Ateş, vücut ısısının normalin üzerine çıkmasıdır. Vücudun bir hastalık veya enfeksiyon ile savaştığını, bağışıklık sisteminin iyi çalıştığını ve vücudun kendi kendini iyileştirmeye çalıştığını gösterir.
Aslında zararsız bir durumdur. En sık nedeni ise enfeksiyon hastalıklarıdır.
Bütün anne babalar çocukları ateşlendiği zaman çok endişelenirler. Ateş pek çok farklı nedene bağlı olarak oluşsa da çocukluk yaş grubunda en sık enfeksiyon hastalıkları nedeniyle ortaya çıkar ve sıklıkla pek çok hastalığın ilk bulgusu olur. Gerçekten de çocuk polikliniğine başvuran hastaların yaklaşık % sinin şikayeti ateştir. Ateş, vücut ısısının normalin üzerine çıkmasıdır.
Ateş her nedenden olursa olsun genellikle ilk belirtisi vücudun sıcak hissedilmesidir. Eliniz ile bebeğinize dokunduğunuz zaman vücudunu sıcak hissedersiniz. Bunun dışında huzursuzluk, halsizlik, emmesinde azalma, iştahsızlık, yanaklarda kızarıklık, ağlama, titreme ve uyku hali gibi bulgular olabilir. Bebeğinizi sıcak hissederseniz ve bu belirtiler varsa ateşini mutlaka ölçün.
Çocuklarda ateş tedavisinde öncelikle çocuğun üstü inceltilmeli ve ortam ısısı düşürülmelidir. Eğer ateş çocuğu rahatsız edecek düzeyde ise çocuk doktorunun önerisine uygun dozda ateş düşürücüler kullanılmalıdır.
Anne babalar genellikle ateşli havale nedeniyle çocukları ateşlendiğinde çok korkarlar. Bu nedenle pek çok anne baba bu ateş fobisi nedeniyle en ufak düzeydeki ateşlere bile yüksek doz ve birden fazla ateş düşürücüyü birlikte kullanır. Ama ateş düşürücü kullanımının her zaman ateşli havaleyi önlemediği gösterilmiştir.
Ateş düşürücü ilaçlar (paracetamol ve ibuprofen) çocuk doktorlarının önerdiği dozda kullanılmalı ve tercihen tek bir ateş düşürücü ile ateş kontrol edilmeye çalışılmalıdır. Bu sırada çocukların yeterli sıvı alımı sağlanmalı ve genel durumları açısından yakından gözlenmelidir. Eğer çocuk ateş düşürücüleri tölere edemiyor ve ateş düşürücüler ile rahatlama sağlanamıyorsa o zaman ılık su ile yıkama önerilebilir. Ufak bir küvet içerisine oturtularak suyun ısısı C arasında ayarlanıp vücuduna sünger ile su sürülerek rahatlama sağlanmaya çalışılır. Bu sırada soğuk su asla kullanılmamalıdır. Çünkü soğuk su aşırı titremeye neden olup ateşi daha da artırabilir. Bu nedenle banyo sırasında çocukta titreme olursa suyun ısısı kontrol edilmeli veya banyoya son verilmelidir.
Çocukların ateşinin düşürülmesi aslında onun hastalığını tedavi etmez. Ateş bir savunma mekanizmasıdır. Ateşin düşürülmesi sadece çocuğunuzun rahatlamasını sağlar. Eğer bebeğiniz 3 aydan küçük ve ateşi varsa öncelikle doktorunuza danışmanız ve kısa süre içinde kontrol edilmesi gerekir. Daha büyük çocuklarda ateş çocuğunuzu rahatsız etmiyor ve genel hali iyi ise takip edebilirsiniz. Ama ateş çocuğunuzu rahatsız ediyorsa ateşini düşürmeniz gerekir.
Normalde vücut ısımız gün içerisinde farklılıklar gösterir. Sabah erken saatlerde vücut ısımız en düşük seviyededir. Akşama doğru biraz artış gösterir. Ayrıca ateşin ölçüm yapıldığı yere göre de vücut ısısı farklılıklar gösterir. Ateş makattan, ağızdan, koltuk altından, alından ve kulaktan ölçülebilir. Çocuğun yaşına bağlı olarak ateş ölçmek için kullanılan bölgelerin avantaj ve dezavantajları olsa da pratikte sıklıkla kulaktan, alından ve koltuk altından ateş ölçümü kullanılır.
