Çeyiz Sandığı Yapılışı

Sandığın Özellikleri

Söz ve nişan sandığımız tamamen el işçiliğidir ve özenle üretilmiştir.
Sandık kapağında kırmızı kadife özel büzgüyle orta kısımda yoğunlaşmıştır.
Büzgünün yoğun bölümünde el yapımı kırmızı çiçek kullanılmıştır.
Kırmızı kadifeden yapılan fitil kapak kenarının şeklini belirginleştirip, görsel bütünlük sağlamıştır.
Sandığın iskeletinde ağaç hammaddesi kullanılmıştır.
Sandıkta kullanılan ayaklar pirinç madeninden ve tamamen el işçiliğidir.
Sandığın dış yüzeyinde yüksek kalitede sünger ve boncuk elyaf ile oluşturulan bombelik kutunun görselliğini zenginleştirmiştir.

Sandığın Kullanım Alanları

Söz ve nişan eşyalarının sunumunda tercih edilecek seçkin bir üründür.
Özel günlerde hediye vermek için çokça tercih edilen bir üründür.
Anneler günü, sevgililer gününde hediye sunmak için iyi bir seçimdir.
Yatak odalarında gecelik, sabahlık, pijama gibi eşyaların saklanmasında kullanılan çok estetik bir sandık modelidir.
Bayanların takı ve ziynet eşyalarını dekoratif bir şekilde saklayabileceği zengin görünümlü bir sandıktır.
Seccade, tespih, namaz örtüsünü huhafaza etmek için kullanılabilir.
Salon veya oturma odasında içine albüm, cd veya gazete, mecmua gibi objeler koyulabilir.
Misafir terliklerini hoş bir şekilde saklayabileceğiniz bir üründür.
Söz ve nişan sandığımız istenilen renk tercihi ile sizin zevkinize göre üretilebilinir.

Sandığın Bakımı

Kadife sandığın iç ve dış kısımları sabunlu bir bezle silinerek temizlenebilir, daha sonra da duru sulu bir bezle de üzerinden tekrar silinerek durulanabilir.

Ek Bilgi

Anlaşmalı şirketimiz MNG Kargo&#;dur. Kutularımız çift oluklu güçlü mukavva ile korunarak sizlere gönderilmektedir. Ürün açıklamasında aksi belirtilmedikçe sipariş gününden itibaren en geç 3 iş günü içinde kargo gönderilecektir.

 Satın aldığınız kutular stok tutulmaz ve sipariş üzerine kupon olarak üretilir. Bu nedenle 3 iş günü kuralı kalitenin siz değerli müşterilerimize sunulması amacıyla belirlenmiştir. Vermek istediğiniz siparişin aciliyeti var ise lütfen bizimle iletişime geçiniz.

1. ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER VE EĞİTİM ARAŞTIRMALARI SEMPOZYUMU   Saygıdeğer katılımcılar, Necmettin Erbakan Üniversitesi ve Pedagoji Akademia tarafından düzenlenen 1. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim AraĢtırmaları Sempozyumu‟na hoĢ geldiniz. Ana temasını “Sosyal Bilimlerin ve Eğitimin Geleceği” olarak belirlediğimiz bu sempozyumun amacı siz değerli bilim insanları, araĢtırmacılar ve öğrencileri bir araya getirerek, bilgi ve deneyimlerinizi paylaĢmanızı sağlamaktır. Hızla değiĢen dünya koĢullarına uyum sağlayabilen bireyler ve toplumların oluĢumunda Sosyal Bilimler ve Eğitim Bilimleri alanında yapılan araĢtırmaların önemini dikkate alarak düzenlediğimiz 1. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim AraĢtırmaları Sempozyumu‟nun akademik dünyaya önemli katkılar yapacağına inanıyoruz. Gerek sözlü, gerekse poster sunumlarıyla değerli bilgi ve deneyimlerini paylaĢan katılımcılarımız baĢta olmak üzere, bu bilimsel etkinliğin gerçekleĢmesinde katkısı olan tüm paydaĢlara teĢekkür eder, saygılarımızı sunarız. ISCER Düzenleme Kurulu Adına Prof. Dr. Ercan YILMAZ Sempozyum BaĢkanı i  Dear participants, Welcome to the 1st International Symposium on Social Sciences and Educational Research organized by Necmettin Erbakan University and Pedagogy Akademia. The aim of this symposium, the main theme of which is “the Future of Social Sciences and Education”, is to bring together distinguished scientists, researchers and students to share their knowledge and experience. We believe that the 1st International Symposium on Social Sciences and Educational Research, which we have organized by taking into consideration the importance of Social and Educational Sciences in the formation of individuals and societies compatible with the rapidly changing world conditions, will significantly contribute to the academic world. We would like to thank all the stakeholders, particularly to our participants who have shared their valuable knowledge and experience with oral or poster presentations in our symposium. With best regards, On Behalf of the ISCER, Prof. Dr. Ercan Yılmaz Symposium Chair ii  DÜZENLEME KURULU SEMPOZYUM ONURSAL BAġKANI monash.pw MUZAFFER ġEKER (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ REKTÖRÜ) BAġKAN monash.pw ERCAN YILMAZ (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) DÜZENLEME KURULU monash.pw HACER TOR (GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. MEHMET ÖZBAġ (ERZĠNCAN ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. NURTEN SARGIN (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. UÇMAN ERGÜN (AFYON KOCATEPE ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. TSUNG-HAU JEN (NATIONAL TAIWAN NORMAL UNIVERSITY) monash.pwÇ.DR. BEHÇET ÖZNACAR (YAKIN DOĞU ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. ERDAL BAYRAKÇI (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ monash.pwÇ.DR. SONER YILDIRIM (PRĠZREN ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. SÜLEYMAN A. SULAK (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. Z. ZUHAL GÜVEN (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) DR. KUAN-MING CHEN (NATIONAL TAIWAN NORMAL UNIVERSITY) BĠLĠM KURULU monash.pw BĠLAL KUġPINAR (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pw DAVID LEAT (NEWCASTLE UNIVERSITY) monash.pw ERCAN YILMAZ (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) iii  monash.pw HACER TOR (GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pw HÜSEYĠN IZGAR (BAYBURT ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pw NAZAN TUTAġ (ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pw ZAFER GÖKÇAKAN (KIBRIS ĠLĠM ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. EBÜLFEZ EZĠMLĠ (NAHÇĠVAN DEVLET ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. HOSSEIN KHOSHBATEN (SARAB UNIVERSĠTESĠ, ĠRAN) DOÇ.DR. LEVENT ERASLAN (KIRIKKALE ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. MEHMET ÖZBAġ (ERZĠNCAN ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. NURTEN