Engelli Memur Emeklilik Şartları

Soru : Ben şu anda Emekli Sandığına tabi olarak engelli kadrosunda memur olarak görev yapmaktayım. Engelli kadrosun da atandım. E devlette bu şekilde yazıyor. (Sigortalılık süresinde 15 yıla tabidir.(Maluliyet Sebebiyle) 29.05.2023 tarihinde emekliliğe hak kazanır.(emekli olabilecek yaş ve/veya tarih, sigortalının halen veya son defa 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi görev yapmış olmaları durumunda geçerli olacaktır.)

sormak istediğim ne zaman emekli olurum? Emekli Maaşımda düşüş olur mu? Tazminatı ne kadar alırım? Aydınlatıcı cevap yazabilir misiniz. Teşekkürler kolay gelsin

Detaylar/Değerlendirmeler:

Konu hem 5434 hem de 5510 a tabi memurlar için olduğundan her iki kanun kapsamında konuyu değerlendirmekteyiz.

5434'e tabi memurlar hakkında yapılan uygulama:

5434 e tabi memurlar, 2008 yılı Ekim ayından önce memurluğa başlamış kişilerdir. Bu kişiler hakkında tamamıyla 5434 hükümleri uygulanır. Bu işlemler bugün için 5434 sayılı Kanun Madde 39 hükmü ve 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4 hükmüne istinaden yapılmaktadır.

5434 hükümlerinde engellilik mevzuatından yararlanarak göreve başlamış olan memurların en az 15 hizmet yılları olduğunda emeklilik hakkının kazanılacağı belirtilmiştir.

Bu şekilde en az 15 hizmet yılı olan memur göreve başladığında da en az % 40 oranında engelli olduğunu belirtir sağlık raporuna sahip olduğundan istediği zaman emeklilik müracaatında bulunabilir. Ayrıca bu şekilde olanlar için SGK tarafından ayrıca bir belge istenilmemesi gerektiğini değerlendirmekteyiz.

Ayrıca, 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4 hükmü gereği de, göreve girdikten sonra haklarında düzenlenen sağlık raporlarına göre de işlem yapılabilmektedir. Bu raporların Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca incelenmesi gerekir. SGK Sağlık Kurulu bu incelemeyi yapması sonucu memurun çalışma gücündeki kayıp oranını;
- % 50 ila % 59 arasında olduğunu tespit ederse memurun da en az 5760 gün (16 yıl) hizmeti varsa emekli olması mümkün olmaktadır.

- Şayet % 40 ila % 49 arasında olduğunu tespit ederse bu defa en az 6480 gün (18 yıl) hizmet aranmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu 2021 tarihinde Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde değişiklik yapmış ve bu değişiklikle 5434'e tabi memurlardan göreve girdikten sonra çalışma gücü kaybı ortaya çıkanların, rahatsızlıklarından dolayı emeklilik talebinde bulunulmasında görevde olma şartını kaldırmıştır. Yeni duruma göre engellilikten dolayı aylık bağlanması müracaatının memur iken yapılmayacak olanlar istisnası sınırlı olarak sadece çalışmaya başladıktan sonra çalışma gücü kaybı ortaya çıkanlar olarak belirlenmiştir.

5510'a tabi memurlar hakkında yapılan uygulama:

2008 yılı Ekim ayından sonra ilk defa memurluğa başlamış kişiler 5510 a tabidirler ve 5510 sayılı Kanunun ilgili hükümleri şartlarını taşımaları kaydıyla engellik durumlarından dolayı emeklilik haklarını kazanırlar.

Genel olarak göreve girmeden önce çalışma gücünün % 60'ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilenlere malullük aylığı bağlanmaz. Ancak, malullük aylığı şartlarından farklı olarak engellilik durumlarından dolayı yaşlılık aylığı bağlanır.

Memur olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yukarıda belirttiğimiz şekilde malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı veya engelliliği bulunmasından ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamama durumunda öncelikli olarak;

En az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün (11 yıl) SGK primleri yatırılmış hizmetleri olması kaydıyla yaşlılık aylığına hak kazanırlar.

Ancak, göreve başlamadan önce % 60 veya meslekte kazanma gücünü yitirecek derecede bir engeli olmadığı tespit edilirse, bu defa çalışmaya başladıktan sonraki durumuna bakılır ve memurun çalışma gücündeki kayıp oranına göre engellilikten dolayı yaşlılık aylığı bağlanması şartları oluşur. Bu şartlar da şöyledir;

Memurun engellilik oranı;

- % 50 ila % 59 arasında ise ve bu durumu SGK Sağlık Kurulunca karara bağlanırsa memurun en az 16 yıldan beri sigortalı olması ve 4320 gün,

- % 40 ila % 49 arasında ise ve bu durumu yine SGK Sağlık Kurulunca karara bağlanırsa bu defa memurun en az 18 yıldan beri sigortalı olması ve 4680 gün,

SGK primleri yatırılmış hizmetinin olması şartlarını yerine getirdiklerinde engelliliklerinden dolayı yaşlılık yaşlılık aylığına hak kazanırlar.

Engellilikten emekli olmayı isteyenlerin mutlaka bu talepte bulundukları tarihte memur olarak çalışıyor olmaları gereklidir. Bu önemli bir şarttır. Şayet memur değil de işçi, esnaf veya hiç çalışmadığı bir sırada engellilikten dolayı talepte bulunsa da bu talebi kabul edilmez.

E-Devlet bilgileri konusu;

15 yıla tabidir uyarısının engellilik mevzuatına göre 5434'e tabi olarak göreve başlamış olduğunuzu belirtmiş olmanız nedeniyle doğru bilgi olduğunu değerlendirmekteyiz.

Açıklamalarımız bağlamında durumunuzu değerlendirmemiz şöyle olmaktadır:

2008 yılı Ekim ayından önce ve engellilik mevzuatına uygun olarak 5434'e tabi olarak göreve başlamış iseniz en az 5400 gün hizmetiniz olması halinde her zaman için engellilikten dolayı emeklilik talebinde bulunabileceğinizi, ancak bu tercihiniz olmaması halinde ise genel hizmet ve yaş koşullarını yerine getirdiğinizde emekli olabileceğinizi söyleyebiliriz.

Şayet, 2008 yılı Ekim ayından sonra engellilik mevzuatına uygun olarak 5510'a tabi olarak göreve başlamış iseniz en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmanız ve en az 3960 gün (11 yıl) SGK primleri yatırılmış hizmetleri olması kaydıyla yaşlılık aylığına hak kazanabileceğiniz, söyleyebiliriz.

Verdiğiniz bilgilere göre 5434'e tabi memur olduğunuz, yani 1 Ekim 2008 tarihinden önce memurluğa başladığınızı anlamaktayız. Bu durumda, hizmet süreniz, göreviniz, derece ve kademeniz gibi unsurlar esas alınarak emekli aylığınız hesaplanır ve her tam hizmet yılınıza karşılık emekli ikramiyesi ödenir. Bu hesaplamayı sitemizden yapabilirsiniz.

Ancak, her zaman belirttiğimiz gibi sağlık durumlarıyla ilgili olarak inceleme mercii Sosyal Güvenlik Kurulu Sağlık Kuruludur. Bu şekilde yapılacak işlemlerde öncelikli olarak Kurumunuzca SGK ile yazışma yapılmasını tavsiye etmekteyiz.

