Enerji Skaler Büyüklük Müdür

Temel büyüklükler

Fizik biliminde fiziksel büyüklükler iki kategoriye ayrılır: temel büyüklükler ve türetilmiş büyüklükler. Bunlar bir takım yöntemlerle ölçülür ve hepsinin ayrı bir birimi vardır. Bu birimler uluslararası uzlaşmalar sonucu seçildiği için, bunlara uluslararası birimler ya da SI birimleri denir. Temel büyüklükler, doğrudan ölçülüp kendi başına ifade edilebilirler. Bunların tamamı skalerdir, hepsinin mutlak sıfırı vardır. (Bu ne demek, bir düşünün.) Diğer fiziksel büyüklüklerin hepsinin tanımlanması için temel oluşturan bu büyüklükler kümesi, toplam yedi büyüklükten oluşur. KISAMUZ kısaltmasıyla aklınızda kalabilecek bu yedi büyüklük şunlardır: (Tablodaki baş harfleri yukarıdan aşağı okuyun.)

Güzel bir örnek kütledir, hem dört temel kuvvetten biri olan kütle çekimin özelliğidir, hem de doğrudan ölçülebilir. Temel büyüklükler nelerdir sorusunun cevabını böylece almış oldunuz.

Türetilmiş büyüklükler

Türetilmiş büyüklükler kendi başlarına değil, temel büyüklükler veya diğer türetilmiş büyüklükler cinsinden ifade edilir. Her türetilmiş büyüklüğün bir tanımlayıcı denklemi vardır, böylece temel büyüklüklerin çarpımı veya oranı olarak ifade edilebilirler. Türetilmiş büyüklükler skaler ya da vektörelolabilir.

Örneğin, belli bir yönde birim zamanda ne kadar yer değiştirildiği anlamına gelen hız türetilmiştir, yer değiştirmenin (uzunluk) zamana oranıdır. Elektrik yükü akımla geçen zamanın çarpımıyla ifade edilir. Bunların da bazıları doğrudan ölçülebilir (örneğin elektrik potansiyel), ama yine de temel büyüklükler olarak kabul edilmezler.

Temel Büyüklük Türetilmiş mi?

1. Yukarıdaki resimdeki ölçüm aletlerinden hangisi temel, hangisi türetilmiş bir büyüklüğü ölçer?
2. Konum, alınan yol ve yer değiştirme büyüklüklerinden hangisi temel büyüklüktür? Yorumlarda cevabınızı yazabilirsiniz.
3. Temel büyüklüklerden hangileri eksi değer alabilir? Örneğin – 5 K (eksi beş Kelvin) sıcaklık mümkün müdür?
4. Kütleyi gerçekten doğrudan ölçüyor muyuz? Terazilerin hepsi ağırlığı ölçmüyor mu? Kütleyi nasıl doğrudan ölçebiliriz?
5. Elektrik yükü doğadaki dört temel kuvvetin birinin özelliğidir. Bu kadar temel bir özellik temel büyüklük olarak kabul edilmemiştir. Bunun yerine elektrik akımı şiddeti kabul edilmiştir. Neden?

Temel büyüklükler skaler midir?

Skaler ve vektörel büyüklükleri bir sonraki yazıda öğreneceksiniz. Ama bu soru karşınıza çıkabilir. Evet, ilginç biçimde tüm temel büyüklükler skaler büyüklüklerdir, hiçbiri vektörel değildir.

Hacim temel büyüklük müdür yoksa türetilmiş büyüklük müdür?

Hacim temel bir büyüklük değildir. Hacim türetilmiş bir büyüklüktür. Yukarıdaki tabloya tekrar bakabilirsiniz.

Kütle temel büyüklük müdür?

Evet, kütle temel büyüklüktür. İlk tabloya tekrar bakarsanız, KISAMUZ’un K’si kütledir.

Özkütle türetilmiş büyüklük müdür?

Özkütle kütlenin hacme oranıdır. Kütle temel büyüklük olmasına rağmen, hacim değildir. Zaten kendisi de bir oran olduğu için özkütle türetilmiş bir büyüklüktür.

Hız türetilmiş büyüklük müdür?

Evet, hız türetilmiş bir büyüklüktür. Çünkü yer değiştirmenin (uzunluğun) zamana oranıdır. İki temel büyüklüğün oranı olduğu için türetilmiştir.

Kuvvet temel büyüklük müdür?

Değildir. Kuvvet türetilmiş büyüklüktür. İkinci tabloda göreceksiniz.

Ağırlık temel mi türetilmiş mi?

Evet. Ağırlık türetilmiş bir büyüklüktür. Çünkü ağırlık bir kuvvettir. Kuvvet türelmiş olduğu için ağırlık da türetilmiştir. Ağırlık ve kütle arasındaki farkı gözden geçirmek isteyebilirsiniz.

Isı temel büyüklük müdür? Enerji temel mi türetilmiş mi?

Isı enerji aktarımı demektir. Birimi enerji birimidir. Dolayısıyla ısı temel değil, türetilmiş bir büyüklüktür.

Temel ve Türetilmiş Büyüklükler Video

Temel ve Türetilmiş Büyüklükler ile ilgili Kazanımlar

Fiziksel nicelikleri sınıflandırır.

• Niceliklerin temel ve türetilmiş olarak tanımlanması ve sınıflandırılması sağlanır.
• Temel büyüklüklerin birimleri SI birim sisteminde tanıtılır. Türetilmiş büyüklükler için fen bilimleri dersinde geçmiş konulardan örnekler verilir.

Temel ve Türetilmiş Büyüklükler ile İlgili Test