El Ve Ayak Neden Sürekli Terler

Toplumda her 100 kişiden 2-3 kişide görülen ayak terlemesi nedir, neden olur? Ayak terlemesini önlemek için neler yapılabilir? Hepsi ve daha fazlası için haberimize göz atmanız yeterli...

Sozcu.com.tr

Yayınlanma:

Birçoğumuz zaman zaman ayak terlemesinden şikayet ederiz. Bazı insanlar için terli ayaklar utanç verici ve rahatsız edici olabilecek sürekli bir problemdir. Bazı insanlar için bu, günlük yaşamlarını önemli ölçüde etkileyebilir ve başkalarıyla sosyal ilişkide azalmaya neden olabilir. Peki, ayak terlemesi nedir ve neden olur? Ayak terlemesini önlemek için neler yapılabilir? Merak ettiğiniz her şeyi haberimizde bulabilirsiniz…

AYAK TERLEMESİ NEDİR?

Aşırı ayak terlemesi genellikle ayak tabanında ortaya çıkan bir terlemedir. Sadece ayaklarda olabileceği gibi sıklıkla ellerde, koltuk altları ve yüz (kafa) bölgesi terlemesi ile birlikte olabilir.

Aşırı ayak terlemesi kişinin günlük faaliyetlerini, sosyal yaşantısını, öğrenimini, iş hayatını, psikolojik durumunu etkileyecek derecede ise, bu duruma aşırı ayak terlemesine (plantar hiperhidroz) denir.

Ayak terlemesi sıkıntı oluşturmayacak miktarda olduğu sürece sağlıklı ve gereklidir. Ancak, bazı insanların ayakları doğal olarak diğerlerinden daha fazla terler, ancak bu durum onlarda herhangi bir sorun ya da rahatsızlığa neden olmaz. Ergenlik, gebelik ve menopoz sırasındaki değişiklikler ayak terlemesini de artırabilir. Bütün gün ayakta duran insanlar ayaklarının daha fazla terlediğini fark edebilir.

AYAK TERLEMESİNİN NEDENLERİ

Ergenlerde ve genellikle 25 yaşın altındaki kişilerde, ayak terlemesi muhtemelen vücuttaki değişen hormon seviyeleri tarafından tetiklenen aşırı aktif ter bezlerinden kaynaklanır. Ayak tabanlarındaki (ve el avuçlarındaki) ter bezlerinin çoğunlukla duygulara yanıt vermesiyle hem zihinsel hem de duygusal stres yaygın bir nedendir.

Ayak terlemesi (avuç içi ve koltuk altı ve yüz / kafa derisi ile birlikte) simetrik olma eğilimindedir. Tam neden bilinmemektedir, ancak esas olarak aşırı aktif ter bezlerinden kaynaklanmaktadır. Bazı durumlarda, neden genetik olabilir.

Mümkün olan diğer nedenler arasında, bazen yapısal bir problemin neden olduğu, ayağın yorgun ya da yorulmuş olduğu için, örneğin ayaklarınızı tüm gün ayakta tuttuğunuzda, ayak üzerindeki stresi sayılabilir.

AYAK TERLEMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

Basit bir günlük ayak hijyeni genellikle terli ayaklarla baş etmede etkilidir. Bu, ayaklarınızı anti-bakteriyel sabunla yıkamak, krem uygulamak ve / veya emici bir ayak tozu kullanmak ve her gün aynı ayakkabıyı giymemek şeklinde olabilir.

Çorap giymek de özellikle yün, pamuk veya yün / pamuk karışımı gibi nemi emen esas olarak kabul edilir. Ek olarak, çıkarılabilir iç tabanlık ve koku giderici etkisi olan ilaçlı tabanlık, çok fazla teri çektiği için tavsiye edilebilir.

Ayaklarınızın nefes almasını sağlayan deriden ve iyi yapılmış ayakkabılar kullanılması ayak sağlığı açısından çok önemlidir.

Yaz aylarında sandaletler veya terlikler ayaklarınızın nefes almasına yardımcı olur.

Çok terli ayakları kurutmaya yardımcı olması için duş veya banyodan sonra parmak aralarını tuvalet ispirtosu ile silin.

