Engelli Emekli Calisabilirmi
Engelli Olarak Emekli Olan, Sakat Kadrosunda Çalışabilir Mi? / Lütfi Köksal
>Yaşar I.
doğumluyum. tarihli Sigorta başlangıcım ve günüm var. %41 engelli raporum var. Şu an çalıştığım iş yerinde engelli olarak çalışmaya devam ediyorum ve vergi indirimimden faydalanıyorum. Emekli olup tekrardan aynı iş yerinde engelli olarak çalışmak istedim. Fakat insan kaynakları sorumlumuz “emekli olmam halinde seni engelli olarak çalıştıramayız” dedi. Kanunen böyle bir şey var mıdır?
Bir de engelli olarak emekli olursam tahminen ne kadar maaş bağlanır? Yardımcı olursanız sevinirim. Teşekkür ederim.
CEVAP: tarihli Sigorta girişiniz ve gününüz var. Giriş tarihiniz 'den önce olduğundan ve Vergi İndiriminden faydalandığınız için, 15 yıl ve günle üçüncü dereceden engelli olarak yaşa bağlı olmadan, erken emekli olabilirsiniz ve aynı iş yerinde sakat kadrosunda sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışabilirsiniz. 15 yılınız ve gününüz dolmuş. Hemen emeklilik müracaatı yapabilirsiniz. Emekli olduktan sonra çalışırsanız, emekli maaşınız kesilmez. TL civarında emekli maaşı alabilirsiniz.
SSK’dan malulen emekli olan tekrar çalışmaya başlarsa, emekli maaşı kesiliyor. Fakat engelliler normal emekli oluyor. Emekli olduktan sonra da sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışabiliyorlar ve emekli maaşları kesilmiyor.
NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLİRİM?
>Fehim K.
doğumluyum. / yıllarında 18 ay askerlik yaptım. tarihli Sigorta girişim var. / tarihleri arasında Bağ-Kur ödedim. tarihi itibariyle Sigorta ödüyorum. Ne zaman emekli olabilirim?
CEVAP: tarihli Sigorta girişiniz ve 4/a, 4/b mevzuatına göre ödenmiş toplam gününüz var. 25 yıl, 50 yaş ve günle Sigorta’dan emekli olabilirsiniz. Askerliğiniz tarihinden önce olduğu için, 16 ayını borçlanırsanız, giriş tarihiniz olur. Bağ-Kur’dan sonra Sigorta’ya gün prim ödemek şartıyla, 49 yaşınızın dolduğu tarihinde emeklilik müracaatı yapabilirsiniz.
İş Sağlığı ve İş Güvenliği İşlemleri
1- Kamu kurumları ile 50'den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerleri için ise tarihinde, başlayacak.
2- 50'den az çalışanı olan iş yerlerinden tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerleri için tarihinde.
3- 50 ve üzeri işçi çalıştıran iş yerleri için ise bu yükümlülük zaten 30 Aralık tarihinde başlamış durumdadır.
Bu bilgiler ışığında 'ten itibaren tehlikeli ve çok tehlikeli olan ve 50'den az işçi çalıştıran iş yerleri OSGB’lerden hizmet almak zorunda kalacak. 9 ve altında işçi çalıştıran tehlikeli ve çok tehlikeli iş yerlerinin masraflarını devlet karşılayacaktır. 10 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenler masrafları kendileri karşılayacaktır.
(Kaynak: Türkiye Gazetesi
Engelli-özürlü emeklisi çalışabilir
Sosyal güvenlik sisteminden (malulen değil) özürlü-engelli sıfatıyla erken emekli olanlar, aslında normal emekli gibidirler ve dilerlerse hem emekli aylıklarını alır hem de SGDP ödeyerek çalışabilirler
BİRÇOKLARININ kavram kargaşası yaşadığı bir konudur, malulen emeklilik ile özürlü-engelli emekliliği. Kargaşa aslında malulen emeklilik ile engellilik (sakatlık) nedeniyle erken emeklilik olayının birbirine karıştırılmasından kaynaklanıyor. SSK’dan (geçici 20’nci maddeye tabi sandıklardan olsa) malulen emekli olanlar, malullük aylıklarını alıp da yeniden çalışamazlar. Çalışırlarsa malullük aylıkları kesilir. Ancak özürlü-engelli raporuyla emekliliğin, malulen emeklilikle hiçbir ilgisi yoktur.
