| | | |
 | Makaleler III Çağdaş Türk Dilleri: Talat TEKİN, Yayıma Hazırlayanlar: Emine YILMAZ-Nurettin DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1062, 497 sayfa Üç ciltlik derlemenin birinci cildinde 35, ikinci cildinde 54 ve bu cildinde 62 yazı olmak üzere Prof. Dr. Talat Tekin’in yarım yüzyıl içerisinde yazmış olduğu 151 çalışma bir araya getirilmiştir. İlk iki ciltte olduğu gibi bu cildin içindeki yazılar da kronolojik olarak kitaba alınmıştır. Bu şekilde bir sıralama yazarın elli yılı aşan meslek hayatında âdeta bir leitmotif durumundaki konuları göstermesi aynı zamanda yazarın Türkiye Türkolojisinde çok tartışılan dil devrimi, Türk dillerinin adlandırılması ve sınıflandırılması gibi konulardaki görüşlerini yansıtması bakımından da önemlidir. Önceki ciltlerden farklı olarak sadece 10 yazının İngilizce, geri kalanın Türkçe olduğu bu cilt, aynı zamanda Türkiye Türkolojisinin son 50 yılının önemli tartışma ve araştırma konularına bir katkı olarak da görülebilir. 2, 3 ve 4 numaralı makaleler yazarın Trabzon İlköğretmen Okulunda çalıştığı 50’li yılların başında Trabzon’da yayımlanmakta olan Genç Öğretmen dergisi ile (2) Halk Gazetesi’nde (3, 4) yer almıştır. Söz konusu üç makale Trabzon İl Halk Kütüphanesinde bulunmuş ve yeniden dizilmiştir. | |
 | Makaleler II Tarihî Türk Yazı Dilleri: Talat TEKİN, Yayıma Hazırlayanlar: Emine YILMAZ-Nurettin DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1061, 604 sayfa Makaleler II Tarihî Türk Yazı Dilleri başlıklı bu ciltte, Prof. Dr. Talat Tekin’in 1957-2002 yılları arasında yayımlanmış 27’si Türkçe, 27’si İngilizce olmak üzere toplam 54 yazısı yer almaktadır. Bunların 12’si tanıtma, değerlendirme, eleştiri türü yazılardır. Makalelerin büyük bir bölümü 45 yıllık bir sürede kitabın sonundaki künye bilgilerinde de görüleceği üzere CAJ, UAJb, AOH, JSFOu, FUF, TDAY-Belleten, Erdem, JAOS, TDA, DA, TL gibi ulusal veya uluslararası bilimsel dergilerde, armağan kitaplarda ve ansiklopedilerde yayımlanmıştır. Yazıların ortak yönünü Eski ve Orta Türkçe metin yayınları, bu yayınlar üzerine yapılan değerlendirmeler veya dönemle ilgili belli konuların ayrıntılı olarak incelenmesi oluşturmaktadır. Bazı makalelerin hem Türkçeleri hem de İngilizceleri yayımlanmış, bunlar kitaba alınmıştır. 15, 29 ve 23 numaralı makaleler, sırasıyla 13, 26, 27 numaralı İngilizce makalelerin Türkçeleridir. 18 numaralı Türkçe makale isim benzerliğine rağmen 14 numaralı İngilizce makalenin çevirisi değildir. 14, 17, 18, 32; 24, 33 ve 31, 36 numaralı makaleler ise birbirinin devamı niteliğindedir ancak, makalelerin kitaptaki dizilişinde kronolojik sıra gözetildiği için bunlar kitapta art arda yer almamıştır. | |
 | Makaleler I Altayistik: Talat TEKİN, Yayıma Hazırlayanlar: Emine YILMAZ-Nurettin DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1060, 320 sayfa Bu kitap, günümüz Türkiye Türkolojisinin en önemli isimlerinden birisi olan Prof. Dr. Talat Tekin’in yüz elliden fazla yazısını bir araya getirmeyi amaçlayan dizinin ilk cildini oluşturmaktadır. Okuyucular için bir bölümüne ulaşılması zor olan, değişik tarihlerde ve yerlerde yayımlanmış yazıların genel içerikleri dikkate alınarak dizi, üç cilt olarak tasarlanmıştır. Birinci ciltte Altayistik, ikinci ciltte Eski ve Orta Türkçe ve üçüncü ciltte de çağdaş Türk dilleri ile ilgili yazıların yer alması planlanmıştır. Yazarın daha önce Türkoloji Eleştirileri (Simurg 1997) ve Tarih Boyunca Türkçenin Yazısı (Simurg 1997) başlıkları altında kitaplaştırılmış olan makaleleri ayrıca, Türk Dili dergisinin Türk Şiiri Özel Sayısı I’de (Eski Türk Şiiri) yayımlanmış olan “İslâm Öncesi Türk Şiiri” (s. 3-42) ve “Karahanlı Dönemi Türk Şiiri” (s. 81-157) adlı makaleleri de kitap boyutundaki hacimleri ve kolay ulaşılabilirlikleri dikkate alınarak bu üç cildin kapsamı dışında bırakılmıştır. Birinci cildi oluşturan Altayistik için seçilmiş bulunan 35 yazının ikisi tanıtma/eleştiri, 33’ü makaledir. 35 yazının 25’i İngilizce, biri Rusça ve 9’u Türkçedir. | |
 | Türk Dili Üzerine Araştırmalar IV: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1150, 529 sayfa Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’ın 1945-1995 yılları arasında kaleme aldığı makaleleri, Türk Dil Kurumu tarafından Türk Dili Üzerine Araştırmalar başlığı ile iki cilt hâlinde önce 1995, daha sonra da 2005 yılında basılmıştı. Prof. Dr. Korkmaz’ın 1995-2006 yılları arasındaki makalelerini içine alan 72 araştırma yazısı da 2007 yılında bu serinin III. cildi olarak yayımlanmıştır. Bu çalışma ise yazarın 2007-2014 yılları arasındaki yedi yıllık sürede yazdığı 41 makaleden oluşmaktadır. Bu makalelerden her biri ya bir araştırma ürünüdür ya da yerli ve yabancı çeşitli üniversiteler tarafından düzenlenen bilimsel toplantı, kongre ve sempozyumlarda sunulmuş bildiriler yahut da Türk Dili, TDAY-Belleten, Dil Araştırmaları vb. hakemli dergilerde yayımlanmış yazılardır. Bu yazılar da yine bir konu sınıflandırmasından geçirilerek 7 ayrı bölümde toplanmıştır. | |
 | Türk Dili Üzerine Araştırmalar III: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 893, 880 sayfa Eldeki III. ciltte yer alan ve 72 makaleden oluşan yazılar yine kendi içinde bir konu sınıflandırılmasından geçirilerek altı bölüm hâlinde basılmıştır. Böylece 1945-2006 yılları arasını kapsayan ve her biri ayrı yıllarda yerli ve yabancı çeşitli bilimsel dergilerde yayımlanmış olan makaleler, okuyucuların ilgisine sunulmuştur. Kitap hâlindeki yayınlarımızın tamamı ile 1945-2007 yılları arasındaki araştırma yazılarının yıllara göre dağılımı bu cildin sonuna alınmıştır. | |
 | Türk Dili Üzerine Araştırmalar I-II: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 629, 1456 sayfa Türk Dili Üzerine Araştırmalar 1-2 adlı eser, Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’ın 1945-1995 yılları arasında her biri birer bilimsel dergide yayımlanmış olan makalelerinden oluşmaktadır. Bir araya toplanmış olan bu yazılar, Eski Türkçeden günümüze kadar uzanan süreçte dil ve kültür tarihimizin farklı konularına, farklı yazı dillerine ve lehçelerine ilişkin araştırmaları içermektedir. Eserde makaleler yazılış tarihlerine göre değil, konularına ve kronolojik sıraya göre sekiz ayrı bölümde toplanmıştır. İki cilt hâlinde olan eserin üçüncü baskısı birleştirilerek yapılmıştır. | |
 | Doğumunun 80. Yılında Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı: Editörler: Leylâ KARAHAN-Hüseyin YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1515, 1235 sayfa Ömrünü Türklük bilimi çalışmalarına adayan Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN; bugüne kadar çok sayıda eser yazmış, bilim adamları yetiştirmiş, bu alanda çalışan birçok araştırmacıya destek olmuş, cesaret vermiş, yol ve yön göstermiştir. Bu kitap, Prof. Dr. Ahmet B. ERCİLASUN’a Türk diline, Türk kültürüne, Türk dünyasına yaptığı üstün hizmetlerden dolayı Türk Dil Kurumu tarafından 80. yaş armağanı olarak hazırlanmıştır. Kitapta, Prof. Dr. ERCİLASUN’un dostlarının anıları, meslektaşlarının ve öğrencilerinin bilimsel yazıları bulunmaktadır. | |
 | SÜLEYMAN ÇELEBİ VE VESÎLETÜ’N-NECÂT (İNCELEME-TENKİTLİ METİN-DİL İÇİ ÇEVİRİ-AÇIKLAMALI DİZİN): M. Fatih KÖKSAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1514, 431 sayfa İslami Türk edebiyatının en güzel eserlerinden biri olan Vesîletü’n-Necât, şöhreti ve tesiri düşünüldüğünde bütün bir Türk edebiyatı tarihi için “özel” sayılabilecek bir metindir. Türk irfanında, müellifi Süleyman Çelebi’nin verdiği ad olan Vesîletü’n-Necât’tan çok “Mevlid” olarak yer bulmuştur. Süleyman Çelebi’nin Mevlid’inin, Türk diliyle yazılmış bütün eserler arasında en çok okunan, dinlenen, söylenen eser olmak gibi bir özelliği de vardır. Bu çalışmanın “inceleme, metin, dizin” olmak üzere üç ana bölümden oluştuğunu söyleyebiliriz. İnceleme kısmında Süleyman Çelebi’nin hayatı, Vesîletü’n-Necât’ı ve münferit şiirleri üzerinde durulmuştur. “Metin” başlığı altında, öncelikle tenkitli metinde kullanılanlar olmak üzere bahis konusu olan on iki nüsha tanıtılmış; beyitlerin bugünkü Türkçeyle nesir çevirileri yapılmıştır. Metinden sonra özellikle eser üzerine bilimsel çalışma yapmak isteyecekler için hazırlanan “Açıklamalı Dizin”e yer verilmiştir. | |
 | NİMŞEHİT VE ŞİİRLERİ (GİRİŞ-İNCELEME-ÇEVİRİ YAZI-AKTARMA): NeşeHARBALİOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1513, 534 sayfa Çağdaş Uygur edebiyatının önde gelen temsilcilerinden olan Nimşehit; şiir, masal, opera, manzum roman türünde eserler vermiştir. Söz konusu çalışma şairin ulaşılabilen şiirlerine dayanmaktadır. Nimşehit’in hayatını, edebî faaliyetlerini, şiirlerini konu alan bu eser; Giriş, Birinci Bölüm (Nimşehit’in Hayatı ve Edebî Faaliyetleri), İkinci Bölüm (Nimşehit’in Şiirlerinde İçerik), Üçüncü Bölüm (Nimşehit’in Şiirlerinde Dış Yapı), Dördüncü Bölüm (Nimşehit’in Şiirlerinde Dil ve Üslup), Metin ve Sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. | |
 | TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAN SEÇMELER: Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu, Editörler: Leylâ KARAHAN, Özgür AY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1512, 753 sayfa Türkiye’de ağız araştırmaları alanı, yaklaşık yüz yıllık bir birikime sahiptir. Özellikle son yıllarda derleme-inceleme ve sözlük çalışmalarına hız verilmiştir. Birçok il ve bölgenin dil malzemesi ortaya çıkarılmış, bu malzemeler dil bilimi ilkeleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Eser, Türkiye’deki ağız araştırmaları uzmanlarının ve Türk Dil Kurumu Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu üyelerinin ortak çalışmasının ürünüdür; Türkiye Türkçesi ağızları hakkında genel bir kanaatin oluşmasına, konuya ilgi duyanların bilgi edinmesine yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Bu kitap aynı zamanda, üniversitelerdeki ağız araştırmaları dersleri için işlevsel bir malzeme niteliğindedir. Kitapta, Türkiye sınırları içinde çeşitli bölgelerden seçilen 20 ilin ağız özellikleri ve bu ağızlarla ilgili derleme metinleri bulunmaktadır. | |
 | TÜRKÇE TEMEL KELİMELERİN ÇAĞRIŞIM SETLERİ (TOPLUM DİL BİLİMSEL BİR İNCELEME): Gülcan ÇOLAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1511, 412 sayfa Kelimelerin çağrışımları üzerine yapılan araştırmalar; kelimeler arasındaki yapısal ve anlamsal bağlantılara, bu bağların semantik ve fizyolojik temellerine, kişi ve toplumların kültürel ve zihinsel kodlarına dair ipuçları sunduğu gibi yeni kelimelerin mevcut kavramlarla bağlantı kurularak öğrenilmesi ve korunmasına yönelik de önemli veriler sağlar. Bu kitap da kelime çağrışımları üzerinden anlam bilimi ve toplum dil bilimi çalışmalarına bir katkıda bulunma niyetiyle hazırlanmıştır. Eser, dört bölümden oluşmaktadır. “Dilin Kültürel ve Nörofizyolojik Temelleri” başlıklı birinci bölümde, toplumsal ve kültürel çevre ile dil ilişkisi, dilin beyindeki organizasyonu gibi konulara değinilmiştir. “Çağrışımın Nörofizyolojisi ve Kelimelerin Çağrışımı” başlıklı ikinci bölümde; çağrışım düşüncesi, çağrışımın nörofizyolojisi, kelimelerin çağrışımı ve bu konu üzerine yapılan çalışmalar ele alınmıştır. “Türkçe Temel Kelimelerin Cinsiyetlere ve Toplumsal Tabakalara Göre Çağrışımları” başlıklı üçüncü bölümde ise çağrışım araştırmasının yöntemi ve örneklemi ile hedef kelimeler hakkında bilgi verilirken “Türkçe Temel Kelimelerin Çağrışım Setleri” başlıklı dördüncü bölümde her bir hedef kelimenin cinsiyetlere ve toplumsal tabakalara göre çağrışımları tablo hâlinde sunulmuştur. | |
 | TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE SÖZ VARLIĞI ÜZERİNE İNCELEMELER: Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Bilim ve Uygulama Kolu, Editör: Musa ÇİFCİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1510, 458 sayfa Söz varlığı kavramını oluşturan sözler; kelimeler, terimler, deyimler, atasözleri ve kalıp sözler, bir dilin işlenip zenginleştikçe çoğalan, birikerek hazine değeri kazanan somut olmayan kültürel mirasını oluşturmaktadır. Türkçenin söz zenginliği üzerine hazırlanan eser, üç bölüm olarak kurgulanmıştır. Söz varlığı üzerine kaleme alınan ilk bölüm; özellikle söz varlığının dil eğitim öğretimindeki yerini ve önemini irdeleyen, niteliğini çeşitli boyutlarıyla inceleyen yazılardan oluşmaktadır. İkinci bölümde, söz varlığının belirlenmesi çalışmalarını ve yöntemlerini inceleyen çalışmalar bulunmaktadır. Üçüncü bölümde ise söz varlığını geliştirme yollarının ve uygulamalarının ağırlıklı olduğu çalışmalar yer almaktadır. Eserde, alan yazarlarının söz varlığı karşılığı olarak kullandıkları tek bir terim bulunmadığından yazarların söz varlığı yanında tercih ettikleri diğer kullanımlar da korunmuştur. | |
 | TÜRK FİLOLOJİSİ VE YAZI TARİHİ: Altay AMANJOLOV, Aktaran: Kenan KOÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1509, 110 sayfa Eser; “Türk filolojisine giriş” dersini alan öğrencilere ve bu sahaya ilgi duyan okuyuculara Türk filolojisinin oluşumu, gelişme tarihi, Türk lehçelerinin sınıflandırılması, Eski ve Çağdaş Türk edebî lehçelerinin yazı sistemleri ve yazılı metinlerin tahlili metotları konularında bilgiler sunmaktadır. Türk filolojisi, sosyal bilimler dersi olduğu için dersin içeriğinde yer alan Türk yazılı metinleri lengüistik, edebî, tarihî ve kültürel araştırma bakımından incelenmiştir. Kazak Türklük bilimcisi Altay S. Amanjolov’un Türki Filologiyası jäne Jazuv Tarihi adlı eseri, Türk dilinin yazı öncesi dönemini, Köktürk yazısının kökeni sorununu ve oluşma aşamalarını, yazıda şekil-ses ilişkisinin gelişmesi gibi pek çok meseleyi ele almaktadır. Bu çalışma, adı geçen önemli eserin Kazak Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarmasıdır. | |
 | TÜRK DİLLERİNDE SON TAKILAR:Yong-Sŏng Lİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1508, 958 sayfa Bu çalışmada, ilk kez eski ve yeni bütün Türk dil ve lehçelerinde kullanılan son takılar ile son takı görevindeki adlar ele alınmıştır. Eserin “Giriş” bölümünde “Terimin Tanımı, Bu Konuda Yapılan Çalışmalar, Terimlerin Tespiti ve Sıralanması, Yeni Görüşler, Yazı Çevrimi Hakkında, Kısaltmalar ve İşaretler” adlı başlıklara yer verilmiştir. “Son Takılar” adını taşıyan ikinci bölüm, “Son Takılar” ve “Son Takı Gibi Kullanılan Adlar” başlıklarına ayrılmıştır. Her iki kısımda da son takı olan kelimeler alfabetik olarak sıralanarak örneklendirilmiştir. Kitapta ayrıca, örneklerin Türkiye Türkçesine aktarması da yapılmıştır. Üçüncü bölümde çalışmadan elde edilen sonuçlar listelenmiş; Türk dilleri ve lehçeleri için hazırlanan “Dizinler” bölümü ile çalışma sona ermiştir. | |
 | TÜRK DİLLERİNDE BİRİNCİL UZUN ÜNLÜLER: Talat TEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1507, 198 sayfa Türk dillerinde birincil uzun ünlülerin varlığı tartışması ilk olarak on dokuzuncu yüzyılın ortalarında başlamış; uzun yıllar Türkolojinin gündeminde kalmıştır. Türkolog Talat TEKİN bu konuyu doktora tezinde savunmuştur. Ana Türkçede uzun ünlülerin varlığı ve bunun bugünkü Türk dillerine yansıması üzerine olan bu çalışma, ilk olarak 1975 yılında Ana Türkçede Aslî Uzun Ünlüler adıyla basılmıştır. Çalışmanın Halaçça verilerin eklendiği ikinci baskısı ise 1995’te yılında yayılmıştır. “Ön Söz” ve “Giriş” bölümleriyle başlayan eser, dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, modern dil ve lehçelerdeki birincil uzun ünlüler ayrı ayrı örnekleriyle incelenmiştir. İkinci bölümde tarihî lehçelerdeki uzun ünlüler ele alınmış; üçüncü bölümde birincil uzun ünlülerin neden olduğu seslik değişme ve gelişmelere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise birincil uzun ünlülerin çıkış üzerinde durulmuş; “Ek” başlığı altında da Ana Mongolcadaki uzun ünlüler üzerinde durulmuştur. | |