TEDAVİ SEÇENEKLERİ

Aşırı terleyen veya ayaklarında hiperhidroz bulunan insanlar için başka tedaviler de mevcuttur. Normal ayak bakımının etkili olmadığı ve daha uzun süreli koşullar için daha ciddi vakalarda, doktorunuz size iyontoforez (elektriksel stimülasyon) ve Botulinum toksin enjeksiyonları (botox) tavsiye edebilir.

gebelikgenetikmenopoz

Aşırı Terleme Nedir?

Terleme; vücudun ısı dengesini kurmayı sağlayan normal bir fonksiyondur. İnsan vücudunda gelişen bazı toksinlerin de vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Egzersiz, heyecan, stres, fiziksel olarak yorgunluk, aşırı baharat tüketimi gibi durumlarda terleme miktarında artma görülebildiği gibi sıcak havalarda vücut ısı artışını düzenlemek için de terlemede artış görülür.

İnsan vücudunun fizyolojik bir fonksiyonu olan terleme, bazı kişilerde ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Hiperhidrozis adı verilen hastalıkta; herhangi bir aktivite olmaksızın, hava sıcaklığından bağımsız olarak vücudun özellikle el, koltuk altı, ayaklar gibi belli bölgelerinde aşırı miktarda terleme görülür. Aşırı terleme, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 1'inde görülen bir rahatsızlıktır.

Aşırı Terleme Nedenleri

“Aşırı terleme neden olur ya da aşırı terleme hangi hastalığın belirtisidir?” sorularının çeşitli cevapları vardır. Obezite, psikolojik bozukluklar sebep gösterilebileceği gibi menopoz da buna neden olabilmektedir. Genellikle sıcak basma olarak tanımlanan aşırı terleme kişiyi rahatsız edecek düzeyde ise doktor kontrolünde tutulmalıdır. Menopozun yanı sıra hamilelikte de aşırı terleme görülebilmektedir.

Guatr, enfeksiyon hastalıkları, kalp yetmezliği, hipoglisemi, solunum yetmezliği, şeker hastalığı da “aşırı terleme nedenleri nelerdir?” sorusuna cevap niteliğindedir. Bazı kanser türlerinde de aşırı terleme görülmektedir. Bu yüzden de normalden fazla terleyen kişilerin doktora başvurması gerekmektedir. Hiperhidrozis rahatsızlığı olabileceği gibi bu belirtiler başka bir hastalığın göstergesi de olabilir.

Aşırı terleme sebepleri arasında genetik yatkınlık da bulunmaktadır. %60’a yakın hastanın ailesinde hiperhidrozis rahatsızlığı görülmektedir.

Bebeklerde aşırı terleme de olabilmektedir. Özellikle yaz aylarında kat kat giydirmek buna sebep olabileceği gibi başka hastalıkların belirtisi olarak da aşırı terleme görülebilmektedir. Bu yüzden de ebeveynlerin bebeklerinin nefes alıp vermesine, vitamin eksikliklerine, kullandığı ilaçlara, geniz etine ya da ağlarken tıkanmasına dikkat etmesi gerekmektedir. Bu durumlarda aşırı terleme gözleniyorsa en kısa sürede doktora başvurulmalıdır.

Gece Aşırı Terleme Neden Olur?

Bazı hiperhidrozis hastalarında uykuda aşırı terleme gözlenmemektedir. Aşırı terleme nedenleri arasında bulunan hastalıklar gece aşırı terleme yapabileceği gibi kalın gece kıyafetleri veya yatak örtüleri, bazı ilaçların yan etkileri, alkol ya da uyuşturucu kullanımı da gece boyun bölgesinin ve başın aşırı terleme nedenleri olabilmektedir. Tüm bunların dışında gün içerisinde yiyeceklerin baharat oranlarına dikkat etmek ve susuz kalmamak gece aşırı terlemenin önüne geçmek için çözüm olabilmektedir.

Aşırı Terleme Tedavisi ve Çözümü

Krem, Jel ve Spreyler

Aşırı el-koltuk altı terlemesinde ilk tercih edilen tedavi yöntemi krem, jel ve spreylerdir. Bu tedavilerin etkili olabilmesi için; yüksek dozlarda, haftada birkaç kez olmak üzere ömür boyu sürdürülmesi gerekir. Zaman içinde etkide azalma ve uygulanan deri alanında tahrişler olabilir.

