dir.
Şeker Pancarı Türkiye'de Nerede Yetişir ve Yetiştirilir?
Şeker pancarı, buğday ve arpa gibi Türkiye'nin birçok farklı bölgesinde yetiştirilebilen bir bitkidir. Bunda en büyük etken ülkemizde dört mevsim yaşanıyor olmasıdır. Aynı zamanda birçok bölgemizde tarıma elverişli arazilerin fazla olması, şeker pancarının toplam beş bölgede yetişmesini mümkün kılmaktadır.
Ispanakgiller familyasından olan bu bitkinin en çok yetiştirildiği bölge Ege bölgesidir. Aydın, Uşak, Afyon, İzmir ve Denizli'de şeker pancarı üretimi yaygındır. Bunun dışında Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgesinde de rekolte oranı yüksektir.
Şeker Pancarı En Çok ve En İyi Nerede Yetişir ve Yetiştirilir?
Şeker pancarı en çok ve en iyi deniz seviyesinden yaklaşık 800 - 900 metre yüksek yerlerde yetiştirilir.
Şeker pancarı
Şekerpancarı, etli kökünden şeker elde edilen, ıspanakgiller familyasından 2 yıllık tarım bitkisi. 1 yıl vejetatif organları, 2. yıl ise generatif organları gelişir. Tohumları birleşik halde bulunur.
Boyu yetiştiği yere, iklime ve türüne göre 85–180 cm arasında değişmektedir. Avrupa Birliği, ABD ve Rusya dünya üretiminde ilk üç sırayı alır. Ticari bir bitkidir. Dünyada şeker üretiminin %30'u şeker pancarından elde edilir.
Şeker pancarının yapısı %4,5 hücre dokusu, %4,5 kimyasal bağlı su, %90,95 öz suyu'ndan oluşmaktadır. Pancar öz suyunun bileşimi ise %15,18 şeker (sakkaroz), %1,0-1,6 diğer şeker dışı organik maddeler, %0,8 inorganiktuzlardan oluşmaktadır. Türkiye dünya şeker pancarı üretiminde 5. sırada yer almaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Kaynakça[değiştir Düdüklüde Tavuk Pişirme Süresi Kaç Dakikada Pişer Pişme süresi: 25 dakika Ocak ısısı: Orta Ateş Ana Malzemesi: 1650 gr. Bir Bütün Market Tavuğu 7 Su Bardağı Su 1 Çorba Kaşığı Tuz Bilgi Notu: Tavuk, hindi, kaz gibi kümes hayvanları fırında, tencerede veya düdüklü tencerede ağırlıklarına göre pişer. Her tavuk aynı sürede pişmez. Tavuğu pişirirken ağırlığının ne kadar olduğunu ve o ağırlıkta bir tavuğun kaç dakikada piştiğini bilmeniz gerekir. Düdüklü tencerede ağırlıklarına göre tavuk haşlama süreleri: 1000 gr. Ağırlığında Tavuk 15 dakika 1100 gr. Ağırlığında Tavuk 17 dakika 1200 gr. Ağırlığında Tavuk 18 dakika 1300 gr. Ağırlığında Tavuk 20 dakika 1400 gr. Ağırlığında Tavuk 21 dakika 1500 gr. Ağırlığında Tavuk 23 dakika 1600 gr. Ağırlığında Tavuk 24 dakika 1700 gr. Ağırlığında Tavuk 26 dakika 1800 gr. Ağırlığında Tavuk 27 dakika 1900 gr. Ağırlığında Tavuk 29 dakika 2000 gr. Ağırlığında Tavuk 30 dakika 2100 gr. Ağırlığında Tavuk 31 dakika 2200 gr. Ağırlığında T
tarifin devamı »
Şeker Pancarı Yetiştiriciliği
Şeker pancarı üretiminde verim ve kaliteyi etkileyen en önemli faktörlerden biri de çeşit seçimidir.
Çeşit seçilirken aşağıdaki özeliklere dikkat etmek gerekir.
- Ekilen yörenin iklim ve toprak yapısına uygun olmalıdır.
- Hastalıklara ve zararlılara dayanıklı olmalıdır.
- Çimlenme gücü ve tarla çıkışı iyi olmalıdır.
- Standartlara göre hazırlanmış ve gerekli ilaçlarla ilaçlanmış olmalıdır.
- Sağlıklı, güvenilir ve ucuz olmalıdır.
- Bölge koşullarına uyumlu,
- Kök-gövde ve şeker verimi yüksek,
- Zaralı bileşiklerin oranı düşük,
- Sapa kalkmaya dayanıklı,
- Kolay işlenebilir,
- Makineli hasada uygun çeşitler seçilmelidir.