 | TÜRK DİL REFORMUNDA AVRUPA DİLLERİNİN ROLÜ: Klaus RÖHRBORN, Çeviren: Şeri̇fe ÖZER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1506, 264 sayfa Bu çalışma, Alman Araştırma Kurumunun (Deutsche Forschungsgemeinschaft) desteğiyle 1990 yılında toplanmaya başlanan kaynak malzemeler ile meydana getirilmiştir. Türk dil reformunun bir tarihçesi niteliğindeki çalışma, Prof. Dr. Klaus Röhrborn’un Türkiye Türkçesinde yeni türetilmiş kelimelerin yapılış metotlarını araştırdığı eserin Türkçeye kazandırılmış şeklidir. Eserde, Türkiye Türkçesinde yapılan dil reformu Ziya Gökalp’ten itibaren tarihsel kronolojiyle anlatıldıktan sonra Atatürk Dönemi’nde ve daha sonra dil reformu sürecinde izlenen yöntem ve bu yöntemde yabancı dillerin etkisi dil bilimsel bir incelemeyle açıklanmış; Eski Türkçeden itibaren Türkiye Türkçesi grameriyle uygunluğu ve yabancı dillerin neolojik kelimelerde etkileri bilimsel bakış açısıyla belirtilmiştir. | |
 | TÜRK DİLİNDE ÇEKİRDEK EKLER: Ahmet Bican ERCİLASUN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1505, 96 sayfa Çekirdek ekler, Türkçe kelimelerin etimolojisi için son derece önemlidir. Bu eklerin belirlenmesinden sonra ancak bazı kelimelerin kökenlerine gidebilmek mümkündür. Çalışmanın “Giriş” kısmında bu husus ele alınmış ayrıca, bu çalışmada özel olarak kullanılan bazı yöntem ve terimler de kısaca açıklanmıştır. Kitabın ana konusu, çekirdek ekler olmakla birlikte bu bahse geçilmeden önce birleşik ekler ve gramerleşme üzerinde de durulmuştur. Çekirdek ekler incelenirken Türkiye Türkçesinin lehçe sözlükleri esas alınmıştır. | |
 | ERZURUMLU MUSTAFA DARİR: SİRETÜ’N-NEBİ TERCÜMETÜ’D -DARİR (İNCELEME-METİN-DİZİNLİ SÖZLÜK), Hazırlayan: Mustafa ERKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1504, 1380 sayfa Darir’in Siretü’n-Nebi’si XIV. yüzyıl sonlarında, Mısır Memluk sahasında meydana getirilen ve Eski Anadolu Türkçesini temsil eden önemli bir dil yadigârıdır. Siretü’n-Nebi, ihtiva ettiği malzeme açısından üzerinde önemle durulması gereken bir eserdir. Diğer taraftan eser içinde bir hayli manzum metin bulunmakla birlikte daha çok nesir ağırlıklıdır. Bu bakımdan da Eski Anadolu Türkçesinin cümle yapısına ışık tutabilecek mahiyettedir. İlk siyer tercümesi olması, ilk mevlit manzumesini, çeşitli naatları ihtiva etmesi sebebi ile muhtevası yönüyle dinî açıdan da önemlidir. Dört bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde; yazarın hayatı, eserleri, Siretü’n-Nebi’nin nüshaları, dil ve üslubu, edebiyat ve kültür hayatımıza etkileri üzerinde durulmuştur. Gramer notları bölümünde; nüshanın imla özellikleri, ünlü ve ünsüzlerin yazılışları, morfolojik yapısı, ses yapısı ele alınmış; sayıları da belirtilerek geniş şekilde örnekler verilerek değerlendirilmiştir. Metin bölümünde ise eserin Topkapı Sarayı nüshası yazı çevirimi olarak verilmiştir. Sözlük ve dizin bölümleri yeniden değerlendirilmiş; özel isimler dâhil bütün kelimeler alfabetik sıra ile dizilmiştir. | |
 | SAHA DESTANLARI KIIS DEBİLİYE DESTANI, Anlatan: Nikolay Petroviç BURNAŞOV, Hazırlayan: Doğan ÇOLAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1503, 174 sayfa Sahalar, destancılık geleneği bakımından oldukça zengin bir arşive sahiptir. Bu çalışma ile Sahaların hem zengin kültür, inanç ve düşünce dünyasının ortaya konulması hem de ele alınan metnin dil hususiyetlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Eser “Giriş” ve “Metinler” bölümlerinden meydana gelmiştir. “Giriş” bölümünde ilk olarak Saha Türkleri ve Türkçesi hakkında bilgi verilmiştir. Ardından genel olarak Saha destanlarına değinilmiştir. Bu bölümden sonra, eserin esasını oluşturan Kııs Debiliye destanı hakkında bir değerlendirme yapılarak destanın derlendiği Nikolay Petroviç Burnaşov hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Orijinal metnin Latin harfli transkripsiyona eserde yer verilmiş; Kiril harfli orijinal metne ise hacim bakımından yoğunluk oluşturmaması açısından yer verilmemiştir. Metinler kısmında okuyucuya kolaylık sağlaması için çeviri yazılı orijinal metin ile Türkiye Türkçesi aktarması karşılıklı sayfalarda eşit şekilde oluşturulmuştur. | |
 | NEZRALİ’NİN ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ (GİRİŞ-METİN-İNCELEME-NOTLAR-DİZİN), Hazırlayan: Farhad RAHİMİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1502, 370 sayfa Bu çalışma, XVII. yüzyılda 1629-1642 yılları arasında İran’da Neẕr-‘Alı̇̄ tarafından yazılan Çağatay Türkçesi-Farsça sözlüğü incelemek, eserden elde edilen dil bilgisel ve sözlüksel malzemeyi ortaya koymak ve başka eserlerle karşılaştırarak bu eserin Türk dilinin gelişme sürecine olan katkısını belirlemek amacıyla yazılmıştır. 1629-1642 yılları arasında yazılan bu eser, Mı̇̄rzā Mehdı̇̄ Ḫan Esterābādı̇̄’nin Senglaḫ sözlüğüne kaynaklık etmiştir. Eser; kısa bir giriş, mukaddime, üç fasıl ve hatimeden ibarettir. Çağatay Türkçesi-Farsça iki dilli bir sözlük olan bu eser, madde başları ve örnekler hariç Farsçadır. Sözlükte toplam madde sayısı 725’tir. Eserdeki maddeler genellikle Çağatay Türkçesi alanından seçilmiştir. Sözlükte çok sayıda nazım ve düzyazı örnekleri yer almaktadır. Örneklerin çoğu Nevāyı̇̄’nin eserlerinden, özellikle de Ġarāyibü’ṣ-Ṣıġar ve Fevāyidü’l-Kiber adlı eserinden seçilmiştir. Birçok Moğolca sözcüğe yer verildiği gibi nadiren Arapça ve Farsça sözcüklere de rastlanmaktadır. | |
 | MÜDERRİS HASAN EFENDİ: ĠĀYETÜ’L-MÜNTEHĀ Fİ̄-TEDBİ̄Rİ̄’L-MERŻĀ (HASTALIKLARIN TEDAVİSİNDE EN SON NOKTA)(İNCELEME-METİN-DİZİN-TIPKIBASIM), Hazırlayan: Talat DİNAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1501, 602 sayfa Bu çalışmada, Müderris Hasan Efendi tarafından kaleme alınan Ġāyetü’l-Müntehā Fı̇̄-Tedbı̇̄ri’l-Merżā adlı tıbbi içerikli eser, hem söz varlığı hem de dil özellikleri bakımından kapsamlı bir incelemeye tabi tutulmuştur. 18. yüzyılda yazılmış tıbbi içerikli bu kitabın incelenmesiyle 18. yüzyıl Türkçesinin dil özellikleri ve söz varlığı eserin verdiği malzeme nispetinde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada, eserin Süleymaniye Kütüphanesi Fatih 3588 numaralı nüshası esas alınmış; metin, çeviri yazı işaretleriyle Latin alfabesine aktarılmıştır. Çalışma, temel olarak “Giriş, İnceleme, Metin ve Dizin, Sonuç, Kaynaklar ve Tıpkıbasım” bölümlerinden oluşmaktadır. | |
 | TÜRK ATASÖZLERİ SÖZLÜĞÜ: Belgin TEZCAN AKSU-Şükrü Halûk AKALIN-Recep TOPARLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1500, 696 sayfa Atasözleri, söz varlığında önceden var olan ve bellekte yer edinen, yaşanılan duruma ve konuya uygun olduğu düşünülerek konuşmada, yazıda kullanılan kalıplaşmış sözlerdir. Bilinen en eski dönemlerden başlayarak Türkçede sav, deme, atalar sözü, mesel, darbımesel (çokluğu durubuemsal) ve günümüzde de atasözü diye adlandırılan söz varlığı ögeleri, uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici nitelikte söz olarak tanımlanır. Kökleri tarihin karanlık dönemlerine kadar uzanan Türklerin binlerce yıllık deneyimleriyle oluşmuş, sınamalarıyla doğruluğu kanıtlanmış atasözleri büyük bir söz hazinesi ve kültür zenginliği olarak kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze ulaşmıştır. Bu çalışma, Türkçenin söz varlığının önemli bir bölümünü oluşturan atasözlerimizi toplu hâlde sunmayı amaçlayan bilimsel bir araştırma ürünüdür. Yazma ve basma atasözü kaynaklarımızdan yararlanılarak hazırlanmıştır. Her atasözünün açıklaması yanında verilmiş; açıklamaların olabildiğince kısa ve anlaşılır olmasına dikkat edilmiştir. Sözlüğün sonunda verilen sözcük dizininden yararlanılarak aranılan sözün geçtiği veya belirli kavramlar içeren atasözlerine ulaşmak mümkün olabilecektir. | |
 | MUALLİM NÂCİ: MEKTEB-İ HUKŪK-I ŞÂHÂNE’DE VERİLEN [DİL VE EDEBİYÂT] DERSLERİN[İN] HÜLÂSASI, Hazırlayan: Fethi GEDİKLİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1499, 170 sayfa Muallim Nâci’nin Hukuk Mektebinde verdiği ve sonradan Mecmûa-i Muallim’de yayımladığı dil ve edebiyat dersleri, dil bilgisi konularını ele alması bakımından dikkati çekmektedir. Mecmûa-i Muallim’de “Mekteb-i Hukūk-ı Şâhâne’de Verilen Derslerin Hülâsası” başlığı altında geçmekte olan derslerin adı, daha belirgin olması için köşeli ayraç içindeki ifadelerle “Mekteb-i Hukūk-ı Şâhâne’de Verilen [Dil ve Edebiyât] Derslerin[in] Hülâsası”na dönüştürülmüştür. Adından da anlaşılacağı üzere incelenen metin, Hukuk Mektebi öğrencilerine verilen dil ve edebiyat derslerinin özetleridir. Çalışma; Giriş, Nâci’nin metni, Türkçe Sözlük’te Bulunmayan Kelimeler Sözlüğü, Terimler Sözlüğü bölümlerinden oluşmuştur. | |
 | KUZEY GRUBU TÜRK LEHÇELERİNDE EDATLAR: Ercan ALKAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1498, 718 sayfa Eserde, Kıpçak Türkçesinin çağdaş temsilcileri olan Tatar, Kazak, Kırgız, Başkurt, Karakalpak, Kumuk, Nogay, Karaçay-Balkar, Kırım Tatar ve Karay Türkçelerinde kullanılan edatlar incelenmiştir. Türkçenin “Kuzey Grubu”nu oluşturan bu lehçelerin edatları; yapı/köken, kullanılış ve fonksiyon bakımından ele alınmıştır. Bu lehçelerin edatları incelerken, lehçelerle ilgili metinler ve inceleme eserleri kullanılmış; öncelikle edebî eserlere başvurulmuştur. İncelenen her edat on lehçedeki (tespit edilmişse) varyantlarıyla ele alınmış ve zaman zaman yapı, anlam ve işlevlerine göre değerlendirilerek edatın tarihî köküne dair köken bilgisi incelemesi de yapılmıştır. Yaklaşık olarak doksan eserden fişlenmiş olan metinlerden seçilen örneklere göre hazırlanan bu çalışma, genel anlamda Kuzey Grubu Türk lehçelerinin edatlarını ortaya koyabilecek niteliktedir. | |
 | KAZAK DESTANLARI XI KOBLANDI BATIR DESTANI: Anlatan: Marabay JIRAV-Mergenbay JIRAV, Hazırlayan: Halil ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1497, 202 sayfa Kazak halkının uzun yıllar göçebe kültürü etkisinde kalması, onların sözlü kültür ürünleri yönünden çok zengin olmasına sebep olmuştur. Oluşan kültürel zenginliklerden birisi de destan söyleme geleneğidir. Bu destanlar içerisinde birçok kahramanlık destanı bulunmaktadır ve bunlardan birisi de Koblandı Batır Destanı’dır. Koblandı Batır Destanı, Kazak halkının zengin içeriğe sahip destanlarındandır. Destan, halkın kültürel dünyasında uzun zaman saklanmış ve dönemin büyük destan söyleyicileri aracılığıyla icra edilmiştir. Koblandı Batır Destanı’nın Kazak sahasında 29 nüshası vardır. Destanın tam nüshası, Kostanay ilçesine bağlı Karabalık’ta akın Birjan Tolımbayev’den XIX. yüzyılın başında kaydedilmiştir. Aktarması yapılan Koblandı Batır Destanı; Sovyetler Birliği Bilim Akademisi M. Gorki Edebiyat Enstitüsünün “SSCB Halk Destanları” serisi kapsamında, Moskova’da Nauka Yayınevi tarafından 1975 yılında yayımlanmıştır. Kazak halkının kahramanlık destanlarından olan Koblandı Batır Destanı, N. B. Kidayş-Pokrovskaya ve O. A. Nurmagambetova tarafından Kazak Türkçesinden Rusçaya aktarılmıştır. Aktarılması yapılan eser, Marabay-Mergenbay anlatmasıdır. | |
 | KAZAK VE NOGAY TÜRKÇESİ YAZI DİLLERİNDE TASVİR FİİLLERİ: Dilek ERGÖNENÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1496, 284 sayfa Bu çalışmada, Kıpçak lehçelerinde tasvir fiillerinin incelenmesi amaçlanmış; bunun için de bu grubu en iyi temsil eden lehçelerden birbirine yakın iki Kıpçak lehçesi olan Kazak ve Nogay Türkçesi yazı dilleri seçilmiştir. Her iki lehçe üzerinde eş zamanlı bir çalışma yapılmıştır. Her tasvir fiili incelenirken fiilin genel olarak tanıtılması bakımından önce o fiilin Eski Türkçedeki, daha sonra da Harezm ve Eski Kıpçak Türkçesindeki yapısı ve kullanılışı üzerinde kısaca durulmuş ve örnekler verilmiştir. Daha sonra her fiilin diğer Türk lehçelerindeki fonetik varyantları gösterilmiştir. Çalışma hazırlanırken hem Kazak ve Nogay Türkçesi hem de Türkiye Türkçesi gramerlerindeki tasvir fiilleri ve bu konuyla ilgili yapılan araştırmalar incelenmiştir. Kazak ve Nogay Türkçesi yazı dillerinde tasvir fiillerinin işlevleri, taranan metinlerden tespit edilmiştir. Bunlar daha sonra mevcut gramerlerde yer alan tasvir fiilleriyle ilgili çalışmalarla da karşılaştırılmıştır. Tasvir fiillerinin işlevleri tespit edilirken, diğer Türk lehçelerinde birleşik fiiller ve özellikle de tasvir fiilleri ile ilgili çalışmalar da kullanılmıştır. | |
 | GEDÂYÎ: DÎVÂN (İNCELEME-METİN-DİZİN-TIPKIBASIM), Hazırlayan: Filiz Meltem ERDEM UÇAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1495, 712 sayfa Düzeltilip eklemeler yapılarak ikinci baskısı gerçekleştirilen bu çalışma; Giriş, İnceleme, Metin, Dizin ve Tıpkıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Gedâyî’nin hayatı, edebî kişiliği, yaşadığı dönem hakkında bilgiler verilip Dîvân, içeriği ve biçimsel özellikleri bakımından tanıtılmıştır. İnceleme, üç alt bölümden oluşmaktadır. Metin bölümü eserin mevcut tek nüshasına dayanmaktadır. Gramer özelliklerinin gösterildiği Dizin bölümünde kelime ve kelime grupları metnin bağlamından hareketle anlamlandırılarak bu bölümün aynı zamanda bağlamsal dizin ve işlevsel bir sözlük hâline gelmesi amaçlanmıştır. Dizin bölümünden sonra Gedâyî Dîvânı’nın tıpkıbasımı çalışmaya ilave edilmiştir. | |
 | ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ HUKUK BELGELERİ: Berker KESKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1494, 832 sayfa Eski Uygur Türkçesi hukuk belgeleri, her biri birbirinden bağımsız ve farklı konularda hazırlanmış olan nitelikli belgelerdir. Dünyanın çeşitli kurum ve kütüphanelerinde muhafaza edilen bu belgeler; dönemin Türk dili kadar hukuki, siyasi ve sosyal konuları hakkında da bilgiler içerir. Bu çalışmada, Eski Uygur Türkçesiyle hazırlanmış ve erişilebilir durumda olan tüm hukuk belgelerinin çeviri yazısının yapılması, okunuş farklılıklarının mukayese edilmesi, Türkiye Türkçesine aktarılması, bir dizin hazırlanması ve belgelerden hareketle Eski Uygur hukuk sisteminin ortaya konması amaçlanmıştır. Yapılan bu çalışmada, toplam 538 metin incelenmiştir. İlgili kataloglarda yalnızca transkripsiyonları bulunan ancak daha önce üzerinde herhangi bir bütünlüklü bilimsel çalışmanın yapılmadığı 150’den fazla metin, ilk kez bu çalışmada değerlendirilerek Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Çalışmanın transkripsiyon bölümünde yer alan belgeler, konularına göre tasnif edilmiş ve konu başlıklarının kısaltmalarıyla birlikte numaralandırılmıştır. Transkripsiyon bölümünden sonra belgeler, yine sınıflandırmaya uygun olarak Türkiye Türkçesine aktarılmış ve dizin hazırlanmıştır. Çalışmanın sonunda ise Eski Uygur hukuk belgelerine ait örnek tıpkıbasımlar bulunmaktadır. | |