Mesela SSK’dan vergi indirim belgesiyle özürlü raporuna sahip olarak defterdarlıktan vergi indirim belgesi alarak erken yaşlılık (emekli) aylığı sahibi olan biri, dilerse yeniden çalışabilir ve çalışırken emekli aylığını da alabilir. Tabii çalıştıkları işyerinden alacakları ücretten SSK’ya SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) kesilmesi şartı var. Öte yandan özürlü kadrosu veya özürlü sıfatıyla çalışıp çalışmamak sizin inisiyatifinizde olan bir şey ama tamamen sizin lehinize bir durumdur. Zira var olan vergi indirim belgesini kullanarak çalıştığınız işyerinden alacağınız ücretten daha az gelir vergisi kesilecektir.
DURUM LEHİNİZE
Bu nedenle özel sektöre ait işyerlerinde özürlü kontenjanında çalışmak sizlerin lehinize bir durum, ama “Ben bu lehime olan durumu kullanmayacağım, daha fazla vergi ödemek istiyorum” diyorsanız da buna kimse karışamaz. Karışamaz ama bu arada birçok işyeri ve şirket de kanunen doldurmak zorunda olduğu özürlü sayılarını tamamlamaya çalışacaktır, yani yeniden işe girmeniz buna bağlı da olabilir.
İşe iade davasında işini beğenmeyen işçi
İşyerinden haklı veya haksız nedenle çıkarılan personelin açmış olduğu işe iade davasını kazanması sebebiyle yeniden aynı işyerinde çalıştırılması zorunluluğu doğmuştur. Kanunlar çerçevesinde işçi, işe başlamak istediğini noter kanalıyla işverene tebliğ etmiş olup işveren de 1 aylık süre içerisinde işçiye işe başlaması için ihtarname çekmiş ve ihtarname tarihi itibarıyla SSK işe girişi yapılmıştır. İhtarnameyi alan işçi işyerine gelmiş, ama bazı şartlar koştuğu için işbaşı yapmadan firmadan ayrılmıştır. Bu sebeple işveren 2 iş günü içerisinde geçerli bir mazereti yoksa işe başlaması için işçiye tekrar ikinci ihbarname göndermiştir. Çekilen ihbara binaen gelen işçi yine şart koşarak işe başlamayı kabul etmezse bu durumda SSK girişi yapılan ama hiç çalışmayan personelin sigorta primlerinin ödenmesi gerekiyor mu? Ödenmeyecek ise yapmamız gereken işlemler ne olmalı? İsmi saklı
Bilindiği üzere sayılı İş Kanunu’nun ’üncü maddeleri gereğince işe iade davası açarak davayı kazanan işçi, 10 gün içinde işverene işe başlamak istediğini belirtmeli ve işveren de bir ay içinde işe başlatmalıdır. İşçinin müracaatı üzerine siz işe başlamasını noterden gönderdiğinize göre, artık işçinin işe başlaması gereklidir. Gereklidir diyorum, ama siz daha işçi işe başlamadan SSK girişini yapmışsınız.
BELGE GEREKİR
Şimdi ise işçi kendisine göre bazı şartlar öne sürerek işine başlamamışsa SSK’ya bu işçi için gün sayısı ve kazanç bildirimi yapmayınız. Zira işe başlamadığı için bu kişinin çalışma günü yok ve çalışmasına karşılık ücreti yani kazancı da yok demektir. Yapmanız gereken, işe girişi verildiği halde neden gün ve kazanç bildirilmediğini SSK soracak olursa, durumu belgeleriyle birlikte açıklamaktır. SSK’dan bu tür bir soru gelmezse bir şey yapmanıza gerek yok. Ancak sanırım işçi sizi yeniden dava edecektir; çünkü eski işine değil başka bir işe almak istemişsiniz.