Emeklilik ile ilgili sürekli yeni düzenlemelerin yapılması emeklilik şartlarının da merak konusu olmasına neden oluyor. Emekliliğe yönelik en çok merak edilen konular arasında ise engelli emeklilik şartlarının neler olduğu sorusu yer alıyor. Özellikle “Engelli emeklilik şartları 2022 yılında herhangi bir değişikliğe uğradı mı?” ve benzeri soruların cevapları vatandaşlar tarafından çokça merak ediliyor. Biz de bu yazımızda engelli emeklilik şartları hakkında genel bilgileri derleyerek akıllardaki soru işaretlerini gidermeyi hedefledik.

Engelli emeklilik nedir?

Engelli emeklilik, %40 ve üzeri engelli raporuna sahip olan kişilerin faydalandığı bir emeklilik türüdür. Diğer emeklilik türlerinin aksine engelli emeklilik için herhangi bir yaş şartı aranmaz, kişinin prim gün sayısını ve sigortalılık süresini tamamlaması yeterli olur.

Engelli emeklilik şartları nelerdir?

Engelli emeklilik şartları kişinin SGK’li veya Bağ-Kur’lu olmasına göre değişiklik gösterebilir. Aynı zamanda engellilik yüzdesi de bu şartları etkileyebilir.

SSK engelli emeklilik şartları

SSK’lı olan engelli bireylerin emekli olmak için karşılamaları gereken iki şart vardır:

• Kişinin en az %40 engelli olduğunu gösteren ve engelli sağlık raporu vermeye yetkili bir hastane tarafından düzenlenen bir sağlık raporuna sahip olması.
• Aşağıdaki engelli emeklilik tablosu üzerinde görebileceğiniz prim gün sayısını tamamlamış olması.

SGK engelli emeklilik hesaplama aşağıdaki oranlara bağlı olarak yapılır:

• Hafif Düzeyde Çalışma Gücü Kaybı: %40 ile %49 arası engelli olan bireyler
• Orta Düzeyde Çalışma Gücü Kaybı: %50 ile %59 arası engelli olan bireyler
• Ağır Düzeyde Çalışma Gücü Kaybı: %60 ve üstü engelli olan bireyler

Yukarıdaki oranlara bağlı olarak kişinin hangi düzeyde çalışma gücü kaybı olduğu belirlenir ve doldurması gereken prim gün sayısı ile yılı buna göre belirlenir.

Bağ-Kur engelli emeklilik şartları

1 Ekim 2008 öncesinde BAĞ-KUR sigortalıları engelli emeklilik imkânından faydalanamıyordu. Ancak söz konusu tarihten itibaren esnaflık yapan engellilerin de erken emeklilikten faydalanmalarının önü açıldı.

Yüzde 40 engelli emeklilik şartları

Engelli emeklilik şartlarından faydalanabilmek için engelli bireyin raporunda %40 ve üstü engelli olduğunu belirten bir ibarenin yer almasını gerektirir. Eğer engelli emeklilik için başvuruda bulunacak olan bireyin raporundaki oran yüzde 40’ın altındaysa kişi erken emeklilikten faydalanamaz.

Engelli emeklilik başvurusu nasıl yapılır?

Erken emeklilikten faydalanmak ve engelli emeklilik maaşı almak isteyen bireyler çalıştıkları kuruma dilekçe ile başvuruda bulunmalıdır. Memurlar ve diğer çalışanlar tarafından yapılan başvurular kurum tarafından SGK’ye iletilir. BAĞ-KUR’lu çalışanlar ise SGK’ye bizzat kendileri başvuruda bulunmak durumundadır.

Engelli emeklilik imkânından kimlerin faydalanıp kimlerin faydalanamayacağı SGK’nin kararına bağlıdır. Yapılan başvurular SGK tarafından incelenir ve incelemenin sonucu kişiye bizzat iletilir. Yukarıda bahsettiğimiz üzere %40 ve üstü engelli raporuna sahip olan bireylerin, prim günlerini tamamladıkları sürece, yaptıkları başvuru çoğunlukla kabul edilir.

Engelli emeklilik hesaplama tablosu

Engelli emeklilik hesaplama için sigortanızın ne zaman başladığı ve engellilik oranınız gibi bazı faktörleri dikkate almanız gerekir. Aşağıdaki tablolardan faydalanarak söz konusu hesaplamaları yapabilirsiniz.

01 Ekim 2008 öncesinde sigortaları başlayan çalışanların engelli emeklilik tablosu aşağıdaki gibidir:

01 Ekim 2008 sonrasında sigortaları başlayan çalışanların ise engelli emeklilik tablosu şu şekildedir:

BAĞ-KUR sigortalıları için ise engelli emeklilik tablosu şu şekildedir:

Memurların engelli emeklilik durumları ise biraz daha farklıdır. Doğuştan engelli olan ve bu şekilde işe giren memurlar, engellilik oranı fark etmeksizin, 15 yıl sigortalılık ile 5400 prim günleri dolduğunda emeklilik hakkına kavuşurlar. İşe girdikten sonra engelli hale gelen memurlar ise aşağıdaki tabloya göre engelli emeklilik hakkı elde ederler:

10.4.2023

ANAYASA HÜKÜMLERİ

1) Anayasa Madde 49: “Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir.”

2) Anayasa Madde 50: ‘’ Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedenî ve ruhî yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.’’

3) Anayasa Madde 70:’’Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez.’’

4) Anayasa Madde 10:’’(Ek fıkra: 07.05.2010-5982/1 md.) Çocuklar, yaşlılar, engelliler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz’’

ENGELLİ KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI(EKPSS)

EKPSS 24 Nisan 2016 Pazar günü, 81 ilde ÖSYM tarafından yapılacaktır. Sınav her iki yılda bir kez yapılır.

Bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yetenekleri bakımından engel oranının % 40 veya üzerinde ve çalışabilir durumda olduğunu mevzuat hükümlerine göre alınacak sağlık kurulu raporu ile belgeleyenler sınav ve kuraya girmeye hak kazanır.

Lise, ön lisans ve lisans mezunu olanlar ile sınav sonuçlarının geçerli olduğu süre içinde mezun olacaklar sınava katılırlar.

İlköğretim düzeyinde mezun olanlar ise; kuraya katılırlar.

Uygulama Meslek Lisesi mezunu engelli çocukların da sınava katılması (Yönetmelikte olmamasına rağmen) ailelerin talepleri doğrultusunda, Çalışma Bakanlığınca yayınlanan yazı ile sağlanmıştır.

EKPSS VE ENGELLİLERİN DEVLET MEMURLUĞUNA ALINMALARI HAKKINDA YÖNETMELİK

Yönetmeliğin amacı, merkezi olarak yapılacak engelli kamu personel seçme sınavına, kuraya, yerleştirme işlemlerine, engelli memur istihdamının takip ve denetimine, istatistiki bilgilerin temini ve engelli memur istihdamı ile ilgili diğer hususlara ilişkin esas ve usulleri belirlemektir.

Yönetmeliğin kapsamı; Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile döner sermayeli kuruluşlar, kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıklarına, İl özel idareleri ve belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı müessese, işletme ve döner sermayeli kuruluşlara, Devlet memuru istihdam eden diğer kamu kuruluşlarına, Devlet memuru olarak atanacak engelliler hakkında uygulanır.

Yönetmelikte geçen engelli tanımı: Doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yetenekleri bakımından engel oranının yüzde kırk veya üzerinde ve çalışabilir durumda olduğunu mevzuat hükümlerine göre alınacak sağlık kurulu raporu ile belgeleyenleri ifade eder.