 | ESKİ TÜRKÇEDE İKİLEMELER: Ahmet KARAMAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1493, 780 sayfa Dört ana bölümden oluşan çalışmada bölümler, ikilemelerin anlamsal bir tasnifini içermektedir. Eserin ilk bölümü “Eş Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler”; ikinci bölümü “Yakın Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler”; üçüncü bölümü ise “Zıt Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler”dir. Çalışmanın son bölümü ise “Aynı Sözcüğün Tekrarlanmasıyla Oluşan İkilemeler” adını taşımaktadır. Dört bölümün tamamı da kendi içerisinde alfabetik bir yapıdadır. Söz konusu dört ana bölümden başka eserin sonuna eklenen iki kısım daha bulunmaktadır. Bunlardan ilki “Taranan Eserler Dizini”dir. Eserin son kısmında ise ikilemelerin alfabetik olarak sıralandığı genel bir dizin yer almaktadır. | |
 | DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK’E GÖRE 11. YÜZYIL TÜRK DİLİ GRAMERİ: Gökçen DURUKOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1492, 444 sayfa Eser, Kâşgarlı Mahmud’un Dîvânu Lugâti’t-Türk’te açıkça bildirdiği ve bazen de hissettirdiği dil bilgisi konuları ve ipuçlarından hareketle özelde 11. yüzyılda var olan bütün Türk lehçeleri hakkında, genelde ise 11. yüzyıl Türkçesi hakkında bir gramer kitabı ortaya koyabilmek amacıyla hazırlanmıştır. Eserin çıkış noktası, Kâşgarlı’nın yazdığı veya yazmayı tasarladığı Kitābu Cewāhiri’n-Naḥwi fi-Lugāt’it-Türki (Türk Lehçelerinde Gramer Mücevherleri Kitabı) adlı eserini şekillendirebilme düşüncesidir. Kitabın asıl kaynağı Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti’t-Türk’tür. Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün 1990 yılında Kültür Bakanlığı tarafından yapılan tıpkıbasımı baştan sona incelenmiştir. Bunun yanı sıra, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün tıpkıbasımındaki Arapça kısımların anlamlandırılması ve anlaşılmasında Ahmet Bican Ercilasun ve Ziyat Akkoyunlu tarafından hazırlanan Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin (2015) başlıklı esere de başvurulmuş; zaman zaman Dîvânu Lugâti’t-Türk üzerine yapılan diğer çalışmalarla da karşılaştırmalar yapılarak sonuca ulaşılmıştır. Dîvân’dan alınan örnek ve açıklamaların yanında, parantez içinde, alıntıların Dîvân’daki sayfa numaraları verilmiştir. Bunun için de Dîvân’ın Kültür Bakanlığı tarafından yapılan 1990 yılı tıpkıbasımı esas alınmıştır. | |
 | CODEX CUMANICUS: Mustafa ARGUNŞAH-Galip GÜNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1491, 888 sayfa Kıpçak Türkçesinin en önemli eserlerinden biri olan Codex Cumanicus, 13. yüzyıl sonlarıyla 14. yüzyılın ilk yarısında Karadeniz’in kuzeyinde yazılmıştır. Latin alfabesinin Gotik harfleriyle yazılan eser, içerisinde bulunan dil ve kültür malzemesi açısından Türk dili araştırmalarında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışma, bugüne kadar ülkemizde tıpkıbasımı da verilerek yapılmış en kapsamlı Codex Cumanicus çalışmasıdır. Çalışmanın “Codex Cumanicus” başlıklı birinci bölümünde eser her yönüyle tanıtılmıştır. Özellikle eserin yazarı, yazıldığı yer ve tarih konusundaki bitmeyen tartışmalar özetlenmiştir. Gramer bölümü oldukça geniş tutulmuş; özellikle ses bilgisi bölümünde gerektikçe Memlûk-Kıpçak Türkçesi eserlerine başvurulmuş ve mukayeseler yapılmıştır. Çalışmada, birbirinden farklı zamanlarda farklı eller tarafından yazılan iki eser ayrı ayrı ele alınmış; bu yüzden de metinler ve metinlerin dizinleri birbirinden ayrılarak verilmiştir. Ayrı ayrı verilen dizinlerde her kelimenin varsa Latince, Farsça ve Almanca karşılıkları da yanında gösterilmiştir. İkinci bölümün özgün biçimi ve çeviri yazılı metni alt alta verilmiştir. İkinci bölümdeki manzum ve mensur metinleri normalleştirerek yeniden yayımlamak ve Türkiye Türkçesine çevirmek bu kitabın özgün yanlarından birisidir. | |
 | ÂŞIK ÇELEBİ: RAVZATÜ’Ş-ŞÜHEDÂ TERCÜMESİ (İNCELEME-METİN), Hazırlayan: Kenan ÖZÇELİK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1490, 470 sayfa Ravzatü’ş-Şühedâ, Hüseyin Vâiz-i Kâşifî’nin 908/1502 yılında yazdığı bir eserdir. Eserin ana konusu, Hz. Hüseyin ve yakınlarının Kerbela’da şehit edilmesidir. Eser yazıldıktan kısa bir süre sonra farklı kişiler tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Bunlardan birisi de Âşık Çelebi’nin tercümesidir. Âşık Çelebi’nin Farsçadan yapmış olduğu Ravzatü’ş-Şühedâ tercümesi, sanatlı bir üsluba sahip olması ile tercüme ettiği diğer eserlerden ayrılmaktadır. Bir tercümeden beklendiği gibi kaynak metnin dilini bilmeyenlerin okuyup anlaması amacıyla oluşturulmuş bir metinden ziyade, mütercimin sanat gücünü gösteren bir belge niteliğindedir. Bu çalışma, giriş ile üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, Hüseyin Vâiz-i Kâşifî ve eseri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci Bölüm, Âşık Çelebi’ye ve Ravzatü’ş-Şühedâ tercümesinin temel bazı hususlarını incelemeye ayrılmıştır. İkinci Bölüm’de Âşık Çelebi’nin Ravzatü’ş-Şühedâ’yı çevirirken başvurduğu bazı tercüme uygulamaları tespit edilebildiği kadarıyla örneklerle gösterilmiştir. Üçüncü Bölüm’de ise Ravzatü’ş-Şühedâ tercümesinin metni yer almaktadır. | |
 | ANADOLU SAHASINDA YAZILMIŞ FARSÇA DİL BİLGİSİ KİTAPLARI: Gökhan ÇETİNKAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1489, 548 sayfa Bu çalışmada, Anadolu’da uzun süre bilim ve edebiyat dili olarak kullanılan Farsçanın öğretimine yönelik Farsça dil bilgisi kitaplarının, risalelerin tespiti yapılmış; bu tespitler üzerinden Farsça gramer yazıcılığının Anadolu’daki seyrinin ortaya konması ve eserlerin muhteva ve usul yönünden incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma bir giriş ve iki bölüm hâlinde düzenlenmiştir. Giriş kısmında, önce genel anlamda gramerin tarihsel seyri hakkında kısaca bilgi verilmiş; Hindistan, İran ve Anadolu sahalarında Farsça dil bilgisine dair yapılan çalışmalar tarihsel seyir içerisinde ele alınmıştır. Birinci bölümde, araştırmalar sonucunda tespit edilen yirmi yedisi yazma, seksen dördü matbu olmak üzere toplamda yüz on bir eser şekil, dil, usul ve içerik özellikleri dikkate alınarak tasnif edilmiş; şekil ve muhtevaca ortak özellik taşıyan eserlerin isimleri listelenmiştir. İkinci bölümde ise tespit edilen dil bilgisi kitapları yazma, emsile ve matbu olarak üç b aşlıkta toplanmış ve bu başlıklar altında yer alan eserler telif tarihlerine göre kronolojik sıralamayla tanıtılmıştır. | |
 | 18. YÜZYILDA ÇUVAŞÇANIN SÖZ VARLIĞI: Oğuzhan DURMUŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1488, 534 sayfa Çalışma, 18. yüzyılda derlenen, basılı ya da el yazması hâlinde bulunan sözcük listesi, gramer kitabı, çeviri ve metin şeklindeki Çuvaşça malzemelerde yer alan sözcüksel verileri kapsamaktadır. Bu bağlamda eser, 18. yüzyıl Çuvaşçasının bir sözlüğü olma özelliği de taşımaktadır. Bu çalışma ile tarihsel Tuna Bulgarcası-İdil Bulgarcası ile Modern Çuvaşça arasındaki eksik halka tamamlanmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte çalışma, bu döneme yönelik yapılacak olan diğer dil bilimsel çalışmalar için de bir başlangıç noktası olması özelliği taşımaktadır. Eser, “Giriş, Sözlük ve Tıpkıbasımlar” başlıklarını taşıyan üç ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın hedef kitlesi özelde Çuvaşça, genelde ise tarihsel Türk dil bilimi üzerine çalışanlardır. Altayistik ve Fin-Ugor dilleri üzerine çalışma yapacaklar için yararlı de olacaktır. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: HİKÂYELER, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1487, 1280 sayfa Hüseyin Rahmi Gürpınar -roman yazarlığının yanı sıra- hikâyeler de yazmıştır. Hikâyelerinin bir kısmı “hikâye” niteliğinde kabul görmüş, bazı kısa yazıları ise “kısa yazı” olarak tanımlanmıştır. Bu eserde, Hüseyin Rahmi’nin hikâyeleri ve kısa yazılarının ilk baskıları esas alınarak yayıma hazırlanmış hâli yer almaktadır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: ULUSLARARASI TÜRKÇENİN YABANCI DİL OLARAK ÖĞRETİMİ BİLGİ ŞÖLENİ: “TEKNOLOJİ TABANLI ÖĞRETİM” (22-23 Aralık 2014) BİLDİRİLER/PANEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1249, 2. Baskı (E-Kitap), 473 sayfa Eser, 22-23 Aralık 2014 tarihlerinde “Teknolojik Tabanlı Öğretim” alt başlığıyla düzenlenen Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Bilgi Şöleni’nde sunulan bildirilerden oluşmaktadır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: TÜRK DİL BİLGİSİ TOPLANTILARI – 2 TÜRKİYE TÜRKÇESİ SES VE ŞEKİL BİLGİSİ BİLDİRİLER (31 Ekim-1 Kasım 2014 Ankara) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1236, 2. Baskı (E-Kitap), 231 sayfa Eser, 31 Ekim-1 Kasım 2014 tarihlerinde düzenlenen Türk Dil Bilgisi Toplantıları – 2 Türkiye Türkçesi Ses ve Şekil Bilgisi adlı toplantıda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: ANA DİLİ OLARAK TÜRKÇENİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİ ÇALIŞMA TOPLANTISI BİLDİRİLERİ (30-31 Ekim 2014 Sivas) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1235, 2. Baskı (E-Kitap), 133 sayfa Eser, 30-31 Ekim 2014 tarihlerinde Sivas’ta düzenlenen Ana Dili Olarak Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Çalışma Toplantısı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: DOĞUMUNUN 400. YILI DOLAYISIYLA ULUSLARARASI EVLİYA ÇELEBİ VE SEYAHATNAME’Sİ TOPLANTISI BİLDİRİLERİ (26-30 Eylül 2011 İstanbul) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1214, 2. Baskı (E-Kitap), 274 sayfa Eser, 26-30 Eylül 2011 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen Doğumunun 400. Yılı Dolayısıyla Uluslararası Evliya Çelebi ve Seyahatname’si Toplantısı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: ÖLÜMÜNÜN 100. YILINDA ÁRMIN VÁMBÉRY ANMA TOPLANTISI BİLDİRİLERİ (6-7 Eylül 2013 Ankara) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1208, 2. Baskı (E-Kitap), 159 sayfa Eser, 6-7 Eylül 2013 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen Ölümünün 100. Yılında ÁRMIN VÁMBÉRY Anma Toplantısı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: TÜRK DİL BİLGİSİ TOPLANTILARI – 1 BİRLEŞİK FİİL BİLDİRİLER VE TARTIŞMALAR (6 Haziran 2014 Ankara) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1198, 2. Baskı (E-Kitap), 105 sayfa Eser, 6 Haziran 2014 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilen “Türk Dil Bilgisi Toplantı- ları – 1 Birleşik Fiil” toplantısına ait konuşmalardan oluşmaktadır. Toplantıda, alanında uzman 2 bilim adamı bildiri sunmuş; birleşik fiil konusu, 14 bilim adamı ve davetliler arasında farklı yönleriyle üç ayrı oturumda konuşulup tartışılmıştır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: TÜRK DİLİNİN VE EDEBİYATININ YAYILMA ALANLARI BİLGİ ŞÖLENİ BİLDİRİLERİ (7-9 Ekim 2010), Yayıma Hazırlayanlar: Nevzat ÖZKAN, Bayram DURBİLMEZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1129, 2. Baskı (E-Kitap), 452 sayfa Eser, 7-9 Ekim 2010 tarihlerinde düzenlenen Türk Dilinin ve Edebiyatının Yayılma Alanları Bilgi Şöleni’nde sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Toplantıda; dünyada Türklük bilimi araştırmaları, resmî dil, edebî dil, basın yayın dili ve ağız olarak Türkçenin kullanılışı, Türk dünyasının ortak sözlü edebî değerleri, Klasik Dönem’de Türk dünyası edebî ilişkileri, Türk dünyasında sınır ötesi şöhret kazanmış edebî simalar ve eserler gibi konular ele alınmıştır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: TÜRKÇE VE ÇEVİRİ SORUNLARI ÇALIŞTAYI (7-9 Mart 2008 Antalya) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1016, 2. Baskı (E-Kitap), 77 sayfa Eser, 7-9 Mart 2008 tarihlerin Antalya’da düzenlenen Türkçe ve Çeviri Sorunları Çalıştayı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: GAGAVUZ TÜRKÇESİ ARAŞTIRMALARI BİLGİ ŞÖLENİ (27-29 Aralık 2007 ANKARA) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1015, 2. Baskı (E-Kitap), 253 sayfa Eser, 27-29 Aralık 2007 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen Gagavuz Türkçesi Araştırmaları Bilgi Şöleni’nde sunulan bildirilerden oluşur. Toplantıda çoğu yurt dışından olmak üzere otuz beş bilim adamı bildirileriyle yer almıştır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ (25-30 MART 2008 Şanlıurfa) Türk Dil Kurumu Yayınları: 989, 2. Baskı (E-Kitap), 885 sayfa Eser, 25-30 Mart 2008 tarihlerinde Şanlıurfa’da düzenlenen Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Çalıştayda, Türkiye Türkçesinin Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki ağızlarının yanı sıra Orta Doğu, Kafkasya ve Balkanlardaki uzantıları da ele alınmıştır. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: 2. ULUSLARARASI TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI BİLGİ ŞÖLENİ BİLDİRİLERİ KÂŞGARLI MAHMUD VE DÖNEMİ (28-30 Mayıs 2008), Yayıma Hazırlayanlar: Ülkü ÇELİK ŞAVK, Fatma TÜRKYILMAZ, Mikail CENGİZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 980, 2. Baskı (E-Kitap) 855 sayfa Eser, Prof. Dr. M. Cihat Özönder anısına düzenlenen Kâşgarlı Mahmud ve Dönemi konulu Uluslararası II. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu’nda sunulan bildirileri içermektedir. 28-30 Mayıs 2008 tarihlerinde gerçekleştirilen sempozyum, “2008 Kâşgarlı Mahmud Yılı” nedeniyle Kültür ve Turizm Bakanlığının UNESCO’ya taahhüt ettiği sempozyumlar serisinin Türkiye bölümü niteliğine sahiptir. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: TÜRKÇENİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİ ÜZERİNE KONUŞMALAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 972, 2. Baskı (E-Kitap), 96 sayfa Eser, Türkçenin eğitimi ve öğretimi üzerine 3 Mayıs 2006 tarihinde Çanakkale’de yapılan açık oturumdaki konuşmalardan meydana gelmektedir. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: TÜRK DÜNYASINDA ORTAK DİL TÜRKÇE BİLGİ ŞÖLENİ (25 Eylül 2002) Türk Dil Kurumu Yayınları: 935, 2. Baskı (E-Kitap), 65 sayfa Eser, 25 Eylül 2002 tarihinde düzenlenen Türk Dünyasında Ortak Dil Türkçe Bilgi Şöleni’nde sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Toplantıda, Türk dünyasında ortak iletişim dili bildirilerle değerlendirilmiştir. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: ONUNCU YILINDA TÜRKİYE’DE GENEL AĞ (İNTERNET) İÇERİK, TERİMLER, STANDARTLAR VE E-TÜRKÇE AÇIK OTURUM (7 Nisan 2003) Türk Dil Kurumu Yayınları: 926, 2. Baskı (E-Kitap), 41 sayfa Türkiye’de genel ağın onuncu yılı dolayısıyla 7 Nisan 2003 tarihinde düzenlenen toplantıdaki konuşmalardan oluşmaktadır. Bu toplantı ile ağ ortamında Türkçenin durumu ele alınmış; sekiz bilim adamının görüşlerine yer verilmiştir. | |
 | TÜRK DİL KURUMU: ULUSLARARASI ESKİ TÜRKİYE TÜRKÇESİ TOPLANTISI BİLDİRİLERİ (03-04 Aralık 1999) Türk Dil Kurumu Yayınları: 915, 2. Baskı (E-Kitap), 223 sayfa Eser, 3-4 Aralık 1999 tarihlerinde düzenlenen Uluslararası Eski Türkiye Türkçesi Toplantısı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Kitapta, Osmanlı öncesi Türkiye Türkçesi ile ilgili on üç bildiri yer almaktadır. Toplantıda; bu dönem Türkçesinin dil özellikleri, yabancı dillerle etkileşimi, dönemin şairleri ve daha sonraki yüzyıllarda Osmanlı Dönemi dilcilerinin konuyla ilgili düşünceleri ele alınmıştır. | |
 | JEAN DENY ARMAĞANI MÉLANGES JEAN DENY, Hazırlayanlar János ECKMANN, Agâh Sırrı LEVEND, Mecdut MANSUROĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 173, 355 sayfa Bu eser, Türkiye Türkçesinin gramerini yazarak, bize yalnız Türkiye Türkçesinin bugünkü durumunu göstermekle kalmayıp, onu geçmişle bağlamamıza yardım eden Türkolog Prof. Dr. Jean Deny’ye armağan olarak basılmıştır. Anadolu Türk yazı dilini bütün zenginlik ve renkliliği ile bize tanıtan Türkoloğun dostları ve öğrencilerinin bu büyük bilgine karşı duydukları minnet ve şükranlarını sunmak amacıyla hazırlanan eser, çeşitli bilim adamlarının zengin içerikli yazılarından meydana gelmiştir. | |