Ülkemizde ve Dünyada insan yaşamının her döneminde şeker çok önemlidir. Bu kadar önemli temel besin maddesi olan şeker için şeker pancarını daha bol, kaliteli, ekonomik üretmek; dolayısıyla üretici gelirlerini arttırmak şeker pancarı tarımının amacıdır. Bunun için üretici anız bozma, sonbahar ve ilkbahar toprak hazırlığı, gübreleme, ekim, bakım, mücadele, sulama, hasattan silolamaya kadar tüm işleri tekniğine uygun olarak yapmalıdır.
Pancar tohumu küçük ve çıkan filiz hassas olduğundan çimlenme ve ilk gelişme döneminde korunmalıdır. Toprağın sıkıştırması (kaymak tabakası), don haşereler yabancı ot ilaçları, filiz mantari hastalıkları dikkatle takip edilmelidir.
Şeker Pancarında Toprak Hazırlığı
Şeker pancarı üretiminde sonbahar ve ilkbaharda olmak üzere 2 kez toprak işlemesi yapılır.
Sonbahar Toprak İşlemesi
Şeker pancarı tarımında ülkemiz için tavsiye edilen ön bitki hububattır. Toprak hazırlığında ilk işlem ön bitki hasadı sonrası bitki artıklarının toprağa gömülerek organik maddece zenginleşmesini sağlayan (anız bozma) işidir.
Anız bozma ve ilk sürümün mutlaka sonbaharda yapılması gerekir. İlk sürümün sağlıklı yapılabilmesi için hububat hasadından hemen sonra gölge tavı “ toprak rutubetli” iken, diskharrow çekilir, arkasından hemen sulama yapılır. 20–25 gün sonra, sulama sonucu tarlada bulunan yabani otlar ve hububat hasadından kalan tohumlar çimlenir.
Tarla tava gelince derince sürülür. Toprak işlemesi derin olmalı, kök derinliğine su tabakası birikmemelidir. Kasım ayında taban gübresinin 2/3’ü tarlaya atılır ve ikinci sürüm yapılır. Hangi şekilde olursa olsun, sonbahar sürümü mutlaka yapılmalıdır.
Sonbahar sürümü ile sonbahar ve kış yağışlarından daha çok istifade edilir. Sonbaharda gübrelerinin toprak altına karışması sağlanır. İlkbaharda daha kolay tarla ve tohum yatağı hazırlığı yapılır.
Tarlanın kesik ve engebeli durumda kalmaması için derin sürümden önce mutlaka çizel kullanılmalıdır. Derin sürümden sonra ise tırmık veya sürgü çekilmelidir. Pulluk tabanı varsa buna karşı 2 ila 3 yılda bir ilk sürümden önce bir dip kazan pulluğu çekilmelidir.
Kıştan önce yapılacak güz sürümüne kadar (son sürüm) tarlanın otlanması halinde yüzlek olarak tırmık çekilmelidir. Böylece toprağın su tutması sağlanmış ve yabancı otlarda öldürülmüş olacaktır.
Sonbahar sürümünün yapılmaması durumunda tarla ilkbaharda sürüleceğinden, ekime kadar geçen süre içinde tarla ile çok oynanır. Bu da uzun süre alacağından tarlanın tavı kaçırılmış ve de tohum ekimi geciktirilmiş olur.
İlkbaharda Toprak Hazırlığı
İlkbaharda toprak hazırlığı, şeker pancarı tarımının en hassas işidir. Ekim öncesi yapılan toprak hazırlığının zamanı, bu işte kullanılan ekipmanın kullanılış biçimi, tohum yatağının derinliği, tohumun üstünde kalacak toprağın kalınlığı ve yapısı vb. üretilecek şeker pancarının verimini ve kalitesini, dolayısıyla üretim ekonomisini önemli ölçüde etkiler.
İlkbaharda tarla tava gelir gelmez vakit kaybetmeden tohum yatağı hazırlığına başlanmalıdır. Normal bir (intaş) çıkışın sağlanabilmesi için; tohum yatağının taş, kesek ve bitki artıklarından mutlaka temizlenmiş olması gerekir.
Ağır, tavda olmayan topraklarda kesinlikle tohum yatağı hazırlığı, gübre ve herbisit uygulaması yapılmamalıdır. İlkbaharda tohum yatağı hazırlığı esnasında azotlu gübrenin 2/3’ü atılmalı ayrıca yağışlarla birlikte çıkması muhtemel yabancı otlar için eğer kullanılacaksa seçilen yabancı ot ilacı atıldıktan sonra tırmık veya kombi kürümler çekilerek tarla ekime hazır hale getirilmelidir.
