Emeklilik Tazminatı Hesaplama

EYT Düzenlemesi ile Emekli Olacak Çalışanların Durumu Hakkındaki Görüşlerimizi 06.03.2023 tarihli yazımızda paylaşmıştık. Bu yazımızda EYT ile emekli olup işe devam eden çalışanların kıdem tazminatı hesaplamalarının nasıl yapılacağı çeşitli ihtimallere göre izah edilmeye çalışılacaktır.

1.3.2023 tarihli ve 7438 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 3.3.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.  Yeni düzenlemeye göreyaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanabileceklerdir.

EYT düzenlemesi olarak bilinen bu düzenleme kapsamında; bugüne kadar yaş dışındaki diğer şartları tamamlamasına rağmen yaşı bekleyen sigortalılar için yaş şartı kaldırılmış ve emekli olma hakkı tanınmıştır.

Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu hala emekli başvurusunda bulunabilmek için çalışanın iş akdini emekli olmak istemesi sebebi ile feshetmesini zorunlu tutmaktadır.

Bununla birlikte iş akdini emeklilik sebebiyle fesheden işçiye, işverenin kıdem tazminatı ve feshe bağlı diğer işçilik alacaklarını ödemesi gerekmektedir. Ancak bu durumda işverenin ihbar tazminatı borcu doğmamaktadır.

Günümüzde, maddi kaygılar sebebiyle emeklilik sonrasında da kişilerin çalışmaya devam etmesi yaygın bir durumdur. İşçinin emeklilik sonrasında, aynı veya başka bir iş yerinde çalışmasına engel bir durum bulunmamaktadır. Ancak emekliliğe hak kazandığı halde aynı işveren ile çalışmaya devam eden işçinin, kıdem tazminatının ne şekilde hesaplanacağı konusunda farklı ihtimallere göre farklı görüşler mevcuttur.

1- Emekli Olduktan Sonra Çalışmaya Devam Edenlerin Emekliliğe Kadar Olan Çalışmaları Sıfırlanır mı ?

Yargıtay’ın istikrar gösteren kararlarına göre ilk dönem çalışması emeklilik sebebiyle sona eren ve kıdem tazminatı ödenen işçinin, artık bu çalışma döneminin sona ererek tasfiye edildiği kabul edilmelidir. Burada önemli olan noktanın emeklilik ile sona eren ilk dönem çalışması için kıdem tazminatı ödenmesi olduğu dikkatlerden kaçmamalıdır.

İşçinin emeklilik sonrasında aynı iş yerinde çalışmaya devam etmek istemesi halinde, işverenin kabul yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak taraflar arasında yeniden iş ilişkisinin kurulması halinde, artık yeni ve bağımsız bir çalışma dönemi söz konusu olmaktadır. Bu durumda, işçinin iş akdi yeniden kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona erer ise kıdem tazminatının hesaplanmasında tüm hizmet süresi değil ancak bu son dönem dikkate alınacaktır.

Yargıtay’ın aşağıda örnek gösterilen içtihatları uyarınca, ikinci dönem çalışması için kıdem tazminatı hesaplanırken yapılması gereken; tüm kıdem süresi esas alınarak akabinde ödemenin mahsup edilmesi değil, ilk dönemin sona erdiği kabul edilerek yeni dönemdeki kıdem süresi ve ücretine göre tazminat hesaplanmasıdır.

Yargıtay 9. HD. E. 2022/4207 K. 2022/5074 T. 21.4.2022 kararında;

“Somut olayda; davacının, davalı işyerinde 11.04.1985 – 26.08.2008 ve 06.10.2008 – 24.10.2018 tarihleri arasında iki dönem halinde çalıştığı, ilk dönem çalışmasının 26.08.2008 tarihinde emeklilik nedeni ile sonlandığı ve davacıya kıdem tazminatının ödendiği anlaşılmaktadır.