SARGIN (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. ÖMER BEYHAN (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. TRAYAN POPKOCHEV (SOUT-WEST UNIVERSITY) DOÇ.DR. TSUNG-HAU JEN (NATIONAL TAIWAN NORMAL UNIVERSITY) DOÇ.DR. UÇMAN ERGÜN (AFYON KOCATEPE ÜNĠVERSĠTESĠ) DOÇ.DR. VELĠ TOPTAġ (KIRIKKALE ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. BEHÇET ÖZNACAR (YAKIN DOĞU ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. ELSEV BRINA LOPAR (PRIZREN ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. ERDAL BAYRAKÇI (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. ERTUĞRUL ERGÜN (AFYON KOCATEPE ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. MÜNEVVER MUYO YILDIRIM (PRIZREN ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. SONER YILDIRIM (PRĠZREN ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. SUAT ÇAPUK (ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ) iv  monash.pwÇ.DR. SÜLEYMAN A. SULAK (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) monash.pwÇ.DR. Z. ZUHAL GÜVEN (NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ) DR. KUAN-MING CHEN (NATIONAL TAIWAN NORMAL UNIVERSITY) v  İçindekiler Kampüs Binalarında İç Mekan Bitkisel Tasarım: Bartın Üniversitesi Örneği The Concept Of Heaven in Turkish Gardens Farklı Lise Türlerine Devam Eden Lise Öğrencilerinin Sosyal Medyaya İlişkin Tutumları İle Yalnızlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Gaziosmanpaşa İlçesi Örneği) A Mathematical Theory For International Trade and Business Problems Strategic and Collaborative Level Application Türkiye’deki Öz Düzenleme İle İlgili Araştırmalar: Yılları Arasındaki Araştırma Yayınlarının İncelenmesi Öz Düzenleme Beceri Eğitimi Programının Altı Yaş Grubu Çocukların Sosyal Duygusal Davranışlarına Etkisinin İncelenmesi Ortaokul Öğrencilerinin Müzik Ve Çalgı Eğitimine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi Konya’da Geleneksel İşlemeli Bohçalar Ve Özgün Değerleri Konya’da Bulunan Kapı Tokmakları ve Halkalarında Gözlenen Tasarım Özelliklerinin Değerlendirilmesi Mevsimlik İşlerde Çalışanların Çalışma Koşullarının İş Güvencesi, İş Güvenliği Ve Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi Resimli Çocuk Kitaplarında Yardımlaşma Ögesinin İşlenişi Öğretmenlerin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimlerini Örgütsel Prestij Algıları Ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi Üniversite Öğrencilerinin Öğrenim Gördükleri Programa İlişkin Memnuniyet Düzeylerinin Ölçülüp, Karşılaştırılması: Adnan Menderesi Üniversitesi Örneği: Atça, Kuyucak ve Nazilli Meslek Yüksekokulu Karşılaştırması Öğretmenlerin Yönetimsel Kararlara Katılımına İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi Sanat Kuramlarının Lif Sanatına Etkileri Yabancı Dil Öğretiminde Ülkebilgisi ve Metinler Yabancı Dil Öğretiminde Edimbilimin Rolü Orantısal Akıl Yürütme Çalışmaların Türkiye’deki Durumunun Betimsel Bir Analizi Matematik Tarihi Bilgisine Dayalı Etkinlik Yazabilmede Matematik Öğretmen Adaylarının Yeterliklerinin Değerlendirilmesi Uluslararası Öğrenci Olmak: AKÜ Örneği Hatay İlinde Bezemeli Çeyiz Sandıkları Hatay’da Coğrafi İşaret Alan Tarım ve Gıda Ürünlerinin Durum Değerlendirmesi B1 Seviyesi İçin Hazırlanmış İstanbul Yabancılara Türkçe Öğretim Seti ve Yunus Emre Enstitüsünün Yedi İklim Setinin Kültürel Aktarım Açısından Karşılaştırılması İkameli Ölüme Bağlı Tasarruflar Öğretmenlerin “Sendika” Algılarının Kategorik Olarak İncelenmesi Türkiye’de Arabuluculuk İle İlgili Yapılan Tezlerin İncelenmesi Madde Bağımlılığı İle İlgili Yapılan Tezlerin Önerilerinin İncelenmesi Zihinsel Engelli Çocuklarda Cinsel İstismarın Etkileri Öğrenme Stratejilerinin Öğrenme Stilleri Ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Yaşam Doyumlarının, Değer Algıları ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi Sınıf Öğretmenlerinin Derslerde Materyal Kullanım Düzeyleri (Ordu İli Örneği) İran Millî Kütüphane Numarada Bulunan Farsça-Türkçe Manzum Lügat (1ba) Üzerine Bir Değerlendirme Aile Stresörleri İle Başa Çıkma Yöntemleri Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Savunma Hakkının Zaman Bakımından Sınırları İle Ceza Muhakemesi Hukuku Bakımından Bazı Tespit Ve Öneriler Evde Hayvan Besleyen ve Beslemeyen Yaş Çocukların Empatik Eğilim, Ahlaki Yargı ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi vi  yılı Öğretim Programına Göre Hazırlanmış Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminin Sorunları ve Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Adaylarının Öz Yeterlilikleri Öğretmenlerin Sahip Oldukları Liderlik Stillerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi Ortak Bilgi Yapılandırma Modeline Dayalı Öğretimin Öğrencilerin Bilimin Doğası Üzerine Görüşlerine Etkisi Ortak Bilgi Yapılandırma Modeline Dayalı Öğretimin Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminin Sorunları ve Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Adaylarının Öz Yeterlilikleri Kurmacanın Bir Kaynağı Olarak “edebi atıflar” ve Bir Örnek: Trıstram Shandy Beyefendi’nin Hayatı Ve Görüşleri “dA” Bağlacının İkilemeli Bağlaçlarla Birlikte Kullanımına İlişkin Bir Analiz Siyasal İletişimde Twitter Kullanımı: “1 Kasım Genel Seçimleri Öncesi ve Sonrası Dönemde Siyasal Partilerin Twitter Kullanımları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz” İlköğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi Öğrencilerin Öğrenme Yaklaşımları ve Motivasyonları Üzerine Bağlam Temelli Öğretimin Etkisi Lise Öğrencilerinin Bilişsel Esneklikleri ve Başarı Amaç Yönelimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Demografik Durumun ve İnsani Gelişmişlik Endeksinin Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimine Etkisi Evaluation of Historical Buildings and Gardens with Regard to Garden Tourism in Bartın, Turkey Natural and Cultural Heritage-Tourism Relationship in Bartın Province From a Local Perspective The Role of Culture on Organizational Citizenship Behavior Achieving the Better Task Performance in the Organizations Friendship Networks of International Students Attending Long-Term Programs in Turkey: Implications