Elektrik Akımı

Bir diğer yöntem de düşük voltaj elektrik akımı uygulaması olan iyontoferezdir. El-ayak terlemesinde kullanılabilir. Özel bir donanım gerektiren bu masraflı yöntem oldukça zahmetlidir. Metal protezi ve kalp pili olanlara uygulanamaz.

Botoks Enjeksiyonu

Hiperhidrozis tedavisinde en sık başvurulan yöntemlerden biri de botoks enjeksiyonudur. Koltuk altı, el-ayak terlemelerinde uygulanan bu yöntemde; toksinin bölgesel olarak enjeksiyonu ile terlemeyi sağlayan sempatik sinirler felç edilerek ter bezlerinin faaliyetini durdurmak amaçlanır. Uygulama sonrası 6 ay terlemeyi önleyen bu yöntem, yaklaşık 6 ay aralıklarla tekrarlanmalıdır. Oldukça pahalıdır.

Aşırı Terlemenin Doğal Çözümü Var mı?

“Aşırı terleme nasıl önlenir?” diye soran bazı hastalar internette karbonat, yeşil çay, elma sirkesi, zerdeçal, kuru nane gibi bazı bitkisel ürünlerin aşırı terleyen kişiler tarafından kullanıldığını görebilir. Bu yöntemler aşırı terlemeden dolayı ortaya çıkan kötü kokuyu engellemek ya da biraz daha az terlemek için kimi zaman tercih edilir. Ancak aşırı terleme bitkisel çözümler ile kanıtlanmış bir tedavi yöntemi değildir. Bu yüzden de uzman doktor eşliğinde aşırı terleme tedavisi görülmelidir.

Hiperhidrozis (Terleme Ameliyatı) Ameliyatı

“Aşırı terleme nasıl geçer?” sorusunun kesin çözüm sağlayan tek yöntemi Hiperhidrozis ameliyatıdır. Koltuk altı terlemelerini önlemek için koltuk altı derisi cerrahi olarak çıkarılabilir ya da liposuction uygulanabilir. Bu tip cerrahi tedavi yöntemleri günümüzde artık kullanılmamaktadır.

Tüm dünyada tercih edilen yöntem, terlemeyi sağlayan sempatik sinir zincirinin bu bölgeye terleme iletisi götüren kısmının klipslenmesidir. Bu kalıcı bir tedavi yöntemidir. İşleme, 'Klipsli ETS (torakal sempatektomi)' adı verilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır.

Koltuk altına açılan 1-2 adet 1 cm'lik kesiden kamera ve aletlerle girilerek terlemeyi sağlayan sempatik sinir liflerinin ilgili bölgesi klipslenir. 30-60 dakika kadar süren ameliyatın ardından hasta ikinci gün taburcu edilir. 1 hafta sonra hasta işine döner ve normal hayatına devam edebilir.

Aşırı Terlemeden Kurtulmak İçin Hangi Bölüme Gidilir?

“Aşırı terleme için hangi doktora gidilir ya da aşırı terleme hangi bölüm bakar?” sorusuna cevap arayanların göğüs cerrahisinden randevu alması gerekmektedir. Terleme ameliyatı yaptıracaklar uzman göğüs cerrahisi doktorunun kontrolünden geçmesi gerekirken aşırı terlemenin altında başka hastalıklar yatıyorsa ilgili doktora yönlenmesi gerekir. Ayrıca aşırı terlemeden dolayı deride kaynaklanan sıkıntılar için de cildiye doktoruna başvurulmalıdır.

Aşırı terleme boyun eğilmesi gereken bir hastalık değildir. Her hasta doktoru ile konuşarak kendisine en uygun tedavi şeklini seçip, bu oldukça rahatsız edici fiziksel ve sosyal problemden kurtulabilir.

Ellerde aşırı terleme parmakların ve elin kavrama yeteneğini olumsuz etkilemekte. Kalem, kağıt tutulmasını güçleştirmesi okul başarısını etkilemektedir.