İhtiyaç duyulan yerlerde merdane çekilmesi de faydalı olmaktadır. İlkbahar tarla hazırlığında toprağın fazla çiğnenmesini önlemek için ekim öncesi işlem sayısı mümkün olduğu kadar azaltılmalıdır. İdeal tohum yatağı hazırlığı, toprak ve iklim şartlarına göre değişmekle birlikte bunlardan en önemlisi, ilkbaharda 2,5 – 3 cm kalınlığında, homojen, ince, havalanması kolay, gevşek bir tabaka ile bunun altında, ilkbaharda işlenmiş, bitkinin almasına elverişli yaklaşık %10 su taşıyan nemli bir tabakanın varlığıdır. Bu işlenmiş tabakanın üst yüzeyi arzulanan tohum yatağıdır. Tüm bu hazırlıklar yapıldıktan sonra toprak ekime hazırlanmış olur.
Şeker Pancarı Ekimi
Kök verimi ve pancardaki şeker varlığı bakımından iklim faktörleri çok önemlidir. Ülkemizde değişik iklim bölgelerinde yapılan üretimler değişik özellikler gösterir.
Denize yakın bölgelerde pancar verimi yüksek, buna karşın şeker varlığı düşüktür. Doğu Anadolu da sert kara iklimi hüküm süren bölgelerde kök verimi düşük şeker varlığı yüksektir. İç Anadolu gibi iklimin çok sert olmadığı bölgelerde hem kök verimi hem de şeker varlığının yüksek olduğu en iyi pancar bölgeleridir.
Ülkemizde ekim işlemi bölgelerin iklim yapısına bağlı olarak farklılık göstermektedir. Ekim Şubat sonu ile Mart ayı başlarında başlayıp Nisan ayının ilk yarısında bitmektedir. Bundan dolayı ülkemizde ekim 45–60 günlük devrede bitmektedir.
Şeker pancarı mümkün olduğunca erken ekilmeli ve ekim kısa sürede bitirilmelidir. Şeker pancarı hiçbir kültür bitkisinin sahip olmadığı bir vejetasyon süresine sahiptir. Bu süre 4 aydan 8–9 aya kadar uzayabilir. Uzun vejetasyon süresi şeker pancarında verim ve şeker oranı yönünde olumlu etki yapar. Bundan dolayı toprak tavını bulur bulmaz ekim yapılmalıdır.
Tohumların çıkışı için toprak sıcaklığının 8 ºC ve üzerinde olduğu, çıkış sonrası son don riskinin olmadığı dönemde ekim yapılmalıdır. Şeker pancarının verim ve kalitesi ile çiftçi gelirini etkileyen önemli bir faktörde ekim tekniğidir.
Don tehlikesinin büyük çapta atlatıldığı bir dönemde yapılan erken ekim, pancarın gelişme süresini uzattığı ve verimi arttırdığı için her zaman tercih edilmelidir. Ekimin kusursuz olması açısından ekimde kullanılacak mibzerlerin seçimi ve gerekli ayar ve bakımlarının yapılması gerekir.
Ekimde sıra araları ile sıralar üzerindeki pancarlar arasındaki mesafe, kök ve şeker verimini önemli ölçüde etkilemektedir. Makineli ekimde şeker pancarında sıra arası mesafe 45–55 cm sıra üzeri mesafe ise 20–25 cm arasında değişebilmektedir.
Ülkemizde şeker pancarı 45 cm sıra arası mesafeye ekilmekte ve genel olarak 20 – 25 cm mesafede teklenmektedir. 1 dekarda 8000 – 9000 adet bitki denemelerde en iyi sonucu vermektedir.
Ekim hızı ekim kalitesini etkileyen önemli faktörlerdendir. Hassas mibzerlerle yapılan ekimde mibzeri çeken traktörün hızı 4 km/saati geçmemelidir. Aşırı hız tohumların gayri muntazam dökülmesine, derinlik ayarlarının bozulmasına, tohumların toprak yüzeyinde kalmasına neden olmaktadır.
Ekim derinliği de verim ve kalite açısından önemli bir husustur. Pancar tohumu 2 ila 5 cm derinliğe ekilmeli ekim esnasında sürekli kontrol edilmeli, toprağın tavı iyileştikçe daha yüzlek, tav aşağı indikçe daha derin yapılmalıdır.
Ülkemizde genel olarak hassas mibzerle 5-8 ve 15 cm sıra üzeri aralıklara ekim yapılmaktadır. Pancar ekiminin düzgün olarak yapılması çapa ve hasat makinelerinin kullanımında büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Normal ekimden sonra doğal faktörler, tohum çeşidi, haşere ve hastalıklardan doğan tahribatlardan dolayı pancar sayısında %40’tan fazla azalma olduğu takdirde tarla ikinci defa ekilmelidir.
Şeker Pancarında Sulama
Şeker pancarının su isteği oldukça fazladır. Çevre koşullarına da bağlı olarak 1 kg kuru madde üretimi için yaklaşık 400–600 mm suya ihtiyaç duyar.
Yıllık yağışın 600–700 mm olduğu ve yağışın yetişme dönemi içerisinde düzgün dağıldığı bölgelerde sulanmadan yetiştirilebilir.
