Elektrik Akımını Iletmeyen Maddelere Ne Denir
Elektrik Dersleri:
İletkenler ve Yalıtkanlar
Maddeler elektrik yükünü iletme yeteneklerine göre sınıflandırılırlar. Buna göre elektrik yüklerini iletebilen maddelere iletkenler, elektrik yüklerini iletemeyen maddelere ise yalıtkanlar adı verilir.
Fizik ve elektrik mühendisliğine göre iletken bir malzeme, elektrik yüklerinin malzeme içinde rahat hareket edebildikleri maddedir. Alüminyum ve bakır gibi metal malzemeler en iyi iletken malzemelere örnek olarak verilebilir. Metallerde elektrik yükleri eksi yüklü parçacıklarla, yani elektronlar ile taşınır. Elektrolit ve pillerde ise artı yüklerle veya her ikisi ile taşınabilir. İletken malzemeler elektrik endüstrisinde iletken tel ve kablo yapımında kullanılırlar.
Şekil 1: Elektronlar, iletken malzemelerde rahat hareket edebilir. Yalıtkan malzemelerde valans elektronlarının sıkı bağlı olmasından dolayı elektronlar malzeme içerisinde hareket edemez.
►İlginizi Çekebilir: Kondansatörler Nasıl Çalışır? kaynağı değiştir]
Genellikle yayın radyo anten direği bir radyatör olarak inşa edilmiştir. Yani tüm direk yapısı topraklama ile yalıtılmış olmalıdır. Sabun taşı montajları kullanılır. Sadece 400 kV gerilime ulaşan topraklanmış direk anteni değil ayrıca, direk yapısının dinamik kuvvetlerinin ağırlığını taşımak zorundadır. Anten direklerinde yay boynuzları ve yıldırım tutucular gereklidir çünkü antenlere yıldırım çarptığı sık sık görülmektedir. Destekleyici çelik halatlar genellikle gergin yalıtkanlar eklendikten sonraki olan dönemde takılır. Genellikle, çelik kabloları bükmek için kullanılan çeşitli yalıtkanlar vardır. Bu yalıtkanlar genellikle silindirik veya yumurta şeklinde olan seramiklerdir. Bu yapının seramik olmasının avantajı ise daha büyük kuvvetlere dayanıklı olmasıdır. Bu izolatörler da aşırı gerilim koruyucu donanım ile donatılmış olmalıdır. Çelik halat boyutları için, halatların statik yükünün dikkate alınması gerekir. Statik yük, yüksek direklerde, verici tarafından neden olan gerilimden daha yüksek olabilir. Bu durumlarda çelik halatlar çapa ile toprağa tutturulmalıdır.
Elektrikli cihazların yalıtımı[değiştir kaynağı değiştir]
Yalıtkanın aşırı gerilim nedeniyle elektriksel delinme olayı iki farklı şekilde oluşabilir: • Yalıtkan bir malzemenin iletimi sırasında elektriksel delinme olayında oluşan, elektrik yayı. Elektrik yayının ısısı genellikle yalıtkana onarılamayacak bir hasar verir. Delinme gerilimi, bir yalıtkanda elektrik yayına sebep olan gerilimdir. • Bir kıvılcım yayı, yalıtkanın dış yüzeyi ve çevresindeki havada gerçekleşir. Yalıtkanlar genellikle bu olaydan zarar görmeyecek şekilde tasarlanmıştır. Kıvılcım gerilimi, parlak bir yaya neden olan gerilimdir.
Çoğu yüksek gerilim yalıtkanları, delinme geriliminden daha düşük bir kıvılcım gerilimi ile tasarlanmış, böylece delinme öncesinde zarar görmesini önlemek için, önce parlaması istenir. Bir yüksek gerilim yalıtkanının yüzeyinde kir, kirlilik, tuz ve özellikle su, kaçak akımları ve atlamaları neden olan iletken bir yol oluşturabilirsiniz. Yalıtkan ıslak olduğunda kıvılcım gerilimi %50’nin altına düşebilir. Dışarıdaki yüksek gerilim yalıtkanları, uzunluğu en fazla olacak şekilde yani kaçak akımları en aza indirecek şekilde tasarlanmıştır. Bunu gerçekleştirmek için yoğun disk serileri ve oluk serilerinden oluşan yalıtkanlar kullanılır. Genellikle, bir ya da daha fazla yarık içerir. En düşük, dağılma mesafesi 20–25 mm/kV’dir. Ancak yüksek kirlilik ve havasında deniz tuzu bulunan alanlarda bu mesafenin artırılması gerekir.