and a Need for Intervention Çevre Kavramindan Ne Anliyorsunuz? Biyoloji Öğretmen Adaylari Örneği Biyoloji Öğretmen Adaylarının Laboratuvar Kavramına Yönelik Düşüncelerinin Çizme-Yazma Tekniğine Göre Analizi Sağlık Nedir? Çizme-Yazma Tekniğine Göre Sağlık (Formasyon) Öğretmen Adaylarının Düşüncelerinin Analizi Kırşehir Açık Yeşil Alan Yeterliliğinin Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi Tarihi Çevrelerde Kentsel Mekansal Koridorların Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi: Ankara-Hamamönü Örneği Tinsellikten Uzaklaşan Beşeri Bilimler The Effect Of Word Of Mouth Marketing In Service Businesses On Customers’ Buying Behavior Kamu Sektöründe Örgütsel Bağlılığın İşgücüne ve Sektöre Yansımaları Muhasebe Mesleğine Yönelik Eğitim Alan Öğrencilerin Muhasebe Mesleğini Tercih Etme Eğiliminin Araştırılması Çağdaş Sanatta İmgenin Evrenselliği ve Geçerliliği Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminin Sorunları ve Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Adaylarının Öz Yeterlilikleri İsmail Hikmetî Divanı’ndaki İlginç Bir Şiir: Gazel-i Satranç Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıklarının Duygusal Zekâları ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi Öğretmenlerin Örgütsel Sessizliklerinin Örgütsel Bağlılıkları ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi vii Gerçeklik/Yanilsama Bağlaminda Kurgunun Sınırları: Üstkurmaca Ve Deneysel Bir Anlatı Olarak Orhan Duru'nun Az Roman'ı Lojistik Firmalarının Depolarında Karşılaşılan Sorunlar Ve Sahadaki Uygulamalara İlişkin Bir Araştırma Muhasebe Programı Öğrencilerinin Meslek Etiği Algılarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma Sırat-I Müstakim Mecmuasına Göre XX. Yüzyılın Başlarında Buhara’da Sünni-Şii Çatışmaları Yılı Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programına Yönelik Bir Değerlendirme Çalışması Uluslararası Karşılaştırmalar Kapsamındaki Ülkelerin Matematik Öğretim Programlarının Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımlarının Türkiye İle Karşılaştırılması Ülkelerin Cebir Öğrenme Alanında Yer Alan Genel ve Özel Hedeflerinin Türkiye İle Karşılaştırılması Öğretmenlerin Motivasyonlarının, Öğrenen Okul Ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi Üniversite Öğrencilerinin Finansal Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Uşak Üniversitesinde Bir Araştırma Bir Kavram Olarak Öznel İyi Oluş Okul Müdürlerinin Tutum ve Davranışlarının Öğretmenlerin Çalışma Motivasyonlarına Etkisi (Tokat İli Örneği) Karar Destek Sistemleri Yardımıyla Amaca Uygun Programlama Dili Belirlenmesi Marmara Bölgesinde Bina İçi İklim Koşullarında Odun Rutubeti Değişiminin Analizi Misconceptions About The Ratio Of Proportion Of 7th Grade Students Aday Öğretmenlerin Matematiğe Yönelik Tutumlarının Etkinlik Temelli Matematik Öğretimine Yönelik Görüşlerine Etkisi Ortaokul Öğrencilerinin STEM Eğitimine Karşı Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi Vergi Müfettişlerinin İş Doyum Özellikleri Üzerine Bir Araştırma Vergi Müfettişlerinin Kurumsal Aidiyet (Örgütsel Bağlılık) Özellikleri Üzerine Bir Araştırma Vergi Müfettişlerinin Mesleki Tükenmişlik Özellikleri Üzerine Bir Araştırma viii  Hatay Ġlinde Bezemeli Çeyiz Sandıkları Servet Çayan1 ArĢ. Gör., Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, [email protected], [email protected] Özet Türk toplumunda çok eski dönemlerden beri varlığını sürdüren çeyiz, önemli bir gelenek olarak yüzyıllarca devam etmiĢtir. Gelinin evlenirken evinden getirdiği değerli eĢyalar, Türk kültüründe çok güzel ve kaliteli iĢçilikte üretilmiĢ olan ahĢap sandıklarda saklanmıĢtır. Anadolu‟nun farklı bölgelerinde farklı malzeme ve tekniklerde üretilmiĢ, çoğu zaman da üretildiği bölgenin adı ile anılmıĢ pek çok sandık örneği mevcuttur. Bu üretim yerleri içinde boyama tekniği ile Edirne, Kabaralı sandıklarıyla Kapadokya, oyma tekniğinde sandıklarıyla KahramanmaraĢ gibi yöreler ön plana çıkmıĢtır. Çeyiz sandığı üretiminin ve geleneğinin yaygın olduğu yerlerden biri de Hatay‟dır. yılından bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı izni ile Yrd. Doç. Dr. F. Mine TEMĠZ baĢkanlığında yürütülen ve kısaca “ASAYĠK” olarak kodlanan “Hatay Ġli, Antakya, Samandağı, Yayladağı, Altınözü Ġlçeleri ile Ġskenderun Körfezi‟nde 7. Yüzyıl ve Sonrası Türk ve Ġslam Dönemine Ait Kültür Varlıklarının Tespitine Yönelik Yüzey AraĢtırması” kapsamında, bölgedeki pek çok mahallede taĢınmaz kültür varlığı ile çeĢitli nitelikte etnografik eser tespit edilmiĢtir. Etnografik eserler içinde önemli bir kısmı malzeme, teknik ve süsleme açısından özellik gösteren çeyiz sandıkları oluĢturmaktadır. Antakya ve Arsuz olarak iki merkezde, farklı ustalar elinde üretimi yapılmıĢ olan bu sandıklar, Hatay‟daki ahĢap iĢçiliğini yansıtan örnekler olarak günümüze ulaĢmıĢtır. Bezeme programı itibariyle Anadolu‟daki sandık örnekleri ile benzer olanların yanı sıra motif ve tekniği açısından farklılık gösteren sandık örneklerine de rastlanmıĢtır. Toplumumuzda geçmiĢten günümüze önemli bir kültürel değer olarak gelen çeyiz ve çeyiz sandığı geleneği ne yazık ki kaybolmaya yüz tutmuĢtur. Hatay‟da da karĢılaĢılan sandık örneklerinin nadiren kullanıldığı ve genellikle atıl durumda olduğu gözlemlenmiĢtir. Giderek kullanım alanı daralan sandıklar, yerinde incelenmiĢ ve belgelemiĢtir. Sandıklarının sanatsal değerlerini irdeleyerek bilim camiasına tanıtmak bildirinin asıl amacını teĢkil etmektedir. Anahtar Kelimeler: Hatay, Çeyiz, Çeyiz Sandığı, Antakya, Arsuz. GĠRĠġ Aile yapısının temelini oluĢturan evlilik, kadın ile erkeğin kendilerine has bir mahremiyet ve ortak paylaĢım alanı oluĢturmasına ve insanlığın devamına katkıda bulunmalarına olanak sağlayan meĢru bir iliĢkidir (Atar, , s. ). Bugün olduğu gibi eski Türklerde de evlilik toplumsal bir görev olarak sayılmıĢtır, evlilik öncesinde damat ve gelin tarafının karĢılıklı olarak yapması gereken bir takım sorumluluklar bulunmaktadır. Buna göre evlenecek olan delikanlı, kız tarafına “kalın” vermeye mecburdur. Yeni evli çiftlerin hayatlarını düzene sokmaları için yapılan bir yardım olan “kalın”a karĢı kız tarafının