Su tüketimi, kuru madde birikiminin en fazla olduğu kök-gövde büyüme döneminde en fazla olmaktadır. Yetişme süresi boyunca nispi nemin %60–70 civarında olması gerekmektedir. Tohum yatağının yeterli rutubete sahip olması gerekir.
Nisan – Mayıs aylarında hafif kuraklık köklerin daha derinlere inmesine ve böylece bitkinin su ve besin maddesi yönünden daha iyi beslenmesine etkili olabilir.
Çıkış (intaş) Sulaması
Ekimden sonra yağış olmaması ve toprağın tavını kaybetmesi durumunda yapılır.
Gelişme Dönemi Sulaması
Haziran sonu ile Eylül ortalarına kadar yapılmalıdır.
Hasat Öncesi Sulaması
Toprağın tavlı duruma getirilerek hasadı kolaylaştırmak ve kök kırılmalarını önlemek amacıyla yapılan sulamalar olmak üzere üçe ayrılır. Sulama sayısı bitkideki gelişme gözlenerek 4-6 defa yapılmalıdır. Tarlaya suyun verilmesi (sulama metotları) ülkemizde üç ana grupta toplanmaktadır.
Salma sulama ile sulanan tarlaların çoraklaşmasının önlenmesi için drenajlarının çok iyi yapılmış olması gerekir.
Salma sulamada, sulama masrafları düşüktür. Ancak çok fazla su gerektirir ve yağmurlama sulamaya göre etkisi azdır. Hangi sulama metodu olursa olsun, şeker pancarı sulamasında aşırı veya yetersiz sulamadan kaçınılması en önemli husustur. Aşırı sulama, kaynak israfının yanında kök çürüklüğü ve bazı hastalıklara neden olmakta, yetersiz sulama ise, bitki gelişiminde ve verim kayıplarının artmasına neden olmaktadır.
Şeker Pancarında Gübreleme
Yapılmadan önce toprakta mevcut ve bitki tarafından alınabilir. Bitki besin maddelerinin ne düzeyde olduğunun bilinmesi gerekir. Bunun için mutlaka usule uygun olarak alınan toprak numune analizlerinin yaptırılması ve dekara tavsiye edilecek gübre miktar ve cinslerinin belirlenmesi gereklidir.
Gübrelemede dikkat edilmesi gereken en önemli husus, bitkinin ihtiyacı kadar gübreyi, usulüne uygun olarak, zamanında toprağa verebilmektir. Eksik veya fazla gübre kullanımı verim ve kalitenin düşmesine neden olacaktır.
Azotlu Gübreler
Pancar tarımında kullanılan başlıca azotlu gübreler (amonyum sülfat,amonyum nitrat, kireçli amonyum nitrat ve üre)dir. Dikkat edilmesi gereken en önemli husus, ihtiyaçtan fazla azotlu gübre kullanılması hususudur.
Azotlu gübrenin gerektiğinden fazla kullanılması halinde fabrikasyon aşamasında verim düşmekte ve çevre kirliliği yaratmakta, gereksiz ve fazla miktarda kullanılması halinde kök verimini az bir miktarda yükseltmekle birlikte, aşırı yaprak gelişimini teşvik ettiği gibi pancardaki şeker oranını da önemli ölçüde düşürmektedir. Bu nedenlerden dolayı azotlu gübre uygulamasına hasattan en az 2,5 ay önce son verilmelidir.
Azotlu gübrelerin kurak bölgelerde 2/3’ü ekimden önce ilkbaharda tarla hazırlığından esnasında, geriye kalan 1/3’ünün ise birinci çapadan önce kullanılması ideal bir uygulama olmaktadır. Şeker pancarı için dekara 10-15 Kg saf azot verilecek şekilde gübre kullanılması gerekmektedir.
Fosforlu Gübreler
Pancar tarımında kullanılan başlıca fosforlu gübreler (triple süper fosfat ve süper fosfattır.) bitkiler için mutlaka gerekli olan bir bitki besin maddesidir.
Toprakta yetersiz olduğu durumlarda bitkiler normal gelişmelerini tamamlayamadıkları için verim düşüklüğü meydana gelmektedir. Fosforlu gübrelerin 2/3’ü sonbaharda son sürüm ile pulluk derinliğinde toprağa karıştırılmalı, 1/3’ü ise ilkbahar tarla hazırlığında azotlu gübre ile birlikte tırmık altına verilmelidir.
Pancar için dekara 10 – 11 Kg saf fosfor gelecek şekilde fosforlu gübre kullanılması yeterli olacaktır.
Potaslı Gübreler
Pancar tarımında kullanılan başlıca potaslı gübreler (Potasyum sülfat, potasyum nitrat ve potasyum klorür.)dir. Genel olarak sonbaharda fosforlu gübreler ile birlikte, son sürümden önce, pulluk derinliğinde toprağa karıştırılmalıdır.
