Felsefede Rasyonalizm Nedir
kaynağı değiştir]
Ana madde: Aydınlanma Çağı
Aydınlanmacılık ile birlikte akıl ve akılcılık kavramları farklı bir anlam daha kazandı. Felsefî bir vurgudan öte, feodal ve dinî müessese ve uygulamalar ile sosyal ve politik uygulamaları akıl ışığında ve aklı temel alarak eleştiren kişilere rasyonalist adı verilmeye başlandı ve bu tip eleştirel yaklaşım da rasyonalizm olarak anılmaya başlandı. Burada felsefi ilkelerin aynı zamanda toplumsal düzenlemelerde yeni bir yönelimin kurucu ilkeleri haline gelmesi söz konusudur. Bu anlamda rasyonalizm aklı kurucu ilke olarak benimseyen ve dinsel toplumsal örgütlenmelere karşı akılcı toplumsal düzenlemelerini temel alan yaklaşımları ifade eder. Kant'ın "Aydınlanma nedir?" sorusuna verdiği, "İnsanın kendi aklını kullanmasıdır."[1] şeklindeki cevabı, aklın aydınlanmacılıkta felsefî bir ilke olduğunu gösterir. Buna göre evrensel bir dayanak noktası olan akıl, toplumsal yaşamın herkes için geçerli olabilecek akılcı bir düzenlemesini mümkün kılabilecektir.
Rasyonalizm içindeki filozof ve düşünürler listesi[değiştir Rasyonalizm nedir? Rasyonalist ne demek? Felsefede rasyonalizm (akılcılık) akımı özellikleri, kurucusu ve temsilcileri
Haberin DevamıDoğru bilginin kaynağı akıldır.
Akıl, doğuştan Bilgi edinme yetisi ile donatılmıştır.
Rasyonalizme göre genel geçer Bilgi vardır. Bunun kaynağı ise akıldır.
Akıl doğuştan gelir.
Duyum ve algılar genel geçer bilgiyi vermezler. Bu nitelikteki bilgiyi bize aklımız ancak verebilir.
Deneyden gelmeyen ve deney öncesi bilgiye felsefede deney öncesi bilgi denir.
Rasyonalizm Kurucusu ve Temsilcileri
Rasyonalizm akımının en önemli temsilcileri, Sokrates, Platon, Aristoteles, Farabi, Descartes ve Hegel’dir. Akıl yolu ile belirlenmiş, genel geçer ve kesin bilgiye dayanan matematik ve mantıktır. Sokrates, ilk rasyonel düşünür olmasına rağmen sahip olduğu görüşlere dair ardında herhangi bir eser bırakmadı. Onun görüşleri ise, öğrencisi Platon’un kitaplarından tarafından öğrenilmeye başlandı.
Rasyonalizmin Temsilcilerine Göre Rasyonalizm
Sokrates (M.Ö. 469-399): Sokrates’e göre bilgi doğuştandır. Bunu kanıtlamak için bir köleye matematik öğretmek yerine onda doğuştan bulunan bilgi ve düşücelerini uyandırabilir. Bu yönteme ise, diyalektik sanat denir. Bu yöntem üç aşamadan oluşur; soru sorma, ironi (alay etme) ve mayotik (doğurtma)‘dır. Sokrates bu yöntemler ile kavrama ulaşmayı amaçlar. Sokratesin en çok üzerinde durduğu konu ise, ahlak olmuştur. Erdemli olmanın mutluluk getirdiğine ve erdemin bilgi olduğunu dile getirmiştir.
Haberin DevamıPlaton (M.Ö. 427-347): Gerçek varlıklar dünyası olan idealar dünyası ile ilişki akılsal bilginin doğru olduğunu bu dünyadaki varlıkların zamanla değişen ve bozulan, yok olan varlıklar olacağı için duyuların verdiği maddesel dünyayla ilgili bilginin sadece bir sanı olduğunu savunur. Platon’a göre, insan ruhunun bir parçası olan idealar dünyasının bilgisine sahip olarak dünyaya gelir. Fakat yanlış bilgi ve yönlendirmelerle bu bildiler unutuluyor. Matematik eksenli bir eğitim ile yeniden unutulan bilgilerin hatırlanabileceği savunuluyor.
Aristoteles (M.Ö. 384-322): Platon’un öğrencisi olan bilgi, tümellerin bilgisidir. Varlığın var olmasını sağlayan ideler, başka bir dünya değil bu dünyadır. İde, bu dünyadaki nesnelerin formlarıdır. Aristotales, bilgiyi ideaları doğuştan gelen bilgi ile sınırlandırılmıştır. Aristotales’e göre iki tür bilgi vardır. Biri duyu verilerine dayalı, biri ise bilimsel bilgidir.