ise çeyiz hazırlaması gerekli görülmüĢtür (Erkul, , s. 63). Eski Türkler‟den günümüze ulaĢan çeyiz geleneği, gelinin baba evinden götürdüğü elbise ve eĢyaları kapsamaktadır. Kız daha küçük yaĢlardayken hazırlanmaya baĢlanan çeyiz, onun en önemli değerlerinden biri olarak görülmüĢtür. Türk toplumunda kızın çeyizi hazırlanırken ilk iĢ olarak bir çeyiz bohçası oluĢturulmuĢtur. KumaĢtan hazırlanan Ģık ve büyük bir zarf görünümünde olan bohça, “niĢan bohçası”, “gelin bohçası”, “hediye bohçası”, “misafir bohçası”, “gündelik bohçalar” gibi çok çeĢitlilik göstermektedir. Bohçalar niĢan töreni düzeni içinde oğlan evine taĢınır ve oğlan evinde açılarak sergilenmektedir. KuĢaktan kuĢağa aktarılan bohçalar dolap içlerine ya da sandık içerisine üst üste dizilerek yerleĢtirilmiĢtir (Tansuğ, , s. 50,52). Çeyiz sergileme geleneği Osmanlı‟dan günümüze ulaĢmıĢ bir adet olup, Anadolu‟nun pek çok yerinde halen varlığını sürdürmektedir (Nutku, , s. ). Yörelere göre ufak tefek farklılıklarla birlikte bir veya iki hafta boyunca çeyiz sergisi yapılmaktadır. Bu sergi düğünden bir gün öncesine kadar devam etmektedir. Serginin maharetlere ve törelere uygun biçimde yapılması gereklidir ve bu iĢi de “askıcı” adı verilen yörenin usta kadınları yapmaktadır (Önal, , s. 76).  Bir kızın çeyizinin hazırlanan bohçalar kadar önemli diğer parçası en değerli eĢyalarının saklandığı çeyiz sandıklarıdır. Türklerin konar-göçer yaĢam tarzı nedeniyle kolay nakledilebilen eĢyalar tercih ettiği ve bunlar arasında sandıkların da olduğu bilinmektedir (Ġrez, , s. 10). Selçuklularda el iĢlemeleri, nakıĢ, dantel mutfak eĢyalarının bulunduğu çeyiz kültüründe, her gelinin kiĢisel eĢyalarını sakladığı bir de çeyiz sandığı bulunmaktadır (Nutku, , s. ). Osmanlı‟da da devam eden çeyiz sandığı geleneği, gelin ve ailesinin maddi durumuna göre hazırlanmıĢtır. yüzyıl sonlarında alınmıĢ bir Osmanlı mahkeme kararına göre zengin, orta derecenin üstünde ve orta dereceli bir aileden gelen kadın çeyizlerinde bulunması gerekenler tek tek belirtilmiĢtir. Bu karara göre zengin bir aileden gelen kadının üç sandık, orta derecenin bir üst sınıfından gelen kadının iki sandık, orta dereceli bir ailen gelen kadının ise bir sandık getirmesi gerekli görülmüĢtür (Çiğdem, , s. ). EĢya koymaya yarayan ve taĢımada kolaylık sağlayan sandık, Türk evlerinde kendine ayrı bir yer edinmiĢtir. Sandık odası olarak adlandırılan ayrı bir odada sırayla dizilen sandıklarda çamaĢır, mücevher, değerli ve mühimmat eĢyaları bohçalara sarılı halde saklanmıĢtır. Ev halkının her birinin kendine ait sandığı bulunduğu, bunların arada bir açılıp içindeki kumaĢ ve kıyafetlerin sandık lekesi olmaması için havalandırıldığı, sonra tekrar özenle eĢyaların sandıklara yerleĢtirildiği bilinmektedir (Cömert, , s. ,). Anneden kıza geçerek yıllarca kullanılan sandıkların malzemesi ve süslemesi de oldukça önem taĢımıĢtır. Sandık yapımında kullanılan malzemenin iyice kurutulmuĢ ve sert olması gerekmektedir. Bu nedenle genellikle böcek barındırmayan servi ve sedir gibi güzel kokulu ağaçların yanı sıra abanoz, ceviz, gül, elma, armut, sandal ağacı (Yalçın Usal, , s. ) ve desenlerin iyi görünmesini, sandığın uzun ömürlü olmasını sağlayan çam ağaçları kullanılmıĢtır (Oğuz, , s. ). Ġyi bir malzeme ile yapılmıĢ çeyiz sandığının görünümüne de oldukça önem verilmiĢtir. Genellikle varlıklı ailelerin çeyiz sandıkları gösteriĢli ve süslemeli yapılmıĢtır. Yiyecek, kap-kacak gibi çeĢitli malzemeleri saklamak amacıyla kullanılan sandıklar ise oldukça sade ve süslemesiz bir iĢçilik göstermiĢtir (ĠĢçen, , s. 66). Sandık üzerindeki süslemeler gelinin kendi varlığının bir ifadesi sayılmıĢ ve bu nedenle değerli eĢyalar taĢıyan ve saklayan sandıklar özenle hazırlanmıĢtır. AhĢap çeyiz sandıkları oyma, kakma, boyama ve kaplama teknikleri kullanılarak süslenmiĢtir. Bu teknikler sayesinde Anadolu‟da sandık iĢçiliği konusunda belli yöresel üsluplar oluĢmuĢ ve sandıklar o yörenin ismi ile anılmıĢtır. Oyma tekniğinde “KahramanmaraĢ sandıkları”, kakma tekniğinde “ġam iĢi” ve “Ġstanbul iĢi” olarak adlandırılan sandıklar ve boyama tekniğinde “Edirnekari/Edirne iĢi” sandıklar ön plana çıkmıĢtır (Yalçın Usal, , s. ). Ayrıca pirinç, demir, porselen gibi maddelerden yapılmıĢ çiviler çakılarak motiflerin oluĢturduğu “kabaralı sandıklar” da Kapadokya bölgesine özgü bir üslup olarak dikkat çekmiĢtir (ĠĢçen, , s. 66). Hatay Ġlindeki Çeyiz Sandıkları Anadolu‟nun pek çok yerinde olduğu gibi Hatay ilinde de çeyiz sandığı geleneği kültürel hayatın bir parçası olarak kendine yer bulmuĢtur. Hatay iline bağlı farklı ilçe ve mahallelerde , , , ve yıllarında yürütülen araĢtırmalar kapsamında2 incelediğimiz çeyiz sandıkları arasında, Anadolu‟nun diğer bölgelerinde üretilen çeyiz sandıkları ile benzer özellikler taĢıyanlar ve onlardan farklı özellikler gösteren örneklere rastlanmıĢtır. Bu çeyiz sandıkları, konu, 2 Yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı izni ile Yrd. Doç. Dr. F. Mine TEMĠZ baĢkanlığında baĢlayan ve devam eden “Hatay Ġli, Antakya, Samandağ, Yayladağı, Altınözü Ġlçeleri ile Ġskenderun Körfezi‟nde 7. Yüzyıl ve Sonrası Türk ve Ġslam Dönemine Ait Kültür Varlıklarının Tespitine Yönelik Yüzey AraĢtırması” kapsamında Hatay‟a bağlı ilçe ve mahallelerde çeĢitli taĢınır ve taĢınmaz kültür varlıkları tespit edilmiĢtir. Yılında ġenköy‟de (Yayladağ ilçesi) baĢlayan bu araĢtırma, ‟de Dağdüzü, Yukarıokçular, Sofular, Hanyolu, Çayır, Turfanda, Yoncakaya ve ÇatbaĢı (Yayladağ ilçesi), ‟te AyıĢığı, KıĢlak, Hisarcık ve Arslanyazı (Yayladağ ilçesi), ‟te Sungur, Sürütme, Karacurun (Yayladağ ilçesi), Vakıflı, Hıdırbey, Kapısuyu ve Yoğunoluk (Samandağ ilçesi), ‟te Çubukçu, Yaylıca, Batıayaz, Eriklikuyu, Büyükoba, Çamlıyayla (Samandağ ilçesi) mahalleleri ile Yayladağ ilçe merkezinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Yüzey araĢtırmalarına ait veriler, her yıl AraĢtırma Sonuçları Toplantısı‟nda bildiri olarak sunulmuĢ ve yayınlanmıĢtır (Temiz, , ; Temiz, a, s. ; Temiz, b, ; Temiz, , s. ; Temiz, , s. ; Temiz, , s. ). AraĢtırma kapsamında, bildirinin konusunu oluĢturan çeyiz sandıkları etnografik eserler içerisinde incelenmiĢtir. Bu eserleri