Hükme esas alınan bilirkişi raporunda ilk dönem çalışmasının tasfiye olarak kabul edilip edilmemesi takdirine göre seçenekli olarak hesaplama yapılmış, Mahkemece ilk dönem çalışmasının tasfiye edilmediğinin kabulüyle ödenen kıdem tazminatı tutarının mahsup edildiği hesaplamaya göre tüm dönem üzerinden kıdem tazminatı alacağı hüküm altına alınmıştır.

Davacı, 26.08.2008 tarihinde emekli olmuş, emeklilik nedeniyle kendisine 16.355,01 TL kıdem tazminatı ödenmiştir. Davacının bu tarih itibariyle kıdem tazminatının eksik ödendiğine ilişkin iddiası bulunmamaktadır. Davacı işçi emeklilik sonrasında davalı işyerinde yeniden işe başlamış ve fesih tarihi olan 24.10.2018 tarihine kadar çalışmıştır. 

Emeklilik sonrasında ödenen kıdem tazminatının eksik ödendiği iddiası bulunmadığına göre emeklilik öncesi dönem tasfiye edilmiştir. Emeklilik sonrası dönemin ise önceki dönemden bağımsız olarak değerlendirilmesi gereken yeni bir çalışma dönemidir. Buna göre, kıdem tazminatı hesabı bakımından sadece ikinci dönem çalışması esas alınarak sonuca gidilmesi gerekirken tüm dönem üzerinden değerlendirme yapılıp emeklilikte ödenen miktarın faizi ile birlikte mahsubu ile yetinilmesi hatalıdır.”

2- Emeklilik Sebebi ile Sona Eren Dönem için Eksik Kıdem Tazminatı Ödenmiş ise Yine de Sıfırlama Söz Konusu Olur Mu?

İşçinin emeklilik sebebiyle sona eren ilk dönem çalışması sonunda kıdem tazminatı ödenmiş ancak bu tutar eksik ise bu defa yapılması gereken, öncelikle emeklilik ile sona eren ilk dönem için yeniden kıdem tazminatı hesaplanarak yapılan ödemenin işbu tutardan mahsup edilmesi, akabinde ikinci dönem için bağımsız şekilde kıdem tazminatı hesaplanmasıdır.

Yargıtay 9. HD. E. 2016/5826 K. 2019/22774 T. 19.12.2019 kararında;

Emeklilikle sona eren ilk dönem çalışması sonrasında davalı işveren kayıtlardaki ücreti esas alarak kıdem tazminatı ödemesi yapmıştır ancak kıdeme esas ücretin tespitinde ilavesi gereken sefer primi katılmadığı için davacının ilk dönem sonundaki kıdem tazminatı eksik ödenmiştir.

Mahkemece yapılacak iş, emeklilikle sona eren ilk dönem için o tarihteki son ücret üzerinden kıdem tazminatını hesaplatıp ödenen düşüldükten sonra varsa bakiyesi için ilk fesih tarihinden itibaren faiziyle tahsiline karar vermek, ayrıca ikinci dönem için bağımsız hesap yaptırıp bu dönem için ödeme söz konusu olmadan da belirlenecek kıdem tazminatını ikinci fesih tarihinden itibaren işleyecek faiziyle birlikte ayrıca hüküm altına almaktır.”

Bu aşamada önemle belirtmek gerekir ki işçinin aynı işveren nezdindeki birden fazla çalışmasının -emeklilik dışındaki sebeplerle- kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermesi halinde, kıdem tazminatının hesaplanma usulü farklılık arz edecek; bu defa kıdem sürelerinin birleştirilmesi gerekecektir.

Yargıtay emeklilik sebebi ile genel teamülden ayrılmayı tercih etmiştir.

Yukarıda izah edildiği üzere, işçinin çalışmasının emeklilik sebebiyle sona ermesi ve kıdem tazminatının ödenmesi halinde artık bu dönem tasfiye edilmekte ve kıdem tazminatı hesaplanırken bu dönem dışlanmaktadır.

Ancak iş akdi devam ederken emeklilik dışı sebeplerle iş akdi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona eren ve kıdem tazminatı ödenen işçi, yeniden aynı işveren nezdinde çalışmaya devam eder ve bu defa da iş akdi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona ererse, emeklilikten farklı olarak kıdem süresinin birleştirilmesi ve işveren tarafından yapılan ödemelerin mahsup edilmesi gerekmektedir.