Haberin DevamıFarabi (870-950): Farabi in düşünce tarzına göre, varlığın başında zorunlu varlık olarak Tanrı vardır. Tanrı var oluşumu kendinden alır. Bilme yetisini ise aklın kendisinden alır. Akıl hem kendini hem de tanrıyı bilir. Farabi üç çeşit bilgiden söz eder. Bunlar; ilk bilgiler, duyular ve mantıksal çıkarımlar ve mantıksal çıkarımlara dayalı bilgilerdir.
Descartes (1596-1650): ”Düşünüyorum o halde varım.” Sözü ile ünlenen bir Fransız filazofudur. Bir şeyin doğruluğundan açık seçik emin olana kadar bu şüphe devam eder. Descartes, her şeye şüphe ile yaklaşır. Analitik geometrinin de kurucusudur. Şüphe bir yöntem olarak kullanılıyor. Şüphe gerçeğe giden bir yol olarak görülür.
Rasyonalizm nedir? Rasyonalist ne demek? Felsefede rasyonalizm (akılcılık) akımı özellikleri, kurucusu ve temsilcileri
Doğru bilginin kaynağı akıldır.
Akıl, doğuştan Bilgi edinme yetisi ile donatılmıştır.
Rasyonalizme göre genel geçer Bilgi vardır. Bunun kaynağı ise akıldır.
Akıl doğuştan gelir.
Duyum ve algılar genel geçer bilgiyi vermezler. Bu nitelikteki bilgiyi bize aklımız ancak verebilir.
Deneyden gelmeyen ve deney öncesi bilgiye felsefede deney öncesi bilgi denir.
Rasyonalizm Kurucusu ve Temsilcileri
Rasyonalizm akımının en önemli temsilcileri, Sokrates, Platon, Aristoteles, Farabi, Descartes ve Hegel’dir. Akıl yolu ile belirlenmiş, genel geçer ve kesin bilgiye dayanan matematik ve mantıktır. Sokrates, ilk rasyonel düşünür olmasına rağmen sahip olduğu görüşlere dair ardında herhangi bir eser bırakmadı. Onun görüşleri ise, öğrencisi Platon’un kitaplarından tarafından öğrenilmeye başlandı.
Rasyonalizmin Temsilcilerine Göre Rasyonalizm
Sokrates (M.Ö. 469-399): Sokrates’e göre bilgi doğuştandır. Bunu kanıtlamak için bir köleye matematik öğretmek yerine onda doğuştan bulunan bilgi ve düşücelerini uyandırabilir. Bu yönteme ise, diyalektik sanat denir. Bu yöntem üç aşamadan oluşur; soru sorma, ironi (alay etme) ve mayotik (doğurtma)‘dır. Sokrates bu yöntemler ile kavrama ulaşmayı amaçlar. Sokratesin en çok üzerinde durduğu konu ise, ahlak olmuştur. Erdemli olmanın mutluluk getirdiğine ve erdemin bilgi olduğunu dile getirmiştir.
Platon (M.Ö. 427-347): Gerçek varlıklar dünyası olan idealar dünyası ile ilişki akılsal bilginin doğru olduğunu bu dünyadaki varlıkların zamanla değişen ve bozulan, yok olan varlıklar olacağı için duyuların verdiği maddesel dünyayla ilgili bilginin sadece bir sanı olduğunu savunur. Platon’a göre, insan ruhunun bir parçası olan idealar dünyasının bilgisine sahip olarak dünyaya gelir. Fakat yanlış bilgi ve yönlendirmelerle bu bildiler unutuluyor. Matematik eksenli bir eğitim ile yeniden unutulan bilgilerin hatırlanabileceği savunuluyor.
Aristoteles (M.Ö. 384-322): Platon’un öğrencisi olan bilgi, tümellerin bilgisidir. Varlığın var olmasını sağlayan ideler, başka bir dünya değil bu dünyadır. İde, bu dünyadaki nesnelerin formlarıdır. Aristotales, bilgiyi ideaları doğuştan gelen bilgi ile sınırlandırılmıştır. Aristotales’e göre iki tür bilgi vardır. Biri duyu verilerine dayalı, biri ise bilimsel bilgidir.
Farabi (870-950): Farabi in düşünce tarzına göre, varlığın başında zorunlu varlık olarak Tanrı vardır. Tanrı var oluşumu kendinden alır. Bilme yetisini ise aklın kendisinden alır. Akıl hem kendini hem de tanrıyı bilir. Farabi üç çeşit bilgiden söz eder. Bunlar; ilk bilgiler, duyular ve mantıksal çıkarımlar ve mantıksal çıkarımlara dayalı bilgilerdir.
Descartes (1596-1650): ”Düşünüyorum o halde varım.” Sözü ile ünlenen bir Fransız filazofudur. Bir şeyin doğruluğundan açık seçik emin olana kadar bu şüphe devam eder. Descartes, her şeye şüphe ile yaklaşır. Analitik geometrinin de kurucusudur. Şüphe bir yöntem olarak kullanılıyor. Şüphe gerçeğe giden bir yol olarak görülür.