Faaliyet Kaldıraç Oranı Nedir

Faaliyet kaldıracı işletmelerin maliyetleri, gelirleri ve satış miktarları ile hesaplanan bir ölçümdür. Faaliyet kaldıracı bir işletmenin ne kadar risk altında olduğunu gösterir ve aynı zamanda işletmenin ne kadar satış hacmine sahip olması gerektiğini de gösterir. Olumlu ve riskli tarafları olan faaliyet kaldıracı nedir, faaliyet kaldıracı nasıl hesaplanır?

Faaliyet Kaldıracı Nedir?

Faaliyet kaldıracı bir diğer adıyla çalışma kaldıracı olarak da bilinmektedir. Faaliyet kaldıracı işletmelerin satışlardaki değişimlerinin faaliyet karı üzerinde ne kadar etkili olabileceğini gösterir. İşletmeler faaliyet kaldıracından faydalanarak satıştaki birim artışı faaliyet karına yansıtırlar.

Faaliyet kaldıracının etkisi faaliyet kaldıraç derecesi ile ölçülür. Faaliyet kaldıraç derecesi, işletmenin sabit maliyetleri ve değişken maliyetleri üzerinden hesaplanır. Firmaların yüksek faaliyet kaldıracına sahip olması satışların çok olduğu dönemlerde faaliyet karını artırırken, satışların düşük olduğu dönemlerde faaliyet riski nedeniyle kar oranlarının düşmesine neden olur. Bu nedenle faaliyet kaldıraç derecesinin belirli oranda kalması istenir.

Faaliyet Kaldıracı Nasıl Hesaplanır?

Faaliyet kaldıracı faaliyet kaldıraç derecesi ile hesaplanmaktadır. Faaliyet kaldıracı İngilizce ifadesiyle “operating leverage” ve faaliyet kaldıraç derecesi de İngilizce ifadesiyle “degree of operating leverage” olarak bilinir. Bu nedenle faaliyet kaldıraç derecesi “DOL” olarak kısaltılmaktadır.

Faaliyet kaldıraç derecesi formülünde gelirler, net faaliyet geliri, sabit maliyet ve değişken maliyet verileri kullanılmaktadır. Faaliyet kaldıraç derecesi hesaplama basamakları,

• İşletmenin gelirleri hesaplanır. Satılan her birim için sabit maliyet ve değişken maliyet hesaplanır.
• Birim başına gelir hesaplanır ve bunun için toplam gelir toplam satışa bölünür.
• Sabit maliyetleri ve işletme giderleri toplam gelirden çıkarılır. Bu işlemin sonucu üretilen birim başına bölünür ve bu sayede değişken maliyetin birim başına oranı bulunur.
• Katkı payı olarak bilinen, satılan birim başına değişken kar oranı hesaplanır.
• Katkı payı satılan birim ile çarpılır ve bu sayede toplam değişken kar hesabı yapılır.
• Toplam değişken kar, işletme giderlerine bölünür.

Yukarıdaki adımların izlenmesiyle birlikte faaliyet kaldıraç derecesi bulunur.

Faaliyet Kaldıraç Analizi Nasıl Yapılır?

Faaliyet kaldıraç analizi yaparken işletmenin öncelikle faaliyet kaldıraç derecesi hesaplanır. Faaliyet kaldıraç derecesi yüksek veya düşük olabilir. Yüksek kaldıraç derecesi sabit giderlerin yüksek olmasıyla ilgilidir. Yüksek çalışma kaldıracı olan işletmeler büyük oranda sabit maliyete sahiptirler ve bu maliyeti çıkarıp üstüne kar eklemek için daha fazla kazanmak zorundadır. Bu işletmeler yüksek risk içerirler. Eğer satış oranları düşerse işletme yeterince kar sağlayamaz ve maliyetleri altında ezilir. Ancak yüksek talep görür ve satış yaparsa büyük oranda kar elde ederler.

Düşük faaliyet kaldıracı, bir şirketin sabit maliyetinin düşük oranda olduğunu gösterir. Bu şirketin çalışma karı oranı yüksek değildir ancak çok yüksek satış hacmine gerek duymaz ve maliyet giderlerini kolayca karşılar. Bu şirket daha az risk altındadır. Çalışma kaldıraç derecesinin genel olarak düşük olması beklenir ve çalışma kaldıraç derecesi çok yüksek olan şirketlerin maliyeti yüksek olduğundan talebin düşük olduğu zamanlarda finansal risk yaşama olasılığı da yüksektir.

ANASAYFAYA DÖNMEK İÇİN TIKLAYINIZ

Faaliyet kaldıracı (operating leverage), satışlardaki değişimin faaliyet karındaki etkisini gösteren bir ölçüttür. Faaliyet kaldıracı, firmanın faaliyet karını arttırmak amacıyla sabit maliyetleri kullanma yeteneğidir. Firma, satışlarındaki 1 birimlik artışa karşılık, faaliyet kaldıracından faydalanarak, faaliyet karında daha yüksek bir artış sağlayabilir. Faaliyet kaldıracının etkisi, faaliyet kaldıraç derecesi (degree of operating leverage – DOL) ile ölçülür. Firmanın, toplam maliyetleri içinde sabit maliyetlerinin payı, değişken maliyetlere kıyasla ne kadar fazlaysa faaliyet kaldıraç derecesi de o kadar yüksek olacaktır. Aynı zamanda başabaş noktasının da yüksek olmasını sağlayan bu durum firmanın faaliyet riskini de arttıracaktır. Yüksek faaliyet kaldıracı ile çalışan firmalar,  satışların artış trendinde olduğu zamanlarda, yüksek faaliyet kaldıracının ve dolayısıyla üstlendikleri faaliyet riskinin yaratacağı avantajla yüksek faaliyet karı elde edeceklerdir. Öte yandan tersi biçimde talepte yaşanan daralmalar ise bu firmaların faaliyet riski nedeniyle karlılıklarının hızlı bir biçimde azalmasına neden olacaktır. Bu bağlamda maliyet yapısı içinde sabit maliyetleri yüksek olan, sanayi kuruluşları, havayolu taşımacılığı yapan firmalar gibi “sermaye yoğun” firmaların faaliyet kaldıraç dereceleri yüksek, emek yoğun firmaların faaliyet kaldıraç derecelerinin düşük olması beklenmektedir.