EKPSS, ortaöğretim, ön lisans veya lisans düzeyinde eğitim veren kurumlardan mezun veya sınavın geçerlik süresi içerisinde mezun olabilecek durumda olan engelli adayların eğitim durumları ve engel gruplarının yarattığı dezavantajlar göz önünde bulundurularak Başkanlık tarafından yapılır veya yaptırılır. Adayların atanabilmesi için yerleştirme tercih işlemlerine son başvuru tarihi itibarıyla mezun olması gerekir.

EKPSS sonuçları, kamu kurum ve kuruluşları tarafından Türkiye İş Kurumu aracılığıyla yapılan engelli işçi alımlarında da kullanılır.

Kura; ilkokul, ortaokul, ilköğretim ve özel eğitim iş uygulama merkezi veya okulu mezunu veya bu okullardan yerleştirme işlemlerine son başvuru tarihi itibarıyla mezun olabilecek engellilerin 657 sayılı Kanunun 41 inci maddesi göz önünde bulundurularak kamu kurum ve kuruluşlarına tercihlerine göre yerleştirilmeleri amacıyla noter huzurunda yapılır. Kura çekimini, kura için başvuruda bulunan adaylar da izleyebilir.

Kura yöntemiyle yerleşmek isteyen adayların kayıtları her bir dönem için sadece bir kez alınır. Dönem içerisinde gerçekleştirilecek yerleştirme işlemlerine ancak başvuruları kayıt altına alınan adaylar başvurabilir.

EKPSS, kamu kurum ve kuruluşlarının engelli kotası açığı bulunduğu sürece diğer merkezi kamu personel alım sınavlarından ayrı olarak yapılır.

Sınav soruları, engel grupları itibarıyla öğrenme ve algılama düzeyleri ile dil gelişimleri ve sözel iletişim güçlükleri esas alınmak suretiyle engellilerin bilgi, yetenek ve becerilerini ölçecek şekilde hazırlanır.

EKPSS adayların, engel grupları ve ulaşabilirlikleri göz önüne alınarak uygun ortamlarda yapılır.

EKPSS’de istekleri halinde adaylara, engel grubuna uygun okuyucu ve/veya işaretleyici olmak üzere sınav görevlisi temin edilir.

EKPSS sonuçları sınavın yapıldığı tarihten itibaren iki yıl içerisinde yapılacak sınava kadar geçerlidir. Ancak bu süre içinde yeni bir sınavın yapılamaması durumunda sınav sonuçları, bir sonraki sınava kadar geçerli olmaya devam eder.

Engellilerin atanmasına tahsis edilecek kadro sayısının tespitinde, ilgili kamu kurum veya kuruluşunun, yurtdışı teşkilatı hariç, toplam dolu memur kadro sayısının %3’ü dikkate alınır.

Kamu kurum ve kuruluşlarının, hizmet gereklerine göre engellilerin atanmasına tahsis edecekleri münhal kadrolarını, EKPSS sonuçlarına veya kura usulüne göre yerleştirme yapılmasını sağlayacak şekilde farklı eğitim düzeyi, hizmet sınıfları ve unvanlar itibarıyla hazırlamaları esastır.

Engellilerin istihdam edileceği uygun münhal kadro bulunmadığı takdirde hizmet gereklerine ve genel hükümlere göre diğer münhal kadrolarda değişiklik yapılarak gerekli kadrolar temin edilir. Engelli personelin istihdam edileceği birimler engellilerin engel durumları dikkate alınarak ilgili kamu kurum veya kuruluşunca belirlenir.

Kamu kurum ve kuruluşları, yerleştirme için Nitelik-Kod Kılavuzunda belirtilenler dışında ayrıca özel nitelik belirleyemez.

Kamu kurum ve kuruluşları, ilgili mevzuatında yer alan özel hükümler haricinde, yerleştirme yapılmasını talep edecekleri kadrolar için üst yaş sınırı tespit edemez.

Ortaöğretim, ön lisans ve lisans mezunu engelli adayların memur kadrolarına yerleştirilmelerinde EKPSS’de alınan puanlar kullanılır. Adaylar, ilan edilen kadrolara EKPSS puanı esas alınarak tercihlerine göre yerleştirilir. Aynı puanı alan adaylar arasından diploma tarihi itibarıyla önce mezun olmuş olana, bunun aynı olması halinde yaşı büyük olana öncelik tanınır.

İlkokul, ortaokul, ilköğretim ve özel eğitim iş uygulama merkezi veya okulu mezunu engelli adayların memur kadrolarına yerleştirilmelerinde kura yöntemi kullanılır. Adaylar, Tercih Kılavuzunda kura ile yerleştirme talep eden kamu kurum veya kuruluşlarından durumlarına uygun koşulların bulunduğu kadrolar için tercihte bulunmak suretiyle kuraya katılırlar.

Engelli adayların öğretmen kadrolarına yerleştirilme işlemleri, EKPSS sonuçları kullanılarak Millî Eğitim Bakanlığınca yapılır.

Bu Yönetmelik hükümlerine göre engelli kapsamına girenlerin, EKPSS dışındaki personel alımı usullerine göre memur kadrolarına yerleştirilmelerinde ve atanmalarında genel hükümler uygulanır.

Yerleştirme ve atama yapılmayacak haller

(1) Halen memur olarak çalışmakta olanlar, başka hizmet sınıfı kapsamındaki kadrolar ile bulundukları kadrolardan farklı olmak kaydıyla mezunu oldukları eğitim programları itibarıyla ihraz etmiş oldukları unvanlara ilişkin kadrolar hariç olmak üzere bu Yönetmelik kapsamında yerleştirme işlemlerine başvuramaz, yerleştirilseler dahi atamaları yapılamaz.

(2) Diğer kanunlarla memurluğa atanmaları engellenen adaylar da bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yerleştirme işlemlerine başvuramaz, yerleştirilseler dahi atamaları yapılamaz.

(3) EKPSS veya kura sonucuna göre yerleştirildiği halde atama için aranılan koşulları taşımayan veya istenilen belgeleri süresi içerisinde getirmeyen adayların atamaları yapılamaz.

(4) EKPSS ve kura sonucuna göre yerleştirilmiş olmak bu maddede sayılanlar için herhangi bir hak teşkil etmez.

(5) Bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, herhangi bir kadroya yerleştirilen ancak atanamayan adaylar, aynı dönem içerisinde yapılacak yerleştirmelere başvuramaz.

Adayların başvurmaları ve atanmaları

(1) Adaylar, yerleştirildikleri kamu kurum ve kuruluşlarına, Tercih Kılavuzunda istenilen belgeler ile birlikte süresi içinde başvurur.

(2) Kamu kurum ve kuruluşları, yerleştirmeye ilişkin olarak atamaya yetkili amirin onayı ile beş kişiden oluşan bir değerlendirme komisyonu kurar. Bu komisyon, atanmak üzere başvuran adayları, aranılan nitelikler yönünden inceleyerek, nitelikleri uyanların atamalarının yapılmasını teklif eder. Bu adaylar, kamu kurum ve kuruluşlarınca başka bir sınav veya mülakat yapılmaksızın atanır.

(3) Atamasının yapılması uygun görülen adaylar, atama işlemleri yapılmadan önce, kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanan atama başvuru formu ile adli sicil ve askerlik durumu ile ilgili beyanda bulunurlar. Bu hususlarda adaylardan yazılı beyanları dışında ayrıca bir belge talep edilmez. Adayların bu beyanlarının doğruluğu yetkili mercilerden kurumlarca teyit edilir. Adayların atanma işlemleri, atama başvuru formunda belirtilen bilgilerin teyidi sürecinin tamamlanması beklenmeksizin sonuçlandırılır.