ayrıntılı olarak değerlendirme fırsatı veren hocam Yrd. Doç. Dr. F. Mine TEMĠZ‟ e teĢekkür ederim. kompozisyon ve iĢçiliği ile zengin bir kültürün el sanatını yansıtmaktadır. AraĢtırma yapılan yerleĢim birimlerinde bezemeli ya da bezemesiz 48 adet sandık örneği tespit edilmiĢtir. Bunlar içerisinde süslemeleri itibari ile önem arz eden örnekler makalemizin konusunu teĢkil etmektedir. Fotoğraflarla belgelenen, ölçüleri alınan ve dijital ortamda çizimleri yapılan bu sandıklar yaklaĢık 80–90 yıllık bir geçmiĢin ürünüdür. Sözlü tarih çalıĢmaları3 aracılığı ile bilgi edindiğimiz sandıkların Antakya ve Arsuz olmak üzere iki farklı merkezde üretildiği, genellikle ceviz, gürgen ve çam ağacından yapıldığı belirtilmiĢtir. Antakya‟da üretilen sandıklar için Mazlum adında bir ustanın, Arsuz iĢi sandıklar için ise Mustafa adında bir ustanın ismi zikredilmiĢtir. Ġncelenen sandıklar ahĢap malzemeden, kapaklı ve çoğunlukla süslemelidir. Sandıklar ayaklı ya da ayaksız olarak yapılmakla birlikte ayaklı sandıklarda alt bölüm düz ya da dalgalı biçimde sonlanmaktadır. Kapak düz ya da hafif bombelidir. Sandığın dar kenarlarında nadir olarak demir kulplara yer verilmiĢtir. Ön yüz ve kapağın birleĢtiği üst orta bölümde metal bir kilit ya da anahtar deliği yer almaktadır. Sandıkların iç yüzlerinde herhangi bir bölme yer almamaktadır. Ayrıca, bu yüzlerde astar ve cila kullanılmamıĢtır. Bazı sandıkların iç yüzleri süslemeli kâğıt ile kaplanmıĢtır. Kapak içi, dar yan yüzler ve arka yüzlerde süslemeye yer verilmemiĢ, bu iĢ için genellikle ön yüz ve kapağın dıĢ yüzü tercih edilmiĢtir. Sandıklar, boyama ya da oyma-kabartma teknikleri kullanılarak yapılmıĢtır. Boyama teknikli sandıklar Ġncelenen yerleĢim yerlerinin hemen hemen tümünde karĢımıza çıkan bu teknikteki sandıkları kendi içinde iki gruba ayırabiliriz. Bunlardan ilki, ahĢap sandığın dıĢ yüzünün metal levhalar ile kaplanmasıyla oluĢmuĢtur. Sandığın genellikle ön yüzü ve kapak kısmı kullanılmıĢ, arka ve yan yüzler boĢ bırakılmıĢtır. Bu teknikteki sandıklarda metal levhalar üzerine boya ile motifler uygulanmıĢ ve bunlar baskı yöntemiyle tekrarlanmıĢtır. Süslemeler içerisinde en çok tercih edilen vazodan çıkan çiçek motifleridir (Resim 1). Sandığın büyüklüğüne göre ön yüz ve kapağın dıĢ yüzü dilimli kemer Ģeklinde üç ya da dört bölüme ayrılmıĢtır. Bunların içerisine, merkeze vazodan çıkan çiçek motifleri, alt sağ ve sol köĢelere küçük birer kuĢ figürü iĢlenmiĢtir. Kemer dıĢındaki bölümler çeĢitli rumi motifleri ve girift haldeki kıvrımlı dallardan oluĢan bitkisel bezeme ile çevrelenmiĢtir. Dilimli kemer Ģeklindeki bölümlerin alt ve üst hizaları ise ince yatay bir kuĢak ile sınırlandırılmıĢ, içerisine yıldızlar ve bitkisel süslemeler iĢlenmiĢtir. Resim 1- Dağdüzü Mahallesi Levha Kaplı Sandık Örneği Levha kaplı sandıklarda en çok tercih edilen diğer motif tavus kuĢlarıdır (Resim 2). Bu düzenlemede sandığın ön yüzü beĢ bölüme ayrılmıĢ ve merkezde kuyruğu açık halde bir tavus kuĢuna, 3 Sözlü tarih çalıĢmaları sırasında bilgilerini esirgemeyen Ferit Kuseyri, Murat Kuseyri ve araĢtırma yapılan yerleĢim yerlerindeki mahalle sakinlerine çalıĢmamıza yaptıkları katkılardan ötürü teĢekkür ederiz. sağ ve soldaki bölümlerde ise bir dal üzerinde kuyrukları kapalı vaziyette, yönleri merkezdeki kuĢa dönük olan tavus kuĢlarına yer verilmiĢtir. Merkezdeki tavus kuĢu açık kuyruğuyla oldukça gösteriĢlidir ve diğer tavus kuĢlarına kıyasla kompozisyonda geniĢ yer kaplayan figürdür. Tavus kuĢunun gerisinde korkuluklar ve daha geride ağaçların göründüğü bir manzara yer almaktadır. Merkezdeki bu panonun dört köĢesinde küçük daireler içerisinde yine kuyrukları açık halde küçük tavus kuĢları iĢlenmiĢtir. Ayrıca, sağ ve soldaki panoların üst bölümlerinde birer küçük tavus kuĢuyla bu sistem devam ettirilmiĢtir. Sandığın kapak kısmında ise aynı uygulama üçlü bir düzende iĢlenmiĢtir. Boyama tekniğinin ikinci grubunu süslemelerin doğrudan ahĢap üzerine uygulandığı sandıklar oluĢturmaktadır. Bu sandıklarda, kullanılan ahĢap malzemenin üzeri pürüzsüz hale getirilerek astarlanmıĢ ve bunun üzerine boya ile bezeme gerçekleĢtirilmiĢtir. “Arsuz ĠĢi” olarak tanımlanan bu sandıklarda4 süsleme için sandığın ön yüzü kullanılmıĢ, diğer yüzler ve kapak kısmı boĢ bırakılmıĢtır. Resim 2- Yayladağ Ġlçesi Levha Kaplı Sandık Örneği Bu sandıklarda kompozisyon üç bölüme ayrılmıĢtır. Merkezde basık kemerli bir düzenleme içerisinde Ġslamiyeti sembolize eden üç adet yeĢil bayraklı sancak ile karĢılıklı yerleĢtirilmiĢ olan birer minber motifi bulunmaktadır. Basık kemerin üst sağ ve sol köĢelerinde birer ay-yıldız, kemerin iki yanında ise üçgenlerin üst üste dizilmesi ile oluĢan bir düzenleme görülmektedir (Çizim 1). Merkezdeki kompozisyonun sağ ve solundaki çerçeveler içerisinde ise büyük bir daireye yer verilmiĢtir. Bu daire içindeki süslemeler sandık örneklerine göre farklılık arz etmektedir. Çizim 1- Batıayaz Mahallesi Arsuz ĠĢi Sandık Örneği (S. Çayan) Bazı örneklerde daire içerinde kare, üçgen, daire, yıldız gibi çeĢitli geometrik Ģekiller ve küçük çiçek motifleri yer almaktadır. Bazı örneklerde ise merkezinde küçük bir çiçek bulunan, sekiz kollu yıldız biçiminde bir motife yer verilmiĢtir (Resim 3). Motif geometrik bir düzenlemeye sahip olmasına rağmen, bütün olarak çiçek motifini andırmaktadır. Bazı örneklerde bunun dört kolu üzerinde küçük birer çiçek motifine yer verilmiĢ, bazen de boĢ bırakılmıĢtır. Dairenin dıĢ 4 yılında gerçekleĢtirilen yüzey araĢtırması kapsamında Batıayaz, Eriklikuyu, Büyükoba, Çamlıyayla mahallelerinde “Arsuz ĠĢi” sandık örnekleri ile karĢılaĢılmıĢtır. köĢelerindeki motifler değiĢkenlik göstermekle beraber, genellikle çiçek, yıldız ya da hilal kullanılmıĢtır. Resim 3- Çamlıyayla Mahallesi Arsuz ĠĢi Sandık Örneği Ġnceleme yapılan yerleĢim yerlerinden birinde Arsuz iĢi sandıklar dıĢında süslemenin doğrudan ahĢap üzerine uygulandığı fakat kompozisyon itibari ile onlardan ayrılan bir sandık örneğine rastlanmıĢtır (Resim 4). Sadece ön yüzünde süslemeye yer verilmiĢ olan sandıkta renkler oldukça solmuĢtur. Ön yüz üç dikdörtgen çerçeveye ayrılmıĢ ve bunlardan ortadakinde vazodan çıkan gül ve goncalar