Normal vücut ısısı ölçüm yapılan yere göre farklıdır. Makattan 36,6 – 38 C, koltuk altından 35,,3 C, kulaktan ise 35, C arasında olur. Bu sınırlara göre koltuk altından 37,5 C, kulaktan 38 C, makattan 38 C, alından 38 C üstü değerler ateş olarak kabul edilir.
Ateşin en sık nedeni enfeksiyon hastalıklarıdır. Soğuk algınlığı, grip, boğaz enfeksiyonu, krup, zatürre, barsak enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu, menenjit, eklem ve kas iltihabı gibi enfeksiyon hastalıkları değişik şiddette ateşe neden olur. Enfeksiyon hastalıkları dışında nadir de olsa kollejen ve bağ dokusu hastalıkları, neoplastik hastalıklar, bazı ilaç ve aşılar da çocuklarda ateşe neden olabilmektedir.
Bebek ve çocukların yapıları gereği ateşini doğru ve pratik bir şekilde ölçmek oldukça zordur. Bu nedenle kullanılan ateş ölçerler kolay ve pratik olmalı, doğru ölçüm yapmalıdır. Bu amaçla günümüzde koltuk altı, alın, kulak ve makattan ölçen değişik ateş ölçüm cihazları kullanılır. Her ateş ölçerin de bazı avantaj ve dezavantajları vardır.
Hemen her yaşta kullanılan kolay, ucuz, güvenli ve komplikasyonu olmayan bir yöntemdir. Koltuk altından ölçüm için cıvalı ve dijital ateş ölçerler kullanılır. Ama cıvalı ateş ölçerler cıvanın toksik etkisi nedeniyle artık günümüzde kullanılmamaktadır. Bunun yerine dijital termometreler kullanılmaktadır.
Çocuklarda kulaktan ateş ölçümü
Kulaktan ölçerler 6 ay üzeri çocuklarda kullanılır. 6 ay altında ölçüm hatası olabilir. Cihaz kulak zarından çıkan ısı dalgalarını ölçerek ateşi tespit eder.
Kulaktan ateş ölçerlerin küçük çocuklarda kullanım zorluğu vardır. Özellikle ateş ölçer kulağa yerleştirilirken pozisyonu doğru olmazsa, kulakta buşon varsa, kulak yolunda enfeksiyon varsa, kulak damlası kullanıyorsa yanlış sonuçlar elde edilebilir. Ayrıca ölçüm öncesi çocuk kulağın üzerine yattıysa, kucakta tutulurken kulağı kapandıysa veya şapka giymişse yine yanlış sonuç elde edilebilir.
Makattan ateş ölçümü doğumdan itibaren 4 yaşa kadar yapılabilir. Ufak bebeklerde uygulamak daha kolaydır. Vücut ısısını en doğru gösteren ölçüm olmasına rağmen kullanımı zor olabilir.
Makattan ölçüm küçük çocuklarda travmaya neden olabileceği için dikkatli kullanmak gerekir. Ayrıca büyük çocuklar için ölçüm sırasında rahatsızlık hissi olması nedeniyle tercih edilmez.
Son yıllarda kullanım kolaylığı nedeniyle oldukça fazla tercih edilmektedir. Her yaş grubunda ölçüm yapılabilir. Cihazlar temporal arterden çıkan ısı dalgalarını ölçer. Ateş ölçer cilde değmeden alın ortasına belli bir mesafeden tutulur. Düğmeye basıldığı zaman hemen ateş ölçümü yapar. Kullanımı kolaydır. Pratiktir ve kısa sürede ateşi ölçer. Çocuğu rahatsız etmez. Fakat bebeğin alnı terli ise, ıslaksa ve ıkınma durumu varsa hatalı sonuç verebilir. Cihazın kullanım talimatına göre farklılık olsa da 38 C üstü değerler ateş olarak kabul edilir.
Havaların sık sık değişmesi sebebiyle hastalıklar artmaya başladı. Bazı hastalıklar ise yüksek ateşe sebebiyet veriyor.
Vücut ısısının 38 derece üstünde olması yüksek ateş olarak tanımlanır. Yüksek ateşin en belirgin nedenleri arasında ise vücuda yerleşen mikroplara karşı bağışıklık sistemimizin vermiş olduğu etkilerdir.