(4) Gerçeğe aykırı belge verdiği veya beyanda bulunduğu tespit edilenlerin atamaları yapılmaz, atamaları yapılmış ise iptal edilir, bu kişiler hakkında 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanır. Gerçeğe aykırı belge verdikleri veya beyanda bulundukları tespit edilen adaylar hakkında yapılacak işlemler, atama başvuru formunda kamu kurum ve kuruluşları tarafından yazılı olarak belirtilir.

İşyerlerinin engellilerin çalışma şartlarına göre düzenlenmesi

Kamu kurum ve kuruluşları çalışma yerlerini ve eklentilerini, engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirmek, engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak gerekli tedbirleri almak ve engellilerin görev yaptıkları kadronun gereği olan işleri yapabilmeleri için engel durumlarına göre gerek duyulan yardımcı ve destekleyici araç ve gereçleri temin etmek zorundadır.

Engelliler, engelliliklerini artırıcı ve ek engel getirici işlerde çalıştırılamaz.

Uygulamanın izlenmesi ve bildirim yükümlülüğü

Kamu kurum ve kuruluşlarında engelli memur çalıştırma yükümlülüğünün yerine getirilmesinin takip ve denetimi Başkanlıkça yapılır.

Bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, kamu kurum ve kuruluşları; istihdam ettikleri engelli personele ilişkin olarak Başkanlığın internet sitesindeki “DPB e-Uygulama” kısmında yer alan bilgi alanlarını tam ve eksiksiz olarak doldurur ve alacakları çıktıları yazılı olarak her yıl Mayıs ayının son günü itibarıyla Başkanlığa yazılı olarak gönderir. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşları söz konusu personele ilişkin bilgilerde meydana gelecek değişiklikleri değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde Başkanlığın internet sitesindeki “DPB e-Uygulama” kısmına işleyerek güncelleştirir.

ADAY ENGELLİ MEMURLAR

Engelli memurların adaylık süresi, diğer memurlarda olduğu gibi en az 1 yıl, en çok 2 yıldır. Engelli aday memurların adaylık sürecinde tabi olduğu kanun; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunudur. Aday engelli memurlar hakkında özel hükümler aşağıdaki gibidir

1)Aday Memurların Yetiştirilmesine Dair Genel Yönetmelik (21.02.1983 tarihli) Madde 19- Kurul aşağıdaki görevleri yerine getirir. f) Durumları normal eğitime elverişli olmayan engelli aday memurlarla ilgili olarak Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı temsilcilerinden oluşan bir komisyon kurmak ve aşağıdaki hususları bu komisyon vasıtasıyla yerine getirmek; (5) Gerektiğinde mevcut eğitim programlarına göre engellilerin eğitimlerinin sağlanması ve sınavlarının yapılması için engellilere eğitim veren okullar ve rehabilitasyon merkezlerinden nasıl yararlanılacağını belirlemektir. Temel Eğitim, hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her birinde başarısız olan ve bu sebeple görevlerine son verilen aday memurlar üç yıl süreyle Devlet memurluğuna alınmazlar. Adaylık sürecinde sağlık sebebiyle kurumları ile ilişikleri kesilenler için bu şart aranmaz. 2) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 572 sayılı KHK ile değişik 50.Maddesinde; Kamu kurum ve kuruluşlarının engelliler için yapacakları sınavların, engel grupları ve bunların ulaşabilirlikleri göz önüne alınarak yapılacağı, sınav sorusu hazırlamak ve değerlendirmek üzere özel sınav kurulu teşkil edileceği belirtilmiştir. Bu hükümlere göre engelli memurun engellilik durumuna uygun ortam ve sınav şeklinin düzenlenmesi zorunludur. Az görenler için uygun puntoda soru kağıdının hazırlanması, görme engelliler için okuyucu ve işaretleyici bulundurulması, zihinsel yetersizliği olanlar için yukarıda bahsi geçen kurumların görüşleri doğrultusunda algı düzeylerine uygun soruların sorulması, bedensel engelliler için sınav ortamının erişilebilir hale getirilmesi zorunludur.

3) TSK Aday Memur Yetiştirilmesine İlişkin Yönetmelik (Değişik:16.06.2014) Kurullar ve Görevleri Madde 6-2.Temel Eğitim Kurulu ve Görevleri (d)Ayrıca durumları normal eğitime elverişli olmayan sakat memurlarla ilgili olarak, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı temsilcilerinin oluşturduğu bir komisyon vasıtasıyla, eğitim programlarının, sınav sorularının hazırlanması, sınavların nasıl ve nerede yapılacağının tespitini, eğitim öğretim elemanlarının seçim ve sınav komisyonlarının teşekkül tarzını tespit ve gerektiğinde sakatlara eğitim veren okullar ve rehabilitasyon merkezlerinden nasıl yararlanılacağını belirtmekten sorumludur. Not: Genel Kurmay Başkanlığının son uygulaması engelli aday memurların sınavdan muaf olması yönündedir.

Belediyelerde Özürlü Personel İstihdamı

''Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik “ (Resmi Gazete Tarihi: 22.02.2007 Resmi Gazete Sayısı: 26442) Özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru” istihdamı başlık 22. maddesi ile özürlü, eski hükümlü ve terör mağdurlarına dair düzenleme getirmiştir.

Bu düzenlemede: “(1) Kapsama dahil kurum ve kuruluşlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 maddesi ve bu maddeye istinaden çıkarılarak 20/8/2004 tarih ve 2004/7754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Yapılacak Yarışma Sınavları Hakkında Yönetmelik ile 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunun 30 maddesi ile 24/3/2004 tarihli ve 25412 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmelik ile 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ile 10/2/1995 tarihli ve 95/6542 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Muhtaç Çocukların İşe Yerleştirilmesine İlişkin Tüzük hükümlerinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmek amacıyla kendileri için tespit edilen norm içerisinde yeterli sayıda boş kadroyu tahsis ederler.

Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte toplam dolu memur ve sürekli işçi sayısı kendisi için tespit edilen normdan fazla ya da norma eşit olan kapsama dahil kurum ve kuruluşlar, sözkonusu mevzuatlara uygun olarak belirleyecekleri sayıda özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru personeli bir defaya mahsus olmak üzere; atanacak personelin (Değişik ibare:RG-10/4/2014-28968)niteliklerini de dikkate alarak ihdas edecekleri kadrolara atarlar. Bu şekilde ihdas edilecek kadrolar aynı sınıf veya unvandan olmak üzere sayı itibarıyla tespit edilen norma uygun kadroların boşalması halinde yeni kadrolarla değiştirilir.” hükmü yer almaktadır.

ENGELLİ MEMURLARIN ERKEN EMEKLİLİĞİ

4857 Sayılı İş Kanunu 30.Maddesinde 15.05.2008 tarihinde yapılan değişikliğe göre işverenler elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde % 3 engelli, kamu işyerlerinde ise % 4 engelli çalıştırmak zorundadırlar. Engelli memurlar erken emeklilik hakkı için, gelir vergisi indirimi yaptırmak zorunlu değildir. Emeklilik için SGK ya başvuru esastır. SGK engelli memur adına emeklilik bildirimi yapmaz. Erken emeklilik için kanunda verilen süre dolduğunda, memur zorla emekli edilemez. Engellilerin erken emekliliği sonunda bağlanan maaş; yaşlılık maaşıdır. Emeklilik için gerekli olan prim günü dolanların yıl bazında da doldurmuş olması gerekir.