iĢlenmiĢtir. Bu kompozisyonun etrafı dilimli kaĢ kemer Ģeklinde bir çerçeve ile sınırlandırılmıĢtır. Sağ ve soldaki çerçeveler içerisinde de gül ve gonca motifleri iĢlenmiĢ, ancak vazo yerine kök ve yumru tasvir edilmiĢtir. Resim 4- Sungur Mahallesi Sandık Örneği Kazıma ve kabartma teknikli sandıklar AraĢtırma yapılan yerleĢim birimleri içerisinde ikinci grubu teĢkil eden bu sandıkların hemen hemen tamamı aynı düzenlemeyi göstermektedir. Bu teknikteki sandıkları süslemek için kazıma ve kabartmayla birlikte yer yer boyama tekniğinin de kullanıldığı görülmüĢtür. Bezemeler sandığın ön yüzüne yapılmıĢ, dar yan yüzler, arka yüz ve kapak kısmı boĢ bırakılmıĢtır. Çizim 2- ġenköy Beldesi Sandık Örneği (S. Çayan)  Sandığın ön yüzü, dıĢardan içeriye doğru daralan, kademeli kemer formu Ģeklinde çerçevelerden oluĢan üç bölüme ayrılmıĢtır. Bazı örneklerde ise kemer formu kademeli olmaksızın yapılmıĢtır. Bu tip sandıklarda kemer formlu çerçeveler ve üzerindeki süslemeler sandığın ön yüzüne parçalar halinde çakılmıĢtır. Çerçevelerden ortadakinin içinde genellikle süslemeye yer verilmiĢtir. Örneklerden bazılarında ortadaki çerçevenin iki yan kenarı altta içe doğru dönen “C” kıvrımı oluĢturmaktadır (Çizim 2, Resim 5). Ġki örnekte, çerçeve içinde stilize küçük bir vazodan yükselen akant yaprakları ve dallar iĢlenmiĢtir. Bunlardan birinde kazıma tekniği kullanılırken, diğerindeki motifler çakılmak suretiyle kabartma olarak sandığın ön yüzüne yerleĢtirilmiĢtir (Resim 5). Bazı örneklerde ise ortadaki çerçeve içinde vazo olmaksızın lale, çiçek ve dallardan oluĢan bitkisel bezemeye yer verilmiĢtir (Çizim 3, Resim 6). Bazen ortadaki vazo ve çiçeklerin etrafı, yuvarlak ya da dilimli kemer formlu ayrı bir çerçeve ile sınırlandırılmıĢtır (Resim ). Resim 5- ġenköy Beldesi Sandık Örneği Çerçevelerin üst köĢelerinde ise çiçek ve dallardan oluĢan bitkisel bezemeye yer verilmiĢtir. Bu bezeme için süslemenin yapılacağı bölümden motife uygun olarak parça kesilip çıkarılmıĢ ve yerine farklı renk ve farklı ahĢap malzemeden parça kesilerek monte edilmiĢtir. Bu motifler bir sandık örneğinde kazıma tekniğinde yapılmıĢtır. Ayrıca bazı örneklerde çerçevelerin dıĢ kenarı boyunca uzanan, siyah ve sarı renkte boyanmıĢ dama tahtası biçiminde dar bir süsleme kuĢağı dolanmaktadır (Çizim 3). Çizim 3- Dağdüzü Mahallesi Sandık Örneği (S. Çayan) Bu teknikteki sandıklar içinde iki örnek, süslemesi itibari ile diğerlerinden farklılık göstermektedir. Her ikisinde de ortadaki kemer formlu çerçeve içinde stilize vazodan çıkan çiçek motifi iĢlenmiĢtir. Kemerli çerçevelerin üst-dıĢ köĢelerinde ise ay-yıldız motifleri tercih edilmiĢtir. Bu sandıklardaki süslemeler dövücü bir aletle ĢekillendirilmiĢ küçük noktaların birleĢiminden meydana gelmiĢtir. Çerçevelerin dıĢında kalan bölümlerde ise dama tahtası biçimli süsleme kuĢağının yerini siyah renkli, uçları yukarı ya da aĢağı doğru bakan buğday baĢağı Ģeklinde bir süsleme almıĢtır. Bu iki örnekten biri diğerine göre daha fazla süslenmiĢ olup, boyamanın da yoğun olarak kullanıldığı görülmüĢtür (Çizim 4). Ortadaki çerçeve içinde yer alan motifin etrafı yine buğday baĢağı biçiminde bir süsleme kuĢağı ile çevrelenmiĢ ve bunun üst hizası ile alt-iç kısmında ay-yıldız iĢlenmiĢtir. Yandaki iki çerçeve içerisinde ise yine siyah renkte boyanmıĢ dallar ve çiçek motifleri yer almaktadır. Ayrıca sandığın alt bölümünde, her bir çerçevenin alt hizasında, yatay olarak ortada buğday baĢağı ve bunun sağ ve sol uçlarında birer ay-yıldız motifine yer verilmiĢtir.  Resim 6- Dağdüzü Mahallesi Sandık Örneği Çizim 4- Arslanyazı Mahallesi Sandık Örneği (S. Çayan) KarĢılaĢtırma ve Değerlendirme Türk toplumunda eskiden beri varlığını sürdüren ve gelenek olarak devam eden çeyiz kültürünün en değerli parçasını sandıklar oluĢturmaktadır. Sandıklar gelinin çeyizinin en değerli eĢyası olduğu için üzerinde iĢlenen motifler ve desenler de özenle yapılmıĢtır. Farklı teknikler kullanılarak süslenen sandıklar, bezeme programı yönünden de çeĢitlilik göstermektedir. Sandıklarda en çok vazodan çıkan çiçekler, serviler, kuĢ figürleri, tavus kuĢları, çeĢitli çiçek motifleri ve bitkisel bezemeler, kare, üçgen, daire ya da yıldız gibi çeĢitli geometrik motifler kullanılmıĢ, Osmanlı arması, mimari yapı tasvirleri, gemi tasvirleri ve hatta manzara tasvirleri iĢlenmiĢtir5. Hatay bölgesinde vazodan çıkan çiçekler, tavus kuĢları ve kuĢ motifli sandıkların Anadolu‟nun farklı yerlerinde ya da Anadolu dıĢında benzer örneklerine rastlanmaktadır. yüzyılda Edirne‟de yapılan ve yüzyılda bütün Anadolu‟ya yayılan Edirnekari sandıklar (Yalçın Usal, , s. ) üzerinde iĢlenen motifler incelediğimiz levha kaplı sandık örnekleriyle büyük benzerlikler taĢımaktadır. yüzyıl baĢlarına ait Edirne iĢi sandık örnekleri metal levhalarla kaplanmıĢ ve boyama bu malzeme üzerine yapılmıĢ, baskı ile tekrar edilmiĢtir. Örneklerde vazodan çıkan çiçek motifleri (Resim 7) ve tavus kuĢunun iĢlendiği görülmektedir (Cömert, , s. ) (Resim 9). Vazodan çıkan çiçeklerin benzer ve farklı düzenlemedeki örnekleriyle Diyarbakır yöresinde (ÇavuĢoğlu, , s. 52) ve Antalya GazipaĢa‟da (Özkan, , s. 53) karĢılaĢılmaktadır. Anadolu dıĢında ise Kıbrıs sandıkları üzerinde vazodan çıkan çiçek motiflerine rastlanmakla birlikte, doğrudan ahĢap üzerine boyama ya da kabartma tekniğinde yapılmıĢ olan motifler (Tatar, , s. 56, 94) (Resim 8), Hatay sandıkları içinde hem boyama teknikli hem de kazıma ve kabartma teknikli sandıklara örnek olarak gösterilebilir. 5 Sandıklarda kullanılan süslemeler için bkz. Cömert, M. (). Edirnekari Sandıklar. Antik Dekor, 72; Yalçın Usal, S. S. (). Türklerde Çeyiz Sandığının Kullanımı ve Geleneksel Süslemeleri. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler AraĢtırmaları Dergisi, 1 (1), , ; BarıĢta, H. Ö. (). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, ; Evren, A. (). Tire‟den Üç Çeyiz Sandığı. Arkeoloji ve Sanat, 36/37, ; Karaçağ, A. (). Bir Halk Sanatı Örneği ( H.) Tarihli Edirnekari AhĢap Sandık. Millî Folklor, 23 (89), ; Tatar, Ġ. (). Kıbrıs Sandıkları, Mersin: Mega Basım; Beydiz, M. G. (). Gemi Tasvirli Çeyiz Sandığı Kapakları. KalemiĢi, 1 (3), ; Bayhan, A. A., Salman, F., Çelik, A. (). Tarihi ve Kültürel Değerleri ile Yapraklı, Çankırı: Kayıkçı Matbaası,  Resim 7- Edirne’den Levha Kaplı Sandık Örneği (M. Cömert’ten) Hatay ilindeki sandık örneklerinde sıklıkla karĢılaĢtığımız daire, kare, üçgen gibi geometrik motifler de farklı bölgelerde yapılmıĢ sandık örneklerindeki motiflerle benzeĢmektedir. Tarsus yöresinde kare, üçgen ve daire biçiminde geometrik motiflerle bezenmiĢ sandıklar, oyma ve boyama teknikleri kullanılarak yapılmıĢ örnekler olarak karĢımıza çıkmaktadır (ÇetintaĢ, , s. ). Kıbrıs sandıklarında üçgenlerden oluĢan kenar bordürleri de geometrik süslemelere örnek teĢkil etmektedir (Tatar, , s. 90) (Resim 8). Resim 8- Kıbrıs Sandık Örneği (Ġ. Tatar’dan) Sandıklarda süslemenin zenginliği oldukça önem taĢımaktadır. Sandık üzerinde iĢlenen her motifin kendine özgü bir anlam taĢıdığını söylemek mümkündür. Hatay ve Anadolu‟nun farklı yerlerindeki sandık örneklerinde sıkça karĢımıza çıkan vazodan çıkan çiçek motifleri (Resim 7), Osmanlı‟da özellikle BatılılaĢma döneminden itibaren kalem iĢi ve duvar resimlerinden mezar taĢlarına kadar farklı alanlarda kullanılmıĢtır. Lale Devri eğlencelerinin dekorlarıyla süslenmiĢ olan III. Ahmet YemiĢ Odası‟nın yağlıboya ahĢap panolarında çiçek vazoları, meyve sepetleri, meyve çanakları bu dönemi niteleyen eğlencelerin baĢlıca süslemesi ve simgesi olmuĢtur (Arel, , s. 42). yüzyılda buketler, vazoda yer alan çiçekler, kurdele ile bağlı çiçek buketleri, tabak içerisinde meyveler gibi kompozisyonların resmedildiği bilinmektedir (Yalçın Usal, , s. ). Bu nedenle vazodan çıkan çiçeklerin BatılılaĢma döneminden itibaren yaygın bir motif olarak hemen hemen her türlü sanat ürününde iĢlendiğini ve yüzyılda üretilmiĢ olan el sanatı ürünlerinde de bu gelenekten kopulmadığını söyleyebiliriz. Resim 9- Edirne’den Levha Kaplı Sandık Örneği (M. Cömert’ten) Sandıklar üzerinde vazodan çıkan çiçek motiflerinden sonra çoğunlukla tavus kuĢları ve kuĢ motifleri tercih edilmiĢtir (Resim 9). Roma ve Bizans devrine ait eserlerde iĢlenen ve cennet bahçesinde insanların ölümsüzlüğünü ya da ruhun ölümsüzlüğünü simgeleyen tavus kuĢu figürü, aynı zamanda cennet kuĢu olarak değerlendirilmiĢtir (Parman, , s. ). Hristiyan geleneğinden bu yana cennet simgesi olarak görülmüĢ ve bulunduğu yeri de cennete çevirdiğine inanılmıĢ olan figür (Arık vd., , s. ) güzelliği ile dikkat çekmiĢ, Türk sanatında çini ve kabartma olarak iĢlenmiĢtir. Kubad Abad Sarayı çinilerinde ve sarayın alçı kabartma süslemeleri arasında da görülen bu figürler (Acıoğlu, , s. 5), belki de aynı inancın bir sembolü olarak sandıklarda iĢlenmiĢtir. Yine, Kubad Abad çinileri arasında görülen kuĢ figürleri de Türk sanatında eskiden beri var olan sembolik bir anlama sahiptir. Eski Türklerde ruhların kuĢlar aracılığı ile göğe taĢındığına ve Müslümanlıkta da ruhların kuĢların korumasında cennette yaĢadığına ve cennet meyveleri yediğine, Kevser suyu içtiğine inanılması (Arık vd., , s. ) motiflerin bu inançla sandıklarda tercih edilmiĢ olabileceğini düĢündürmektedir. Hatay‟daki sandıklarda karĢılaĢtığımız bu tasvirlerin benzer örneklerine Edirne‟de (Cömert, , s. ), Antalya GazipaĢa‟da (Özkan, , s. ), Diyarbakır‟da (ÇavuĢoğlu, , s. 46), Tire‟de (Evren, , s. 19) ve Kıbrıs‟taki sandıklar üzerinde (Tatar, , s. 56, ) rastlamak mümkündür. Hatay ilindeki sandıklar üzerinde gördüğümüz ay ve yıldız motifleri ise Türk kültüründe eskiden beri var olan bir inanca iĢaret etmektedir. Günümüzdeki ay ve yıldıza benzeyen ve gökte gün ile ayın kavuĢmasını temsil eden örnek motiflere M.Ö. I. bin yılda, proto-Türk olarak bilinen Chouların baĢ bayrağında rastlanmaktadır. Gündüz ve gece, sürekli devam eden parlaklığın simgesi durumundaki astral iĢaretler, o dönemden beri proto-Türk, Türk ve akraba milletlerin simgeleri arasında yer almıĢ ve astral tanrıların iĢareti olmanın dıĢında, devlet baĢkanlarının ve önemli Ģahısların da alameti sayılmıĢtır (Esin, , s. 59). Akhunlar devriyle ilgili kazılarda üzerinde ay-yıldız ve inci dizisi motifleriyle çevrelenmiĢ portrelerin bulunduğu sikkeler (Çoruhlu, , s. ), Türk Memlükü ve Gazne hükümdarı Yulduz‟un sikkesindeki altı uçlu yıldız, hilal ve dairelerden oluĢan iĢaretler, Yavuz Sultan Selim‟in sikkesindeki hilal ve altı köĢeli yıldız (Esin, , R, R52) bu motiflerin hükümdarlık alameti olarak görülmesine örnek teĢkil etmektedir. Türk sanatında yüzyıldan itibaren sancak, bayrak ve âlemlerde kullanılmaya baĢlanan ay motifi, Türklerle ilgili bir sembol haline gelmiĢtir (Gürsu, , s. 95). yüzyılın ilk yarısında ay ve yıldızlı kırmızı sancak Osmanlı Ġmparatorluğu‟nun milli bayrağı olmuĢtur. Sultan Abdülmecid‟in saltanatının son yıllarında bayraktaki sekiz köĢeli yıldız beĢ köĢeli olarak değiĢtirilmiĢ, ‟da TBMM tarafından Türk bayrağı kanunu kabul edilmiĢtir (Köprülü, , s. ,). Türk bayrağının simgesi olan ay-yıldız, pek çok yerde motif olarak kullanılmıĢtır. Hatay ilindeki sandıklarda boyamayla yapılmıĢ ay-yıldız motiflerinin, eski Türk inanç sisteminden ziyade vatan sevgisi ve vatana bağlılığın bir ifadesi olarak iĢlendiği düĢünülmektedir. Sandıkların üretildiği dönemin Hatay‟ın anavatana katılması ile yakın bir iliĢkisi olduğunu, bayrak ve vatan sevgisinin simgesel olarak sandıklarda kendine yer bulduğunu söyleyebiliriz. AraĢtırma yapılan yerleĢim birimlerinde bu motifin pencere ve kapı sövelerinde taĢ kabartma olarak iĢlendiği örnekler mevcuttur. Ay-yıldız süslemeli sandıkların benzer örneklerine ise Çankırı/Yapraklı‟da (Bayhan vd., , s. 94) ve Anadolu dıĢında Kıbrıs sandıklarında rastlanmaktadır (Tatar, , s. ). Yapraklı örneğinde boyama olarak bayrak üzerine yapılan ay- yıldız motifi, Kıbrıs örneğinde doğrudan ahĢap üzerine kazıma tekniğinde iĢlenmiĢtir. Hatay ilindeki sandıklarda görülen buğday baĢağı Ģeklindeki süsleme kuĢağının bereketin bir sembolü olarak iĢlendiği düĢünülmektedir. Doğum ve tekrar yaĢama dönüĢün bir simgesi olarak görülen bu motifin (Gültekin, , s), süslemenin yanı sıra sembolik anlamıyla da sandıklarda tercih edildiğini söylemek mümkündür. Sadece Arsuz iĢi sandık örneklerinde karĢımıza çıkan sancaklar ve minber tasvirleri ise dini inanca bağlılığın bir ifadesi olarak