Yargıtay 9. HD. E. 2022/4670 K. 2022/6422 T. 24.5.2022 kararında;

Ancak aynı işverene ait bir ya da değişik işyerlerinde çalışılan süre için kıdem tazminatı ödenmemişse, bu süre aynı işverende geçen sonraki hizmet süresine eklenerek son ücret üzerinden kıdem tazminatı hesaplanmalıdır.

İşçinin iş sözleşmesi feshedilmediği hâlde çeşitli sebeplerle kıdem tazminatı adı altında yapılan ödemeler avans niteliğinde sayılmalıdır. İşçinin iş sözleşmesinin feshinde kıdem tazminatına hak kazanılması durumunda, işyeri ya da işyerlerinde geçen tüm hizmet sürelerine göre kıdem tazminatı hesaplanmalı, daha önce avans olarak ödenen miktar kanuni faiziyle birlikte mahsup edilmelidir.

Dosya kapsamında bulunan 08.10.2009 tarihli kıdem ve ihbar tazminatı bordrosunda davacının ücretinin brüt 593,00 TL olarak kabul edildiği ve bu ücret tutarına göre hesaplanan kıdem ve ihbar tazminatının ödendiği anlaşılmaktadır. Öncelikle belirtilen dönemde asgari ücret tutarının brüt 693,00 TL’dir. Ayrıca İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonunda davacının son dönem gerçek ücretinin net 2.850,00 TL olduğu kabul edilmiştir. Buna göre davacının 11.09.2007-08.10.2009 dönemi için hesaplanan kıdem ve ihbar tazminatı tutarlarının eksik olduğu ve hak kazanılan alacakların tam olarak ödenmediği anlaşılmaktadır.

Bu hâlde davacının 11.09.2007-08.10.2009 ve 06.10.2010-11.06.2014 tarihleri arasındaki tüm hizmet süresine göre son ücret üzerinden kıdem tazminatının hesaplanması ve ödenen kıdem tazminatı tutarlarının mahsup edilmesi gerekli iken yazılı gerekçe ile karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”

Yargıtay 22. HD. E. 2017/16451 K. 2018/1291 T. 24.1.2018 kararında;

İşçinin iş sözleşmesi feshedilmediği halde çeşitli sebeplerle kıdem tazminatı adı altında yapılan ödemeler avans niteliğinde sayılmalıdır. İşçinin iş sözleşmesinin feshinde kıdem tazminatına hak kazanılması durumunda, işyeri ya da işyerlerinde geçen tüm hizmet sürelerine göre kıdem tazminatı hesaplanmalı, daha önce avans olarak ödenen miktar kanuni faiziyle birlikte mahsup edilmelidir.”

3- Emekli Olup da İşvereni ile Anlaşarak Kıdem Tazminatını Almayan Çalışanların Emeklilik Sonrası Çalışmaları Nasıl Değerlendirilecektir ?

Emekli olmak için iş akdini fesheden işçi kıdem tazminatı ve izin ücretlerine hak kazanmaktadır. Açıklandığı üzere, işverenin iş akdini fesheden işçiyi yeniden işe alma mecburiyeti bulunmamaktadır. Ancak fesihten sonra tarafların, tazminatların saklı tutulması karşılığında yeniden işe alınması konularında anlaşmalarına engel bir düzenleme bulunmamaktadır.

İşçi ile işveren arasında, işçinin emeklilik sebebiyle iş akdinin feshi tarihi itibariyle kıdem tazminatı alacağına hak kazandığı ancak işe devam ettiği için bu alacağının ancak iş akdinin fiilen son bulduğu tarihte ödeneceğine dair bir protokol düzenlenmesi halinde; daha sonra iş akdinin ne şekilde sona erdiği ihtimallerine göre farklı hukuki durumlar meydana gelebilecektir.

3.1 Emeklilik Sırasında Kıdem Tazminatını Almayan Çalışanın Emeklilik Sonrası Çalışması da Kıdem Tazminatına Hak Kazanacak Şekilde Sona Erer ise Tazminat Nasıl Hesaplanır?