 | NÉMETH ARMAĞANI, Hazırlayanlar: János ECKMANN, Agâh SIRRI LEVEND, Mecdut MANSUROĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 191, 328 sayfa Türk Dil Kurumu, Türk dilleri üzerinde yaptığı araştırmalarıyla bütün Avrupa’da olduğu gibi yurdumuzda da tanınan büyük dil bilgini Gyula Németh’e 70. doğum yıl dönümü armağanı olarak yayımlamıştır. Bu yıl dönümü sebebiyle dostları ve eski öğrencileri tarafından bilgine sunulan bu yayın, zengin yazıları içermektedir. Macaristan’da ve Avrupa’da Türklükle ilgili çalışmaların gelişmesinde büyük katkıları olan Németh’in çalışmalarını konu alan “Ön Söz” Prof. Dr. Hasan Eren tarafından kaleme alınmıştır. | |
 | MACİT GÖKBERK ARMAĞANI: Yazı Kurulu: Bedia AKARSU, Tahsin YÜCEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 502, 227 sayfa Felsefeci ve Türk Dil Kurumu eski başkanlarından olan Macit Gökberk’in çalışmaları, eserleri anlatılmıştır. Kendisiyle Türk Dil Kurumu tarafından gerçekleştirilen bir röportaj da eserde yer almıştır. Ayrıca kitapta, değerli araştırmacıların kaleminden çıkan: “Felsefe Dili Olarak Türkçe”, “İslâm Düşüncesinde Nakil Geleneği”, “Bilimsel Düşünme Niteliği ve Yöntemi” gibi yazılar bulunmaktadır. | |
 | BOZKIRDAN BAĞIMSIZLIĞA MANAS, Yayıma Hazırlayan: Emine GÜRSOY NASKALİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 625, 317 sayfa Eser, Marmara Üniversitesi Türkiyat Uygulama ve Araştırma Merkezinin 23-24 Mayıs 1995 tarihlerinde düzenlediği “Uluslararası Manas Toplantısı”nda sunulan bildirilerden meydana gelmektedir. Kitapta yer alan destan geleneği ve destanın anlatım özelliklerini belirten yazılar, daha sonra Manas destanının kültür bağları ve dil bağları ile ilgili yazılar yer almaktadır. Sırasıyla sosyal yapı bölümü, bozkır kanunu ve savaş, bozkırda yurt ve inançlarla ilgili bilgilerin yer aldığı bildiriler bulunmaktadır. Dördüncü boyut adlı bölümde, rüyalar âlemi irdeleniyor; kimlik ve ideoloji bölümünde ise, Manas Destanı’nın siyasi ve güncel yönünü konu alan yazılara yer veriliyor. Kitabın başında, Emine Gürsoy Naskali’nin bir “Sunuş” yazısı ile “Uluslararası Manas Toplantısı”nda yaptığı açış konuşması yer almaktadır. | |
 | OYUNLAR: Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Aysel GÜNEŞ, Dilek KOÇAK, Zahide PARLAR, Emine Gürsoy NASKALİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1486, 472 sayfa Roman ve hikâye yazarı olarak tanınan Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, tiyatro ile de ilgilenmiş; kendi söyleyişine uygun olarak oyunlar kaleme almıştır. Hüseyin Rahmi; Gülbahar Hanım (kayıp), Hazan Bülbülü, Kadın Erkekleşince, Tokuşan Kafalar, İki Damla Yaş adlı metinlerde oyun yazarı kimliğiyle karşımıza çıkmaktadır. | |
 | EDEBİYAT ELEŞTİRİLERİ: Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Aybüke Betül DOĞAN, Habibe DEMİR, Nagehan Uçan EKE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1485, 310 sayfa Roman, hikâye, tiyatro gibi pek çok türde eser veren Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, edebiyatı ilgilendiren pek çok konuyu ele alarak eleştiri niteliğinde yazılar da kaleme almıştır. Edebî türlerden dil ve üslûp meselesine kadar pek çok konuyu kendi sanat anlayışı çerçevesinde incelemiştir. Eleştirinin tanımı ve eleştirmenin görevi üzerine eğilmiş, edebiyatın her alanına kendi sanat anlayışını yansıtan yorumlar getirmiştir. Cadı çerçevesinde Şahabettin Süleyman’ın eleştirilerine karşılık yazdığı Cadı Çarpıyor ve Ali Naci’yi hedef alarak kaleme aldığı Şakavet-i Edebiyye adlı kitaplarında eleştirmen yönü ön plana çıkmaktadır. Hüseyin Rahmi’nin sanat ve tenkit konusundaki deneme türü yazıları da Sanat ve Edebiyat adı altında derlenerek yayımlanmıştır. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: ÖLÜM BİR KURTULUŞ MU?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Selma CAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1484, 184 sayfa Eserde intihar olgusu; sosyolojik, psikolojik, teolojik vb. açılardan tahlil ve tenkit edilmiştir. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: TEBESSÜM-İ ELEM, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Berkay TOĞRAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1483, 446 sayfa Batılılaşmanın yanlış algılanışı etrafında kurulan romanda, Batılılaşma dönemlerinin toplumsal ve evrensel durumları değerlendirilmiştir. Gülmeyece az yer verilmiş, “kişinin başına gelen felaketlerin asıl nedeninin yine kendisi olduğu” gerçeği üzerinde durulmuştur. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: CEHENNEMLİK, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Burcu SIBIÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1482, 434 sayfa Eser, İstanbul’da bir konakta yaşayan iki aile üzerine kurulmuştur. Bu ailelerin reisleri olan Hasan Ferruh Efendi ve Sabri Bey’in kendilerinden yaşça çok küçük olan zevceleri Cazibe ve Ferhunde Hanım ile yaşadıkları, zevcelerinin yasak aşkları, Atıfet, Mahmure ve Şemsi arasında gelişen aşk maceraları, ihtiyar Hasan Ferruh Efendi’nin bitmez hastalıkları ve titizlikleri eserin konusunu oluşturmuştur. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: DELİ FİLOZOF: Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Duygu YILMAZ-Belgin TAŞ-Ümit TOPUZ-Elif ORHAN-Emre Orhan GÖKALP-Sinan DÜZGÜN-Mustafa KÜÇÜK-Nurcan ÇELEBİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1481, 488 sayfa Eserde, felsefeyi hareket noktası kabul ederek dünya ve ahiretle ilgili çeşitli hadiselerle uğraşan filozof tavırlı kimseler, onların fikrî ve ruhsal yapıları, anlayışları, davranış özellikleri, eğilimleri ve idealleri ele alınmaktadır. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: ÖLÜLER YAŞIYORLAR MI?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Şenol KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1480, 470 sayfa Felsefi ve fantastik bir roman olan eserde; ruh, peri, cin gibi metafizik ögeler sorgulanmaktadır. O günün İstanbul’unu yansıtan karakterlere yer verilmiştir. Gülünç ve komik unsurlar ustalıkla eserin içine yerleştirilmiştir. | |
 | SALGIN TERİMLERİ VE TÜRKÇE BİLGİ ŞÖLENİ: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1479, 151 sayfa Türk Dil Kurumu Terim Sözlükleri Komisyonu tarafından 8 Nisan 2021 tarihinde çevrim içi olarak “Salgın Terimleri ve Türkçe Bilgi Şöleni” düzenlenmiştir. Bilgi şöleninde, Covid-19 salgınıyla birlikte günlük hayatımıza daha da çok yerleşen salgın terimleri, tıbbi kelimeler ve sağlıkla ilgili sözler irdelenmiştir. “Salgın Terimleri ve Türkçe Bilgi Şöleni” dört oturum hâlinde gerçekleşmiş; bu oturumlar, salgınla mücadelede hayatlarını yitirmiş olan doktor, hemşire ve sağlık çalışanlarına ithaf edilmiş ve onların adlarını almıştır. E-kitap olarak yayımlanan çalışma, “Salgın Terimleri ve Türkçe Bilgi Şöleni”nde yapılan açış konuşmaları ve sunulan bildirilerden oluşmaktadır. | |
 | ULUSLARARASI “TÜRK DÜNYASINDA MİLLÎ MÜCADELE VE EDEBİYAT” SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ: Yayıma Hazırlayanlar: Reşide GÜRSES-Mehman HASANLI-Nurane TAĞIYEVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1477, 475 sayfa Azerbaycan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda Millî Mücadele’nin çok büyük bir yeri vardır. 12-15 Haziran 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilen Uluslararası “Türk Dünyasında Millî Mücadele ve Edebiyat Sempozyumu”nda sunulan bildirileri içeren eserde, Azarbeycan’da ve Türkiye’de Millî Mücadele ile ilgili olarak yazılan edebî eserler ve bu eserlerin yazarlarıyla ilgili bildiriler yer almaktadır. Kitaptaki bildirilerde Cengiz Dağcı, Tarık Buğra, Sait Faik, Cefer Cebberli gibi isimler ile bu isimlerin söz konusu dönemle ilgili olarak kaleme aldığı eserler pek çok açıdan incelemeye tabi tutulmuştur. Bu bildirilerde bu zorlu sürecin edebiyata yansıyışı ortaya konulmaktadır. Bunun yanı sıra, Millî Mücadele yıllarının anlatıldığı Küçük Ağa, Arxa Cephe, Gülekin gibi daha pek çok eser hakkında geniş bilgiler bulunmaktadır. | |
 | ARNAVUTÇADAKİ TÜRKÇE ALINTILAR: Lindita LATİFİ XHANARİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1476, 300 sayfa Balkanlarda varlığı altı yüzyıla yakın süren Türkçe sözcük alıntılarının tablosu rengârenktir. Arnavutçada 4.406 alıntı sözcük vardır ve bu sözcüklerin 1.400’ü Arnavutça sözlükte bulunmaktadır. Eserde, sadece Arnavutluk’taki Arnavutların Arnavutçası değil aynı zamanda Kosova ve Makedonya’daki Arnavutların Arnavutçasını da ele alınmıştır. Kronolojik bir şekilde yapılan analiz ile Türkçe alıntıların gelişimi ortaya konmuştur. Sözlükte yaklaşık 8.500 sözcük bulunmaktadır. Bunlar Türkçe ya da Arnavut dilinin yapım ekleriyle kullanılan Türkçe kökleri de içermektedir. Bu sözlükte yer alan kelimeler, Türkçeden alınmış ve Arnavutçada kullanılmış anlamları ile verilmiştir. Daha sonra türeme şekilleriyle anlamları alfabetik sıralamaya göre dizilmiştir. Aynı zamanda ilk defa Türkçeden Arnavutçaya giren özel isimlerin ve soyadların listesi de hazırlamıştır. Bu çalışma, hem Türkiye üniversitelerindeki araştırmacılar ve öğrenciler hem Arnavutluk ve Kosova üniversitelerindeki akademisyen, araştırmacı ve öğrenciler için yararlı olacaktır. Sözlükteki özgün saptama ve verilerin “leksikoloji, dil tarihi, kelime yapısı, ses bilimi, Arnavutça ve Türkçe arasındaki dil bilimsel ve kültürel ilişkiler” konularına katkıda bulunacağı düşünülmektedir. | |
 | İBRANİCE-TÜRKÇE SÖZLÜK: Bedrettin AYTAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1475, 359 sayfa Orta hacimli bu sözlük, İbranice öğrenmeyi ve bu dilden Türkçeye çeviri yapmayı amaçlayanlara yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Sözlükte, fiiller kök esaslı verilmiş, İbranice kelimelerin Türkçe okunuşları da yer almıştır. Eserin başında, İbrani alfabesi ve İbranicedeki ünlüler hakkında bilgi verildikten sonra, sözlük bölümüne geçilmiştir. | |
 | XIV-XV. YÜZYIL TARİHÎ TÜRK YAZI DİLLERİNDE LEHÇE KARIŞMALARI: Cihan DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1474, 415 sayfa Türk dili alanında gündemini uzun yıllardır sürdüren karışık lehçeli eserler problemine bilimsel, diğer dillerde görülebilen ve genelgeçerliliği olan bir açıklama getirilmesi amaçlanmıştır. Dilin mekanik ve tekdüze yapıdan ibaret olduğunu öne süren gramerci bakış açısının yerine, dil değişmesinin esas sorumlusu olan insan ve toplum odak noktasına alınmıştır. XIV-XV. yüzyıl Harezm ve Memlûk sahasında yaşayan Türk topluluklarının dili üzerinde yoğunlaşılmıştır. Toplum dil bilimi kuramlarından hareketle Harezm ve Memlûk sahalarında meydana gelen dil karışmalarının sosyal yönü ve tetikleyicisi durumlar ortaya konmuştur. Ayrıca diğer dillerde meydana gelen lehçe karışmalarında çerçevesi çizilen teorik bilgilerin iki sahada da uygulaması yapılmıştır. | |
 | TÜRK-MOĞOL DİL İLİŞKİSİ VE ÇUVAŞÇA: Feyzi ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1473, 563 sayfa Altay dillerinin akrabalığı konusu, geçtiğimiz yüzyılın çok tartışılan dil meselelerinden biridir. Çuvaşça da dâhil edilerek meselenin yeniden ele alındığı bu çalışmada, yeni örnekler yardımıyla meselenin tarihî geçmişini ortaya koymak ve konuya yeni katkılar sağlamak amaçlanmıştır. Çalışmanın Türkçe bahsi Eski Türkçe ile sınırlandırılmıştır. Eser, “Giriş” bölümünden sonra gelen “Ses Bilgisi”, “Şekil Bilgisi”, “Kelime Bilgisi” ve “Söz Dizimi” ana başlıklarından oluşmuştur. “Giriş” bölümünde Türkçe, Moğolca ve Çuvaşça hakkında bilgiler verilmiş, ayrıca “Altay Dilleri Teorisi Tarihi” başlıklı alt bölümde teorinin tarihi ele alınmıştır. | |
 | Stambol’dan İstanbul’a: OSMANLI TÜRKÇESİ TELAFFUZ KAYITLARI (1533-1921 Arası Latin Harfli Metinlerin Verilerine Göre): Yavuz KARTALLIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1472, 313 sayfa Kitabın yazılış amacı, 1533-1921 yılları arasında 37 yazarın 41 farklı gramer, sözlük ve konuşma kılavuzuna dayanarak Osmanlı Türkçesi Dönemi’nde Arap harfli yazıdan tespiti güç olan bazı Türkçe, Arapça, Farsça ve Batı kökenli kelimelerin yüzyıllara göre nasıl telaffuz edilmiş olabileceği konusunda bir fikir vermektir. Günümüzde duyulması mümkün olmayan, Arap harfli imlanın örttüğü Osmanlı Türkçesi telaffuzları; hem Latin hem de Latin-Arap harfleri ile kaleme alınan çeviri yazılı metinlerdeki verilerden oluşturulmuştur. Çeviri yazılı metinlerdeki telaffuz kayıtlarını bir tür sağlama yapmak amacıyla bu incelemeye iki Arap harfli metinden de veri alınmıştır. Bu Arap harfli metinlerin ilki, Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı eseri; ikincisi ise Şemseddin Sami’nin Kamus-ı Türki adlı sözlüğüdür. | |
 | KUZEY AZAK URUMLARI: Aleksandr N. GARKAVETS, Çeviren: İryna SKRAZLOVSKA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1471, 1170 sayfa Urumlar, Azak bölgesinde Donetsk eyaletine bağlı 30 köyde yaşayan ve bu bölgenin en büyük şehri olan Mariupol’ün ana yerli halkıdır. Eser, Kuzek Azak Urumlarının tarihi, dili, masalları, halk şarkıları, bilmeceleri, atasözleri ve yazılı eserleri üzerine hazırlanmıştır. Çalışmada, Urumların yerleşim yerleri haritalarla detaylandırılmış, lehçelerin merkezi olan yerleşimlerin ve çıktıkları köylerin listesi verilmiştir. Kuzey Azak Urum ağızlarının sistematik bir şekilde incelendiği eserde, Urum Türklerinin folklor malzemelerinden örnekler sunulmuştur. Eserin arkasına eklenen ses dosyaları da kullanıcıların istifadesine sunulmuştur | |
 | KIRGIZ TÜRKÇESİNDEKİ ALINTI KELİMELERİN SES DEĞİŞMELERİ VE KARŞILAŞTIRMALI SÖZLÜĞÜ: Cüneyt AKIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1470, 828 sayfa Kırgız Türkçesindeki alıntı kelimeleri sözlükleştiren Kırgız bilim adamı Hüseyin Karasayev’in Kamus Naama adlı eserinde yer alan alıntı kelimelerin ses değişmeleri, Karasayev’in bu eserde gösterdiği fonetik şekiller ve anlamlar esas alınmak suretiyle ele alınmıştır. Karasayev’in Özdöştürülgön Sözdör adlı eserine de gerekli görülen durumlarda başvurulmuştur. Çalışma, bir sözlük çalışması olduğundan, çalışmada “dizin” bölümü oluşturma gereği görülmemiştir. Ayrıca, çalışmanın inceleme bölümünde, Kamus Naama adlı sözlükte yer alan alıntı kelimeler, en çok alıntı yapılan dilden en az alıntı yapılan dile doğru bir sıralama yapılarak incelenmiştir. | |
 | KARAMANLI TÜRKÇESİ ÜZERİNE DİL ÇALIŞMASI: “YENOVEFA HİKÂYESİ” (ÇEVİRİ YAZI, DİL İNCELEMESİ, SÖZLÜK-DİZİN): Perihan KAYA TOKBUDAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1469, 586 sayfa 1894 yılında Yunan yazı sistemiyle Anatoli Matbaasında basılmış “Yenovefa Hikâyesi” üzerine yapılan gramatikal ve leksikal bir incelemedir. Söz konusu betiğin ses bilgisel, biçim bilgisel ve leksikal semantik (sözcüksel anlam bilimi) açıdan analizi yapılmıştır. Hikâyenin dil incelemesi yapılırken çağın dil biliminin çözümleme yöntemleri göz önüne alınmış, işlevsel ve anlamsal dil bilimi teorilerinden yararlanılmış ve dilsel birimlere ilişkin art süremli bir karşılaştırma yöntemi benimsenmiştir. Sessel ve biçimsel birimler, Türkçenin tarihsel dönemleriyle karşılaştırmalı olarak verilmiş; söz varlığı başlığında yer alan leksikal birimler ise Türkiye Türkçesi ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. | |