El terlemesi temas edilen metallerde korazyona ve elektronik aletlerde(cep telefonu ve tablet gibi) çabuk bozulmalara yol açmaktadır.

El terlemesi ellerde egzamaların alerjik reaksiyonların gelişmesini kolaylaştırmaktadır.

Ayak terlemesi ayakların kolay kirlenmesi ile sandalet gibi açık ayakkabı giyilmesini ve  kayma etkisi ile topuklu ayakkabı giyilmesini kısıtlamaktadır.

Ayak terlemesi ayaklarda mantar ve egzama gelişimini kolaylaştırmaktadır.

Ayak ter kokusu belki de en önemli problemlerden birisi. Aşırı terleme hasta tarafından kontrol edilemez.

Bu nedenle terleme endişesi ve kokunun fark edilebilirliği nedeniyle hastalar hiçbir ortama girmek istemezler ve konsantrasyonlarını toplamada zorluk yaşarlar.

Yaşamlarını negatif etkileyen bu durum gerçekten rahatsız edici ve can sıkıcı olabilmektedir. Depresyon, sosyal fobi gelişebilmektedir.

El ve ayak bölgesinde aşırı terleme-hiperhidrozisin sorumlusu ekrin ter bezleridir ve sempatik  sinirler tarafından kolinerjik ile uyarılmaktadır.

Ayaktan cm2 de 600 ellerde 300 adet ekrin ter bezi bulunmaktadır. Bu nedenle vücudun en yoğun terlemenin görüldüğü alanlardır.

Hiperhidroziste deride ekrin ter bezlerinde kalitatif ve kantitatif bir değişiklik olmadığı saptanmıştır.

Hiperhidrozisin sempatik sistemin aşırı çalışmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bunda hipotalamus, deri ve vücuttaki ısı düzenlemesinden sorumlu reseptörlerin yanlış çalışması rol oynamaktadır.

Bazı hastalarda EEG anomalileri ve frontal kortekste hiperfüzyon alanları görülmüş ve bu nedenle merkezi sinir sisteminin bir disfonksiyonundan da şüphenilmiştir.

Palmoplantar hiperhidrozlu hastalarda aşırı terlemenin dışında vazomotor instabilite, taşikardi, valsalva manevrasına bradikardi yanıtının azalması ve soğuk dış uyaranda damarların vazokonstriksiyon yanıtında artma gözlenmektedir.

Bunlarda sempatik sinir liflerinin fonksiyonunun ve T2-T3 ganglionlarındaki sempatik duyarlılığın artmış olduğunu düşündürmektedir.

El ve ayaklarda hiperhidrozis gelişim nedenlerine(altta yatan sistemik hastalığın varlığına) göre

• Birincil-primer hiperhidrozis yada
  İkincil-sekonder hiperhidrozis olabilir.

Primer olarak El-Ayak Bölgesinde Gelişen Hiperhidrozis

Altta hiç bir neden ve sistemik bir bozukluk olmaksızın yüzde genel aşırı terleme olarak tanımlanmaktadır.
El ve ayakta primer hiperhidrozis tanısı için;

1. El ve ayakta her iki tarafta bölgesel ve görünür şekilde aşırı terlemenin olması
2. Aşırı terlemenin en az 6 aylık klinik öyküsünün varlığı
3. Sistemik bir hastalık yada ilaç gibi bir nedenin olmaması
4. Aşağıdakilerden en az ikisinin varlığı

• El ve ayakta iki taraflı ve simetrik yerleşim göstermesi
• Günlük yaşam aktivitelerini bozması
• Haftada en az 1 aşırı terleme ataklarının görülmesi
• 25 yaşından önce başlaması
• Aile hikayesinin olması
• Uykuda sırasında kaybolması

Kadın ile erkekte ve tüm ırklarda eşit sıklıkta görülmektedir.

Hastaların %60-80’inde aile öyküsü mevcuttur.

Genellikle çocukluk ya da puberte döneminde başlayan belirtiler tüm yaşam boyunca devam edebildiği gibi 25-30 yaşlarında kendiliğinden düzelebilmektedir.

El ve ayak terlemesine sıklıkla baş-yüz, koltuk altı aşırı terlemesi de eşlik etmektedir.