Engelli memurların emekliliğinde önemli olan tarih 1 Ekim 2008 öncesi ya da sonrası işe girilmesi ile ilgilidir. Buna göre şartlar şu şekildedir:

1 Ekim 2008 öncesi engelli kadrosundan işe girenler engel oranları ne olursa olsun 15 yılda yaş şartı olmaksızın emekli olurlar.

İşe girerken engelli kadrosundan işe girmeyip, işe girmeden önce engelli olduklarını ispat edenler de (1 Ekim 2008 öncesi) 15 yılda emeklilik hakkı alırlar.

Sonradan Engelli Olanlar İçin ise; Çalışma gücü kaybı oranı % 60 ve üzerinde olanlar 10 yıl /1800 iş günü prim ödenmesi şartı ile malulen emekli olurlar. Ancak başkasının bakımına muhtaç derecede malul olanlar için 10 yıl şartı aranmaksızın 1800 iş günü prim ödenmiş olma şartı ile malulen emekli olurlar. Çalışma gücü kaybı oranı % 50 -% 59 arasında olanlar en az 16 yıl 5760 prim günü Çalışma gücü kaybı oranı % 40 -% 49 arasında olanlar en az 18 yıl 6480 prim günü ile emekli olabilirler. Bu bilgilerin yer aldığı ve verilecek dilekçelerde kullanılacak hükümler şunlardır:

5343 sayılı Kanuna tabi çalışanlar (bu kanun kapsamında 1Ekim 2008 öncesi işe girenler için) hakkındaki erken emeklilik hükümleri şu şekildedir: Emekli Aylığı Bağlanacak Haller: Madde 39: Emekli aylığı aşağıdaki hallerde bağlanır: j) (Ek: 13/11/1981-2559/3 md.; Değişik: 21/4/2005 – 5335/3 md.) Göreve girişlerinde, Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak alınmış ve raporda sakatlık oranı en az % 40 olanlardan fiili hizmeti 15 yıl olanların istekleri üzerine…emekli olurlar ve olmaya da devam edeceklerdir.

5434 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri: 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4- (Değişik: 17/4/2008-5754/68 md.) ‘’Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az % 40 oranında engelli olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az % 40 oranında doğuştan engelli olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlara; en az 5400 gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde bu madde hükümleri esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480, gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla, haklarında bu fıkra hükümleri uygulanır.’’

1 Ekim 2008 sonrası işe girenler 5510 sayılı Yasanın ilgili hükümlerine tabidirler. Yasanın dilekçelerde yazılması gereken hali şudur: 5510 sayılı Yasa: Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları Madde 28- Yaşlılık sigortasından sigortalıya sağlanan haklar şunlardır: Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,

malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. 1 Ekim 2008 sonrası işe girenlerden, işe girerken var olan engellilik oranları maluliyeti gerektirecek durumda olanlar malulen emekli olamazlar. Bu kişiler 15 yıl/3960 prim günü ile emekli olurlar. Ancak işe girdikten sonra çalışma gücünü % 60 ve üzerinde kaybedenler; 10 yıl /1800 iş günü prim ödenmesi şartı ile malulen emekli olurlar. Ancak başkasının bakımına muhtaç derecede malul olanlar için 10 yıl şartı aranmaksızın 1800 iş günü prim ödenmiş olma şartı ile malulen emekli olurlar.

İŞ KANUNUNA TABİ ÇALIŞAN ENGELLİLER

İş arayan engelliler ve işverenlerin İŞKUR portalına kayıt yaptırarak veya şahsen İŞKUR’a kayıt olmaları zorunludur. Kayıt yaptıran engelli birey öncelik hakkına sahip olduğunu beyan eder. 14 yaşını dolduran % 40 ve üzeri tüm engelliler İŞKUR’ a kayıt yaptırabilirler. İş Kanuna tabi çalışan engellilerin işe giriş tarihlerine göre ve engel oranlarına göre erken emeklilik süreleri farklılık gösterir.

1 Ekim 2008 öncesi işe girenlerin gelir vergisi indirimi alması zorunludur.

Sigorta Başl. Tarihi %40 ile 59 arası %60 ile 79 arası %80 ve üzeri

05.08.1991 ve öncesi 15 yıl;3600 gün 15 yıl;3600 gün 15yıl;3600 gün

06.08.1991-05.08.1994 16yıl;3760 gün 15yıl 8 ay;3680 gün 15 yıl; 3600 gün

06.08.1994-05.08.1997 17yıl;3920 gün 16yıl 4 ay;3760 gün 15 yıl; 3600 gün

06.08.1997-05.08.2000 18yıl;4080 gün 17yıl; 3840 gün 15 yıl;3600 gün

06.08.2000-05.08.2003 19yıl;4240 gün 17yıl8ay; 3920 15 yıl;3600 gün

05.08.2003-30.09.2008 20yıl;4400 gün 18yıl;4000 gün 15 yıl;3600 gün

Sigorta Başl. Tarihi %40 ile 49 arası %50 ile 59 arası %60 ve üzeri

01.10.2008-31.12.2008 18 yıl;4 bin100 gün 16 yıl;3bin700 gün 15 yıl;3bin700 gün

01.01.2009 -31.12.2009 18 yıl;4 bin200 gün 16 yıl;3bin800 gün 15yıl;3 bin800 gün

01.01.2010-31.12.2010 18 yıl;4 bin300 gün 16 yıl;3bin900 gün 15yıl; 3bin900 gün

01.01.2011-31.12.2011 18 yıl;4 bin400 gün 16 yıl;4bin gün 15yıl;3bin 960 gün

01.01.2012-31.12.2012 18 yıl; 4 bin500 gün 16 yıl;4bin100 gün 15yıl;3bin960 gün

01.01.2013-31.12.2013 18 yıl; 4 bin600 gün 16yıl;4bin200 gün 15yıl;3bin960 gün

01.01.2014-31.12.2014 18 yıl; 4 bin680 gün 16 yıl;4bin300 gün 15yıl;3bin960 gün

01.01.2015’den sonra 18 yıl; 4 bin680 gün 16 yıl;4bin320gün 15yıl;3bin 960 gün

Not: İş Kanununa tabi çalışan engellilerin yukarıdaki sürelerde görüldüğü gibi 06.08.2000 ile 30.09.2008 arası işe girenlerdeki sürelerin diğer tarihlere göre yüksek olması birçok çalışanı mağdur etmektedir. Bu konudaki haksızlığın giderilmesi çalışmalarımız arasındadır. İşçi sendikalarının bu mağduriyetin giderilmesinde etkin olması gerekmektedir.

ENGELLİ BAĞ-KUR ÇALIŞANLARI

5510 Sayılı Kanununa göre engel oranı %40 ve üzerindeki engelliler hem çalışarak hem de isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek erken emeklilik haklarını kullanabilirler.1 Ekim 2008 öncesinde Bağ-Kur’lu olan engellilere erken emeklilik hakkı tanınmamışken bu tarihten sonra Bağ-Kurlu engellilere de erken emeklilik hakkı verilmiştir. Bağ-Kur’lu engelli çalışanların erken emeklilik vergi indirimi belgesi almak zorunluluğu yoktur. Bağ-Kur’lular Çalışma Gücü Kayıp Oranına göre; %60 ve daha çok olanlar 15 yıl, 3 bin 960 gün %50 – %59 arası olanlar 16 yıl, 4 bin 320 gün %40-%49 arası olanlar 18 yıl, 4 bin 680 günde emeklilik hakkı alırlar.