Soruyu daha iyi anlayabilmek adına bir örnek vermek gerekir ise işyerinde 01.4.2013 tarihinden itibaren 10 yıl görev yapan bir Çalışan 01.04.2023 tarihinde emeklilik dilekçesi vermiş ve iş akdini feshetmiştir. Çalışan’ın 01.04.2023 itibari ile giydirilmiş brüt maaşı ise 30.000 TL’dir. Ancak işvereni ile bir anlaşma yapmış ve işe yeniden alınma karşılığında kıdem tazminatının saklı tutulmasını kabul etmiştir.

Aynı çalışan 4 yıl daha çalışmış iş akdi bu defa işveren tarafından kadro kapatılması sebebi ile 01.04.2027 tarihinde feshedilmiştir. 01.04.2027 tarihinde çalışanın giydirilmiş ücreti 75.000 TL ve kıdem tazminatı tavanı ise 50.000 TL’dir.

Çalışanın 01.04.2027 tarihinde alacağı kıdem tazminatı ne kadar olmalıdır?

Bu soruya iki şekilde cevap vermek mümkündür. Bir görüşe göre •ilk dönemin tasfiye edilmemiş olması sebebiyle, çalıştığı sürelerin kıdem hesabı yönünden birleştirilerek ve kıdem tavanını aşmıyor ise bu tarihteki son ücreti esas alınarak hesaplanan kıdem tazminatının ödenmesi gerekmelidir.

Yani bu görüşe göre hesap yapılır ise kıdem tazminatı;

50.000 TL (01.04.2027 farazi tavan) * 14 (kıdem süresi) = 720.000 TL olarak hesaplanmalıdır.

Diğer bir görüş ise 01.04.2023 tarihine kadar olan çalışma döneminin ve emeklilik sonrası dönemin ayrı hesaplanması ve birleştirilmesi gerektiğini savunacaktır. Yani;

19.982 TL (01.04.2023 tavan) * 10 (emeklilik öncesi kıdem süresi)

50.000 TL (01.04.2027 farazi tavan) * 4 (emeklilik sonrası kıdem süresi)

+…………………

399.820 TL (toplam kıdem tazminatı)

Olarak hesaplanacaktır.

İlk yöntemde 720.000 TL hesap yapılırken ikinci yöntemde yaklaşık 400.000 TL bir hesap çıktığı için mahkemelerin çalışan lehine yorum yapacağını düşünmemek mümkün değildir.

3.2- Emeklilik Öncesi Kıdem Tazminatını Almayıp Çalışanın Emeklilik Sonrası Dönemi İstifa ile Sonuçlanırsa Hukuki Durum Ne Olacaktır ?

Eğer Çalışanın emeklilik sonrası hizmet dönemi istifa etmesi sebebiyle sona erer ise bu defa emekli olduğu tarihteki kıdem süresi ve ücreti esas alınarak kıdem tazminatı hesaplanacak olup ödeme tarihine kadar en yüksek mevduat faizi işletilerek kıdem tazminatının ödenmesi gerekmektedir. Yani çalışanın emeklilik öncesi dönem için hakkettiği kıdem tazminatı istifa sebebi ile sona ermeyecek ve fakat hesaplamalar istifa ettiği tarihte değil emekli olduğu tarih itibari ile dikkate alınacaktır.

Yukarıdaki örneği tekrarlamak gerekir ise; bu defa çalışanın iş akdi işveren tarafından değil de 01.07.2027 tarihinde çalışan tarafından istifa ile sona erer ise 199.820 TL kıdem tazminatına ödeme tarihine kadar en yüksek mevduat faizi işletilmek sureti ile ödeme yapılacak ve doğal olarak emeklilik sonrası dönem için bir hesaplama yapılmayacaktır.