 | KALIP SÖZLER ÖZELLİKLERİ, SINIFLANDIRILMASI, KÜLTÜREL GÖSTERGELERİ, YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDEKİ YERİ: Sema BAYRAKTAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1468, 170 sayfa Kalıp sözler; atasözü, deyim, birleşik, klişe, slogan, argo gibi kalıplaşmış dil birimlerindendir. Çalışmada, öncelikle dilimizdeki kalıp sözlerle ilgili bir veri tabanı oluşturulmaya çalışılmış, bu çerçevede günümüzün en önemli iletişim kanallarından biri olan sosyal medyada kullanılan kalıp sözler belirlenerek listelenmiştir. Belirlenen sözler, özellikle işlevleri açısından ele alınarak betimlenmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla işlevsel dil bilimi ilkeleri temel alınmış, pragmatik yeterlikler göz önünde bulundurularak işlev ve bağlamına göre sınıflandırılmıştır. Bu çerçevede sosyal ilişkilerin ve söylemin düzenlenmesi, duyguların ve tutumların ifadesi olmak üzere dört temel işlev belirlenmiştir. Bu işlevler, bağlamsal koşullara göre tasnif edilmiştir. | |
 | ESKİ UYGUR TÜRKÇESİNDE CÜMLE: Ülkü POLAT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1467, 402 sayfa Çalışmanın konusunu Eski Türkçenin VIII ve XIV. yüzyıllar arasında etkili olan Eski Uygur Türkçesindeki cümle yapıları oluşturmaktadır. Eski Uygur Türkçesi; yerleşik hayata geçme, Manihaizm, Budizm, Hristiyanlık gibi farklı inanç sistemleriyle tanışma neticesinde çoğunluğu dinî içerikli olan yabancı metinleri kaynağından tercüme etmiş, bunun sonucu olarak da söz varlığı ve söz dizimi bakımından Türkçenin tarihî devirleri arasında farklı bir yer edinmiştir. Bu sebeple bu çalışmada, Eski Uygur Türkçesi Dönemi eserlerinden hareketle, kültür hayatında görülen değişikliklerin dile yansıması sonucu değişen ve farklılaşan cümle yapılarını tespit etmek amacıyla bu dönemin cümle yapıları incelenmiş ve Eski Uygur Türkçesinin söz dizimi ile ilgili bazı tespitler yapılmıştır. | |
 | ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE (14. YY.) TÜRETİM EKLERİ: Serdar KARAOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1466, 782 sayfa Eski Anadolu Türkçesinin 14. yy. metinlerinde türetim ekleri, bu eklerin işlevleri, türetim ekleriyle türetilen sözcükler, bu sözcüklerin bağlamsal anlamları ve işlevleri ele alınmıştır. Öncelikle, Oğuzcanın tarihî gelişimi hakkında bilgi verilmiş, ardından Türkoloji alanındaki dil bilgisi araştırmalarında biçim bilgisine yönelik yaklaşımlar aktarılmıştır. Araştırmanın verisi Eski Anadolu Türkçesinin karakteristik dönemi olan 14. yy. metinlerinden 10 eser seçilerek oluşturulmuş ve böylelikle çalışmanın temelini oluşturan eylemden ad, addan ad, addan eylem ve eylemden eylem türetim ekleri incelenmiştir. | |
 | CÂMİZÂDE KELÂMÎ-İ RÛMÎ -HAYATI, ESERLERİ VE RAVZA İSİMLİ MESNEVİSİ-: Cihan OKUYUCU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1465, 230 sayfa Kelâmî’nin hayatı ve bütün eserlerinin bir arada ele alındığı bu çalışmayla bir Kelâmî portresi ortaya çıkarılmıştır. Üç bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümü, Kelâmî ve eserlerinin tanıtımına; ikinci bölümü ise Ravza incelemesine tahsis edilmiştir. Burada önce metin içeriği özetlenmiş, sonra da kısaca dil ve üslup özellikleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın üçüncü bölümünde de eserin “İstanbul Üniversitesi Türkçe Yazmalar”a kayıtlı tek nüshası esas alınarak çeviri metni verilmiştir. | |
 | TERCÜME-İ MÜFREDÂT-I İBNİ BAYTÂR BAYTÂR-NÂME GİRİŞ-METİN-DİZİN-SÖZLÜK: İBNÜ’L-BAYTÂR, Hazırlayanlar:Paki KÜÇÜKLER-Yasemin YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1464, 949 sayfa Babasının mesleğinden dolayı baytar lakabını alan İbnü’l-Baytâr, mesleki tecrübe ve bilgisini artırmak için yaşadığı dönemde üç kıtayı dolaşmış ve birtakım bitkiler toplamıştır. Tedavide kullanılan bitkilerin bütün özelliklerini ve şekillerini, renklerini, kokularını, neye ya da hangi tür bitkilere benzediklerini yazmış; bitkilerin adını sadece Arapça olarak vermekle yetinmemiş, onların Latincesini, Grekçesini ve Farsçasını da yazmıştır. Yazdığı birçok eser bulunmakla birlikte, en önemli eserlerinden biri de şüphesiz ki el-Müfredât(el-Câmi’ li-müfredâti’l- edviye ve’l-aġẕiye) adlı eseridir. Bu eserin Farsça tercümesinden Aydınoğlu Umur Bey’in isteği üzerine Türkçeye tercüme edilmiştir. Hazırlanan bu eser, bu tercümelerden biri olan Antalya, Tekelioğlu nüshasıdır. | |
 | BAŞKURT TÜRKÇESİ GRAMERİ: Habibe YAZICI ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1463, 483 sayfa
Eserde, bugün Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti’nde yaşayan Başkurtların ikinci resmî devlet dili olarak kullandıkları Başkurt Türkçesi edebî yazı dilinin ses ve şekil bilgisi incelenmiştir. Yapılan inceleme, art zamanlı bir çalışma ile Eski Türkçe karşılaştırmaları da içermektedir. Çalışma, “Giriş, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi, Metinler ve Kaynaklar” bölümünden meydana gelmiştir. Başkurt Türkçesinden verilen cümle örneklerinde eserlerin imlasına sadık kalınmıştır. Türkiye Türkçesi için ise TDK’nin 2012 yılında basılan Yazım Kılavuzu esas alınmıştır. Cümlelerin Türkiye Türkçesine aktarılmaları esnasında iki lehçe arasındaki ortaklıkları vurgulayabilmek amacıyla büyük ölçüde orijinal metne bağlı kalınmış ancak kimi zaman anlatım bozukluklarının fazla olduğu yerlerde serbest bir aktarma yöntemi kullanılmıştır. | |
 | BALIKESİR İLİ AĞIZLARI (İNCELEME-METİNLER-SÖZLÜK): Hüseyin Kahraman MUTLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1462, 664 sayfa Balıkesir ili sınırları içerisinde yerli ağzı gruplarını oluşturan ve 1860’lı yıllara kadar konargöçer olan Türkmen, Yörük ve Çepniler ile bu üç topluluktan daha önce yerleşik hayat düzenine geçen Manavların ağız özellikleri tanıtılmaya çalışılmıştır. Halk arasında “Muhacir” adıyla bilinen ve 20. asrın başlarından itibaren Balıkesir yöresine Balkanlar ve Kafkasya bölgelerinden göç eden toplulukların ağızları ise çalışmanın dışında bırakılmıştır. Amaç söz konusu ağız bölgelerini yerinde tespit ederek buradaki mevcut ve belirleyici dil özellikleri ile söz varlıklarını ortaya koymaktır. | |
 | ALTAY TÜRKÇESİ GRAMERİ: Figen GÜNER DİLEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1461, 312 sayfa Eser, ölçünlü Altay Türkçesinin geleneksel gramercilik anlayışıyla çok zamanlı olarak yazılmıştır. Türkiye’de Altay Türkçesiyle ilgili yapılmış ilk çalışma olmamakla birlikte Altay Türkçesi grameri olarak hazırlanmış “bütüncül ilk ve öncü çalışma”dır. Ana hatlarıyla “giriş, ses bilgisi, şekil bilgisi, kelime türleri, basit ve birleşik fiil çekimi, sıfat-fiiller, zarf-fiiller ve isim-fiiller” gibi konu başlıkları ile Altay Türkçesiyle metin örnekleri, metinlerin kısa sözlüğü ve dil bilgisel ögeler dizininden oluşmaktadır. “Giriş”te Altay Cumhuriyeti, Altay Türkleri, Altay Türkçesi ve alfabeleri hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Çalışmada kullanılan örnekler, edebî eserlerden oluşan derlemden alıntıdır. | |
 | ESKİŞEHİR İLİ MANAV AĞIZLARI: Fatih DOĞRU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1459, 2368 sayfa Bu çalışmada, Eskişehir ilinde Manavların nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu yerleşim birimlerini tespit etmek, buralardan derlenen metinlerin ses bilgisi incelemesini yapmak ve Eskişehir ili Manav ağızlarının söz varlığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Eskişehir ili Manav ağızlarını bilimsel yöntemlerle tespit edip kayda almak ve incelemek hem özelde Manavların ağız özelliklerini, kullandıkları söz varlığını, kültürünü, yaşayış biçimlerini vb. ortaya koyma hem de Türklerle ve Türk diliyle ilgili yapılacak başka çalışmalara yardımcı olma açısından önemlidir. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: TUTUŞMUŞ GÖNÜLLER, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Pınar VURSUN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1458, 398 sayfa Birinci Dünya Savaşı sonunda bütün dünyadaki hayat değişikliğinin bizdeki belirtileri anlatılır. Batılılaşmaya çalışan bir toplum; Türk toplumunun geleneklerine tezat teşkil eden alafranga, züppe ve dejenere tipler üzerinde kurgulanır. Olaylar, akılları bir karış havada, serbest aşk hayatı yaşamak isteyen Lemiye, Nevhayal ve Şaheser adlı üç güzel genç kızın hikâyesi etrafında şekillenir. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: KOKOTLAR MEKTEBİ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Hamdi ÜNGÖR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1457, 400 sayfa Olaylar, yazarın “Bir İtiraf” bölümünde açıkladığı üzere baştan başa hayal ürünüdür. Osmanlı’nın son dönemlerinde büyük tartışmalara ve kırılmalara neden olan Batılılaşma meselesi kadınlar üzerinden ele alınır. Toplumdaki değerler sisteminin Batılılaşmayla birlikte geçirdiği yozlaşma trajikomik bir biçimde sunulur. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: METRES, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Kadriye SATMAN ÇALLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1456, 488 sayfa Eserde, mutluluğu ailesinde değil, evlilik dışında arayan Hami ile Müştak ve Reyhan’ın başlarına gelenler anlatılır. Evlilik, sadakat, ihanet, para ve alafranga yaşam tarzı üzerine yazılmış hem güldüren hem duygulandıran hem de düşündüren bir romandır. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: İNSAN ÖNCE MAYMUN MUYDU?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Erhan KIVANÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1455, 398 sayfa Dönem insanının dinî görüşü ve bilime bakışı üzerinde durulur. Düşünceleri ve olguları temsil eden sembolik karakterlerle onların fikir ve ruh yapıları, anlayışları, davranış özellikleri, eğilimleri ve idealleri anlatılır. Eser, tek bir olayın gelişim ve sonucundan çok “filozof” karakterinin dört ana macerası, arka planda gelişen bir olay ve hepsinin toplu sonucu şeklindedir. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: SEVDA PEŞİNDE, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Birsel ORUÇ ASLAN, Celâl GÖRGEÇ, Yasemin GÜLTEKİN, Yasemin BULUT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1454, 390 sayfa Dönemin kadın erkek ilişkileri realist bir anlayışla kaleme alınır. Rızasız evlilikler, kıskançlıklar ve yasak aşkla örülen hikâye, kadın haklarının konu edildiği en önemli romanlardan biri olarak karşımıza çıkar. | |
 | TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE ADLARLA ÖN ADLARIN BİRLİKTELİK KULLANIMI VE EŞ DİZİMİ SÖZLÜĞÜ -Derlem Tabanlı Bir Uygulama-: Bülent ÖZKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1453, 934 sayfa Bu çalışma, Güncel Türkçe Sözlük’te ad olarak tanımlı sözlük birimlerinin ön ad tanımlı sözlük birimleriyle dizgesel ilişkilerini derlem tabanlı bir uygulamayla birliktelik kullanımı ve eş dizimlilik kavramları çerçevesinde ortaya koymaktadır. Çalışmanın ilk bölümü olan Türkiye Türkçesinde Ön Adlarla Adların Birliktelik Kullanımı ve Eş Dizimi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanmıştır. Bu sözlük ise söz konusu eserin tamamlayıcı halkasını oluşturur. Çalışma, 25 milyon (+/-) sözcük birimlik bir derlem üzerinden yürütülmüştür. Dizgesel olarak adlarla ön adların birliktelik kullanımları ve eş dizimlilikleri çerçevesinde Türkçede ad > ön ad ilişkisinde kavram alanlarının belirlendiği eser, dilin doğal yapısına uygun bir şekilde öğrenicilerin dili kullanmalarına katkı sağlayacaktır. Bu anlamda çalışma, ortaya koyduğu veri setiyle alan yazında bir ilk olma özelliği taşıması bakımından önemlidir. | |
 | BEŞBALIKLI ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG ANISINA ULUSLARARASI ESKİ UYGURCA ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ: Yayıma Hazırlayan: Mustafa S. KAÇALİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1452, 319 sayfa Türk Dil Kurumu tarafından 4-6 Haziran 2011 tarihlerinde Ankara’da Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı düzenlendi. Çalıştayda; çevirilerinde yer alan kimi bilgilere dayanılarak Şingko Şeli Tutung’un kim olduğu, Uygur veya Çinli olup olamayacağı, yaptığı çeviriler ve bu çevirilerin özellikleri (örneğin Hsüan-Tsang Biyografisi), çeşitli Uygur hukuk metinleri, Uygurca Daśakarmapathāvadānamālā metni, kataloglama konuları, modern diller ve Eski Uygurca ilişkileri, Uygur harfli çeşitli metinler (örneğin Arapça) ile bazı metinlerin okunuşlarına yer verildi. Eser, Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı’nda sunulan bildirilerden oluşur. | |
 | TÜRKÇENİN EĞİTİMİ-ÖĞRETİMİNDE KURAMSAL VE UYGULAMALI ÇALIŞMALAR 12: Yayıma Hazırlayan: Kamil İŞERİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1451, 490 sayfa Dokuz Eylül Üniversitesi Dil Eğitimi Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından 3-5 Ekim 2019 tarihlerinde İzmir’de düzenlenen ve Türk Dil Kurumu tarafından desteklenen 12. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı’nda sunulan 37 bildiriden oluşur. “Edebiyat Öğretimi”, “Dil Bilimi ve Dil Öğrenme Ara Kesiti”, “Eğitimde Kavramsal Metafor Kuramı”, “Ana Dili Olarak Türkçe Öğretimi” ve “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi” ana başlıkları altında sunulan bildiriler, Türkçenin eğitimi ve öğretimi alanının araştırmacıları için önemli bulgular sunar. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR:NAMUSLU KOKOTLAR, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Ahmet KOÇAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1450, 366 sayfa Geniş bir şahıs kadrosu, çeşitli aşk ilişkileri ve gönül entrikalarının yer aldığı roman, 49 bölümden oluşur. Kahramanın evli olmasına rağmen başkalarıyla da birlikte olmasını işler. Aşkta ve evlilikte eşlerin yaş olarak birbirine denk olması vurgulanır. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: TESADÜF, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Hamdi ÜNGÖR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1449, 364 sayfa Olaylar, 19. yüzyıl sonunda İstanbul’da falcı Nefise Hanım’ın etrafında şekillenir. Müşterilerini dolandıran, onlardan sürekli para sızdıran Nefise’nin ilginç büyüleri, muskaları, bakıcılık adı altında kandırarak ağına düşürdüğü saf insanlar anlatılır. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: UTANMAZ ADAM, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Nagehan UÇAN EKE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1448, 428 sayfa Toplumsal adaletsizlik ve ahlaki çöküntü ekseninde kurgulanan romanda, ruhsal bakımdan hasta tipler ve onların toplum içerisindeki son derece olumsuz, zararlı hareketleri bir psikolog titizliğiyle tahlil ve tenkit edilir. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: BİR MUADELE-İ SEVDA, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Zuhal KÜLTÜRAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1447, 230 sayfa Kadının veya erkeğin isteğine aykırı olarak yapılan evlilikleri ve bunların olumsuz neticelerini konu alır. Olaylar, eserin kahramanlarından Naki’nin ağzından nakledilir. Zengin ve havai bir genç olan Naki’nin iki kız ile evlenip boşanmasının üstüne gelen üçüncü gelinin açıkgöz çıkması ile gelişen durumlar anlatılır. | |
 | HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: KADERİN CİLVESİ,Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Erman İMER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1446, 244 sayfa Açlık ve namus arasındaki ters ilişki irdelenir. Romanın anlatıcısı olan ve kıt kanaat geçinen ama dünyaya bilgece bakmayı başararak namusunu her şeyden önde tutan Salâh Efendi’nin ailesinin başından geçenler anlatılır. Yazar, karamsar toplum eleştirisini yaparken okurunu “açlık”la “namus”un bir arada olamayacağı sonucuna götürür. | |
  | IX. ULUSLARARASI TÜRK DİLİ KURULTAYI Bilge Tonyukuk Anısına: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1445/1-2, 2 Cilt, 2094 sayfa Türk Dil Kurumunun 1932’den bu yana yürüttüğü ve uluslararası bilim çevrelerince kurumsallaşmış bilimsel toplantı olarak kabul edilen Türk Dili Kurultaylarının dokuzuncusu, 26-30 Eylül 2021 tarihlerinde çevrim içi olarak düzenlendi. Kurultay, Tonyukuk Anıtı’nın dikilişinin 1300. yıl dönümü münasebetiyle Bilge Tonyukuk’a ithaf edildi. Yurt içinden ve yurt dışından 163 bilim adamının tebliğleriyle katıldığı kurultayda; Türkçenin tarihî gelişim süreci, güncel sorunları, kilometre taşı şahsiyetlerine ilişkin ilmî araştırmalar sunuldu. Eser, IX. Uluslararası Türk Dil Kurultayı’nda sunulan bildirilerden oluşur ve 2 ciltten meydana gelmiştir. | |
 | YUNUS EMRE’NİN VEFATININ 700. YIL DÖNÜMÜ ANISINA ULUSLARARASI TÜRKÇENİN ANADOLU’DA YAZI DİLİ OLUŞU SEMPOZYUMU: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1444, 643 sayfa 2021 yılı, Türk dili ve kültürünün en önemli şahsiyetlerinden Yunus Emre’nin vefatının 700. yıl dönümü olması münasebetiyle UNESCO tarafından anma ve kutlama yıl dönümleri arasına alındı. 30 Ocak 2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Genelge ile 2021 yılı Cumhurbaşkanlığımız tarafından “Yunus Emre ve Türkçe Yılı” olarak ilan edildi. Türk Dil Kurumu bahsi geçen Genelge doğrultusunda, 12-14 Temmuz 2021 tarihleri arasında Ankara’da “Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü Anısına Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu” düzenledi. Sempozyum ile Anadolu’da Türkçenin yazı dili hâline gelmesinde etkisi olan yazarlar ve eserleri değerlendirildi; yazı dilini oluşturan fikrî ve edebî zemin hakkında çıkarımlarda bulunuldu. Ayrıca Türkçenin yazı dili olarak kurulmasında çok önemli bir yere sahip Anadolu Beylikleri Dönemi eserleri, çeşitli açılardan değerlendirildi. Eser, Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü Anısına Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu’nda sunulan bildirilerden oluşur. | |
 | TÜRKÇE-GÜRCÜCE SÖZLÜK: İbrahim ARISOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1443, 1110 sayfa Eser, Türkçe ve Gürcüce öğrenmek isteyenlere yardımcı olmak düşüncesiyle hazırlanmıştır. 30.527 madde başı, 12.390 madde içi olmak üzere toplam 42.917 söz, terim ve deyimden oluşan Türkçe söz varlığının Gürcüce karşılıkları hem Gürcü alfabesi hem de çeviri yazılı Türk alfabesi kullanılarak verilmiştir. Türkçe ve Gürcücede farklı alfabeler kullanılması nedeniyle Gürcüce sözcükler, önce Gürcü harfleriyle yazılmış sonra çeviri yazılı Türkçe okunuşlarıyla aktarılmıştır. Sözcüklerin sıralanışı Türk Dil Kurumunun Yazım Kılavuzu esas alınarak yapılmış; dil bilgisi bakımından çeşitlerini belirtmek ve anlamlarına açıklık getirmek için kısaltmalar kullanılmıştır. Eski sözcüklerin ve halk ağzında kullanılan sözcüklerin eş anlamlı karşılıkları ayraç içerisinde gösterilmiştir. Yaklaşık veya aynı anlama gelen söyleyişler ise ~ işaretiyle belirtilmiştir. | |
 | TÜRKÇE-ÖZBEKÇE/ÖZBEKÇE-TÜRKÇE EKONOMİ TERİMLERİ KILAVUZU: Aynur ÖZ ÖZCAN-Ayhan ÇELİKBAY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1442, 168 sayfa Özbekistan-Türkiye ilişkilerindeki gelişmenin son yıllarda ivme kazanmasıyla iki ülke arasındaki bilimsel, askerî, ticari, ekonomik ve başka alanlardaki iş birliği de artmıştır. Bu iş birliği sonucunda Özbekistan’a giden ya da Türkiye’ye gelen kişiler için her alanda başvuru kılavuzlarına ihtiyaç duyulmaya başlamıştır. Bu çalışma, Özbekistan’a giderek çeşitli alanlarda yatırım ve ticaret yapacak olan iş adamları ve bu yatırım alanlarında çalışanlar ile Türkiye’ye gelen iş adamlarının başvuracakları bir kılavuz olarak düşünülmüştür. Kılavuz, Türkçe-Özbekçe ve Özbekçe-Türkçe olarak hazırlanmış ve iki ayrı lehçede iki ayrı bölüm olarak verilmiştir. | |
 | MUSTAFA SÂFÎ: TERCEME-İ CELÂL Ü CEMÂL, Hazırlayan: Ömer GÖK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1441, 520 sayfa Mustafa Sâfî Efendi tarafından kaleme alınan Terceme-i Celâl ü Cemâl’in metin neşri ve kaynak metin ile karşılaştırmalı incelemesini içeren bu çalışmanın girişinde, Eski Türk edebiyatında tercüme meselesi ele alınmıştır. Mustafa Sâfî’nin eseri, “telif mi, tercüme mi” tartışmaları ekseninde değerlendirilmiş ve Terceme-i Celâl ü Cemâl’in rahatlıkla tercüme eserler arasında sayılabileceği delilleriyle (gerek mütercimin metin içindeki ifadeleri gerek karşılıklı okumalarımızdan hareketle) gösterilmiştir. Eser; edebî sanatlar, ahenk unsurları ve farklı nazım şekilleri bakımından da karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Metinde geçen atasözü ve deyimler tanıklanarak verilmekle beraber bunların kaynak metinde ve o dilin söz varlığında ne şekilde geçtiği tespit edilmeye çalışılmıştır. | |
 | MEMLÛK TÜRKÇESİNDE EKLER VE İŞLEVLERİ: Ragıp MUHAMMED Türk Dil Kurumu Yayınları: 1440, 336 sayfa Memlûk Türkçesi, Eyyubî Devleti’nin yıkılmasının ardından XIII-XVI. yüzyıllar arasında Mısır ve Suriye’de hüküm süren Memlûk Devleti’nde yaşayan Türkler tarafından meydana getirilmiştir. Bu çalışmada, Memlûk Türkçesi sahasında kaleme alınan metinler ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Söz konusu metinlerdeki eklerin işlevleri, kullanılışları ve eklerle ilgili o dönemin gramercileri tarafından verilen bilgiler bir araya getirilerek örneklerle gösterilmiştir. Arapça üzerinden iki dilli eserlerin aslından yararlanılmış, çalışmanın konusuna uygun bir şekilde kullanılmıştır. Gerek duyuldukça taranan metinlerden elde edilen eklere ilişkin dil malzemesi Eski Türkçe ve Orta Türkçe metinlerindeki eklerle karşılaştırılmış, art ve eş zamanlı biçimde incelenmiştir. | |
 | MEMTİLİ EPENDİ (TEVFİK) VE ŞİİRLERİ: Reyila KAŞGARLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1439, 392 sayfa Eser, Uygur Türklerinin önde gelen aydınlarından biri olan eğitimci ve şair Memtili Ependi’nin günümüzde Çin Halk Cumhuriyeti’nin idaresi altında bulunan ve Şinciang Uygur Özerk Bölgesi olarak adlandırılan Doğu Türkistan’da yayımlanan şiir kitabındaki şiirleri ile öğrencisinden temin edilen el yazısı şiirleri üzerinde yapılan çalışmadır. Memtili Ependi’nin yaşam öyküsünü, mücadelesini, çalışmalarını Türk okurlarıyla paylaşmayı, şiirlerini Türkiye Türkçesine kazandırmayı hedeflemektedir. Uygur millî eğitiminin ve Uygur aydınlarının geçmişi, bugünü ve geleceğinin anlaşılabilmesi; Uygur aydınları ile Türkiye aydınları arasındaki bağın doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi açısından önemlidir. Şiirlerin dili, Çağatay Türkçesinden Çağdaş Uygur Türkçesine geçiş döneminin özelliklerini içerdiği için çalışma, dönemin dil özelliklerine ışık tutacaktır. İçerik olarak giriş, altı bölüm, kaynakça ve eklerden oluşmaktadır. | |
 | BİTLİS HALK AĞZI VE KÜLTÜRÜ:Hamza ZÜLFİKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1438, 606 sayfa Doğu Anadolu ağızları olarak adlandırılan geniş bölgenin içinde bulunan Bitlis halk ağzı, kendine has birtakım özellikler göstermesi bakımından dikkate değerdir. Bitlis ve çevresi coğrafi konumu nedeniyle stratejik bir özelliğe sahiptir. Bilinen tarihe göre Bitlis yüzyıllar içinde Bizans, Selçuklu, Kıpçak, Eyyubi, Akkoyunlu, Karakoyunlu, Safavi ve Osmanlı gibi devlet ve beyliklerin sınırları içinde kalmıştır. Bu yönüyle bölge, zengin bir dil malzemesine ve kültür ögelerine sahiptir. Bu çalışmada bölgenin dil ve kültürel özellikleri işlenmiş, söz varlığı tespit edilmiş, kelimelerin kökenleri araştırılmıştır. Türkçe kelime ve eklerin yanı sıra bölge ağzında yaşayan Arapça, Farsça, Ermenice, Rumca kelimeler üzerinde durulmuştur. Çalışmalar yürütülürken çevre ağızlarını ele alan eserlere de başvurulmuş ve o eserlerle ilgili bazı tespitlerde, eleştirilerde bulunulmuş, ortak özellikler belirlenmiştir. | |
 | A. BESİM ATALAY: Vahit TÜRK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1437, 136 sayfa Besim Atalay, Millî Mücadele öncesinde, sırasında ve sonrasında Türk kültür hayatına ve Türklük bilimine yaptığı büyük katkılarla unutulmazlar arasında yerini almış önemli bir kişiliktir. Başından beri Millî Mücadele’nin içinde yer almış, milletvekili olarak uzun yıllar (yedi dönem-yirmi altı yıl) Mecliste bulunmuş ve Cumhuriyet’in ilanından sonra da hemen bütün dil çalışmalarına katılmıştır. Küçüklü büyüklü otuz yedi eserin ve pek çok makalenin yazarı olan Atalay’ın çalışma alanları olarak Türk dili başta olmak üzere din, edebiyat, tarih, coğrafya ve genel kültür konuları sayılabilir. Bu çalışmanın başlıca amacı; bilim adamı, siyasetçi, eğitimci, din adamı, şair, yazar gibi sıfatlarla anabileceğimiz Besim Atalay’ın kim olduğunu anlatabilmek ve eserlerini gereğince tanıtabilmektir. | |
 | ATATÜRK’TEN BUGÜNE DİL VE ALFABE: Hamza ZÜLFİKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1436, 380 sayfa Mustafa Kemal Atatürk’ün girişimiyle 1928 yılında yeni Türk harfleri kabul edilmiş, dildeki özleşme ve türetme imkânlarının yolu açılmıştır. Bu çalışmada, Atatürk’ün dil ve alfabe konusunda başlatmış olduğu etkinlikler değerlendirilmiş, kazançlar ve kayıplar üzerinde durulmuştur. Kendisinin vefatından sonra yaşanan bazı gelişmeler veya sapmalar incelenmiş, özellikle yazımda alınan mesafe açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada mümkün olduğu ölçüde bilimsel çizgiden ayrılmadan yalın bir ifade kullanılmıştır. Alfabe ve dille ilgili gelişmeler yer yer hikâye üslubuyla anlatılmış; konular işlenirken örneklere ağırlık verilmiştir. Ayrıca dönemin yazarlarından atıflar yapılırken veya Nutuk’tan alınan örnek parçalarda yabancı kelimelerin karşılıkları ayraç içinde gösterilmiştir. | |
 | HAMZA ZÜLFİKAR ARMAĞANI: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1435, 688 sayfa 2021 yılı, hem çeşitli idari görevler yürüterek hem bilimsel çalışmalarıyla eserler üreterek hem de Türk Dil Kurumunu ve faaliyetlerini yurt içinde ve dışında liyakatle temsil ederek Kuruma üstün hizmetleri bulunan Prof. Dr. Hamza ZÜLFİKAR’ın 80. doğum yılıdır. Türk Dil Kurumuna her zaman yuvası nazarıyla bakan Prof. Dr. ZÜLFİKAR, 1983’ten bugüne kadar yapılan neredeyse her tür çalışmanın içinde yer almıştır. Hâlâ Kurumun dergilerinde makaleler yayımlamakta; Kurum adına çeşitli kurum ve kuruluşlarda konferanslar vermekte, panellere katılmakta, konuşmalar yapmaktadır. Eser, Türk Dil Kurumu tarafından Prof. Dr. Hamza ZÜLFİKAR’ın 80. yaşında armağan olarak hazırlanmıştır. Değerli bilim adamlarının bu armağan kitaba yönelik olarak hazırladığı yazılarından oluşmaktadır. | |
  | VIII. ULUSLARARASI TÜRK DİLİ KURULTAYI: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1434/1-2, 2 Cilt, 2924 sayfa Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasında e-kitap olarak yayımlanan çalışma, 22-26 Mayıs 2017 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nda sunulan bildirilerden oluşur. 2 ciltten meydana gelmiştir. | |
 | TÜRKÇENİN EKRANLA İMTİHANI: Mustafa ERTEM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1433, 288 sayfa Çevirinin sadece bir dil aktarımı değil, aynı zamanda amaca yönelik bir kültürel faaliyet olduğu göz önüne alınarak televizyon programlarında ve filmlerde kullanılan İngilizce kaynak metinlerin Türkçe çevirilerinde gözlenen hatalar tespit edilmiştir. Bu hatalara alternatif çeviri önerileri sunularak Türkçenin inceliklerini yansıtan çeviri teknikleri ve bu anlamda dil ve kültür bağlamında dikkat edilmesi gereken hususlarla ilgili bilgilendirici bir içerik sunulması amaçlanmıştır. Program metinlerinde tespit edilen anlamsal ve yapısal anlatım bozukluklarına sebep olan çeviri hatalarının ne gibi eksiklikler yüzünden ortaya çıktığı üzerinde durulmuştur. | |
 | TÜRK DİLLERİNİN TARİHÎ-TİPOLOJİK SES BİLİMİ: Nikolay Aleksandroviç BASKAKOV, Çevirenler: Oktay Selim KARACA, Kenan KOÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1432, 266 sayfa Bu kitap, yazarın daha önceden yayımlanmış olan Türk Dillerinin Tarihî-Tipolojik Yapısı (1975) ve Türk Dillerinin Tarihî-Tipolojik Biçim Bilgisi (1978) adlı eserlerinin devamı niteliğindedir. Türk dillerinin ses bilimsel yapısının art zamanlı yönden gelişim ve oluşumunun çözümlenmesine ayrılmıştır. Çeşitli Türk dillerinin dil bilgisel yapısı, sözlüksel kadrosu, ses bilgisel ve ses bilimsel yapısı konusunda uzun yıllar süren araştırmalar ve gözlemlerin bir genellemesidir. Kitapta, Sovyetler Birliği Türkologlarıyla Batı Avrupa Türkologlarının çoğunluğu tarafından kabul edilen ve araştırmalarında kullanılan ses bilgisel-ses bilimsel çeviri yazı kullanılmıştır. | |
 | OSMANLI KONUŞMA DİLİ: Yavuz KARTALLIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1431, 456 sayfa Osmanlı Dönemi’ndeki kişilerin nasıl konuştuklarının tespit edilmeye çalışıldığı bu çalışmada asıl veri tabanını, Batılı araştırıcılar tarafından yazılan çeviri yazılı (Latin harfli) metinlerdeki konuşmalar oluşturmuştur. Genel olarak halkın konuşmalarının yer aldığı şeriye sicilleri ve hem halkın hem de saray çevresi gibi daha geniş bir kesimin konuşmalarının kaydedildiği Osmanlı kronikleri ve Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ndeki konuşmalar ile de desteklenmiştir. Osmanlı Dönemi’nde konuşulan dil, çeviri yazılı metinlerden tespit edilen 21 farklı konuda konuşma kalıbı ve bu konuşma kalıplarının kullanıldığı -bazılarının çeşitli alt başlıklarının da bulunduğu- 46 farklı konudaki karşılıklı konuşmayla tematik olarak örneklendirilmeye çalışılmıştır. Çalışma, “Giriş”, “Saray ve Saray Çevresinin Dili”, “Halkın Dili” ve “Kısa Konuşma Metinleri” bölümlerinden oluşmaktadır. | |
 | MEKTUP YAZDIM OKURA (TÜRK ROMANINDA MEKTUP 1860-1908): Süheyla YÜKSEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1430, 228 sayfa Türk romanında, bir anlatım tarzı olarak mektubun nasıl ve hangi amaçla yer aldığının tespitine yönelik bir çalışmadır. Çalışmanın tarihî zemini olan 1860-1908 arası Tanzimat ve I. Meşrutiyet Dönemi’ni kapsamaktadır. Bu zaman dilimi; Türk edebiyatının Batı’yı örnek alarak şekillenmesine, Türk romanının acemilikten ustalığa geçişine tanıklık eder. 1860 sonrası gelişen Türk edebiyatı, basın ile iç içedir. Bu sebeple çalışmanın “Giriş” bölümü, bu zaman diliminin basın ve edebiyatına mektup penceresinden genel bir bakışa ayrılmıştır. İncelenen romanların bazıları, edebiyat tarihlerinde adı geçen bilindik eserlerdir. Bazılarının adı, özellikle yüksek lisans, doktora tezlerinde veya biyografik çalışmalarda geçmektedir Çalışmanın temelini teşkil eden, bir anlatım tarzı olarak mektubun romanda nasıl ve ne amaçla yer aldığına dair tespitler 11 başlık altında toplanmıştır.