Kompoze Gübreler
Çeşitli besin maddelerinin bir defada atılarak işçiliği azaltmak için kullanılan azot, fosfor ve potasyum sıralamasıyla % olarak (15.15.15) gibi ifade edilirler. Toprak analiz sonuçlarına göre belirlenecek oranlarda çiftçilerin kullanımı gereklidir.
Ahır Gübreleri
Ahır gübresinin yerini hiçbir ticari gübre tutmaz. Ahır gübresi, yeşil gübre, kompost ve anız artıkları kullanılarak toprak yapısını iyileştirici ve toprakların organik maddece zenginleşmesi sağladığı için tavsiye edilmektedir.
Başta azot, fosfor, potasyum gibi makro besin maddeleri olmak üzere önemli miktarda mikro besin maddeleri de ihtiva eder. Organik madde ile toprakların, sağlam bir yapı kazanması sağlanır, kaymak bağlamaları önlenir, su tutma kapasiteleri artar, tava gelmeleri kolaylaşır ve erozyon önlenmiş olur.
nest...
Düdüklüde Tavuk Pişirme Süresi Kaç Dakikada Pişer Pişme süresi: 25 dakika Ocak ısısı: Orta Ateş Ana Malzemesi: 1650 gr. Bir Bütün Market Tavuğu 7 Su Bardağı Su 1 Çorba Kaşığı Tuz Bilgi Notu: Tavuk, hindi, kaz gibi kümes hayvanları fırında, tencerede veya düdüklü tencerede ağırlıklarına göre pişer. Her tavuk aynı sürede pişmez. Tavuğu pişirirken ağırlığının ne kadar olduğunu ve o ağırlıkta bir tavuğun kaç dakikada piştiğini bilmeniz gerekir. Düdüklü tencerede ağırlıklarına göre tavuk haşlama süreleri: 1000 gr. Ağırlığında Tavuk 15 dakika 1100 gr. Ağırlığında Tavuk 17 dakika 1200 gr. Ağırlığında Tavuk 18 dakika 1300 gr. Ağırlığında Tavuk 20 dakika 1400 gr. Ağırlığında Tavuk 21 dakika 1500 gr. Ağırlığında Tavuk 23 dakika 1600 gr. Ağırlığında Tavuk 24 dakika 1700 gr. Ağırlığında Tavuk 26 dakika 1800 gr. Ağırlığında Tavuk 27 dakika 1900 gr. Ağırlığında Tavuk 29 dakika 2000 gr. Ağırlığında Tavuk 30 dakika 2100 gr. Ağırlığında Tavuk 31 dakika 2200 gr. Ağırlığında T
tarifin devamı »
Şeker Pancarı Yetiştiriciliği
Şeker pancarı üretiminde verim ve kaliteyi etkileyen en önemli faktörlerden biri de çeşit seçimidir.
Çeşit seçilirken aşağıdaki özeliklere dikkat etmek gerekir.
- Ekilen yörenin iklim ve toprak yapısına uygun olmalıdır.
- Hastalıklara ve zararlılara dayanıklı olmalıdır.
- Çimlenme gücü ve tarla çıkışı iyi olmalıdır.
- Standartlara göre hazırlanmış ve gerekli ilaçlarla ilaçlanmış olmalıdır.
- Sağlıklı, güvenilir ve ucuz olmalıdır.
- Bölge koşullarına uyumlu,
- Kök-gövde ve şeker verimi yüksek,
- Zaralı bileşiklerin oranı düşük,
- Sapa kalkmaya dayanıklı,
- Kolay işlenebilir,
- Makineli hasada uygun çeşitler seçilmelidir.
Ülkemizde ve Dünyada insan yaşamının her döneminde şeker çok önemlidir. Bu kadar önemli temel besin maddesi olan şeker için şeker pancarını daha bol, kaliteli, ekonomik üretmek; dolayısıyla üretici gelirlerini arttırmak şeker pancarı tarımının amacıdır. Bunun için üretici anız bozma, sonbahar ve ilkbahar toprak hazırlığı, gübreleme, ekim, bakım, mücadele, sulama, hasattan silolamaya kadar tüm işleri tekniğine uygun olarak yapmalıdır.
Pancar tohumu küçük ve çıkan filiz hassas olduğundan çimlenme ve ilk gelişme döneminde korunmalıdır. Toprağın sıkıştırması (kaymak tabakası), don haşereler yabancı ot ilaçları, filiz mantari hastalıkları dikkatle takip edilmelidir.
Şeker Pancarında Toprak Hazırlığı
Şeker pancarı üretiminde sonbahar ve ilkbaharda olmak üzere 2 kez toprak işlemesi yapılır.
Sonbahar Toprak İşlemesi
Şeker pancarı tarımında ülkemiz için tavsiye edilen ön bitki hububattır. Toprak hazırlığında ilk işlem ön bitki hasadı sonrası bitki artıklarının toprağa gömülerek organik maddece zenginleşmesini sağlayan (anız bozma) işidir.
