Ermenistan Bayrağının Anlamı
kaynağı değiştir]
Ermenistan bayrağının ilk örnekleri ile bugünkü bayrak arasında herhangi bir benzerlik yoktur. Ermenistan'ı geçmişte temsil etmiş bayraklar genelde kartal, ejder başları ya da tanrıları temsil eden gizemli simgelerden oluşurdu. Eski Ermenistan bayrakları savaşlarda sopalara bağlanır ve orduya en önde eşlik ederdi.[2]Hristiyanlığın Ermenistan kültüründe yayılması ile çok tanrılı inançtan sıyrılan her hanedan kendine yeni bayraklar hazırladı.
Örneğin Artaksiad'ı temsil eden, kırmızı zemin üzerinde ortada bir çiçek ve çiçeğin iki yanında birbirine bakan iki kartaldan oluşan bayraktı.[2]
Hristiyanlığın kabulünden sonra Ermeniler "haçvar" olarak adlandırdıkları, üzerinde altın sırmalı bir haç olan bayrağı (Ermenice: var) kabul ettiler. Ermeni Apostolik Kilisesi Hristiyanlığın ilk asırlarında ikinci bir bayrak tasarımı seçmiştir, bunda mor bir zemin üzerinde eskisinden daha belirginleştirilmiş, altın sırmalı bir haç vardı.[2]
Arsak hanedanının çöküşünden sonra Ermenistan'ın doğu tarafı, Sasani kralları tarafından atanan, Marzban adı verilen valiler tarafından yönetildi. Marzbanlar Ermeni derebeylerinin içişlerine karışmıyordu. Sasanilerin Ermenileri zerdüştçülüğe çevirmeye çalışınca Ermeniler ayaklandılar, çarpışmalar sonunda dinî özgürlüklerini korumayı başardılar. 5. ile 7. yüzyıl arasındaki bu Marzbanlık döneminde üzeri haçlı bir bayrak Ermenilerin Sasanilere karşı isyanının birleştirici sembolü oldu.[2]
Tarihî verilere göre Marzbanlık dönemindeki prensliklerden olan Mamikonyan hanedanının bayrağının iki versiyonu vardır, birinde pençelerinde bir hayvan tutan, çift başlı bir kartal vardır. İkincisinde pençelerinde bir yay tutan kartal vardır. Bayrağın kırmızı olduğu bilinmektedir.[7]
Marzbanlık dönemi Ermenistan'ın 7. yüzyılda Araplar tarafından fethiyle sona erdi. Araplara karşı mücadelelerde güçlenen bir hanedan, Bagratuniler (Bagratuni hanedanı) oldu. Bunların bayrağında, pençesinde koyun tutan bir kartal vardı.[2]
II. Levon, Kilikya Kralı olarak Papa III. Celestine tarafından 'de tasdik edildiğinde krallığı için kendisine Roma'dan bir bayrak gönderildi. Bayrakta ayakta duran kırmızı bir aslan bulunmaktaydı.[2] Orta Çağ'daki Kilikya'nın da bayrakları vardı, bunlar üzerinde haçlar olan mor bayraklar olarak tarif edilir, bu tariflere dayanan bazı çizimler mevcuttur ama tarihî doğrulukları şüphelidir. Bu bayrakları gösteren resimler günümüze kalmamıştır.[8]
Lüzinyanlar, Kilikya'yı işgal edip oraya yerleşen bir hanedandı. Lüzinyan hanedanın kraliyet bayrağı beyaz-kırmızı-mavi-sarı olarak tarif edilir.[8]
'de Ermeni millî özgürlük hareketinin başı olan melik İsrael Ori () batılı devletlerden destek istemek için Amsterdam'a gittiğinde orada Ermeni bağımsızlık hareketının bayrağını göstermiştir. Bu bayrak Lüzinyanlıların kırmızı-mavi-sarı-beyaz bayrağına benzemekte ama bir takım eklemelere sahipti. Üzerindeki iki kılıç, Ermenilerin Osmanlılar ve Safevilere karşı özgürlük mücadeleleri temsil etmekte, 11 adet yıldız ise ortak bir mücadele için 'da Karabağ'da yapılmış gizli bir toplantıya katılmış olan Ermeni meliklerini temsil etmektedir. Bu toplantıda melikler hep birlikte Avrupa güçlerinden yardım istemeye karar vermişlerdir. Bu bayrak bilinen ilk milliyetçi Ermeni bayrağıdır.[9]
Rus egemenliği sırasında Ermenistan için bir bayrak yoktu.[9]
Lüzinyan hanedanının () arması[2]
(sarı-kırmızı-mavi-beyaz)=== Demokratik Kafkas Federal Cumhuriyeti dönemi ===
=== Demokratik Ermenistan Cumhuriyeti ===
=== Erken Sovyet Ermenistanı ve Kafkas SSCB dönemi ===
Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı ().