Engelli çalışanların ‘emeklilik’ şartları
İşverene bağlı çalışanlar
Engellilerden bir işverene bağlı olarak çalışanlar, yani 4/a’lılar, engellilik oranı ve ilk kez sigortalı oldukları tarihe göre emeklilikte farklı koşullara tabidir. İlk kez 1 Ekim ve sonrasında sigortalı olan engelliler, SGK sevki ve sağlık raporları uyarınca çalışma gücündeki kayıp oranına göre emekli olurlar. Buna göre; sağlık kurulu raporuna göre çalışma gücü kaybı; % 50 ila %59 arasında olan sigortalılar 16 yıllık sigortalılık süresi ve en az gün,% 40 ila %49 arasında olanlar ise 18 yıllık sigortalılık süresi ve en az gün şartlarını yerine getirdiklerinde emekli olabilir.
1 Ekim Ocak arasında ilk kez sigortalı olan engelliler için kademeli geçiş ile belirlenen emeklilik koşulları söz konusu. İlk kez sigortalı olunan tarih ilerledikçe geçerli koşullar ağırlaşmakta. tarihi ve sonrasında ilk kez sigortalı olan engelliler en az gün prim ve 16 yıl sigortalılık şartları ile emekli olabilecekler. Bu durumdaki kişilerin ilk kez sigortalı oldukları tarihe göre emeklilik için tabi oldukları prim ödeme gün sayısı aşağıdaki tablodaki gibidir.
1 Ekim ve sonrası sigortalı engelliler emeklilik için üstteki koşullara tabidir ancak bu durumdaki kişilerin henüz sigortalılık süreleri ve prim ödeme gün sayıları dolmadığı için emeklilik işlemleri başlamamıştır. Bu kişilerin SGK sevkleri ancak prim ödeme gün sayıları tamamlandıktan sonra gerçekleşir. İlk kez 1 Ekim tarihinde sigortalı olan 4/a’lı bir engellinin sevk işlemleri en erken 10 Ocak tarihindedir. Dolayısıyla bu kişilerin çalışma gücü kayıp oranlarının belirlenmesi söz konusu değildir.
Kendi işini yapanlar
1 Ekim sonrası sigortalı olan kendi işini yapan, yani 4/b’li engelliler, yaş şartına tabi olmaksızın emekli olabilir. Sevklerini SGK’dan alarak engellilik durumlarını tespit ettirebilirler. Bağ-Kur yani 4/b kapsamında kendi işini yapan engelliler de engellilik oranları doğrultusunda daha kısa sürede ve yaş şartına tabi olmaksızın emekli olabilir. Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi ortağı, limited şirketin ortağı bu kapsamdadır.
1 Ekim öncesi
İlk kez 1 Ekim öncesi sigortalı olmuş engellilerin kazanılmış hakları korunur. Bu kişiler, engellilik nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olduklarını vergi daireleri veya defterdarlıklar tarafından sevk edildikleri ve yetkili sağlık kurumlarından aldıkları raporla tespit ettirmeliler. Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanan sigortalılardan 6 Ağustos itibarıyla 12 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi bulunanlara engellilik derecelerine göre kademeli geçiş ile emeklilik hakkı sağlanır. Bu tarihten sonra ilk kez sigortalı olanlar için aşağıdaki koşullar geçerlidir.
- Engellilik oranı % 80 ila % arasında olanlar için 15 yıl ve gün,
- Engellilik oranı % 60 ila % 79 arasında olanlar için 18 yıl ve gün,
- Engellilik oranı % 40 ila % 59 arasında olanlar için 20 yıl ve gün.
6 Ağustos tarihinden önce sigortalı olanlar ise emeklilik için kademeli geçişe tabi tutuluyor. 6 Ağustos tarihi itibarıyla 12 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi olanlar eski hükümlere göre, yani 15 yıl ve gün prim koşulunu yerine getirerek emekli olabilirler. Ancak 6 Ağustos tarihi itibarıyla 12 yıldan az sigortalılık süresi bulunanlar için engellilik dereceleri göz önüne alınarak kademeli bir geçiş süreci öngörülmüştür.
Malulen emekli çalışabilir mi veya iş yeri açabilir mi? Malulen emekli olan kişi sigortalı olarak çalışabilir mi?
Sigorta ba&#;lang&#;c&#; sonras&#; herhangi bir sebeple çal&#;&#;ma hayat&#;na devam etmesine engel olan hastal&#;klara ya da engellere sahip olan ki&#;iler, belli &#;artlara sahip olmalar&#; hâlinde malulen emekli olabiliyor. Bazen de maluliyet ayl&#;&#;&#; alan ki&#;iler farkl&#; sebeplerden ötürü i&#; hayat&#;na dönmek isteyebiliyor. Bu durumdaysa ki&#;ilerin dikkat etmesi gereken belli ba&#;l&#; &#;artlar bulunuyor. Peki malulen emekliler sigortal&#; olarak çal&#;&#;abilir mi?