Anız bozma ve ilk sürümün mutlaka sonbaharda yapılması gerekir. İlk sürümün sağlıklı yapılabilmesi için hububat hasadından hemen sonra gölge tavı “ toprak rutubetli” iken, diskharrow çekilir, arkasından hemen sulama yapılır. 20–25 gün sonra, sulama sonucu tarlada bulunan yabani otlar ve hububat hasadından kalan tohumlar çimlenir.
Tarla tava gelince derince sürülür. Toprak işlemesi derin olmalı, kök derinliğine su tabakası birikmemelidir. Kasım ayında taban gübresinin 2/3’ü tarlaya atılır ve ikinci sürüm yapılır. Hangi şekilde olursa olsun, sonbahar sürümü mutlaka yapılmalıdır.
Sonbahar sürümü ile sonbahar ve kış yağışlarından daha çok istifade edilir. Sonbaharda gübrelerinin toprak altına karışması sağlanır. İlkbaharda daha kolay tarla ve tohum yatağı hazırlığı yapılır.
Tarlanın kesik ve engebeli durumda kalmaması için derin sürümden önce mutlaka çizel kullanılmalıdır. Derin sürümden sonra ise tırmık veya sürgü çekilmelidir. Pulluk tabanı varsa buna karşı 2 ila 3 yılda bir ilk sürümden önce bir dip kazan pulluğu çekilmelidir.
Kıştan önce yapılacak güz sürümüne kadar (son sürüm) tarlanın otlanması halinde yüzlek olarak tırmık çekilmelidir. Böylece toprağın su tutması sağlanmış ve yabancı otlarda öldürülmüş olacaktır.
Sonbahar sürümünün yapılmaması durumunda tarla ilkbaharda sürüleceğinden, ekime kadar geçen süre içinde tarla ile çok oynanır. Bu da uzun süre alacağından tarlanın tavı kaçırılmış ve de tohum ekimi geciktirilmiş olur.
İlkbaharda Toprak Hazırlığı
İlkbaharda toprak hazırlığı, şeker pancarı tarımının en hassas işidir. Ekim öncesi yapılan toprak hazırlığının zamanı, bu işte kullanılan ekipmanın kullanılış biçimi, tohum yatağının derinliği, tohumun üstünde kalacak toprağın kalınlığı ve yapısı vb. üretilecek şeker pancarının verimini ve kalitesini, dolayısıyla üretim ekonomisini önemli ölçüde etkiler.
İlkbaharda tarla tava gelir gelmez vakit kaybetmeden tohum yatağı hazırlığına başlanmalıdır. Normal bir (intaş) çıkışın sağlanabilmesi için; tohum yatağının taş, kesek ve bitki artıklarından mutlaka temizlenmiş olması gerekir.
Ağır, tavda olmayan topraklarda kesinlikle tohum yatağı hazırlığı, gübre ve herbisit uygulaması yapılmamalıdır. İlkbaharda tohum yatağı hazırlığı esnasında azotlu gübrenin 2/3’ü atılmalı ayrıca yağışlarla birlikte çıkması muhtemel yabancı otlar için eğer kullanılacaksa seçilen yabancı ot ilacı atıldıktan sonra tırmık veya kombi kürümler çekilerek tarla ekime hazır hale getirilmelidir.
İhtiyaç duyulan yerlerde merdane çekilmesi de faydalı olmaktadır. İlkbahar tarla hazırlığında toprağın fazla çiğnenmesini önlemek için ekim öncesi işlem sayısı mümkün olduğu kadar azaltılmalıdır. İdeal tohum yatağı hazırlığı, toprak ve iklim şartlarına göre değişmekle birlikte bunlardan en önemlisi, ilkbaharda 2,5 – 3 cm kalınlığında, homojen, ince, havalanması kolay, gevşek bir tabaka ile bunun altında, ilkbaharda işlenmiş, bitkinin almasına elverişli yaklaşık %10 su taşıyan nemli bir tabakanın varlığıdır. Bu işlenmiş tabakanın üst yüzeyi arzulanan tohum yatağıdır. Tüm bu hazırlıklar yapıldıktan sonra toprak ekime hazırlanmış olur.
Şeker Pancarı Ekimi
Kök verimi ve pancardaki şeker varlığı bakımından iklim faktörleri çok önemlidir. Ülkemizde değişik iklim bölgelerinde yapılan üretimler değişik özellikler gösterir.
Denize yakın bölgelerde pancar verimi yüksek, buna karşın şeker varlığı düşüktür. Doğu Anadolu da sert kara iklimi hüküm süren bölgelerde kök verimi düşük şeker varlığı yüksektir. İç Anadolu gibi iklimin çok sert olmadığı bölgelerde hem kök verimi hem de şeker varlığının yüksek olduğu en iyi pancar bölgeleridir.