| |
 | KURTULUŞ SAVAŞI’NIN UNUTULMUŞ ŞAİRİ ŞERAFETTİN ÖZDEMİR (1889-1922) TOPLU ŞİİRLERİ, Hazırlayanlar: Timur KOCAOĞLU, Tülay GENÇTÜRK DEMİRCİOĞLU, Akartürk KARAHAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1429, 287 sayfa Şerafettin Bey, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yaşamış; Balkan, Birinci Dünya ve Kurtuluş Savaşlarına katılmış; birçoğu yayımlanmamış şiirleri, şarkıları, piyesleri ve hikâyeleri olan bir tıp doktorudur. Genç yaşta ölen Şerafettin Bey hakkında bugüne kadar çok az bilgi verilmiş ve adı henüz Türk edebiyatı tarihlerinde yer almamıştır. Onun ve şiirleri hakkında belirlediğimiz ilk kaynak 1967’de yayımlanan Şâir Tabîbler adlı bir antolojidir. Şerafettin Bey’e ayrılan 7 sayfada onun hayatı ve 7 şiiri yer almaktadır. Şerafettin Bey’in şiirlerinin büyük çoğunluğu kendi el yazısıyla çeşitli defterlerde, mektuplarda, posta kartlarında bulunmaktadır, çok azı ise Dertli gazetesinde yayımlanmıştır. Çalışmada okuyucuya, Şerafettin ÖZDEMİR’in 130 şiiri sunulmuştur. | |
 | ISPARTA MERKEZ İLÇE AĞIZLARI: Osman YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1428, 584 sayfa Eser, mukayeseli bir çalışmadan çok tasvirî bir çalışmadır. Ancak gerektiği yerlerde tarihî ve çağdaş Türk lehçeleri gramerlerine de müracaat edilmiştir. “Giriş”ten sonra “Dil İncelemesi”, “Metinler” ve “Gramatikal Dizin” bölümlerinden meydana gelmiştir. “Giriş”te; Isparta’nın tarihi, ağız özelliklerini şekillendiren etnik yapı ve yörenin fiziki coğrafyasına dair genel bilgiler verilmiştir. “Dil İncelemesi” bölümünde, derlenen metinlerden hareketle Isparta Merkez ilçe ağızlarının “Ses Bilgisi” ve “Şekil Bilgisi” özellikleri ele alınmıştır. “ “Metinler” bölümünde 60 metne yer verilmiştir. “Gramatikal Dizin”de, metinlerde geçen tüm kelimeler alfabetik sırayla ve gramatikal unsurlara göre dizilmiştir. | |
 | IRAK TÜRKMEN AĞIZLARI (Giriş-Metinler-Sözlük): Çoban ULUHAN (BEŞİRLİ) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1427, 172 sayfa Irak Türkmen ağızlarıyla ilgili olan bu çalışma, Anadolu ağızları araştırmalarının bir halkasını oluşturmaktadır. Çalışma; araştırma bölgesi olan Kerkük il merkezi, Tisin Mahallesi, Beşir köyü ve Bayat köylerinden Bastamlı, Abbut, Zengili, Biravçılı, Çardaklı’dan banda alınan metinlere dayanmaktadır. Giriş’te Irak Türkmenlerinin tarihi ve yerleşme bölgeleri verilmiştir. Ayrıca Irak Türkmen ağızlarının Türk diyalektleri arasındaki yeri belirtilmeye çalışılmıştır. Yukarıda da belirtildiği gibi metinler; Kerkük il merkezi, Tisin Mahallesi, Beşir köyü ve Bayat köylerinden yapılan derlemelerle oluşturulmuştur. Sözlük’te metinlerde geçen kelimelerin Türkiye Türkçesindeki karşılıkları verilmiştir. | |
 | HEİKKİ PAASONEN VE ÇUVAŞÇA MASAL DERLEMELERİ: Sinan GÜZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1426, 390 sayfa Çalışmanın malzemesini Heikki Paasonen’in Novoye Yakuşkino [Çuvaşça: Şinyakal] köyünden derlemiş olduğu masal metinleri oluşturmaktadır. Söz konusu masallar, doğrudan alandan kayıt altına alınan bir malzemeyi barındırdıkları için ilgili yerleşimde konuşulan Çuvaşçanın tarihsel bir tanığı olma özelliği de taşımaktadır. İlgili derleme metinleri; Novoye Yakuşkino özelinde konuşulan dilin gelişimini ve değişimini gösterme, Sovyet sonrası dönemde standartlaşan kullanımlarla izi silinen diyalektolojik verileri belirleme ve bölgedeki dil ilişkilerinin tarihsel görünümüne ışık tutma noktasında oldukça önemli veriler sunmaktadır. Heikki Paasonen’in Çuvaşça masal derlemelerinin farklı yönleriyle değerlendirildiği çalışma, Giriş’i takip eden sekiz ana bölümden oluşmaktadır. | |
 | HALAÇ TÜRKÇESİ (MERKEZİ İLİ AĞIZLARI): Mina DOLATİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1425, 374 sayfa Türk dillerinin sınıflandırılmasında Halaç Türkçesi, taşıdığı Altayistik ses özelliklerinden dolayı başlı başına bir Türk dili kolu olarak değerlendirilmiştir. Günümüzde 51.000 konuşura sahip olan bu lehçe, UNESCO tarafından savunmasız derecede tehlikedeki diller arasına alınmıştır. Merkezi ilinin köyleri olan Keşe, Bonçenar ve Vaşegan köylerinde görsel, işitsel çalışmalar yapılarak çalışmanın amacına uygun belgeler seçilmiştir. Seçili kaynaklardan yararlanarak dil bilgisel çalışmalar yapılmış ve Halaç Türkçesinin bahsedilen köylerdeki dil bilgisi ve söz varlığı ortaya konulmuştur. İşitsel ve görsel kayıtlar Halaç Türkçesinin farklı diyalektlerini konuşmakta olan Keşe, Bonçenar ve Vaşegan halkından derlenmiştir. | |
 | GÖKTÜRK YAZISIYLA OLUŞTURULMUŞ UYGUR KAĞANLIĞI YAZITLARININ METİN DİL BİLİMSEL İNCELENMESİ: Hasan GÜRGÜN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1424, 304 sayfa Göktürk yazısıyla oluşturulmuş Uygur Kağanlığı yazıtları, en az 5.500 yıllık bir geçmişe sahip ve yaklaşık olarak 1.320 yıldır yazılı metinler aracılığı ile tarihî seyri kesintisiz izlenebilen Türkçenin önemli eserlerindendir. Bu çalışmada, Göktürk yazısı ile oluşturulmuş Uygur Kağanlığı yazıtlarının metin dil bilimi alanının yöntemi aracılığıyla incelenmesi amaçlanmıştır. Metne dayalı bu inceleme ile yazıtların metinlerindeki ögelerin birbirleri ile kurduğu dil bilgisel ve anlamsal ilişkiler bir bütünlük içinde ortaya konulmuştur. Göktürk yazısıyla oluşturulmuş Uygur Kağanlığı eserlerinin ayrıntılı bir okuması gerçekleştirilerek ve bu eserlerdeki metin içi ilişkiler ağının ve bu ağın ögelerinin varlığı üzerinde çalışılmıştır. | |
 | FERAĞÎ’NİN ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ, Hazırlayan: Farhad RAHİMİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1423, 344 sayfa 1642’de İran’da Muḥammed bin Żiyā’u’d-dı̇̄n el-Ḥüseynı̇̄ Ferāġı̇̄ tarafından Safevi Şahı Ṣafı̇̄ bin Ṣafı̇̄ adına yazılan Miftāḥu’l-Luġat adlı Türkçe-Farsça sözlüğü incelemek, eserden elde edilen dil bilgisel ve sözlüksel malzemeyi ortaya koymak ve başka eserlerle karşılaştırarak bu eserin Türk dilinin gelişme sürecine olan katkısını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Aynı zamanda Çağatay Türkçesi metinlerinin okunması ve değerlendirilmesinde karşılaşılan sorunların bu eser sayesinde giderilmesi ve böylelikle de Türk dil biliminin bazı sorunlarının çözülmesi amaçlanmıştır. Eserde kırmızı mürekkeple yazılı 631 madde başı bulunmaktadır. Yazılışı aynı olan farklı sözcükler bir arada tek bir madde gibi verildiği için maddelerin gerçek sayısı daha fazladır. Dizinden elde edilen madde sayısı toplam 719’dur. | |
 | ESKİ UYGURCA ABİTAKİ METİNLERİNİN SÖZ VARLIĞI (Giriş-Metin-Aktarma-Açıklamalar-Dizin):Tümer KARAAYAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1422, 872 sayfa Amitābha kültüne dair Pekin, St. Petersburg, İstanbul, Ankara ve Paris’te bulunan yazmalara ait metinlerin yayımını ve söz varlığını içermektedir. 184 adet yazma üzerinde çalışılmıştır. Yazmaların çeviri yazıları, harf çevirileri, tercümeleri, kısa açıklamaları ve dizinlerine yer verilmiştir. Çalışma, beş bölümden meydana gelmiştir. Bölümler; “Giriş, Eski Uygurca Metinler, Eski Uygurca Metinlerin Türkiye Türkçesine Aktarımı, Metinlere İlişkin Açıklamalar ve Okuma Farkları, Dizinler ve Kaynakça” şeklinde sıralanmıştır. | |
 | ESKİ UYGUR DÖNEMİNE AİT TANTRİK BİR METİN: SİTĀTAPATRĀDHĀRAṆĪ, Hazırlayan: Ayşe KILIÇ CENGİZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1421, 495 sayfa Çalışmada, Budizm’e ait Tantrik metinlerden birisi olarak bilinen Eski Uygurca Sitātapatrādhāraṇī adlı metin ele alınmıştır. “Beyaz şemsiyeli tanrıça” olarak bilinen Sitātapatrā’nın kendisine inananlar tarafından okunan ya da taşınan dharaṇīsi ile inanırlarını kara büyü, şeytan ve çeşitli felaketlere karşı koruduğuna inanılmaktadır. Eserin Sanskritçe, Hotan-Sakaca, Tibetçe, Çince gibi çeşitli dillerde nüshaları vardır. Eski Uygurcaya 13 ya da 14. yüzyılda çevrildiği düşünülmektedir. Çalışma; Giriş, Metin, Çeviri, Notlar, Dizin ve Tıpkıbasım olmak üzere altı bölümden oluşmaktadır. | |
 | ESKİ TÜRKÇE TANTRİK BİR METİN: UṢṆĪṢA VİJAYĀ DHĀRAṆĪ SŪTRA, Hazırlayan: Hasan İSİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1420, 342 sayfa 14.yüzyılda Tibetçeden Eski Uygurcaya aktarılan Uṣṇīṣa Vijayā Dhāraṇī Sūtra, bünyesinde barındırdığı dhāraṇīler (büyülü sözler), mudrālar (el kol hareketleri) ve maṇḍalalar (büyüsel daireler) gibi tenkitler ile Budalık yoluna ulaşmayı daha kolay bir hâle getirmeyi amaçlayan bir metindir. İnanırlarına uzun yaşam, hastalıklardan kurtulma gibi çeşitli kurtuluş reçeteleri sunan bu metin, Uygurlar arasında popüler bir öğreti kitabı olma özelliği taşımaktadır. Çalışma; Giriş, Berlin Fragmanları, Karşılaştırmalı Metin, Türkiye Türkçesine Aktarım, Açıklamalar ve Dizin bölümlerinden meydana gelmektedir. | |
 | ELİYAHU BEN YOSEF ḲILCI’NIN MECUMASI (KIRIM KARAY VE TÜRK EDEBİYATI MECMUASI) (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım): Gulayhan AQTAY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1419, 886 sayfa
İnceleme niteliğindeki eser, Kırım Karaycası ve Kırım Türkçesinde yazılmış mecmuanın ilk tenkitli yayınıdır. Adı geçen mecmua, Bahçesaraylı Eliyahu b. Yosef Ḳılcı tarafından 1903-1910 yılları arasında İbrani harfleriyle istinsah edilmiştir. İçine; masal, hikâye, bilmece, türkü, mani, tekerleme gibi çeşitli edebî türleri almaktadır. Bunlardan bazıları Türk bazıları Kırım Tatar bazıları da Kırım Karaylarının kendi edebiyatından alınmıştır. Eserlerin dili karışıktır. Hem Türkiye Türkçesi hem Kırım Tatarcası hem de Kırım Karaycasının dil özelliklerini taşımaktadır. Türkiye Türkçesinin etkisi tüm eserlerde görülmektedir. Buna karşın, mecmuanın Türkiye Türkçesi standart değildir. Anadolu ağızlarından bilinen pek çok yapı, şekil özelliği ve kelime içermektedir. Eser; Giriş, İnceleme, Transkripsiyonlu Metin, Dizin ve Tıkpıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. | |
 | DEDE KORKUT -GÜNBED YAZMASI- KAZAN BEY OĞUZNAMESİ (Giriş-İnceleme-Notlar-Metin-Dil İçi Çeviri-Dizinler): Sadettin ÖZÇELİK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1418, 348 sayfa Dede Korkut Oğuznamelerinin Günbed yazması metni üzerine hazırlanmış olan eser; Giriş, Notlar, İnceleme, Metin, Dil İçi Çeviri, Dizin ve Özel Adlar Dizini bölümlerinden oluşur. Giriş bölümünde Dede Korkut Oğuznamelerinin bulunuşu ve yazmaların metinleri üzerine yapılmış kitap yayınları hakkında bilgi verildi. Notlar bölümü Günbed yazmasıyla ilgili bazı yazım ve okunma sorunlarına dikkat çekilerek birtakım tekliflere yer verilmiş olan notlara ayrıldı. İnceleme bölümünde belirli ve sınırlı konular ele alındı; yazım konusuyla ilgili olarak yalnızca metinde harekelenmiş olan kelimelere değinildi. Metin bölümü; çift numaralı sayfada yazmanın fotoğrafı, tek numaralı sayfada ise metnin transkripsiyonu olacak şekilde hazırlandı. Dil İçi Çeviri bölümünde üslubun korunması için metnin cümle yapılarına mümkün olduğunca müdahale edilmedi. Dizin bölümünde ise Günbed yazmasının söz varlığı tespit edildi; Özel Adlar Dizini’nde tanımlar kısa tutulmaya çalışıldı. Gerekli durumlarda kısa ansiklopedik bilgilere de yer verildi. | |
 | ARDANUÇ-ARTVİN (MERKEZ)-POSOF-ŞAVŞAT-YUSUFELİ AĞIZLARINDA TÜRKÇE SÖZ VARLIĞI: Sevgi ŞENOL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1417, 282 sayfa Türkiye Türkçesinde kullanılmayan, ancak yüzyıllar öncesinden gelerek Ardanuç, Artvin (Merkez), Posof, Şavşat, Yusufeli ağızlarında yaşayan Türkçe sözler derlenmiş, ilgili kaynaklar taranarak pek çok söze tanıklar gösterilmiştir. Örnek cümleler, ağız özelliğini de yansıtması için yöresel ağızla yazılmıştır. Türkçe Sözlük’te bulunan sözlerle sesteş ve anlamdaş olan sözler derlemeye alınmamıştır. Sesteş ve anlamdaş olsa da Ardanuç, Artvin (Merkez), Posof, Şavşat, Yusufeli ağızlarında, Türkçe Sözlük’tekinden başka bir anlamı daha olan sözler derlemeye alınmıştır. Sözlük bölümünün sonunda, “Çocuk Dili”,”Kalıp Sözler, Edatlar ve Ünlemler”e yer verilmiştir. | |
 | ARAP LEHÇELERİNDEKİ TÜRKÇE KELİMELER: Bedrettin AYTAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1416, 152 sayfa Araştırma niteliğindeki eser, belirli kaynaklardan yapılan bir derleme ve bu derlemenin bilimsel değerlendirilişidir. Türkçenin Arapça üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Arapçada kullanılan Türkçe kelimelerin yanı sıra, Türkçe aracılığıyla Arapçaya geçen Farsça, Fransızca, Rumca vb. kelimeler ile çeşitli Arapça kelimelere Türkçe eklerin eklenmesi sonucu oluşan kelimeler de incelenmiştir. Cezayir, Fas, Filistin, Irak, Libya, Mısır, Sudan, Suriye, Ürdün, Yemen lehçelerinde kullanılan Türkçe kelimelere yer verilmiş; Körfez ve Suudi Arabistan lehçeleri kapsam dışı tutulmuştur. | |
 | ÇAĞDAŞ SİBİRYA TÜRK LEHÇELERİNDE ZAMİRLER: Salih Mehmet ARÇIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1415, 428 sayfa Zamirler, biçimsel ve işlevsel özelliklerinin daha iyi ortaya konması adına Proto-Altaycadan Altay dilleri olarak tasavvur edilen Türkçe, Moğolca, Tunguzca (Mançu-Tunguzca), Korece ve Japoncaya; Proto-Türkçeden tarihî Türk lehçelerine ve tarihî Türk lehçeleriyle mukayeseli olarak da çağdaş Sibirya Türk lehçelerine gelişimleri doğrultusunda incelenmiştir. Söz konusu edilen diller ve dillerin dönemlerinde zamirlerin bugüne kadar uğradıkları değişimler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma, “Giriş (1.1. Altay Dillerinde Zamirler, 1.2. Proto-Türkçede ve Tarihî Türk Lehçelerinde Zamirler)” ve “Çağdaş Türk Lehçelerinde Zamirler” olmak üzere iki ana bölümden meydana gelmiştir. | |