İŞ KANUNUNDA ENGELLİ ÇALIŞANLARA AİT DÜZENLEMELER

İşverenler, işyerlerini engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak ve işin engelli çalışana uygunluğunu sağlayacak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, işleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadır. Uygun koşulların varlığı halinde çalışma sürelerinin başlangıç ve bitiş saatleri iş kanunlarında belirtilen sürelerden az olmamak koşuluyla, engellinin durumuna göre belirlenebilir. Özelleştirilen veya özelleştirilme kapsamına alınan kamu kuruluşlarında çalışan engelliler için; kapatma ve tasfiye hâllerinde işten çıkarılma durumunda iş kaybı tazminatı, engellilere, kanunun diğer çalışanlara tanıdığı hakların iki katı oranında ödenir.

ATAMA HAKKINDA VE İLGİLİ KONULARDA DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI MÜTALAALARI

Aday engelli memurların atamalarına ilişkin sık sorulan sorulara cevap oluşturması açısından aşağıdaki bilgilere yer verilmesi uygundur. Bu bilgiler Devlet Personel Başkanlığı resmi internet sitesindeki mütalaalar incelenerek hazırlanmıştır. Ayrıca atama ile ilgili sorulara da yer verilmiştir.

SORU: Aday Engelli Memurlar Yer Değiştirme Suretiyle Atanma İsteyebilir mi? Görüş Yazısı Tarih/ Sayı:(24/03/2015-2048)

CEVAP: 2014 yılında yapılan Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı sonucunda başarılı olanlar arasından Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezinin yayımlamış olduğu EKPPS 2014/2 tercih kılavuzuna istinaden tercihleri doğrultusunda Genel Müdürlüğünüz emrine atanan engelli personelin Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin Ek 3. maddesine göre yer değiştirme suretiyle atanma taleplerinin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği ile aday memurların da bu hükümden yararlanıp yararlanamayacakları hususlarında görüş talep eden ilgi yazı incelenmiştir. Bilindiği üzere, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin Ek 3. maddesinde; "İlgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen memurlar ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan memurlar engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak yer değiştirme talebinde bulunabilir. Bu kapsamdaki talepler bu Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın kurumların kadro imkânları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanır ve bu haktan bir defadan fazla yararlanılamaz. Memurun kendisinin veya birlikte yaşadığı eşi ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının engellilik durumunun tedavisi sebebiyle yer değişikliğini talep etmesi halinde, yer değiştirme suretiyle atama yapılacak yerin, memurun ve bu fıkra kapsamındaki yakınlarının engellilik durumuna uygun olması esastır. Engellilik durumu devam ettiği sürece kurumlarca isteği dışında memurun yeri değiştirilmez. Engellilik durumu ortadan kalkan memurlar hakkında bu Yönetmelikte yer alan diğer hükümler uygulanır." hükmü yer almaktadır. Bu itibarla, yukarıda yer verilen maddede bu kapsamdaki taleplerin bahse konu Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın kurumların kadro imkânları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanacağı hüküm altına alındığından, Genel Müdürlüğünüz kadro imkanı ve teşkilat yapısı dikkate alınarak Kurumunuzda görev yapmakta olan engelli personelin söz konusu maddeye istinaden yer değiştirme suretiyle atanma talebinde bulunmaları halinde bu taleplerin Genel Müdürlüğünüzce karşılanması gerektiği ve aday memurların da bu madde hükmünden yararlanabileceği mütalaa edilmektedir.

SORU: Bir Kurumda Çalışırken EKPSS İle Aynı Ünvanla Atama Yapılır mı? Görüş Yazısı Tarih/ Sayı:(31/12/2014-7538)

CEVAP: Bilindiği üzere, 07/02/2014 tarihli ve 28906 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin 14. maddesinde "(1) Halen memur olarak çalışmakta olanlar, başka hizmet sınıfı kapsamındaki kadrolar ile bulundukları kadrolardan farklı olmak kaydıyla mezunu oldukları eğitim programları itibarıyla ihraz etmiş oldukları unvanlara ilişkin kadrolar hariç olmak üzere bu Yönetmelik kapsamında yerleştirme işlemlerine başvuramaz, yerleştirilseler dahi atamaları yapılamaz." hükmüne yer verilmiştir. Yukarıda yer verilen hüküm çerçevesinde, Kurumlarının "Hemşire" unvanlı kadrolarında istihdam edilirken EKPSS sonucuna göre Kurumunuz "Hemşire" unvanlı kadrosuna yerleştirilen personelin aynı unvanlı kadroya yerleşmeleri ve hizmet sınıflarının değişmemesi nedeniyle Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin 14. maddesi hükmü gereğince atanmalarının mümkün bulunmadığı değerlendirilmektedir.

SORU: Aday Engelli Memurun, Engelli Kadrosu Olarak Bilinmeyen Eş Değer Başka Bir Yere Atanması Mümkün müdür? Görüş Yazısı Tarih/ Sayı: (11/02/2015-983)

CEVAP: Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında; "Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında engelli çalıştırmak zorundadır. % 3'ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır." hükmü, 72 nci maddesinde; "... İlgili mevzuatı uyarınca verilecek rapora göre kendisi, eşi veya birinci derece kan hısımlığı bulunan bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri engelli olan memurların engellilik durumundan kaynaklanan yer değiştirme taleplerinin karşılanması için düzenlemeler yapılır..." hükmü bulunmaktadır. Diğer taraftan, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 1 inci maddesinde; "Bu Yönetmelik; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 2 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 2 nci maddesi ve aynı Kanunun 2670 sayılı Kanunla değişik 72 nci maddesine dayanılarak, Devlet Memurlarının aynı kurum içinde yer değiştirme suretiyle atanmalarını sağlamak amacıyla düzenlenmiştir." hükmüne ve 2014 yılında 657 sayılı Kanunun 72 inci maddesinde yapılan değişikliğe dayanılarak eklenen Ek 3 üncü maddesinde; "İlgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen memurlar ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan memurlar engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak yer değiştirme talebinde bulunabilir. Bu kapsamdaki talepler bu Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın kurumların kadro imkânları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanır ve bu haktan bir defadan fazla yararlanılamaz." hükmüne yer verilmiştir. Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, kamu kurumlarının yurtdışı teşkilatları hariç dolu memur kadrolarının % 3 üne tekabül eden oranda engelli memur istihdam etmekle yükümlü olduğu, bu yükümlülüklerini yerine getirebilmek amacıyla münhal kadrolarından uygun gördüklerinde engelli memur istihdam etme hususunda kamu kurumlarının takdir yetkisinin bulunduğu, EKPSS sonucuna göre Kurumunuza yerleştirilen ve aday memur olarak görevine devam eden ilgilinin Kurumunuz taşra teşkilatındaki eşdeğer başka bir münhal kadroya atanması hususunun ise Kurumunuz takdirinde bulunduğu mütalaa edilmektedir.