Ülkemizde ekim işlemi bölgelerin iklim yapısına bağlı olarak farklılık göstermektedir. Ekim Şubat sonu ile Mart ayı başlarında başlayıp Nisan ayının ilk yarısında bitmektedir. Bundan dolayı ülkemizde ekim 45–60 günlük devrede bitmektedir.
Şeker pancarı mümkün olduğunca erken ekilmeli ve ekim kısa sürede bitirilmelidir. Şeker pancarı hiçbir kültür bitkisinin sahip olmadığı bir vejetasyon süresine sahiptir. Bu süre 4 aydan 8–9 aya kadar uzayabilir. Uzun vejetasyon süresi şeker pancarında verim ve şeker oranı yönünde olumlu etki yapar. Bundan dolayı toprak tavını bulur bulmaz ekim yapılmalıdır.
Tohumların çıkışı için toprak sıcaklığının 8 ºC ve üzerinde olduğu, çıkış sonrası son don riskinin olmadığı dönemde ekim yapılmalıdır. Şeker pancarının verim ve kalitesi ile çiftçi gelirini etkileyen önemli bir faktörde ekim tekniğidir.
Don tehlikesinin büyük çapta atlatıldığı bir dönemde yapılan erken ekim, pancarın gelişme süresini uzattığı ve verimi arttırdığı için her zaman tercih edilmelidir. Ekimin kusursuz olması açısından ekimde kullanılacak mibzerlerin seçimi ve gerekli ayar ve bakımlarının yapılması gerekir.
Ekimde sıra araları ile sıralar üzerindeki pancarlar arasındaki mesafe, kök ve şeker verimini önemli ölçüde etkilemektedir. Makineli ekimde şeker pancarında sıra arası mesafe 45–55 cm sıra üzeri mesafe ise 20–25 cm arasında değişebilmektedir.
Ülkemizde şeker pancarı 45 cm sıra arası mesafeye ekilmekte ve genel olarak 20 – 25 cm mesafede teklenmektedir. 1 dekarda 8000 – 9000 adet bitki denemelerde en iyi sonucu vermektedir.
Ekim hızı ekim kalitesini etkileyen önemli faktörlerdendir. Hassas mibzerlerle yapılan ekimde mibzeri çeken traktörün hızı 4 km/saati geçmemelidir. Aşırı hız tohumların gayri muntazam dökülmesine, derinlik ayarlarının bozulmasına, tohumların toprak yüzeyinde kalmasına neden olmaktadır.
Ekim derinliği de verim ve kalite açısından önemli bir husustur. Pancar tohumu 2 ila 5 cm derinliğe ekilmeli ekim esnasında sürekli kontrol edilmeli, toprağın tavı iyileştikçe daha yüzlek, tav aşağı indikçe daha derin yapılmalıdır.
Ülkemizde genel olarak hassas mibzerle 5-8 ve 15 cm sıra üzeri aralıklara ekim yapılmaktadır. Pancar ekiminin düzgün olarak yapılması çapa ve hasat makinelerinin kullanımında büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Normal ekimden sonra doğal faktörler, tohum çeşidi, haşere ve hastalıklardan doğan tahribatlardan dolayı pancar sayısında %40’tan fazla azalma olduğu takdirde tarla ikinci defa ekilmelidir.
Şeker Pancarında Sulama
Şeker pancarının su isteği oldukça fazladır. Çevre koşullarına da bağlı olarak 1 kg kuru madde üretimi için yaklaşık 400–600 mm suya ihtiyaç duyar.
Yıllık yağışın 600–700 mm olduğu ve yağışın yetişme dönemi içerisinde düzgün dağıldığı bölgelerde sulanmadan yetiştirilebilir.
Su tüketimi, kuru madde birikiminin en fazla olduğu kök-gövde büyüme döneminde en fazla olmaktadır. Yetişme süresi boyunca nispi nemin %60–70 civarında olması gerekmektedir. Tohum yatağının yeterli rutubete sahip olması gerekir.
Nisan – Mayıs aylarında hafif kuraklık köklerin daha derinlere inmesine ve böylece bitkinin su ve besin maddesi yönünden daha iyi beslenmesine etkili olabilir.
Çıkış (intaş) Sulaması
Ekimden sonra yağış olmaması ve toprağın tavını kaybetmesi durumunda yapılır.
Gelişme Dönemi Sulaması
Haziran sonu ile Eylül ortalarına kadar yapılmalıdır.
Hasat Öncesi Sulaması
Toprağın tavlı duruma getirilerek hasadı kolaylaştırmak ve kök kırılmalarını önlemek amacıyla yapılan sulamalar olmak üzere üçe ayrılır. Sulama sayısı bitkideki gelişme gözlenerek 4-6 defa yapılmalıdır. Tarlaya suyun verilmesi (sulama metotları) ülkemizde üç ana grupta toplanmaktadır.