3.3- Çalışanın Emeklilik Sonrası Dönemi İşveren Tarafından Haklı Sebeple Sona Erdirilse ve Hatta Haklı Sebebi Doğuran Olaylar Emeklilik Öncesi Dönemde Başlamış Olsa Durum Ne Olacaktır

Bu ihtimal İşverenler açısından en can sıkıcı ihtimal olacaktır. Emeklilik sonrası dönemde çalışanın bir usulsüzlüğü tespit edilmiş ve iş akdi haklı sebeple feshedilmiş olmasına rağmen ödenmeyen ilk dönem kıdem tazminatının yine de faizi ile ödenmesi gereklidir.

Hatta tespit edilen usulsüzlükler emeklilik öncesi dönemde bile yapıldığı tespit edilse de durum değişmeyecektir. Çünkü asıl olan işverenin emeklilik sebebi ile kıdem tazminatını ödemesi gerektiğidir. Ödeme yapılmayan senaryoda tarafların anlaşarak bu ödemenin ertelenmesinde mutabık kaldıkları kabul edilmiştir. Dolayısı ile ilk dönem tazminatının varlığı veya yokluğu tartışılamayacaktır.

Bu durumda işverenin yapabileceği tek şey bir zarar görmüş ise karşı dava açarak derhal takas/mahsup talebi ile alacağına bloke koymak olabilir.

4- Emeklilik Sırasında Ödenmeyen Kıdem Tazminatı Zamanaşımına Uğrar mı ?

Emeklilik sonrasında çalışmaya devam eden Çalışanın kıdem tazminatı için zamanaşımının işlenip işlenmeyeceği de değerlendirilmesi gereken bir konudur.

İş Kanunu’nun Ek 3.maddesi, kıdem tazminatı alacağının zamanaşımı süresi 5 yıldır.

Borçlar Kanunu’nun 153.maddesinde zamanaşımını durduran sebepler tek tek sınırlayıcı bir şekilde sayılmış olup bir tek maddenin 4.bendine göre Hizmet ilişkisi süresince, ev hizmetlilerinin onları çalıştıranlardan olan alacakları için zamanaşımı duracaktır.

Dolayısı ile emeklilik sonrası çalışmaya devam etmenin, aynen ücret alacaklarında olduğu gibi zamanaşımını durduran bir sebep olduğu ileri sürülemez.Bu sebeple emeklilik sebebi ile iş akdini fesheden ve ancak çalışmaya devam ettiği için kıdem tazminatı ödenmeyen çalışanlar açısından emeklilik tarihinden 5 yıl geçtikten sonra zamanaşımı süresi dolacak ve emeklilik öncesi dönem kıdem tazminatı alacaklarının zamanaşımına uğradığı iddia edilebilecektir.  

Emeklilik öncesi dönem için hakkedilen tazminatları protokol ile saklı tutulan çalışanlar açısından ise durum farklıdır

Çünkü; Türk Borçlar Kanunu’nun 90. (Önceki kanunun 74.) maddesine göre İfa zamanı taraflarca kararlaştırılmadıkça veya hukuki ilişkinin özelliğinden anlaşılmadıkça her borç, doğumu anında muaccel olur ve yine aynı kanunun 149.maddesine göre Zamanaşımı, alacağın muaccel olmasıyla işlemeye başlar.

Netice olarak; tarafların kendi aralarında yapacağı bir protokol ile emeklilik sebebi ile fesih tarihinde yasal olarak muaccel olmuş bir alacağın ödemesinin yine Borçlar Kanunu 133.maddesine uygun bir şekilde yenileneceği ve kıdem tazminatının muaccel olacağı tarihin şarta bağlı olarak tespit edilebileceği ve emeklilik öncesi dönem için ödenmesi gereken kıdem tazminatının ise ancak bu şartın varlığı halinde muaccel olacağı ileri sürülüp alacağın zamanaşımına uğramaması sağlanabilir.