Ellerde sıklıkla terleme el içerisinde ve parmak kenarlarındadır. Bazen el üstünede de görülebilmektedir. Ayaklarda terleme ayak tabanındadır ve bazen ayak üstündede görülebilmektedir.

Burada hiperhidrozis stres, çevresel ısı yükselmesi ve fiziksel aktivite gibi vücut ısısında yükselmeye neden tüm uyaranlara karşı ekrin ter bezlerinde artmış bir yanıtın ortaya çıktığı, aynı zamanda sempatik sinir sisteminde açıklanamayan bir aktivasyonun olabileceği düşünülmektedir.

Sekonder olarak El-Ayak Bölgesinde Gelişen Hiperhidrozis

Sekonder hiperhidroz sistemik bir hastalık ya da ilaç kullanımı gibi bir neden bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.  El ve ayaklarda tek taraflı asimetrik olarak ortaya çıkabileceği gibi tüm el ve ayak genelinde görülebilmektedir.

Sekonder ve lokal nedenler aşağıda listelenmiştir.

• El yada ayakta nedeni bilinmeyen tek taraflı sınırlı alanda hiperhidroz

Nedeni tam olarak bilinmeyen, vücudun tek tarafında ve 10X10 cm den küçük bir alanda ortaya çıkan hiperhidrozis alanlarıdır. Bunlar primer hiperhidrozislerden farklıdır. Arttıran faktörler değişkendir ve uyurkende terleme ortaya çıkabilmektedir.  Frey sendromunda olduğu gibi sempati snir hasarından bahsedilmektedir. Botulinum toksin uygulaması bunlarda ilk seçenektir.

• Ellerde ve ayaklarda yerleşen deri hastalıklarına bağlı hiperhidroz 

Keratodermalar
Blue rubber bleb nevüs
Sudoriforöz anjiom
Glomus tümörü
Nevus sudoriforöz

Sekonder ve genel nedenler aşağıda listelenmiştir

• Ateşli hastalıklar
• Endokrin ve Metabolik hastalıklar 

Hipertiroidizm
Diabetes mellitus
Hipoglisemi
Gigantizm ve akromegali
Feokromasitoma
Gebelik ve menopoz

• İlaçlar, toksinler ve madde bağımlılığı(alkolizim)
• Kardiyovasküler hastalıklar
• Solunum yetmezlikleri
• Hodgkin hastalığı
• Göğüs boşluğu tümör ve lezyonları
• Karsinoid tümör
• Obezite
• Parkinson hastalığı
• Omur ilik-Medulla spinalis yaralanmaları
• Otonomik disrefleksi
• Post-travmatik sringomyeli
• Periferik sinir perobemleri 

Familyal disotonomi(Riley-Day sendromu)
Otonomik disfonksiyonlarla birlikte görülen motor nöropatileri

Hipotermi-vücut sıcaklığı düşmesinin eşlik ettiği ataklarla gelen hiperhidroz(Hines ve Bannick sendromu)
Hipoterminin eşlik etmediği ataklarla gelen hiperhidroz

• Olfaktör hiperhidroz
• Kompansatuvar hiperhidroz

El ve ayak terlemesinde Terlemesinde Tedavi

Yüz ve baş bölgesi aşırı terlemede tedavi hastaya ve şikayetlerin derecesine göre belirlenmektedir.
El ve ayak terlemesinde aşağıdaki gibi bir ölçü kullanılmaktadır.

Tedavi klinik değerlendirme sonra bir algoritma ile seçilmektedir. Ayaklarda;

Ayak aşırı terlemelerinde tedavide tercih sıralaması aşağıdaki gibidir.

Tedavi klinik değerlendirme sonra bir algoritma ile seçilmektedir. Ellerde;

Ellerde aşırı terlemelerinde tedavide tercih sıralaması aşağıdaki gibidir.

Sosyal yaşantımızda ve psikolojik durumumuzda sorunlara yol açabilecek düzeyde, aşırı el ve ayak terlemesi sıklıkla gözlemlenen bir durumdur. Birçok hastalığın habercisi olabilecek bu durum ihmal edilmeden doktora başvurularak tespit edilmeli ve hastalık varsa tedavisine geçilmelidir.