Salma sulama ile sulanan tarlaların çoraklaşmasının önlenmesi için drenajlarının çok iyi yapılmış olması gerekir.
Salma sulamada, sulama masrafları düşüktür. Ancak çok fazla su gerektirir ve yağmurlama sulamaya göre etkisi azdır. Hangi sulama metodu olursa olsun, şeker pancarı sulamasında aşırı veya yetersiz sulamadan kaçınılması en önemli husustur. Aşırı sulama, kaynak israfının yanında kök çürüklüğü ve bazı hastalıklara neden olmakta, yetersiz sulama ise, bitki gelişiminde ve verim kayıplarının artmasına neden olmaktadır.
Şeker Pancarında Gübreleme
Yapılmadan önce toprakta mevcut ve bitki tarafından alınabilir. Bitki besin maddelerinin ne düzeyde olduğunun bilinmesi gerekir. Bunun için mutlaka usule uygun olarak alınan toprak numune analizlerinin yaptırılması ve dekara tavsiye edilecek gübre miktar ve cinslerinin belirlenmesi gereklidir.
Gübrelemede dikkat edilmesi gereken en önemli husus, bitkinin ihtiyacı kadar gübreyi, usulüne uygun olarak, zamanında toprağa verebilmektir. Eksik veya fazla gübre kullanımı verim ve kalitenin düşmesine neden olacaktır.
Azotlu Gübreler
Pancar tarımında kullanılan başlıca azotlu gübreler (amonyum sülfat,amonyum nitrat, kireçli amonyum nitrat ve üre)dir. Dikkat edilmesi gereken en önemli husus, ihtiyaçtan fazla azotlu gübre kullanılması hususudur.
Azotlu gübrenin gerektiğinden fazla kullanılması halinde fabrikasyon aşamasında verim düşmekte ve çevre kirliliği yaratmakta, gereksiz ve fazla miktarda kullanılması halinde kök verimini az bir miktarda yükseltmekle birlikte, aşırı yaprak gelişimini teşvik ettiği gibi pancardaki şeker oranını da önemli ölçüde düşürmektedir. Bu nedenlerden dolayı azotlu gübre uygulamasına hasattan en az 2,5 ay önce son verilmelidir.
Azotlu gübrelerin kurak bölgelerde 2/3’ü ekimden önce ilkbaharda tarla hazırlığından esnasında, geriye kalan 1/3’ünün ise birinci çapadan önce kullanılması ideal bir uygulama olmaktadır. Şeker pancarı için dekara 10-15 Kg saf azot verilecek şekilde gübre kullanılması gerekmektedir.
Fosforlu Gübreler
Pancar tarımında kullanılan başlıca fosforlu gübreler (triple süper fosfat ve süper fosfattır.) bitkiler için mutlaka gerekli olan bir bitki besin maddesidir.
Toprakta yetersiz olduğu durumlarda bitkiler normal gelişmelerini tamamlayamadıkları için verim düşüklüğü meydana gelmektedir. Fosforlu gübrelerin 2/3’ü sonbaharda son sürüm ile pulluk derinliğinde toprağa karıştırılmalı, 1/3’ü ise ilkbahar tarla hazırlığında azotlu gübre ile birlikte tırmık altına verilmelidir.
Pancar için dekara 10 – 11 Kg saf fosfor gelecek şekilde fosforlu gübre kullanılması yeterli olacaktır.
Potaslı Gübreler
Pancar tarımında kullanılan başlıca potaslı gübreler (Potasyum sülfat, potasyum nitrat ve potasyum klorür.)dir. Genel olarak sonbaharda fosforlu gübreler ile birlikte, son sürümden önce, pulluk derinliğinde toprağa karıştırılmalıdır.
Kompoze Gübreler
Çeşitli besin maddelerinin bir defada atılarak işçiliği azaltmak için kullanılan azot, fosfor ve potasyum sıralamasıyla % olarak (15.15.15) gibi ifade edilirler. Toprak analiz sonuçlarına göre belirlenecek oranlarda çiftçilerin kullanımı gereklidir.
Ahır Gübreleri
Ahır gübresinin yerini hiçbir ticari gübre tutmaz. Ahır gübresi, yeşil gübre, kompost ve anız artıkları kullanılarak toprak yapısını iyileştirici ve toprakların organik maddece zenginleşmesi sağladığı için tavsiye edilmektedir.
Başta azot, fosfor, potasyum gibi makro besin maddeleri olmak üzere önemli miktarda mikro besin maddeleri de ihtiva eder. Organik madde ile toprakların, sağlam bir yapı kazanması sağlanır, kaymak bağlamaları önlenir, su tutma kapasiteleri artar, tava gelmeleri kolaylaşır ve erozyon önlenmiş olur.