Nitekim Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı’nın eski tarihli de olsa 03.11.1982 tarih ve E. 1981/11-34,  K. 1982/870 sy kararında da belirtildiği üzere

“alacağın ne zaman muaccel olacağı hususu, bu madde hükmünce, taraflarca saptanabilmektedir. Öyleyse bir sözleşmenin tarafları, alacağın muaccel olacağı tarihi birlikte tesbit edebilecekleri gibi, bunu taraflardan yalnız birinin tayin edebileceği veya bir taliki şartın gerçekleşmesine bağlı olabileceği hususunda da anlaşabilirler; hatta daha sonra yapacakları bir sözleşme ile muaccel olacak veya olmuş bir alacağın muacceliyet tarihini daha sonraya da bırakabilirler, tecil edebilirler. Şu halde, zamanaşımı bu yeni ecelden itibaren işlemeye başlar. Öğreti de, oybirliği ile bu görüşleri benimsemektedir.”

Yukarıda anılı yasa ve Yargıtay içtihatı uyarınca Muacceliyet tarihi taraflarca belirlenebilecek olup kanaatimizce, bu durum zamanaşımına ilişkin hükümlere de aykırılık teşkil etmemektedir.

Şöyle ki tarafların borcun ifa tarihini ertelemekteki amaçları zamanaşımı süresini uzatmak olmayıp bu durum dolaylı olarak zamanaşımı süresinin de uzamasına yol açmakta, yani alacağın muacceliyet tarihinin ertelenmesiyle zamanaşımının uzaması kendiliğinden meydana gelmektedir.

Bununla birlikte, muaccel borcun vadesinin ertelenmesine ilişkin sözleşme, borcun ikrarı anlamını da taşıması sebebiyle zamanaşımını da kesecek ve o ana kadar işlemiş zamanaşımı süresi de ortadan kalkacaktır.

Kaldı ki TBK md. 148 hükmü, “bu ayırımda belirlenen” süreleri kapsamakta olup Kanunun bu süreler dışındaki hükümlerinde veya diğer kanunlarda yer alan ve emredici nitelikte olmayan zamanaşımı sürelerinde kural olarak uygulanmamaktadır. Ancak zamanaşımı süresinin uzatılması halinde, her halükarda bu sürenin TBK’daki on yıllık süreyi aşmaması gerektiği yönündeki hakim görüşün de dikkate alınması gerekir.

Sonuç olarak, Kanunun zamanaşımına ilişkin hükümlerinin tarafların güncel ihtiyaçlarını karşılayacak ve hükmü işlevsel kılacak şekilde yorumlanması gerektiği, ayrıca İş hukukunun ortaya çıkış amacının işçiyi korumak olduğu gözetilerek; işçi ve işveren arasındaki anlaşmanın muaccel hale gelen kıdem tazminatı alacağının muacceliyetinin ertelenmesi anlamına geldiği ve bu durumda zamanaşımı süresinin de ertelenen muacceliyet tarihi ile birlikte kendiliğinden uzamış sayılacağının kabulü gerekmektedir.

Av Eren Evren                                                                                                                Av. Yasemin Kaya Koç

2023 yılı Kıdem Tazminatı Tavanı; kıdem tazminatı hak eden işçiye yapılacak ödemelerde üst sınır Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 19.982,83 TL olarak açıklandı.

Kıdem tazminatı tavanı yazımızın konusunu oluşturmakta olup; kıdem tazminatı tavanı nedir, ne kadar, nasıl hesaplanır, tavan miktarı aşılabilir mi gibi çalışanları yakından ilgilendiren soruların cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz.

Yıllar İtibariyle Kıdem Tazminatı Tavanı Tutarları

Kıdem Tazminatı Tavanı Nedir?

• Toplu iş sözleşmeleri ve hizmet akitleri ile kıdem tazminatına esas süreninin de fazla olması dolayısıyla kıdem tazminatı tutarı yüksek miktarlara ulaşmakta idi. Oluşan yüksek rakama bir üst sınır konulması amacıyla kıdem tazminatı tutarına tavan uygulamasıgetirilmiştir.
• Mülga 1475 sayılı İş Kanunun 14’üncü Maddesine göre “kıdem tazminatının yıllık miktarı, Devlet Memurları kanununa tabi en yüksek devlet memuruna5434 sayılı T.C. emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesi geçemez.” Hükmü konulmuş, ilgili yasa maddesi 4857 sayılı İş Kanunu’nda da geçerliliğini korumuştur.
• Yapılan düzenleme ile devlet memurları kanununa tabi en yüksek devlet memuruna yıllık ödenecek minimum emekli ikramiyesi tutarı göz önünde bulundurularak yapılan hesaplama şekline kıdem tazminatı tavanı denir.

