Fetvahane

Özet

ÖZET Ayar, Talip, Osmanlı Devleti’nde fetvâ eminliği (1826-1922), Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nesimi Yazıcı, 298 s. Bu çalışmanın amacı, Fetvâ Eminliği’nin belli bir dönem içerisindeki yapı ve işleyişini ortaya koymaktır. Tez bir giriş, üç bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş kısmında, çalışmanın konusu, sınırları, amacı ve metodunu açıkladık ve kaynaklar hakkında bilgi verdik. Ayrıca Şeyhülislamlık kurumunun yapısına ana hatlarıyla işaret etmeye çalıştık. Birinci Bölüm’de, fetvânın tanımını yapıp tarihsel sürecini ortaya koyarak Osmanlı hukukundaki yerini tespit etmeye çalıştık. Bununla birlikte fetvâ hizmetinin yürütüldüğü Fetvâhâne’nin kurumsal yapısını ve işleyişini inceledik. İkinci Bölüm’de, Fetvâ Eminliği’nin kuruluşunu, gelişim sürecini, iç işleyişini ve bu dairenin sorumlusu konumunda bulunan fetvâ eminlerinin görevlerini ve ekonomik durumlarını izah etmeye çalıştık. Üçüncü Bölüm’de, çalıştığımız dönem içerisinde Fetvâ Eminliği görevine getirilen isimleri belirledik ve bu isimler hakkında bilgi verdik. Sonuç kısmında ise, ilk fetvâ emininin Kânûnî Sultan Süleyman döneminde atandığını, resmî olarak bu unvanın Osmanlı merkez teşkilatında şeyhülislama fetvâ konusunda yardımcı olan görevliye ait olduğunu, Osmanlının son yüzyılında Fetvâ Eminliği’nin kurumsal yapıya kavuştuğunu ifade ettik. Aralarında yapı itibariyle önemli farklılıklar bulunmakla birlikte, fetvâ konusunda Fetvâ Eminliği’nin yürüttüğü misyonu günümüzde, Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde görev yapan Din İşleri Yüksek Kurulu’nun yürüttüğü sonucuna vardık. ABSTRACT Ayar, Talip, Fatwa authority in Ottoman Empire (1826-1922), Thesis of PhD, Advisor: Prof. Dr. Nesimi Yazıcı, 298 pp. The aim of this study is to put forth the structure and operation of Fatwa Authority in a certain period. The thesis consist of an introductory, three main and a conclusion cahapters. In introduction section, we explained the topic, limitations, purpose and method of the study and gave information about the sources. In addition, we treid to address the structure of Sheikh al-lslam in terms of main lines. In the first chapter, we treid to determine position of fatwa in Ottoman law by defining it`s definition and introducing historical process. However, in this section we studied institutional structure and operation of Fatwahane in where fatwa services is carried out. In the second chapter, we treid to explain to establishment, development process, internal working of Fatwa Authority and the missions and economic conditions of fatwa officer who is responsible for this department. In third chapter, we determined fatwa officers durin out study period and gave information about those persons. In the conclusion section, we expressed that first fatwa officer was appointed in the period Sultan Solomon The Magnificent, that this title is belonged the officer who assist to Sheikh- al Islam about fatwa issues in central Ottoman organization and Fatwa Authority gained an institutional identity and structure in last century of Ottoman Empire. Although there are structural differences between them, in the present day, we concluded that High Board of Religious Affairs under Presidency of Religious Affairs carry out the functions of Fatwa Authority.