- TSFSC bayrağı.
Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti[değiştir kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]
Federal devlet dağıldıktan sonra Sovyet Rusya egemenliği altında bu sefer Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adı altında kurulan Ermeni devleti yılında ilk kez bayrağını açıkladı. Sovyetler Birliği'nin bayrağına oldukça benzeyen bu bayrağın sol üst köşesinde yıldız ile çekiç-orak simgesi, onun altında Ermenice Sans serif yazı stilinde Ermenice Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti demek olan Haygagan Horhurtayin Sodzialistakan Hanrabedutyunun baş harfleri olan HHSH bulunuyordu. Bu harfler, devletin ana dilinin batı Ermeni şivesinden doğu şivesine geçirilmesi nedeniyle devlet adının da Hayastani Sovetakan Sotsialistikakan Respublika olarak değişmesinden dolayı bir kez daha değişerek HSSR oldu.[10] yılında tasarlanan bu bayrakta harfler tamamen kaldırıldı ve onların yerine mavi bir çizgi eklendi.[10] Bu bayrak Sovyetler Birliği'nden bağımsızlık alınana kadar kullanıldı. Bağımsızlık alındıktan sonra SSCB'ye girmeden önce kabul edilmiş olan kırmızı - mavi - turuncu renkli, bugün hâlâ kullanımda olan bayrak kabul edildi.
Milliyetçi duyguların yükselmekte olduğu Mayıs 'de, Ermenistan'ın yeni komünist parti başkanı, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin yasaklanmış üç renkli bayrağının 60 yıl sonra ilk defa Erivan'da yeniden dalgalanmasına izin verdi.[11] Bir yıl sonra, Dağlık Karabağ temalı bir mitingde üç renkli bayrak kullanılınca, parti başkanı bayrağın resmen kabulu için talepte bulundu.[12] 23 Ağustos 'da, Ermenistan Yüce Sovyeti cumhuriyetin bağımsızlığını ilan edip ülkeyi Ermenistan Cumhuriyeti olarak ilan etmesinin ardından, 24 Ağustos'ta yeni bayrak da resmileşti.[13] Bir yıl sonra, 21 Eylül 'de düzenlenen referandumla Ermenistan'ın SSCB'den resmen bağımsızlığı kesinleşti.[13] 15 Ocak 'da Ermenistan Cumhuriyeti'nin bayrak yasası kabul edildi.[13]
İlgili yasalar[değiştir kaynağı değiştir]
Bayrak Yasası, Ermenistan bayrağın hangi resmi binalarda bulunması gerektiğini belirtir. Bunlar başta Cumhurbaşkanlığı Köşkü, Parlamento, Millet Meclisi, Anayasa Mahkemesi, Ermenistan Merkez Bankası, Cumhuriyet Savcısı Bürosu olmak üzere ayrıntılı şekilde verilmiş çeşitli devlet daireleridir. Bunlara ilaveten yabancı devletlerin Ermenistan'daki yapılarında da, uluslararası haklar ve normlar ile diplomatik protokoller çerçevesinde bulunmalıdır. Bayrak, ayrıca kanunda belirtilen belli binaların içinde de bulunmalıdır. Ermenistan Cumhurbaşkanının ikametgâhında, parlamentoda, hükûmet dairelerinde, mahkemelerde, merkez seçim komisyonuda ve kanunda ayrıntılı belirtilmiş diğer çeşitli devlet dairelerinin salonlarında veya girişlerinde bayrak bulunmalıdır.[kaynak belirtilmeli]
Bunlara ilaveten bayrak başka mekanlarda, binalarda, inşaat yerlerinde ve evlerde de bulunabilir. Bayrak resmi taşıtlarda, ayrıca yabancı ülkelerdeki resmi Ermenistan temsilciliklerinin arabalarında bulunabilir.[kaynak belirtilmeli] Bu kanunda belirtilen durumlar dışında Ermenistan bayrağının kullanımı Ermenistan Cumhuriyeti hükûmeti tarafından belirlenir.[kaynak belirtilmeli]