Kıdem Tazminatı Tavanı Aşılabilir Mi?

Kıdem tazminatı tavanı konusunda tartışılan konuların başında tavan miktarının aşılıp aşılamayacağı gelmektedir. Mülga 1475 sayılı İş Kanunu ile kıdem tazminatı tavan miktarına uyulmaması ağır cezai yaptırımlara neden olmaktaydı.

Kanun değişti ceza kalktı

• 1475 sayılı Kanunun 14’üncü maddesi haricinde diğer maddeleri 4875 sayılı İş Kanunu ile kaldırılmış olması sonucu kıdem tazminatı tavanı tutarı üzerinde tazminatın ödenmesi halinde uygulanacak cezai müeyyideler de kalkmış oldu.
• Dolayısıyla işverenlerin kıdem tazminatı tavan miktarı üzerinde tazminat ödemesinde herhangi bir engel yoktur.

Kıdem tazminat sadece damga vergisi tabidir.

• Kıdem tazminatı çalışanların yıllar boyunca sarf ettiği emeğin karşılığı olması neticesinde gelir vergisi ve SGK primleri açısından istisna kapsamındadır.
• Kıdem tazminatının hesaplanması neticesinde işçiye ödenmesi öncesi sadece damga vergisi (binde 7,59) kesintisi yapılmaktadır.

Aşan kısım gelir vergisine tabi

• Kıdem tazminatının tavan miktarı üzerinde ödenebileceği ve bunun cezai bir yaptırımının olmayacağı ifade edilmişti.
• İşveren tarafından kıdem tazminatı tavan miktarının üzerinde bir ödeme yapılması halinde tavan miktarını aşan kısmı için gelir vergisi ve sigorta priminin hesaplanması gerekmektedir.

Kıdem Tazminatı Tavanı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatına hak kazanan bir işçinin kıdem tazminatı hesaplanması için kıdem süresinin hesaplanması gerekmektedir. Kıdem tazminatı süresinin hesaplanmasında işçinin iş akdinin fesih edildiği tarihten işe giriş tarihi çıkarılarak bir (1) gün ilave edilir.

Kıdem Tazminatı Tavanı Tutarı Hangi Ücret Üzerinden Hesaplanır?

Kıdem tazminatının hesaplanmasında işçinin hak ettiği brüt ücret, yemek, yol, gıda, yakacak, eğitim, konut, giyecek, sosyal yardımlar gibi yardımları içinde barındıran giydirilmiş ücret üzerinden hesaplanan tutar kıdem tazminatına esas teşkil eden brüt ücrettir.

Tavan Kontrolü Yapılmalıdır.

• Kıdem tazminatına esas teşkil eden giydirilmiş brüt ücret tutarı ilgili yıl için belirlenen kıdem tazminatı tavan tutarınınüzerindeise kıdem tazminatı tavan tutarı esas alınır.
• Altında ise bulunan kıdem tazminatı miktarı esas alınır.

Kıdem tazminatı tavan tutarı üzerinde ödeme yapılabilir.

Kıdem tazminatı tavan tutarı üzerinde kalan kısım ise işverenin inisiyatifi ile artan kısmın gelir vergisi ve sigorta primine tabi tutulması şartıyla verilebilir.

Kıdem Tazminatı Tavanı Nasıl Belirlenir?

• Toplu sözleşme ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatını yıllık miktarı, en yüksek devlet memuruna 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.
• Bir çalışma için ödenecek kıdem tazminatının tavanın hesaplanmasında üst sınır en yüksek devlet memurunun bir hizmet yılı için alacağı azami emeklilik ikramiye miktarını geçemez.
• Kıdem tazminatı tavanı tutarının belirlenmesinde esas olan tutar en yüksek devlet memurunun bir hizmet yılı için alacağı azami emeklilik ikramiye tutarıdır.