SORU: EKPSS İle Atamalarda Aynı Kadrodan Tercih Yapılıp Atanmak Mümkün Değilken, KPSS de Böyle Bir Hükmün Olmadığı, Bu Farklılığın Anayasadaki Eşitlik İlkesine Aykırı Olup Olmadığı Konusu. Görüş yazısı tarih/sayı(12/03/2014-1141)

CEVAP: Bilindiği üzere, engellilerin kamu kurum ve kuruluşların memur statüsünde istihdam edilmelerine ilişkin olarak, kamu kurumları tarafından nisan, temmuz, ekim döneminde olmak üzere yılda 3 kez engelli memur sınav ilanlarına göre engelli memur alımını yapmaları, engelli vatandaşlarımızın ilan edilen sınava başvuru yapmak ve sınava girebilmek için başka illere gitmek zorunda kalması, yeterli kaynağı olmayan kurumların sınav sorusu hazırlamakta zorlanması, engellilere yönelik yeterli donanımda sınav salonu, gözetmen, yardımcı personel bulamaması, kamu kurumlarının mevzuatı bilmemekten ötürü idare mahkemelerinde sınavlara giren adaylarla davalık olması, yerelde bazı kurumlarda liyakat ilkesiyle bağdaşmayacak uygulamaların yaşanması ve vatandaşlarımızdan gelen binlerce şikayet dilekçesinin bulunması gibi sorunların giderilmesi amacıyla 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 99 uncu maddesiyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesinde bir değişiklik yapılmıştır.

657 sayılı Kanunun değişik 53 üncü maddesine dayanılarak yayımlanan "Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Yapılacak Merkezi Sınav ve Kura Usulü Hakkında Yönetmelik" ile daha önce karşılaşılan sorunlara çözüm üretmek amacıyla engelli memur alımlarında merkezi sınav sistemi, sınav ve kuraya göre merkezi yerleştirme sistemi, kurumların alım yapılacak kadrolarını elektronik ortamda bildirim sistemi, kadroların tamamının adaylara elektronik ortamda kurum, il, unvan bazında duyurulması sistemi, adayların tercihlerini ve yerleştirme sonuçlarını elektronik ortamda öğrenebilmesi sistemi hayata geçirilmiştir.

Bu bağlamda, 2012 yılı Nisan ayında ilk ÖMSS, 2012 Ağustos ayında bu sınav ve kura sonuçlarına ilk, Mart 2013 tarihinde ikinci, Şubat 2014 tarihinde üçüncü engelli memur yerleştirmeleri gerçekleştirilmiştir.

Dünyada ilk kez engelli istihdamında ülkemizde hayata geçirilen merkezi sınav ve merkezi yerleştirmeye ilişkin uygulamada sonuçlarının izlenmesi ve sistemin daha iyi işlemesini sağlayabilmek adına sınav ve yerleştirme süreci sonrasında kamu kurum ve kuruluşları ile engellileri temsil eden Konfederasyonlar ile farklı zamanlarda toplantılar yapılmıştır. Bu toplantılarında önceliğin iş bekleyen engelli bireylerin memur kadrolarına yerleştirilmelerinde olması, herhangi bir kuruma yerleşen ve aynı unvanla başka kuruma geçmek isteyen engellilerin bu taleplerinin mevzuatla engellenmesinin gerektiği Başkanlığımıza bildirilmiştir.

Diğer taraftan, Elazığ.......Mahkemesinin........ davacının 22.08.2008 tarihinden bu yana anılan birimde görev yaptığı, davacının görev yaptığı kurumdan ayrılması durumunda -hâlihazırda çalışan personel sayısı gözetildiğinde-kamu hizmetinde aksama yaşanacağı, öte yandan davacının kariyer nitelikli bir üst göreve atanmadığı, kaldı ki idarenin memurunu başka bir kuruma nakli konusunda takdir hak ve yetkisi bulunduğu açık olduğundan, tesis edilen işlemin hizmet gerekleri ve kamu yararı açısından hukuka ve mevzuata uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Bu durumda tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde ise; "Halen memur olarak çalışmakta olanlar, başka hizmet sınıfı kapsamındaki kadrolar ile bulundukları kadrolardan farklı olmak kaydıyla mezunu oldukları eğitim programları itibarıyla ihraz etmiş oldukları unvanlara ilişkin kadrolar hariç olmak üzere bu Yönetmelik kapsamında yerleştirme işlemlerine başvuramaz, yerleştirilseler dahi atamaları yapılamaz." hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, bahse konu mevzuatta yapılan düzenlemenin engelli vatandaşlarımıza ayrımcılık amacıyla değil daha fazla engelli bireyin memur statüsünde istihdam edilmesini amaçladığı, bu değişikliğin engellileri temsil eden sivil toplum kuruluşları tarafından da kabul gördüğü, KPSS sonucuna göre aynı unvanda başka bir kuruma naklen geçmek isteyen personelin muvafakat verilmemesi işleminin idare mahkemesince hukuka aykırı görülmediği de göz önünde bulundurulduğunda mezkur Yönetmelik hükmünün kanunlara veya Anayasaya aykırı olmadığı mütalaa edilmektedir.

SORU: Bulunulan İlde Yaşanan Mağduriyet Nedeniyle Ailenin Yaşadığı Yere Atama İsteyip İstemeyeceği Hakkında

ÖZET: 2012 yılında gerçekleştirilen ÖMSS ile … İli … Belediyesine engelli memur olarak atandığınız, kişisel ihtiyaçlarınızı tek başınıza karşılamakta zorlandığınız için …'de ailenizle birlikte yaşadığınız, her gün …'ya gidip gelmenin sizi maddi ve manevi açıdan çok zorladığından bahisle 2014 yılı içerisinde yapılan yasal düzenleme ile engelli memurlara bir defaya mahsus olmak üzere yer değişikliği yapabilme imkanı sağlanmasına ilişkin haktan yararlanarak .. İl merkezinde herhangi bir kamu kurum veya kuruluşunun memur kadrosuna naklen atanmaya dair…(01/10/2014-5272)

CEVAP: Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 72 inci maddesinde; "İlgili mevzuatı uyarınca verilecek rapora göre kendisi, eşi veya birinci derece kan hısımlığı bulunan bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri engelli olan memurların engellilik durumundan kaynaklanan yer değiştirme taleplerinin karşılanması için düzenlemeler yapılır." hükmü, 74 üncü maddesinde; "Memurların bu Kanuna tabi kurumlar arasında, kurumların muvafakatı ile kazanılmış hak dereceleri üzerinden veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde derece yükselmesi suretiyle, bulundukları sınıftan veya öğrenim durumları itibariyle girebilecekleri sınıftan, bir kadroya nakilleri mümkündür. Kazanılmış hak derecelerinin altındaki derecelere atanabilmeleri için ise atanacakları kadro derecesi ile kazanılmış hak dereceleri arasındaki farkın 3 dereceden çok olmaması ve memurların isteği de şarttır." hükmü yer almaktadır. Diğer taraftan, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 1 inci maddesinde "Bu Yönetmelik; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 2 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 2 nci maddesi ve aynı Kanunun 2670 sayılı Kanunla değişik 72 nci maddesine dayanılarak, Devlet Memurlarının aynı kurum içinde yer değiştirme suretiyle atanmalarını sağlamak amacıyla düzenlenmiştir." hükmüne ve 2014 yılında 657 sayılı Kanunun 72 inci maddesinde yapılan değişikliğe dayanılarak eklenen Ek-3 üncü maddesinde; "İlgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen memurlar ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan memurlar engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak yer değiştirme talebinde bulunabilir. Bu kapsamdaki talepler bu Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın kurumların kadro imkânları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanır ve bu haktan bir defadan fazla yararlanılamaz." hükmüne yer verilmiştir. Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, Başkanlığımızca doğrudan kamu kurum ve kuruluşlarının münhal memur kadrolarına açıktan veya naklen personel ataması yapılamadığı, mezkur Yönetmelikte Devlet memurlarının aynı kurum içerisinde yer değişikliği yapabilmesine ilişkin düzenlemelerin yer aldığı, … Belediyesinin … İl sınırları içerisinde teşkilatının bulunmaması nedeniyle adı geçen Belediyece kurum içi yer değişikliği talebinizin gerçekleştirilemeyeceği, … İl merkezinde teşkilatı bulunan bir kamu kurum veya kuruluşunda istihdam edilebilmeniz için öncelikle naklen geçmek istediğiniz kurumlara başvuru yapmanız, başvurunuz sonucunda ilgili kurumca talebinizin uygun görülmesi ve akabinde de halen istihdam edildiğiniz kurumca muvafakatinizin verilmesi kaydıyla naklen atanmanızın mümkün olduğu mütalaa edilmektedir.