Malulen emekli çal&#;&#;&#;r m&#;?
Malulen emekli ki&#;ilerin emeklilik sebebi var olan malullük nedeniyle çal&#;&#;ma hayat&#;na devam edememelerinin sebebi çal&#;&#;mada zorluk çekmeleridir. Bu sebeple bu ki&#;iler çal&#;&#;maya devam etmek istiyorlar ise malulen emekliliklerinin iptali ile kar&#;&#; kar&#;&#;ya kalabilirler. Fakat bu durumun istisnalar&#; bulunmaktad&#;r. Belirli baz&#; &#;artlar alt&#;nda malulen emeklilerin çal&#;&#;mas&#; mümkün olabilir. Emekli Sand&#;&#;&#; ile malulen emekli olmu&#; ki&#;iler özel sektörde malullük ayl&#;klar&#; kesilmeden çal&#;&#;abilirler. Ancak bu durumda her ay Sosyal Destek Primi (SGDP) ödemeleri gereklidir. Bu ki&#;iler ayn&#; &#;ekilde BA&#;-KUR ile de çal&#;&#;abilirler. Dolay&#;s&#;yla bu &#;artlar&#; sa&#;layan bir kurum için malulen emekli çal&#;&#;t&#;rma cezas&#; bulunmamaktad&#;r.
Malulen emekli olan biri i&#; yeri açabilir mi?
Malulen emekli olan birinin, esnek çal&#;&#;ma saatlerine sahip olmas&#; sayesinde i&#; yeri açmas&#;nda bir sak&#;nca yoktur. Fakat ki&#;inin i&#; yeri açmas&#; durumunda belli bir oranda ayl&#;k SGDP ödemesi yapmas&#; gerekir.
Malulen emekli maa&#;&#; hangi durumlarda kesilir?
Malulen emekli maa&#;&#; a&#;a&#;&#;da s&#;ralanan sebeplerden dolay&#; kesintiye u&#;rayabilir:
- Sigortal&#; i&#;çi olarak (4A) çal&#;&#;maya ba&#;lanmas&#; hâlinde maluliyet hâli ortadan kalkm&#;&#; kabul edilir ve maa&#;&#; kesilir.
- Say&#;l&#; Kanun'un kapsam&#;nda ya da yabanc&#; bir ülke mevzuat&#;nda çal&#;&#;maya ba&#;larlarsa maa&#;lar&#; kesilir.
- Al&#;nan maluliyet raporunun geçerlili&#;ini yitirmesi durumunda geçerli ba&#;ka bir maluliyet raporu bulunmad&#;&#;&#; için kesilir.
Bu sebeplerden en az birine sahip ki&#;ilerin ayl&#;klar&#;, çal&#;&#;maya ba&#;lad&#;klar&#; dönemden bir sonraki ödeme döneminde kesilir. Ancak maluliyet ayl&#;&#;&#;, çal&#;&#;maya ba&#;lad&#;&#;&#; için kesilmi&#; ki&#;i i&#;ten ç&#;kmas&#; hâlinde yeniden malulen emeklili&#;e yeniden ba&#;vurabilir. Bu ki&#;inin maluliyet durumunun devam&#;n&#;n söz konusu oldu&#;u görülürse ki&#;i tekrar malulen emekli olabilir.
Malulen emekli nelerden faydalan&#;r?
Malulen emekli olmu&#; ki&#;iler raporlar&#;nda a&#;&#;r özürlü görünüyorlarsa ve hanelerindeki ki&#;i ba&#;&#; ayl&#;k gelir belirli bir miktar&#;n alt&#;nda ise bak&#;m ayl&#;&#;&#;na ba&#;vurabilirler. Bunun d&#;&#;&#;nda malulen emeklilerin faydaland&#;&#;&#; ek ödenek benzeri olanaklar bulunmamaktad&#;r. Konu hususunda detayl&#; bilgi ve destek için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanl&#;&#;&#;na dan&#;&#;&#;labilir.
ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