 | +{DAn} DURUM BİÇİM BİRİMİ (Yükleyenlerin Üye Yapısı ve Anlamsal Rolleri): Nazmi ALAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1414, 289 sayfa +{DAn} durum biçim biriminin eylem ile ad arasında kurduğu morfosentaktik ilişki ele alınmıştır. Üye yapısı, durum dil bilgisi ve anlamsal roller gibi dil bilgisel yaklaşımlardan faydalanılmıştır. Söz dizimsel yapıda üyelerine +{DAn} durum biçim birimi yükleyen eylemler ve bu eylemlerin üye yapıları saptanarak +{DAn} durum biçim birimi yüklenen üyelerin mantıksal düzeyde yüklendiği anlamsal roller belirlenmeye çalışılmıştır. Söz dizimsel yapıda 815 anlama sahip 468 eylem esas alınmıştır. Bu eylemlere Cumhuriyet Dönemi’nde yazılmış 139 edebî eserden örnekler bulunmuştur. Bulunan örneklerden hareketle bu eylemlerin üye yapısı ve üyelerine yüklediği anlamsal roller saptanmış ve rollerin dağılımı ortaya konulmuştur. Yükleyici eylemlerin ve yüklenici adların özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. | |
 | KARŞILAŞTIRMALI TÜRK LEHÇELERİ FİİL ÇEKİM KILAVUZU, Yayıma Hazırlayan: Feyzi ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1413, 850 sayfa Bu çalışmada çağdaş yirmi Türk lehçesi esasında fiil çekimleri karşılaştırmalı olarak topluca gösterilmeye çalışılmıştır. Türkçenin sıklık sözlüğünden hareketle tespit edilen yirmi beş fiil esas alınmıştır. Bu fiiller alfabetik sıraya göre şu şekildedir: al-, anla-, bak-, bekle-, bil-, de-, duy-, düşün-, gel-, gir-, git-, gör-, iç-, iste-, konuş-, otur-, öğren-, sev-, sor-, uyu-, ver-, yaşa-, yaz-, ye-, yürü-. Tespit edilen bu fiiller, Türkçede genellikle dokuz sınıfa ayrılarak işlenen zaman ve tasarlama kipleri ile bunlara ilave edilen yeterlilik biçimlerinde yirmi Türk lehçesinde çekimlenmiş ve bu biçimler her fiil için ayrı ayrı tablolar hâlinde gösterilmiştir. Çekimler olumlu, olumsuz ve olumlu soru şeklinde yapılmıştır. Fiil çekimlerinin karşılaştırmalı tabloları hazırlanırken Türkiye Türkçesi dışında kalan on dokuz Türk yazı dili için alan uzmanlarının hazırladıkları çekim tablolarından yararlanılmıştır. | |
 | BİLGE TONYUKUK YAZITLARI: Cengiz ALYILMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1412, 518 sayfa Bilge Tonyukuk Yazıtları, II. Türk Kağanlığı Dönemi’ne damgasını vuran ve adı bu dönemle özdeşleşen Bilge Tonyukuk’un bizzat kendisi tarafından diktirilmiş iki yazıttan oluşmaktadır. Bilge Tonyukuk’un ve Bilge Tonyukuk Yazıtları’nın birçok yönden araştırılıp incelendiği bu çalışma; “Giriş: Eski Türk Yazıtlarıyla İlgili Yapılan Çalışmalar Üzerine”, “Bilge Tonyukuk Yazıtları ve Anıt Mezar Kompleksi”, “Bilge Tonyukuk Yazıtları’nda Kullanılan Alfabe ve Yazıtların Epigrafik Belgelemelerinde, Çeviri Yazılarının Hazırlanmasında ve Türkiye Türkçesine Aktarılmalarında Uygulanan Yöntemler”, “Bilge Tonyukuk Yazıtları’nın İçerikleri, Epigrafik Belgelemeleri, Yazı Çevirimleri ve Türkiye Türkçesine Aktarımları”, “Sözlük ve Dizin”, “Özel Adlar Dizini”, “Bibliyografya” başlıklarını taşıyan bölümlerden meydana gelmiştir. | |
 | TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ: İbrahim DİLEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1411, 951 sayfa Bu çalışma, Resimli Türk Mitoloji Sözlüğü(Altay/Yakut-2015) adlı eserin içeriğinin bütün Türk boylarının mitolojik unsurlarını ele alacak şekilde genişletilmiş hâlidir ve 3.300 madde başını içermektedir. Sözlükte yer alan madde başlarının yanında verilen kısaltmalarla, ilgili maddenin hangi Türk boy ve topluluğuna ait olduğu belirtilmiştir. Madde başları oluşturulurken “tanrılar sistemi, yukarı (gökyüzü), orta (yeryüzü) ve aşağı (yer altı) dünya ile ilgili unsurlar, Şamanik ögeler, olağanüstü varlıklar, hayvanlar, bitkiler, göksel unsurlar, ölüm başta olmak üzere insan hayatının mitolojiyle ilgili dönemleri, ruh anlayışı, halk inanışları” gibi hususlar dikkate alınmıştır. Sözlük içinde Türk boy ve topluluklarının ortak unsurları tek madde altında verilmek yerine müstakil maddeler olarak yazılmıştır. Sözlüğün sonuna daha çok bitki, hayvan, hastalık, tabiat olayları gibi kavramları içeren bir dizin eklenmiştir. | |
 | ŞEHZÂDE ALAÂDDİN GAYBÎ: KAYGUSUZ ABDÂL KÜLLİYATI (Hayatı-Eserleri-Metin-Sözlük-Kaynaklar): Abdurrahman GÜZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1409, 2. Baskı 1252 sayfa Asıl adı Alâeddin Gaybî olan Kaygusuz Abdâl, Alâiye Sarayı’nda dinî, tarihî, felsefi, tasavvufi ve dönemin birçok ilmî disiplinlerinde köklü bir eğitim alarak bir şehzade olarak yetiştirilir. İdari, sosyal ve beşerî faaliyetlerinin yanında bilimsel olarak da manzum, mensur ve manzum-mensur karışık türde eserler yazar. Onun bu eserleri, hem nicelik hem nitelik itbarıyla bir hayli yekûn tutar. Bu eserler günümüze kadar ulaşabilmiştir. Çalışma “Giriş, İnceleme, Kaynaklar, Metinler, Sözlük ve İndeks”ten oluşur. Giriş’te Kaygusuz Abdâl’ın yaşadığı dönemde Teke ilinin tarihî ve kültürel yapısı kısaca belirtilmiştir. Birinci bölümde Kaygusuz’un menkıbevi, tarihî hayatı ve eserleri özet hâlinde sunulmuş; ikinci bölümde eserlerinin tavsif ve özetleri verilmiştir. Üçüncü bölümde Kaygusuz’un dinî-tasavufi Türk edebiyatına ait kullandığı nazım türleri tespit edilmeye çalışılmış; dördüncü bölümde ise eserlerinde dil-üslup özellikleri ve anlatım şekilleri üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde Kaygusuz’un Türkçesi ve hamse sahibi oluşu hakkında bilgilere; altı, yedi ve sekizinci bölümlerde ise Kaygusuz’un manzum, mensur ve manzum-mensur karışık eserlerinden bazılarının metinlerine yer verilmiştir. Dokuzuncu bölüm Abdâl Mûsâ Velâyet-nâmesi ve Kaygusuz Abdâl Menâkıb-namesi metinlerinden oluşmaktadır. | |
 | EŞREF FEYZÎ: LÜGAT-İ HOŞ-EDÂ (Arapça-Farsça-Türkçe Manzum Sözlük), Hazırlayan: Hasan EKİCİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1408, 148 sayfa Eşref Feyzî tarafından kaleme alınan Arapça-Farsça-Türkçe manzum bir sözlük olan Lügat-ı Hoş-edâ adlı eserin günümüz araştırmacılarının hizmetine sunulması amaçlandı. Bu eser, 11 kıtadan/bölümden ve 341 beyitten oluşan manzum bir sözlüktür. Yapılan ayrıntılı katalog taramalarına rağmen Lügat-ı Hoş-edâ’nın iki nüshası tespit edilebilmiştir. Bu çalışma, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi’nde bulunan 188 ve 253 numarada kayıtlı eserler üzerinde yapıldı. Çalışma; Giriş, inceleme, trankripsiyonlu metin, sözlük ve dizinden oluşur. “Giriş” bölümünde manzum sözlükler hakkında genel bilgiler aktarıldı. Klasik Türk edebiyatında manzum sözlük yazma geleneğinin tarihî seyri üzerinde duruldu. Birinci bölümde Eşref Feyzî’nin hayatı hakkında kısaca bilgi verildi ve yazarın bilinen tek eseri olan Lügat-i Hoş-edâ tanıtıldı. İkinci bölümde tespit edilen nüshaların tavsifleri yapıldı, metin hazırlanırken takip edilen yöntem hakkında bilgiler sunuldu. Daha sonra Lügat-i Hoş-edâ’nın transkripsiyonlu metni verildi. Üçüncü bölümde ise Lügat-i Hoş-edâ’daki söz varlığını ortaya çıkarmak ve araştırmacıların istifadesine sunmak amacıyla metnin sözlüğü hazırlandı. Dördüncü bölümde T1 (Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Yz. A/188) ve T2 (Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Yz. A/253) nüshalarının tıpkıbasımı sunuldu. | |
 | DİLLİK ÖLÇÜTLERE GÖRE ESKİ UYGURCA METİNLERİN TARİHLENDİRİLMESİ: Ferruh AĞCA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1407, 458 sayfa Eski Uygurca yazmalar veya basılı metinlerin dil özelliklerine göre tasnif edilmesi ve yüzyıllara göre tarihlendirilmesi ile hazırlandı. Araştırmanın kapsamını genel olarak Manihaist ve Budist Türk çevresi metinleri oluşturur. Dinî çevrelere ait metinlerin yanı sıra bazı din dışı Uygur metinleri de çalışmaya dâhil edildi. Uygurların Mani, Soğd, Uygur, Brahmi, Tibet ve Süryani alfabeleriyle yazılmış metinleri dikkate alındı. Türk runik alfabesiyle yazılmış Uygur yazıtları, gerek kullanılan malzeme gerekse dil özellikleri ve söz varlığı bakımından Köktürk yazıtları ile hemen hemen aynı olduğu için araştırmanın kapsamı dışında tutuldu. Eski Uygurca metinlerin tarihinin tespitinde dillik ve dil dışı ölçütler kullanıldı, ayrıca karşılaştırmalı dil biliminden istifade edildi. | |
 | SAGAY DESTANLARI AY TOLIZI, Hazırlayan: Nur Kadriye TEZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1406, 200 sayfa Çalışmada, W. Radloff’un Proben adlı eserinin 2. cildinde yer alan ve bizzat kendisi tarafından yazıya geçirilip derlenmiş olan destanlardan biri, Sagayların Ay Tolızı Destanı ele alındı. Ay Tolızı Destanı’nın yazı çevirimi, Türkiye Türkçesine aktarımı, dil bilgisel dizini ve dil bilgisi incelemesi yapıldı. Dil bilgisel dizinde çalışmaya konu olan destan çerçevesinde o dönemdeki Sagay ağzının söz varlığı ortaya kondu. Dil bilgisi incelemesi bölümünde destan yazıya geçirildiği ağız bakımından yine destandan verilen örneklerle açıklandı. Eser, “Giriş, İnceleme, Metin-Çeviri Yazı-Aktarma ve Sözlük-Dizin” olmak üzere dört ana bölümden oluşur. “Giriş” bölümünden önce, “Çeviri Yazı Alfabesi” Kiril ve Latin alfabeleri olarak verildi. Radloff kaynak alınarak bazı seslerin açıklamaları parantez içinde yapıldı. Hemen sonrasında “Kısaltma ve İşaretler” başlığı altında çalışma yapılırken başvurulmuş olan kısaltma ve işaretler belirtildi. Çalışma bu yönleriyle halk bilimi, betik bilimi ve dil bilimi ile ilgilidir ve bu bilim dallarına kaynaklık teşkil eder. | |
 | ÖZBEK DESTANLARI 7 ÇAMLIBEL KUŞATMASI (ÇAMBİL KAMALİ), Hazırlayan: Ayşe SOLMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1405, 156 sayfa Köroğlu destanları, Özbek destancılık geleneğinde oldukça geniş bir yer tutar. Bu gelenek içinde yer alan Köroğlu destanlarından biri de Çambil Kamali Destanı’dır. Bu destan Muhammedkul Canmuradoğli Polken’den derlenmiş, Muhammednadir Saidov ve Zübeyde Hüseyinova tarafından yayıma hazırlanmıştır. Şair, Hasanhan Destanı’nı bitirdiği cümlelerle Çambil Kamali Destanı’nı başlatır. Olaylar, bu destanın devamı şeklindedir. Bu yüzden bu çalışmada, Hasanhan Destanı’nın özet şeklinde verilmesi konu bütünlüğünün sağlanması açısından uygun görüldü. Destanın büyük bir kısmı nazım şeklindedir. Bu manzum kısımların bir bölümünde hece ölçüsü düzenlidir, bazı yerlerde ise ölçüde bozulmalar görülür. Mensur kısımlar ise genellikle söz geçişlerinde kullanılmıştır. Destanın orijinal metni Kiril alfabesi ile oluşturulmuştur. Çalışmada bu metnin Latin harflerine transkripsiyonu yapıldı ve Türkiye Türkçesine aktarılmış şekli ile karşılıklı sayfalar hâlinde verildi. Çalışmanın sonunda “Kaynakça” ile destan metninde geçen “Şahıs ve Yer Adları Dizini” yer alır. | |
 | MOĞOL DİLİ GRAMERİ: Feyzi ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1404, 408 sayfa Çağdaş Moğolcanın gramerine yönelik temel bilgiler ana hatlarıyla işlendi. Altay dilleri ailesinin önemli kollarından biri olan Moğolca “ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz dizimi” özellikleri bakımından ele alındı. “Giriş” bölümünde Moğolistan, Moğollar ve Moğol dili hakkında kısa bilgiler aktarıldı; Moğolcanın önemli dil yadigârları tanıtılmaya çalışıldı. “Ses Bilgisi” bölümünde temel olarak ünlüler ve ünsüzler özellikleri ile birlikte incelendi. “Şekil Bilgisi” bölümünde ise çekim ekleri ve yapım ekleri ile isimler, sıfatlar, zarflar, zamirler, fiiller, edatlar ve bağlaçlar gibi kelime türleri anlatıldı. Bu bölümde, örnek olarak taranan Moğolca metinlerden alınan veriler kullanıldı. “Söz Dizimi” bölümünde Moğolcanın bazı temel söz dizimi özellikleri, Türkiye Türkçesi ile de karşılaştırılarak verildi; Moğol cümle yapısı kısaca anlatıldı. Çalışmanın son bölümünde ise Moğolcanın metin örnekleri Türkiye Türkçesindeki karşılıklarıyla birlikte sunuldu. | |
 | ALİ SEYDİ: LİSÂN-I OSMÂNÎDE MÜSTAMEL LÜGÂT-İ ECNEBİYYE, Hazırlayan: Recep TOPARLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1403, 142 sayfa Özellikle Tanzimat Dönemi’nden sonra dilimize girmeye başlayan Batı kökenli kelimelerin bir arada verildiği bir sözlük olması bakımından büyük önem arz eden Lisân-ı Osmânîde Müstamel Lügât-ı Ecnebiyye’nin Latin harflerine aktarımını içerir. Arap harfli metin, belirlenen ilkeler çerçevesinde Latin harflerine aktarıldı ve çalışmanın sonuna da Arap harflerine göre yapılan dizin eklendi. Çalışmada 1.250 madde başı bulunur. Alındıkları dillere göre kelime sayıları şöyledir: Laponca (1), Müşterek (1), Portekizce (1); Arnavutça (2), Bulgarca (2), Ermenice (2), İbranice (2), Japonca (2), Kıptîce (2); Hintçe (3), Süryanice (3); Lehçe (4); Macarca (6), Slavca (6); İspanyolca (7); Rusça (9); Almanca (11); hangi dilden alındığı belirtilmeyen (22); hangi dile ait olduğu tam anlamıyla anlaşılamayan (43), Latince (43); İngilizce (55); Rumca (127); Yunanca (128); İtalyanca (215); Fransızca (553). | |
 | TÜRK YAZI DİLLERİ VE LEHÇELERİNDE YANSIMALI FİİLLERİN YAPISI: Aksaamai OMURALIEVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1402, 436 sayfa Ses yansımalı fiiller, biçim bakımından incelenerek Türk yazı dilleri ve lehçeleri arasındaki kullanılış farklılıkları ve benzerlikleri üzerinde duruldu. Öncellikle tarihî ve yaşayan Türk yazı dilleri ve lehçelerindeki yansımalı kelimeler üzerine yapılmış çalışmalar toplanıp değerlendirildi. Daha sonra her yazı dili ve lehçenin mevcut sözlüklerinde gösterilmiş olan ses yansımalı fiiller fişlendi. Tarihî lehçelerde ise Orhun Türkçesinden başlayarak Çağatay Türkçesine kadar o döneme ait bazı tarihî eserler tarandı ve ses yansımalı fiiller tespit edildi. |