Aşırı Terleme Nedir?

Terleme, bünyemizin vücut ısısını dengelemek için verdiği yaşamsal bir fizyolojik tepkidir.

Hiperhidroz yani aşırı terleme ise herhangi bir dış etken olmadan, örneğin aşırı sıcak ortamlarda olmasak da efor sarf etmesek de durup dururken ortaya çıkan aşırı terleme durumudur.

Aşırı Terleme hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.

El ve Ayak Terlemesi Neden Olur?

Vücudumuzda iki tür ter bezi bulunur (Ekrin ve Apoekrin).

Ekrin ter bezleri yüz, koltuk altı, el ve ayaklarda yoğunlaşmıştır ve aşırı terleme durumundan bu ter bezleri sorumludur.

El ve Ayak terlemesi nasıl önlenir?

Ameliyat, medikal tedavi, pomad ve losyonlar, iyontoforez (elektrik akımı), gibi uygulamalar güncel tedavi yöntemleridir. Ancak bazı olumsuz yan etkileri vardır ve aşırı terlemede yetersiz kalabilirler.

Botoksla Terleme Tedavisi

Botoks enjeksiyonu, ter bezlerini uyaran sinir uçlarından uyarıcı madde salınmasını engelleyerek aşırı terlemeye karşı olumlu etki göstermektedir.

El ve Ayak terlemesinde Botoks nasıl uygulanır?

Özel, ince uçlu iğnelerle el ve ayaklarda aşırı terleyen bölgedeki derinin içine Botilinum Toksin (Botoks) enjekte edilerek uygulanmaktadır.

Kimlere Uygulanabilir?

Hiperhidroz (aşırı terleme) teşhisi konmuş olan kişilerin tedavilerinde etkili bir yöntem olarak uygulanabilmektedir.

Kimlere Uygulanamaz?

Botoks ile tedavi yönteminin, cilt hastalığı olanlarda, hamilelerde ve kas/sinir rahatsızlığına sahip olan kişilerde uygulanması tavsiye edilmez.

Kalıcı bir yöntem mi?

Aşırı terleme tedavisinde bir yöntem olarak kullanılan Botoks uygulamasının, 6 aydan 1 yıla kadar etkisini sürdürebildiği gözlenmiştir.

Ne sıklıkla tekrarlanır?

Yapılan botoks uygulamasının etkisi azalıp aşırı terleme durumu tekrar oluştuğunda uygulama yeniden yapılabilir. İhtiyaca göre, hekim tarafından sıklığı belirlenmelidir. Genellikle ortalama 6 ayda bir uygulanması gerekebilir.

Yan etkisi ve zararı var mı?

Hemen hemen hiçbir yan etkisi olmayan, kolay bir şekilde uygulanabilen, olumlu etkisi kesin olan bu işlemden sonra günlük yaşama hemen dönülebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Doğal ve bitkisel yöntemlerle terleme önlenir mi?

Doğal ve bitkisel yöntemlerle aşırı terlemeyi önlemek mümkün değildir. Bununla beraber olumlu etki edip ter kokusunu azaltmada katkı sağlayabilirler. Örneğin; aloe vera jeli ile kabartma tozu, limon suyuyla tuz karışımları gibi.

Beslenmenin terlemeye etkisi var mıdır?

Baharatlı yiyecekler, alkollü ve kafeinli içecekler fazlaca tüketildiklerinde terlemeye sebep olabilmektedirler.

Hangi hastalıklar aşırı terleme nedeni olabilir?

• Enfeksiyona bağlı ateşli hastalıklar
• Tiroit bezlerinin fazla çalışması (Hipertiroidi)
• Bazı kalp hastalıkları ve akciğer rahatsızlıkları
• Düşük kan şekeri (hipoglisemi) ve diyabet
• Kadınlarda menopoz süreci
• Bazı kanser türleri

Botoks yılan zehiri mi?

Botoks, antibiyotik ve aşılarda da olduğu gibi, bakteriden elde edilir, yılan zehiri değildir. Clostridium botulinum adlı bakteriden elde edilen bir nörotoksindir.