Kıdem Tazminatı Tavan Miktarı Üzerinde Tazminat Hak Eden İşçi Tazminatını Alabilir Mi?

• 4875 sayılı İş Kanunu ile kıdem tazminatı tavan tutarının üzerinde ödeme yapılmasına uygulanacak cezai müeyyideler kaldırılmıştır.
• Kıdem tazminatı tavan tutarının üzerinde bir ödeme yapılması işveren inisiyatifine bırakılmıştır.
• Fakat işverenler kıdem tazminatı tavan tutarı üzerinde ödeme yapmaya zorlanamazlar.

Deniz İş Kanununda Kıdem Tazminatı Tavanı Ne Kadar?

• Bir iş sözleşmesi çerçevesinde gemide çalışan kaptan, tayfa ve benzeri kişiler gemi adamı olarak adlandırılmaktadır.
• Gemi adamlarının kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için en az bir (1) yıl süre ile çalışmış olmaları gerekmektedir.
• Gemi adamlarının işverenden alacağı kıdem tazminatının üst sınırıvardır.
• Gemi adamlarının toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.

Basın İş Kanununda Kıdem Tazminatı Tavanı Ne Kadar?

• Basın sektöründe çalışan işçilerin çalışma koşulları ve statüleri, diğer işçilere göre farklılık arz ettiğinden kıdem tazminatı hesabında farklılık içermektedir.
• Kıdem tazminatı almayı hak eden basın çalışanları için kıdem tazminatı hesaplamalarında kıdem tazminatı tavanı bulunmamaktadır.

KIDEM TAZMİNATI TAVANINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• En yüksek devlet memuruna yıllık ödenecek minimum emekli ikramiyesi tutarı göz önünde bulundurularak yapılan hesaplama şekline kıdem tazminatı tavanı denir.
• Kıdem tazminatı tavanı tutarı üzerinde tazminatın ödenmesinde bir sakınca yoktur.
• İşveren tarafından kıdem tazminatı tavan miktarının üzerinde bir ödeme yapılması halinde tavan miktarı aşan kısmı için gelir vergisi ve sigorta priminin hesaplanması gerekmektedir.
• Kıdem tazminatı almaya hak kazanarak işten ayrılan işçinin son aldığı aylık giydirilmiş brüt ücret kıdem tazminatı tavan tutarının üstünde ise kıdem tazminatı tavan tutarı, altında ise giydirilmiş aylık brüt ücreti esas alınır.
• Kıdem tazminatı tavanı tutarının belirlenmesinde esas olan tutar en yüksek devlet memurunun bir hizmet yılı için alacağı azami emeklilik ikramiye tutarıdır.
• Gemi adamlarının kıdem tazminatlarının yıllık miktarı en yüksek devlet memurunun bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.
• Basın çalışanları için kıdem tazminatı hesaplamalarında kıdem tazminatı tavanı bulunmamaktadır.

KAYNAKLAR

• Ahmet KURTULUŞ, “Kıdem Tazminatı Tavan Uygulaması ve Kıdem Tazminatının Vergi Açısından Değerlendirilmesi”, Yaklaşım Yayınları, Haziran, 2013, Sayı:246
• Ertuğrul GEZEN, “Kıdem Tazminatının Öngörülen Tavan Tutarının Zerinde Ödenmesi Mümkün Müdür?”, Yaklaşım Yayınları, Haziran, 2018, Sayı:306
• Murat ARAZ, “Kıdem Tazminatı Tavan Aşılarak Ödenebilir Mi?”, Yaklaşım Yayınları, Şubat, 2015, Sayı:266
• http://www.muhasebetr.com/ulusalbasin/haber_oku.php?haber_id=26351 
• http://www.muhasebetr.com/ulusalbasin/haber_oku.php?haber_id=25328
• https://www.denizishukuku.com/category/deniz-is-kanunu/ (12.02.2019)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemizekayıt olun.

>> Vergi Affı Rehberi (300 Soru - Cevap) Ücretsiz E-Kitap:hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

GÜNDEM