SORU: Sağlık Mazereti İle Atama Talebi Hakkında

ÖZET:… İli … İlçe Devlet Hastanesinde Sağlık Teknikeri-Tıbbi Sekreter olarak görev yaptığınız, 14/05/2009 tarih ve 03065 sayılı sağlık kurulu raporuna sahip annenizin sağlık mazereti nedeniyle 2013 yılı içerisinde .. İline tayin talebinde bulunduğunuz ancak; sağlık raporunun tam teşekküllü devlet hastanesi ya da eğitim ve araştırma hastanesinde alınması gerektiğinden talebinizin reddedildiği, bunun üzerine 19/08/2014 tarih ve 1454 sayılı yeni bir sağlık raporu alarak tekrar … İline tayin talebinde bulunduğunuz ancak bu talebinizin de olumsuz karşılandığından bahisle, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğin 13 üncü maddesine göre; "A) Özür grubuna dayanarak memurun yer değiştirme isteğinde bulunabilmesi için kendisinin veya kanunen bakmakla yükümlü olduğu kimselerden birinin bulunduğu yerde kalmasının sağlık durumunu tehlikeye koyacağı" ifadesi gereğince ailenizin yaşadığı Hatay İline atanmamanız durumunda annenizin sağlık durumunun ciddi anlamda tehlikeye gireceğinden bahisle, adı geçen İle tayin talebinizin yeniden değerlendirilmesi hususuna dair…(09/01/2015-97)

CEVAP: Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 72 inci maddesinde; "İlgili mevzuatı uyarınca verilecek rapora göre kendisi, eşi veya birinci derece kan hısımlığı bulunan bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri engelli olan memurların engellilik durumundan kaynaklanan yer değiştirme taleplerinin karşılanması için düzenlemeler yapılır." hükmü yer almaktadır. Diğer taraftan, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 1 inci maddesinde "Bu Yönetmelik; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 2 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 2 nci maddesi ve aynı Kanunun 2670 sayılı Kanunla değişik 72 nci maddesine dayanılarak, Devlet Memurlarının aynı kurum içinde yer değiştirme suretiyle atanmalarını sağlamak amacıyla düzenlenmiştir." hükmüne ve 2014 yılında 657 sayılı Kanunun 72 inci maddesinde yapılan değişikliğe dayanılarak eklenen Ek3 üncü maddesinde; "İlgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen memurlar ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan memurlar engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak yer değiştirme talebinde bulunabilir. Bu kapsamdaki talepler bu Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın kurumların kadro imkânları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanır ve bu haktan bir defadan fazla yararlanılamaz." hükmüne yer verilmiştir. Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen personelin kurum içi yer değişiklik taleplerine ilişkin gerekli işlemleri tesis etme görev ve yetkileri ilgili kurumların uhdesinde bulunduğundan, … İlinden … İline kurum içerisinde yer değişikliği yapılması hususundaki talebinizin istihdam edildiğiniz kuruma yapılmasının gerektiği, talebinizin karşılanmasına ilişkin olarak bir tereddüt hasıl olması durumunda ise kurumumuzca Başkanlığımızdan uygulamaya esas görüş istenilebileceği değerlendirilmektedir.

SORU: Muvafakat Alınmadan Geçiş Yapman Memur Hakkında

ÖZET: 2010 yılından beri Elazığ İl Milli Eğitim Müdürlüğünde yardımcı hizmetler sınıfında hizmetli unvanında görev yaptığınız, 2013 yılında ÖSYM Başkanlığınca yapılan engelli memur yerleştirmelerinde İçişleri Bakanlığının Elazığ Valiliği VHKİ kadrosuna yerleştirildiğiniz, Milli Eğitim Bakanlığından muvafakat alınmadan ilişiğinizin kesilerek Elazığ İli Alacakaya Kaymakamlığında göreve başlatıldığınız, yeni atandığınız kuruma ibraz ettiğiniz personel nakil bildirim formunun kabul edilmediği ve bu nedenle yolluk yapılmadığı, daha önceki hizmetlerinizin kabul edilmeyip aday memur statüsünde olduğunuzun ve adaylığınızın kalkmasına müteakip hizmet birleştirmesinin yapılabileceğinin tarafınıza bildirildiğinden bahisle, mağduriyetinizin giderilmesine dair.(09/05/2013-6382)

CEVAP: Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 74 üncü maddesinde; “Memurların bu Kanuna tabi kurumlar arasında, kurumların muvafakati ile kazanılmış hak dereceleri üzerinden veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde derece yükselmesi suretiyle, bulundukları sınıftan veya öğrenim durumları itibariyle girebilecekleri sınıftan, bir kadroya nakilleri mümkündür. Kazanılmış hak derecelerinin altındaki derecelere atanabilmeleri için ise atanacakları kadro derecesi ile kazanılmış hak dereceleri arasındaki farkın 3 dereceden çok olmaması ve memurların isteği de şarttır.” hükmüne yer verilmiştir. Yukarıda yer verilen hüküm çerçevesinde, Devlet memurlarının kurumlar arasında naklen geçişleri muvafakat şartına bağlandığından, İçişleri Bakanlığının Elazığ Valiliği VHKİ kadrosuna atanabilmeniz için Milli Eğitim Bakanlığından muvafakat alınmasının gerektiği, muvafakat verilmesi üzerine VHKİ kadrosuna atanmanız halinde ise daha önce asaletinizin onaylanması nedeniyle yeniden aday memur eğitimine tabi tutulmamanızın gerektiği değerlendirilmektedir.

ENGELLİ ÇALIŞANLAR İÇİN İŞ YERİNDE YAPILMASI GEREKEN DÜZENLEMELER

ERİŞİLEBİLİRLİK-SERVİS HİZMETLERİ

5378 Sayılı Engelliler Yasası Madde 14: Çalışan veya iş başvurusunda bulunan engellilerin karşılaşabileceği engel ve güçlükleri azaltmaya veya ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerindeki önlemlerin alınması ve iş yerinde fiziksel düzenlemelerin bu konuda görev, yetki ve sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile iş yerleri tarafından yapılması zorunludur. Bu önlemlerin alınması için kurumlara verilen süre 7 Temmuz 2015 tarihinde bitmiştir. Halen gerekli önlemi almayan iş yerleri hakkında şikayette ve suç duyurusunda bulunabilirsiniz. Bunun için bulunduğunuz illerdeki Valilik bünyesindeki Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonlarına başvurmalısınız.

Geçici Madde 3- (Ek: 06.02.2014 -6518/75 md.) 07.07./2018 tarihine kadar, servis taşımacılığı yapan gerçek ve tüzel kişiler, engelli personel veya öğrenciye talep hâlinde erişilebilir taşıma hizmetini sağlamakla yükümlüdür.

Düzenleyen: Yüksek Hemşire Ayşe SARI

SİME-SEN Engelliler Komisyon Başkanı

Sorularınız için e-mail: aysegiresunlu@hotmail.com

28.062016