iĢlenmiĢ olmalıdır. Bu süslemenin Anadolu‟da ya da Anadolu dıĢındaki sandıklarda benzer bir örneğine rastlanmamıĢtır. SONUÇ Yöresel olarak bazı farklılıklar ile beraber, sandıklar var olduğu kültürün bir parçası olarak geçmiĢi günümüze taĢıyan önemli el sanatı ürünleridir. Günümüzde giderek kaybolmaya yüz tutan çeyiz sandığı geleneği, genellikle küçük yerleĢim birimlerinde varlığını sürdürmektedir. Hatay‟da yaptığımız araĢtırmalarda karĢılaĢılan sandıklar da genellikle kullanılmayan ya da çok nadir kullanılan örneklerden oluĢmaktadır. Anadolu ve Anadolu coğrafyası dıĢındaki örneklerle karĢılaĢtırdığımız bu sandıklarda, özellikle Edirnekari sandık örneklerinin benzerlik taĢıdığı tespit edilmiĢtir. Anadolu‟nun pek çok yerinde karĢımıza çıkan Edirnekari sandık örneklerinin Antakya‟da da üretildiği ve Hatay‟ın kırsal yerleĢimine kadar kullanım alanı bulduğu anlaĢılmaktadır. Arsuz iĢi sandık örnekleri ise Anadolu coğrafyasında doğrudan ahĢap üzerine boyamanın yapıldığı sandıklara örnek teĢkil etmekle birlikte, üzerinde uygulanan sancak, minber gibi motifleriyle onlardan ayrılmaktadır. Ayrıca Ģimdiye kadar yapılan araĢtırmalarda sadece Samandağ ilçesine bağlı yerleĢim birimlerinde karĢımıza çıkan bu sandık örneklerine, Yayladağ ilçesine bağlı mahallelerde rastlanmamıĢtır. Dolayısıyla Samandağ‟a bağlı mahallelerde Arsuz iĢi sandıkların, Yayladağ‟a bağlı mahallelerde ise Antakya‟da üretilen sandıkların tercih edildiğini söyleyebiliriz. Anadolu‟da oyma, kazıma, kabartma teknikleri kullanılarak yapılmıĢ sandık örnekleri dikkat çekmektedir. Özellikle KahramanmaraĢ‟ta ahĢap oyma olarak bezenmiĢ sandıkların önemli örnekleri mevcuttur. Hatay‟daki sandık örneklerinde kabartma olarak görülen motifler ise doğrudan ahĢap üzerine oyma-kabartma tekniğinde değil, motiflerin parçalar halinde sandığa çakılmasıyla meydana gelmiĢtir. Bu nedenle Hatay ilinde karĢılaĢtığımız bu sandık örnekleri, Anadolu‟daki oyma-kabartma sandık örneklerinden farklılık arz etmektedir. Antakya ve Arsuz merkezli olarak üretilen sandıklar, Hatay ilinde el sanatının önemli örneklerini oluĢturmaktadır. Motif repertuvarı bakımından Anadolu‟daki diğer örneklere paralel bir geliĢim gösteren sandıklar, aynı zamanda yeni motif denemeleri ve bazı sandıklarda uygulanan farklı teknik uygulamaları ile bezeme programını zenginleĢtirmektedir. Süslemeleriyle o dönem zevkini yansıtan sandıkları tanıtma ve değerlendirme amacını güttüğümüz çalıĢmada temennimiz, bu ürünlerin Etnografya Müzesi kapsamında korunması ve teĢhir edilmesidir. KAYNAKÇA Acıoğlu, Y. (). Kubad Abad sarayı alçı buluntuları. Sanat Tarihi Dergisi, XXIII (2), Arel, A. (). Onsekizinci Yüzyıl Ġstanbul Mimarisinde BatılılaĢma Süreci, Ġstanbul: ĠTÜ Mimarlık Fakültesi. Arık, R., Arık, O. (). Anadolu Toprağının Hazinesi Çini- Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri, Ġstanbul: Kale Grubu Kültür Yayınları. BarıĢta, H. Ö. (). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı. Bayhan, A. A., Salman, F., Çelik, A. (). Tarihi ve Kültürel Değerleri ile Yapraklı, Çankırı: Kayıkçı Matbaası. Bayrak. (). Ġslam Ansiklopedisi içinde, (C. 5, s. ). Ġstanbul: TDV. Beydiz, M. G. (). Gemi tasvirli çeyiz sandığı kapakları. KalemiĢi, 1 (3), Esin, E. (). Orta Asya‟dan Osmanlı‟ya Türk Sanatında Ġkonografik Motifler, Ġstanbul: Kabalcı Yayınları. Eski Türklerde evlenme gelenekleri. (). Türkler Ansiklopedisi içinde (Cilt. 3, s. ). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Evren, A. (). Tire‟den üç çeyiz sandığı. Arkeoloji ve Sanat, 36/37, ÇavuĢoğlu, Ç. (). Diyarbakır yöresi geleneksel çeyiz sandıkları üzerine bir deneme. El Sanatları AraĢtırma Yöntemleri, Ġzmir. ÇetintaĢ, V. (). Tarsus ve çevre köylerinden ahĢap oyma sandık örnekleri. Dünden Bugüne 1. Tarsus Sempozyumu, Çeyiz (Osmanlılar‟da Çeyiz Âdeti). (). Ġslam Ansiklopedisi içinde, (Cilt. 8, s. ). Ġstanbul: TDV. Çoruhlu, Y. (). Erken Devir Türk Sanatı, Ġstanbul: Kabalcı Yayınları. Cömert, M. (). Edirnekari sandıklar. Antik Dekor, 72, Çiğdem, R. (). Yüzyıl baĢlarında yüz görümlüğü ve çeyiz. Kültür Tarihimizde Çeyiz. E. Gürsoy Naskali & Aylin Koç (Ed.), (s. ). Ġstanbul: Picus Yayıncılık. Gültekin, R. E. (). Türklerde bereket sembolü olarak kullanılan meyve motifleri ve mimaride değerlendirilmesi. Turkish Studies, 3/5, Gürsu, N. (). Türk Dokumacılık Sanatı Çağlar Boyu Desenler, Ġstanbul: Redhouse Yayınları. Ġrez, F. (). XIX. Yüzyıl Osmanlı Saray Mobilyası, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. ĠĢçen, A. O. (). Kapadokya sandıklarında saklı hayatlar. ĠSMEK El Sanatları Dergisi, 12, Karaçağ, A. (). Bir halk sanatı örneği ( h.) tarihli edirnekari ahĢap sandık. Millî Folklor, 23 (89), Nikâh. (). Ġslam Ansiklopedisi içinde (Cilt. 33, s. ). Ġstanbul: TDV. Oğuz, B. (). Geleceğin antikaları kabara sandıklar. ĠSMEK El Sanatları Dergisi, 3, Önal, A. (). Çeyiz. Skylife, 18 (), Özkan, D. (). Antalya-GazipaĢa çeyiz sandığı geleneği, El Sanatları AraĢtırma Yöntemleri-I. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Ġzmir. Parman, E. (). Bizans sanatında tavus kuĢu ikonografisi. Sanat Tarihinde Ġkonografik AraĢtırmalar-Güner Ġnal‟a Armağan, Tansuğ, S. (). Bohça deyip geçmeyelim. Antik Dekor, 11, Tatar, Ġ. (). Kıbrıs Sandıkları, Mersin: Mega Basım. Temiz, F. M. (). Hatay Ġli‟nde türk ve islam dönemi yüzey araĢtırması– AraĢtırma Sonuçları Toplantısı, 2, Temiz, F. M. (a). Hatay Ġli‟nde türk ve islam dönemi yüzey araĢtırması– AraĢtırma Sonuçları Toplantısı, 2, Temiz, F. M. (b). Hatay Ġli-türk ve islam dönemi yüzey araĢtırmaları ”, Hatay Kazı ve Yüzey AraĢtırmaları. Aynur Özfırat & Çilem Uygun (Ed.), (). Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları. Temiz, F. M. (). Hatay Ġli‟nde türk ve islam dönemi yüzey araĢtırması– AraĢtırma Sonuçları Toplantısı, 1, Temiz, F. M. (). Hatay Ġli‟nde türk ve islam dönemi yüzey araĢtırması– AraĢtırma Sonuçları Toplantısı, 1, Temiz, F. M. (). Hatay Ġli‟nde türk ve islam dönemi yüzey araĢtırması– AraĢtırma Sonuçları Toplantısı, 2, Yalçın Usal, S. S. (). Türklerde çeyiz sandığının kullanımı ve geleneksel süslemeleri. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler AraĢtırmaları Dergisi, 1 (1),