Bu tarz durumlarda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna gidilmeli. Eğer vakit yoksa, evde ateş düşürmek için bazı yöntemler uygulanabilir.
Son zamanlarda hastalıkların artmasıyla vatandaşlar, "Ateş nasıl düşürülür? En etkili ateş düşürücü yöntemler nelerdir?" sorularını araştırıyor. İşte detaylar
Bebeklerde ve çocuklarda yüksek ateşi düşürürken daha tedbirli olmak gerekir. Fakat yetişkinlerde yüksek ateş düşürmek daha kolaydır. En etkili ve en hızlı ateş düşürme yöntemleri arasında ılık su ile duş almak olduğunu unutmamanız gerekir. Ateşliyken üşümeniz ve sıtmalanmanız durumunda üstünüzü örtmemeli, oda sıcaklığını düşürerek ılık bir duş almalısınız. Yetişkinlerde ateş düşürmek için şu yöntemleri uygulayabilirsiniz;
Özellikle de çocuklarda uygulandığında oldukça etkili olan bileklere çorap koyma yöntemi, ev içinde uygulanan ateş düşürmenin en etkili yolu kabul edilir. Yükselen ateşi düşürmek için çorapları ıslatın. Daha sonra ayak bileklerinin üzerine yerleştirin. Çoraplar kuruduğunda yeniden ıslatıp bu işlemi tekrarlayın. Çorapları çok ıslak koymanıza gerek yoktur. Islatıp suyunu sıkmak bile yeterli olacaktır. Bu yöntem bebeklerde ateş düşürme yolları arasında en çok uygulanan bir yöntemdir.
En çok bilinen yöntemdir ılık su ile duş almak. Genelde yanlış uygulamalarla ciddi sorunlar meydana gelebilir. Ilık su ile duş yöntemi birden değil, yavaş yavaş uygulanmalıdır. Ateşi yükselen çocuğa veya bireye aniden duş aldırılırsa şok etkisi oluşturabilir.
Genellikle hasta insanların su içmeye bile mecali olmaz. Fakat vücuttaki mikropların bir an önce yok olması için, bol su tüketmek gerekir. Ateşi yükselen hastaya eğer çocuksa litre, yetişkin ise litre su vermelisiniz. Vücut hastalık döneminde mikroplarla savaştığından hücrelerin yenilenmesi için suya ihtiyaç duyar. Bu bilgi de bir köşeye not edilmeli.
Baş ve boyun bölgenizde sıcaklık hissettiğiniz bu dönemde yine ıslak beze ihtiyaç duyacaksınız. Ayak bileklerinize çorap koyduğunuz gibi, baş ve boyun bölgesine de ıslak mendil veya bez uygulamanızı tavsiye ederiz. Bezler kurudukça ıslatıp ateşi düşürene kadar bu işleme devam etmelisiniz.
Yüksek ateş durumlarında sıvı yiyeceklere ve çorbalara ağırlık verin. Özellikle de tavuk suyu ile yapılan çorbalar vücuttaki mikropları daha hızlı atacaktır.
Ateşi yükselen hastanın üzerini örtmeyin. Sık yaşanan bir durum olan titreme onun üşüdüğünü ifade etmez. İnce bir çarşaf ile hastayı dinlendirebilirsiniz. Eğer kalın örtüler örterseniz, hastanın ateşini düşürmek yerine daha da yükseltebilirsiniz.
Bol su içeren meyveler yemeye özen gösterin. Bu dönemde karpuz, portakal, kavun, kivi, dut tercih edebilirsiniz. Kabak ve domates gibi C vitamini içeren sebzeler de yemek tercihiniz olabilir. Bol sulu gıdalar tercih edildiğinde vücut katı yiyecekleri parçalamak yerine mikroplarla savaşmak için enerji harcayacaktır. Böylece iyileşme süreciniz daha da hızlanacaktır.
Çayınıza ilave edeceğiniz kekik hem yetişkinlerde hem de çocuklarda ateş düşürme yolları bitkisel yöntemleri arasındadır. İsterseniz çayınıza ekleyin isterseniz sıcak su ile kekiği demleyip içebilirsiniz.
çocukbebekvirüsateşsağlık bakanlığı